Morgunblaðið - 05.05.1971, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, MHJVIKUDAGUR 5. MAÍ 1971
„Það er alltaf rík í
manni sagana
„SXÆRSTA framkvæmd, sem
við höfum lagt í í Vestur-
Landeyjahreppl, er tvímæla-
laust nýja vatnsveitan okkar,“
sagffi Eggert Haukdal bóndi á
Bergþórshvoii, oddviti sveit-
ar sinnar, fréttaritari Morg-
unblaðsins, auk þess, sem
una frá Reykjalundi, og kem-
ut efnið í 20 metra lengjum,
sem síðan eru soðmar samam.
Aðalleiðslam og temgivedt-
urmar heim á bæirua eru um
50 kálómetrar samtals, svo að
af því má ráða, hvílík feikna
framkvæmd þetta er. Þegar
svo frost er úr jörðu í vor,
verða leiðslurmar dregrnar í
jörð á 1—1.20 metra dýpi með
tveimur 20 tonna jarðýtum og
plógi, sem til þess er sérstak-
lega gerður. Auðvitað léttir
það þetta verk mikið, að jarð
vegur er góður í Landeyjum,
hvergi grjót í jörðu, enda
yirði það óviinmiamdi vegur að
grafa fyrir leiðslunum á anm-
am hátt. Ein á verður á veg-
imum, Þverá, en við drögum
leiðsluna umidir hana. Við tök
um vatnið beinit úr kalda-
vermsli, sem fram kemur út
Úr fjallinu, svo að engin
menguniarhætta fylgir þessu.
Fallhæðin er af þessum sök-
um mjög mikil, og þess vegna
þarf engan geymi, engar dæl-
ur. Þetta rennur allt sjálf-
!krafa.“
,Hver er áætlaður kostnað-
ur við allt verkið og hvernig
ætlar hreppsfélagið að kljúfa
hanin?“
„Kostnaðurinn er áætlaður
9 milljónir króina, og viisisu-
lega verður erfitt að kljúfa
hanm fyrir tæplega 200 mairna
hreppsfélag. Stofngjald á
hvert býli er áíkveðið 75 þús-
und krórnur, en auk þess verð
ur aflað fjár með vatnsskatti
og óhjákvæmilega með út-
svörum að einhverju leyti. En
framkvæmd þessi var orðin
alger nauðsym, vegna þesa, að
vatn var á flestum bæjum
nær óhæft til drykkjar, þótt
það væri eðliiega ærið mis-
jafnt, og á sumum allgott, og
því var svona félagsleg fram-
kvæmd nauðsynleg til ]öfnum
ar aðstöðumni milli einstakra
bæja. Það sjá allir í hendi
sinmi, hve miklu erfiðara er
að leggja vatmisveitu til sveita
en í þéttbýli. En svo ég haldi
áfram með kostnaðaxhliðima,
þá treystum við á styrk úr
ríkissjóði og lám frá því
tryggingafélagi, sem við síkipt
um við vegmia brunatrygg-
inga og frá Lánasjóði sveitar-
félaga, auk fyrirgreiðslu
lánastofnana auðvitað. Og
svo ríkir bjartsýni meðal ok)k
ar, og þá skulum við vona að
allt fari vel.“
„Að þessu slepptu, Eggert,
hvernig geíkk búskapurinm 1
vetur, og hverjar eru horf-
unmar með búskapinm?“
„Veturinm var okkur góður
og gjöfull, og kom sér vel eft-
ir grasleysisár, kulda og kal.
Það var létt með hrossim, eins
sauðféð. Hrossin líta vel út
eftir veturimn, og þaæ sem við
á Bergþórshvoli búum aðal-
lega með hross og sauðfé, hef
Ur þetta munað okkur miklu,
þótt ltýrnar þurfi alltaf sitt.“
„Er ek'ki undarlegt að búa
á svona sögufrægri jörð,
Eggert? Þú hefur ekkert orð-
ið var við arfasátuna?"
,Ja, ég veit ekki, hvað skal
segja, en það er alltaf rík í
manmi sagan, heillandi, en
ekki truflandi fyrir búsfcap-
inm.“
„Er félagsheimili í sveit-
inni, og hvernig háttar með
félagslif?"
