Morgunblaðið - 16.04.1971, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 16. APRÍL 1971
flltttgMiiWftfrifr
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Rilstjórar Matthías Johannessen.
Eyjóifur Konráð Jónsson.
AÖstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guömundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10-100
Augiýsingar Aðaistræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 196,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 12,00 kr. eintakið.
KÍNA OG BANDARÍKIN
ær fregnir, sem nú berast
um bætta sambúð Kína
og Bandaríkjanna eru hinar
merkustu og margt bendir til,
að sú atburðarás, sem hafizt
hefur með ferð bandarísks
borðtennisliðs til Kína eigi
eftir að valda þáttaskilum í
þróun alþjóðamála á næstu
árum og áratugum. Jafn-
framt því, sem æðstu menn
Kína hafa tekið á móti hinu
bandaríska liði af sérstakri
vinsemd og lýst því yfir, að
með heimsókn þess hafi ver-
ið brotið blað í samskiptum
þessara þjóða, hefur Nixon
Bandaríkjaforseti gert ráð-
stafanir til þess að auka við-
skipti milli landanna og
draga úr hömlum á ferðum
kínverskra ferðamanna til
Bandaríkj ar.na.
Allt frá því, að kommún-
iistar komust til valda í Kína
á árinu 1949 má segja, að sam
skipti Kína og Bandaríkjanna
hafi nánast engin verið, að
því undanskildu, að við og
við hafa sendiherrar þessara
tveggja stórvelda ræðst við í
Varsjá í Póllandi. Bandaríkin
hafa gert víðtækar ráðstafan-
ir til þess að koma í veg fyr-
ir viðskipti annarra ríkja við
Kína og átt mestan þátt í því,
að Pekingstjómin hefur ekki
hlotið aðild að Sameinuðu
þjóðunum.
Á síðasta Allsherjarþingi
var orðið ljóst, að þessi
stefna Bandaríkjanna hafði
gengið sér til húðar og æ
fleiri ríki hafa viðurkennt
Pekingstjórnina og tekið upp
stjórnmálasamband við Kína.
Bersýnilegt er nú, að breyt-
ing á afstöðu Bandaríkjanna
til Kína, sem lengi hefur ver-
ið í undirbúningi, er nú að
komast í framkvæmd og mun
því verða fagnað um heim
allan, því að bætt sambúð
þessara tveggja stórvelda
mun tvímælalaust auka von-
ir um frið í Asíu.
Ekki er síður athyglisvert
að fylgjast með þeim breyt-
ingum, sem orðið hafa á af-
stöðu Pekingstjómarinnar til
Bandaríkjanna. Um árabil
hefur Bandaríkjunum verið
lýst sem versta óvini Kína,
þar til á síðustu ámm, að
Sovétríkin hafa bætzt í þann
hóp. Jafnframt hefur Kína
að mestu verið lokað land og
fáum verið kunnugt, hvað þar
hefur raunvemlega verið að
gerast. Nú hefur frétta-
manni AP-fréttastofunnar
verið leyft að koma til lands-
ins og Chou En-lai hefur lýst
því yfir, að hann hafi „opn-
að dyrnar“. Bendir þetta til
þess, að fleiri erlendir blaða-
menn fái að koma til Kína á
næstunni.
Enginn vafi leikur á því,
að hér eru merk tíðindi að
gerast. Fjölmennasta ríki
veraldar er að opna dyr sín-
ar fyrir umheiminum og
öflugasta ríki veraldar breyt-
ir um stefnu á þýðingarmiklu
sviði utanríkismála. Þessir
atburðir geta einnig haft
vemleg áhrif í Sovétríkjun-
um. Ráðamenn þar hafa lengi
óttazt, að sambúð Bandaríkj-
anna og Kína mundi fara
batnandi. Nú virðist fyrsta
skrefið hafa verið stigið í þá
átt og verður fróðlegt að
fylgjast með viðbrögðum
Sovétríkjanna gagnvart því.
f>á hlýtur einnig að vakna sú
spuming, hvort batnandi
sambúð Kína og Bandaríkj-
anna geti stuðlað að friði í
Indó-Kína. Vonandi er að svo
verði.
Forstjórabifreiðir seldar
¥Tm áratuga bil hefir ríkið
^ lagt forstöðumönnum
margra ríkisstofnana og ýms-
um öðrum embættismönnum
til bifreiðar, sem jafnframt
hafa verið reknar á kostnað
ríkissjóðs. Ýmsir þessara
embættismanna hafa að vísu
haft þörf fyrir bifreið að
einhverju marki vegna starfa
* sinna, en bifreiðar þessar
hafa þeir notað að vild í eig-
in þágu og hefir hér verið um
mjög veruleg skattfrjáls
hlunnindi að ræða, á nútíma
verðgildi á annað hundrað
þúsund krónur á ári.
Hvað eftir annað hafa ver-
ið gerðar tilraunir til að af-
nema þessi fríðindi og setja
fastar reglur um bílamál
ríkisins, fyrst 1951 og síðan
1956, en án árangurs. Hefir
verið mikið misrétti milli
embættismanna á þessu sviði,
þar sem einn hefir haft ríkis-
bifreið til afnota en annar
hliðstæður embættismaður
ekki.
