Morgunblaðið - 06.05.1971, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 6. MAÍ 1971
„Sýningin er langt frá
að vera frambærileg“
harðir danskir dómar
um íslenzku sýninguna
á Charlottenborg
Fjórtán íslenzkir listamenn
sýna nú verk sín í Charlotten-
borg við Kaupmannahöfn. Dönsk
blöð hafa skrifað um sýninguna
og fær hún heldur kléna dóma,
þótt farið sé lofsamlegum orðum
um verk einstakra listamanna,
svo sem Jóhannesar Kjarvals.
Fyrirsögn Politikens um sýn-
inguna er „Ve, og megen klage“
og siðan segir: „Hópur íslenzkra
listamanna, ellefu málarar og
fjórir myndhöggvarar hafa opn
að sýningu á Charlottenborg. 1
sýningarskrá er vakin athygli á
því, að þeir hafi viljað vinna að
framgangi fígúratívrar listar.
Ef undan er skilinn einn þátt-
takendanna, Veturliði Gunnars-
son, sem sökkvir sér niður
í flúruð abstrakt viðfangsefni,
þá verður að viðurkenna að ætl
unarverkinu er fylgt eftir með
afleiðingum — hræðilegum afleið-
ingum. Menn eins og Ásgeir
Bjamþórsson og Freymóður
Jóhannsson gefa nöturleg dæmi
um, hversu málverkið getur kom
izt nálægt skreyttum litljós-
myndum. Að öðru leyti getur að
mestu á að líta einkar léttvæg-
ar náttúrulýsingar með akadem-
isku sniði. Jóhannes Kjarval er
sá eini, sem áhuga vekur, en
hann höfum við iengi þekkt sem
ágætan málara — hvað i ósköp-
únum er hann að gera í þess-
um félagsskap: Líkast til geta
aðeins æðri máttarvöld gefið
okkur svar við þeirri spum
ingu, við hin verður »ð láta duga
að gleðjast yíir máttugum lands
lagsmyndum hans og ófreskri
skynjun hans.“
í Berlinske Tidende skrifar
Ejgil Nikolajsen og hefur hann
mál sitt með því að rifja upp,
að íslenzk málaralist sé alls ekki
með öllu óþekkt i Danmörku og
að fjölmargir islenzkir listmál-
arar hafi verið við nám þar í
landi og séu félagar í dönskum
listamannahópum. „Með þetta í
huga,“ segir Nikolajsen „er Ijóst
að sýningin „Islandsk figurativ
kunst" sem nú er á Charlotten-
borg er lemgt frá því að vera
frambærileg." Nikolajsen vill þó
ekki taka svo djúpt í árinni að
segja að ekki séu ljósir punkt-
ar á sýningunni, sérstaklega
beri að geta ágætra Kjarvals-
málverka á sýningunni og er far
ið um myndir hans mörgum lof-
samlegum orðum. Nikoiajsen
þykist merkja áhrif Kjarvals í
myndum Veturliða Gunnars-
sonar, sem að vísu taki abstrakt-
ari afstöðu til verka sinna en
Kjarval. Hann fer og heidur
þægilegum orðum um verk
Péturs Friðriks Sigurðssonar,
Magnúsar Á. Árnasonar, Einars
G. Baidvinssonar og síðast en
ekki sizt verk Jóhannesar Geirs
Jónssonar, sem hann segir að
hafi í sér norræna, ekspresslon-
iska litaglóð, persónulega mót-
aða; og áhrif náttúru og umhverf
is séu ótvíræð og verkið hefji
sig upp i sjálfs síns krafti vegna
skefjaleysis og ofsa i lita-
meðferð og afstöðu til lista-
verksins.
Erik Clemmesen skrifar um
sýninguna i Kristeligt Dagblad
og er ekki að orðlengja að hon-
um finnst fátt bitastætt á sýn-
ingunni, utan Kjarvalsverk-
anna. Hann segir þvínæst:
„Frej'móður Jóhannsson hefur
ótviræða arkitektúriska tilfinn-
ingu fyrir hinu hrikalega í lands
laginu og hann teiknar skilvis-
legar dýptarteikningar, en lita-
meðferðin er ekki fjairi þvi ljós
myndafræðilega. Og í portrett-
um er hann beiniínis sargandi
veðrið . . . stunchim blíður . . .
stundum ofsafenginn, og al-
veg tvimælalaust er hann list-
málari. Aftur á móti er Magnús
Á. Ámason jafnan yfirvegaður
og hefur stjóm á sér. Hann er
kannski sá, sem lifir sig hvað
innilegast í það, sem myndin
krefst, þegar svona miklum dýpt
um og hæðum skal þrýst inn á
takmarkaðan flöt. Hann er
ágæta vel skólaður i mati sínu
og einn af fáum, sem hefðbund-
ið, og með hóglátum aðferð-
um heldur áfram að reyna þær
leiðir, sem landslagsmyndin gef-
ur i sjálfu sér.“
Um Pétur Friðrik segir
Clemmesen, að hann hafi lifandi
tilfinningu bæði fyrir mynda-
uppbyiggingu og eðli litanna. 1
verkum hans sé að finna gaum-
gæfilega íhugun og leit eftir þvi,
hvað litir geti og hvað ekki . . .