„Féiagsheimilið okkar heit-
ir auðvitað Njálsbúð, en þar
höfum við líka rekið barma-
skólamn okkar. Hins vegar er
gagmfræðaiskólimm okkar á
Hvolsvelli, bæði skyldunámið,
landsprófsdeild og gagnfræða
deild framhaldsskóla. Sá skóli
er rekinn af fjórum sveitarfé
lögum sameiginlegá. Við höf-
um svo skólabíl til að flytja
börmin, bæði í barnaskólanm
í Njálsbúð og eimmig til Hvols-
valiar. Ég held að félagslíf í
hreppnum sé mjög sæmilegt,
er. leiklistarlíf hafa þeir nú
aðallega verið duglegir við í
austurhreppnum, þar sem
Eggert Haukdal
hann hefiir tekiff mikinn þátt
I félagslífi sveitar sinnar.
„Þaff er sem sé veriff aff leggja
vatnsveitu til hvers hinna tæp
lega 40 býla, sem tilheyra
hreppnum. Viff tökum vatniff
ofan úr Fljótshlíff, úr Torfu-
staffalandi.“
„Þið hafið þá ekki valið
leið hreppsbúanma við hlið-
ina á ykkur í Austur-Land-
eyjum, að tengjast Vest-
manmaeyj aveitu nmi ? “
„Nei okkur fanmst þetta
hemta okkur betur, að vera al-
gerlega sjálfstæðir með íram-
kvæmdina, þar sem þetta var
svipuð vegalengd, em okkur
stóð sú tenging til boða og
erum þakklátir fyrir."
„Hvermig er svo þeseari
framkvæmd hagað, Eggert?"
„Við kaupum efnið i leiðsl-
•Bergþórshvoll um 1940. Tindfjöll og Eyjafjallajökull í fjarska.
—- Ljósm. Páll Jónsson.
Fréttir
úr
Landeyjum
Samtal við
Eggert Haukdal,
Bergþórshvoli,
fréttaritara
Morgunblaðsins
þeir til dæmis í vetur settu
á svið Syndir annarra eftir
Eirnar H. Kvaran. Hér er svo
starfandi ungmennafélag og
kvenfélag, og héraðssamband
ungmennafélaga, og auðvitað
heita féiögim Njáll, Bergþóra
og Skarphéðinn, og vonandi
kafna þau ekki undir nafni.
Þetta eru allt vakandi félög
og starfsöm, enda á ekki ann-
að við.“
„Ert þú hrifinm af hug-
miyndinni um sameiningu
sveitarfélaga?"
„Nei, það er ég ekki. Ég
held, að hver eirastaklingur
smækki við það, en auðvitað
er samvinraa þeirra sjálfsögð
í mörgum málum, enda hefur
henmi verið komið á. Við höf-
um til dæmis rækturaarsam-
band sameiginiegt fyrir Aust
ur- og Vestur-Landeyjar, og
eigum jarðýtur sameiginlega,
en verktakar anmast um fram
ræslu, sem hófst hér fyrir 23
árum, og hefur gerbreytt
Landeyjum í blómlegt bú-
Skaparhérað."
„Að lokum, Eggert, hvernig
segir þér hugur um framtíð-
ina?“
„Það hafa náttúrlega verið
erfiðleikatímar í landbúnaði,
undanfarið, kuldi og kal og
grasleysi, en við skulum vona,
að nú fari að hlýna og gras-
spretta aukist, og þegar svo
er komið, erurn við í Vestur-
Landey j ahreppi bjartsýn á,
að landbúnaðurinn taki stórt
stökk fram á við. Þá kvíðum
við engu.“ — Fr. S.
„Vonum að samstarfið við
Coldwater verði hagstætt“
Rætt við Birger Danielsen
framkvæmdastjóra Föroya
Fiskasöla
„Fiskiríið i ár hefur gengið
heldur verr en í fyrra, og
einkum er þar um að kenna
vertíðinni, sem byrjaði ekki
fyrr en í nóvember, en það
er um 6 vikum síðar en
venjulega“, sagði Birger
Danielsen, framkvæmda-
stjóri Föroya Fiskasöla, er
Mbl. ræddi við hann í gær.