Nýlega skýrði Magnús Jóns
son, fjármálaráðherra, frá
því á Alþingi, að nú loks
hefði tekizt að leysa þetta
vandamál. Hefðu verið sett-
ar fastmótaðar reglur um
bílamál ríkisins á síðasta ári
með gildistöku 1. júlí, í sam-
ræmi við gildistöku nýrra
kjarasamninga. Er þar ákveð-
ið að allar hlunnindabifreið-
ar eða svokallaðar forstjóra-
bifreiðar, einnig bifreiðar ráð
herra, skuli seldar og embætt
ismönnum hér eftir greidd

[Stúdentar
Ihaskólinn
EFTIR
PÉTUR KR. HAFSTEIN, stud. jur.
OFT hetfur þeirri spurnmigu verið
hreyft, hvort hið svonefnda fulltrúalýð'
ræði, sem þekkist í lýðfrjálsum rí'kjum
og tekur á sig smætekaða mynd iinnan
þrengri félagsheilda, sé ekki of oft af
skornum skammti, þegar skoðanir skipt-
aist verulega um meiri háttar málefni.
Tæpast verður þvi á móti mælt, að svo
hljóti jafnan að verða að einhverju
marki við óbreyttar aðstæður, en um
hitt greinir menn á, hversu miklir ann-
markarnir megi að akaðlitlu verða og á
hvem hátt sé unnt að færa til skaplegri
vegar.
Stúdentafélag Háskóla Islands er fé-
lagsskapur allra stúdenta við sikólann,
en þeir kjósa félaginu sjö manna stjóm
á hverju hausti til eins árs í senn. Að
kosningum loknum hafa sjömenning-
arnir frjálsar hendur að kalla til þess
að ráðskast með málefni umbjóðenda
sinna, en sú sýsla er þó þeim annmörk-
um háð, að tiltekinn fjöldi stúdenta get-
ur krafizt almenna stúdentafundar og
á þeim vettvangi hrundið ákvörðunum
stjómar og þeim viljayfirlýsingum
hennar, sem tú'lka má sem raddir meiri
hluta stúdenita almennt. Hitt er þó sem
betur fer tíðara, að stjómin sjálf kjósi
að leggja mikilsverð ágreiningsefni fyr-
ir stúdentafundi til frekari umræðu og
stef n umörkunar.
Stjóm S.F.H.Í. tók fyrir skömmu til
umræðu aðitd Isiands að Atlanitshafs-
bandailaginu og veru varnariiðsins hér á
landi. Meirihluti stjómarinniar sam-
þykkti tiflfltögu, er mæiiti fyrir um upp-
sögn herverndarsamningsinis við Banda-
ríkin og úrsögn íslands úr Atlantshafs-
bandálaginu. Minni hluti stjórna-r krafð-
ist þess þá þegar að almehnur stúderita-
fundur fengi að fjalla um þennan mik-
ilsverða þátt utanríkismála ókkar, svo
að ótvíræðari mynd fengist af vilja
srtúdenta sjálfra. Á þeim fundi var til-
liaga meirihluta stjómar S.F.H.l. felild
með 71 atkvæði gegn 62. Þar var hins
vegar samþykkt með 69 atkvæðum gegn
11 andstæð tillaga, er lýsti ful'lum stuðn-
ingi við aðild íslands að Atlantshafs-
bandalaginu, en hvatti jaifiniframt til stöð-
ugrar endurskoðunar erlendrar her-
verndar hér á landi í ljósi sífeildra
breytinga á sviði alþjóðamála. Hvers
vegna fylgismenn þeirrar tillögu, sem
felld var, kjósa heldur að ganga af fundi
eða láta hjá Mða að greiða atlkvæði gegn
annars konar tiliögum er svo kapítuii
út af fyrir sig, sem ég hirði ekki um
að ræða hér, en menn geta dregið nokk-
urn lærdóm af silíkum vinnubrögðum
um félagsþroska og viðsýni viðkomiandi.
Og svo mikiils metur meirihluti stjóm-
ar S.F.H.Í. vilja umbjóðenda sinna, að
hann samþykkir um hæl á stjórnar-
fundi tiliögu, sem efnis'lega var sam-
hljóða þeirri, er hinn ailmenni stúdenta-
fuindur hafnaði. Við sffikt siðleysi skiptir
að mínu mati enigu, þótt stiúdenitafund-
urinn hafi ekki verið löglegur, sem kall-
að er, vegna þess eins, að ekki var
mættur einhver ákveðinn liunJraðsiiluti
af heildarfjölda innritaðra stúdenta við
Háskólann, en slíkri fundarsókn er
raunar sjaldnasit að fagna.
Þar sem hinir fjórir Vökumenn i
stjórn S.F.H.l. áttu ekki samileið í þessu
rnáli, þrátt fyrir ótvíræðar og samhljóða
sbefnuy firiýsingar fyrir kosningar til
atjórnar S.F.H.I. á sl. hausti, taldi aðal-
fundur Vöku, íélags lýðræðissinnaðra
stúdenta, rétt að leggja áherriu á yfir-
lýsta stefnu félagsins í vamaimálum
landsins og ítrekaði fuillian stuðning við
aðiid Isiiands að Atlanitshafsbanda'laginu.