Birger var að koma frá
Bandaríkjunum og kom við
hér til að ræða við forráða-
menn SH. Birger sagði einn-
ig að 1. mai s.l. hefði samn-
ingur Færeyinga og Cold-
water, dótturfyrirtækis SH i
Bandaríkjunum öðlazt fullt
gUdi og hér eftir mun Cold-
water annast sölu á öUum
færeyskum fiski á Banda-
ríkjamarkaði. Samningur
þessi var undirritaður í nóv-
ember, með fyrirvara um 6
mánaða aðlögunartímabiL Á
þessu tímabili hefur Cold-
water selt um 1000 lestir af
fiski frá Færeyjum, en Fær-
eyingar gera ráð fyrir
að selja um 6000-7000 lestir
til Bandaríkjanna á þessu
ári.
—- Hefur ekki hlutur salt-
fiskveiðanna farið minnk-
andi hjá Færeyingum á und-
anförnum árum?
— Jú, saltfiskframleiðslan
hefur minnkað töluvert á s.l.
3-4 árum. 1967 var hún um
30000 lestir, 1969 um 23500
lestir og verður að llkindum
um 20000 lestir I ár. Það sem
veldur mestu hér um er að
dregið hefur úr veiðum línu
báta við Grænland og Ný-
fundnaland. Það er erfitt að
láta endana ná saman í slíkri
útgerð og auk þess er mjög
erfitt að fá mannskap á bát-
anna. Við skiptum allveru-
lega yfir á net á þessum mið-
um fyrir 2 árum og gaf það
fyrst góða raun, en hefur
minnkað aftur. Það er líka erf
itt að veiða með net á björt-
um sumarnóttum, en afli
glæðist er kemur fram á
haustið. Ég tel að það muni
halda áfram að draga úr þess
um veiðum, því að menn vilja
ekki fara út í nýjar fjárfest-
ingar á þessu sviði. Auk þess
finnst sjómönnum litið freist-
andi við langa túra og oft
lélegan hlut.
— Hver er helzta undir-
staðan í útgerð Færeyinga?
— Það eru stóru skipin.
Við eigum nú 4 frystitogara
og 9 saltfisktogara, auk þess,
sem einn er í smíðum. Þá eru
gerðir út 17 stórir bátar á
síldveiðar með kraftblökk og
hafa gert það mjög gott. Auk
þess eru um 30 togbátar á
gúanóveiðum. Þá eru I smíð-
um núna nokkrir meðalstór-
ir bátar bæði í Færeyjum og
erlendis. Það rná segja að í
Færeyjum séu nú uppgangs-
tímar. Fólkið hefur góða
tekjumöguleika og afkoman
er yfirleitt góð.
— Hvert var útflutnings-
verðmæti færeyskra afurða á
s.l. ári?
— Það var um 250 millj-
ónir færeyskra króna. Þar af
flutti Föroya Fiskasöla út
fyrir um 150 milljónir. Það
hefur orðið gifurleg aukning
á freðfiskframleiðslu okkar á
síðustu árum. t.d. voru fram-
leiddar 4300 lestir árið 1968,
11700 lestir 1969 og 15400
lestir á síðasta ári. 1 Færeyj-
um eru nú 20 frystihús. Þá
var einnig góð síldveiði, en
bátarnir seldu mest af aflan-
um á uppboðum í Danmörku,
þar sem eftirspurn var mik-
il og verðið hátt.
— Hvernig hefur samstarf-
ið við Coldwater gengið?
— Það er lítil reynsla kom-
in á það enn sem komið er,
því að eins og ég sagði tók
samningurinn fullt gildi nú
um mánaðamótin. Við bind-
um hins vegar miklar vonir
Birger Danielsen.
við þetta samstarf og búumst
við betri árangri og einnig
að það opni leiðir til fjöl-
breyttari framleiðslu á full-
unnum fiskréttum heima fyr-
ir. Við hljótum að leggja
mesta áherzlu á að selja á
Bandaríkjamarkað, því að
þar fæst hæsta verðið fyrir
fiskinn og þar gerast hlutirn-
ir. Við vonumst eindregið til
að samstarfið við Coldwater
verði okkur hagstætt