Þá lýsti fundurinn jafnframt „þeirri von
sinni, að auðnaist megi að skipa svo ör-
yggismálum Evrópu á næsfu árum, að
fuilur friður verði tryggður án tilvistar
hvers kyns hemaðar- eða varnarbanda-
laga.“
Þegar svo fer fram, sem nú hefur
verið rakið, hljóta efasemdir um ágæti
fúlitrúakerfiisins að verða áleitnari en
ella og 'spumimgar vakna um úrbætur.
Stúdentafé'lagið er póli'tískur vettvangur
stúdenta, en Stúdentaráð fjallar hins
vegar um hagsmumi þeirra og aðsitöðu í
sambandi við nám og margs konar að-
búnað annan. Margir velta því nú fyrir
sér, hvort til bóta kynni að vera að
sameima þessar tvser meiginstofnanir
stúdenta, en slíkt fyrirkomulaig er raun-
ar ekfci nýtt. Enda þótt færa megi að
þeirri sameiningu einhver gild rök, þá
leysti það enigan vamda fuMtrúakerfisims,
nema siður væri. Þá má spyrja, hvort
lausnin gæti að ein'hverju leyti verið i
því fólgin, að tiiskilið vseri, að stjórn
Stúdemtafélagsinis stæði eimhuga að
hverri þeirri málefnayfirlýsingu, er hún
léti frá sér fiata og ætiað væri að túlka
vi'lja meginþorra stúdenta.
Hin pðlitísku félög að baki stjómar-
manna Stúdenitafélagsins ættu þanniig í
auknum mæli að ha'lda fram stefnu-
mörkuim kjósenda sinna, en með þeim
hætti væri á hverjum tftma ljóst, hvers
væri viljinn. Þá hefur þeirri hugmynd
einnig skotið upp, að stjóm Stúdenta-
félagsins væri eimungiis skipuð fuiltrúum
annars hvors aðilans og hann bæri þá
einm al'ia ábyrgð, en hætt er við að slíkt
yrði ekki til friðs. En nú er þess að
vænta, að raunihæfur skriður komist á
sikoðanaskipti stúdenta um breytta til-
högun, þar eð formaður Stúdentafélags-
iins hefur við jákvæðar undirtektir beint
því til pólitislku félaiganma tveggja, Vöku
og Verðandi, að þau hefji viðræður sín
á miMi um hagamlegri skipan félagsmái-
anna.
þóknun fyrír notkun bif-
reiða í þágu starfs eftir mati
sérstakrar nefndar. Allar
þær bifreiðar, sem talið er
nauðsynlegt að ríkið eigi,
skulu merktar og afnot þeirra
í einkaþágu starfsmanna
bönnuð. Þar sem hér er um
mikinn hlunnindamissi að
ræða, er viðkomandi embætt-
ismanni gefinn kostur á bíla-
kaupaláni í eitt skipti.
Fjármálaráðherra kvað regl
ur þessar nú að fullu komn-
ar til framkvæmda. Hafa all-
ar forstjórabifreiðar og aðrar
bifreiðar til einkanota, 94 að
tölu, verið seldar og allar
aðrar ríkisbifreiðar merktar.
Er talið, að þessi ráðstöfun
muni í ár spara ríkinu um 8
milljónir króna.
Því ber mjög að fagna, að
farsællega hefir tekizt að
leysa þetta vandræðamál,
sem valdið hefir miklu mis-
rétti og verið oft með réttu
gagnrýnt. Veldur þessi hlunn-
indamissir verulegum frá-
drætti í laumahækkunum
þeim, sem ríkisforstjórar hafa
fengið með hinum nýju kjara
samningum.
Hér er nefnt eitt veiga-
mikið dæmi af mörgum ráð-
stöfunum til umbóta og sparn
aðar, sem gerðar hafa verið
að undanförnu í ríkisrekstr-
inum og sem fyrst hefir
reynzt auðið að vinna að
kerfisbundið eftir að fjár-
laga- og hagsýslustofnun fjár
málaráðuneytisins var sett á
stofn.
Fleiri
Gyðingar
frá Sovét
Moskvu, 12. aprtl — AP —
YFIR 1.000 Gyðing-uni var veifct
heiniild í marz til þess að yfir-
gefa Sovétrikin og tialda til Isra
els. Var þetta haft eftir áreáðan-
legri heimild í Moskvu í gaenr ogr
á það bent, að á öllu árinu 1970
hefði aðeins nm 1.000 manns ver
ið veitt þessi sama Iteimild.
Aukningin á brottfiliutininigi
fólks til ísraels varð greini'leg
fyrr í þessurn mánuði, er Gyð-
ingar, sem sótt höfðu um heiov
ild tiil þess að faira úr landi en
eklki fiengið, byrjuðu mótmæia-
aðgerðir af ýmsu tagi.