i ákefð sinni gleymi hann að lit
imir séu oft veikburða verur,
getur málað ágæta mannamynd,
en honum mistekst gersamlega í
myndinni af stúlkunum við ána,“
segir Clemmesen. Hann kemst að
þeirri niðurstöðu, að það sé efcki
beint húmor, sem svip sinn setji
á þessa sýningu. Myndhöggvar-
amir fá aftur á móti betri dóma
hjá Clemmesen, þau Magnús Á
Ámason, Ríkarður Jónsson,
Tove Kjaival og Sigrún Guð-
mundsdóttir. Um verk Þorbjarg-
ar Pálsdóttur segir Clemmesen
að hún ráði naumast við viðfangs
efni sitt og klyfckir út með setn-
ingunni: „Það er fyrir sig að
skjóta af fallbyissu, en öliu
verra er að hefja algera fall-
byssuhrið."
Johan Möller Nielsen skrifar
í Aktuelt og fjallar í inngangi
um „stefnu" listamannanna; þ.e.
að sýna að hin natúralistiska
kúnst mun bera sigurorð af öðr-
um stefnum. Hann segir: Góðu
FÉLAGSSTARF
SJÁLFSTÆÐISFLOKKSINS
SELT J ARN ARNES
Sjáífstæðisfélag Seltirninga heldur umræðu- og spilakvöld í
Félagsheimili SeKjarnarness, mánudagskvöldið 10. maí kl. 8.30.
FUNDAREFNI:
Matthías Á. Mathiesen, alþingis-
maður, fyrsti maður á lista Sjálf-
stæðisflokksins í Reykjaneskjör-
dæmi, talar um stjórnmálaviðhorfið
og svarar síðan fyrirspurnum.
Félagsvist.
Góð kvöldverðlaun
Þriggja kvölda verðlaun.
Félagsfólk er hvatt til að fjölmenna og taka með sér gesti.
Sjálfstæðisfélag Seltiminga.
Jóhannes Kjarval: Frá Þingvöll um.
1.
2.
GARÐAHREPPUR
Almennur félagsfundur verður ! Sjálfstæðisfélagi Garða- og
Bessastaðahrepps fimmtudaginn 6. maí nk. Verður fundurinn
haldinn í Samkomuhúsiriu að Garðaholti og hefst kl: 20.30.
Á fundinum munu þeir Oddur Ólafs-
son og Axel Jónsson mæta og fiytja
þeir stuttar framsöguræður, og svara
síðan fyrirspurnum frá fundargestum.
Félagar eru hvattir til þess að fjöl-
menna og taka með sér gesti.
Stjórnin.
Kjósarsýsla - Mosfellssveit
Félag ungra Sjálfstæðismanna ! Kjósarsýslu heldur almennan
félagsfund ! Hlégarði fimmtudaginn 6. mai klukkan 8.30.
DAGSKRÁ:
1. Skýrt frá störfum landsfundar.
2. Önnur mál.
Oddur Ólafsson, annar maður á lista
Sjálfstæðisflokksins í Reykjaneskjör-
dæmi, mætir á fundinum.
Allt Sjálfstæðisfólk velkomið.
Stjórn F.U.S., Kjósarsyslu.
. . . Jón Jónsson er meðal þeirra
sem hefur hvað næmasta lita-
skynjun, hann veit hvað litblær
er og vakir yfir litastiganum af
umhyggju. Hið sama er ekki
hægt að segja um hinn skap-
mikla og ástríðufulla Jóhannes
Geir Jónsson, sem helzt verður
líkt við Oluf Höst í breytilegum
geðhrifum gagnvart litum.
Hann er duttlungafullur sem
sem verði að hjálpa til að þær
geti gert sitt ítrasta . . . Veturliða
Gunnarsson og Einar G. Bald-
vinsson kallar gagnrýnandinn
ljóðræna og Veturliða megi nán
ast kalla abstrakt symbolista, . .
og Einar Baldvinsson nálgist að
vera ekspressionisti í tjáningu
sinni með sterka og lifandi lita-
skynjun og sterka komposisjóns
skynjun. Ásgeir Bjarnþórsson
Óvinur Mafíunnar
myrtur á Sikiley
Palermo, Sikiley, 5. maí. NTB
RÍKISSAKSÓKNARINN í Pal-
ermo á Sikiley var myrtur úr
iannsátri er hann koni frá gröf
konu sinnar í dag. Umferð til
og frá Palermo hefur verið
stöðvuð og morðið hefur vakið
óhug hvarvetna á Ítalíu. Ríkis-
saksóknarinn, Pietro Scagli-
one, var almennt talinn hættu-
legasti andstæðingur Mafíiinnar
í Palermo.
Scaglione og bílstjóri hans
Ný stjórn í
Kambódíu
PHNOM PENH 5. mai, NTB, AP.
Sautján daga stjórnarkreppu í
Kambódíu lauk í dag með mynd-
un nýrrar stjórnar, sem verður
formiega undir forsæti Lon Nol
marskálks, en náinn samstarfs-
maður hans, Sirik Matak, mun
fara með öll raunveruleg völd,
að því er áreiðanlegar heimildir
í Phnom Penh herma. Stjórnar-
kreppan hófst þegar Lon Nol
baðst lausnar eftir langa sjúk-
dómslegu, og heilsa hans er enn
svo slæm að hann getur efcld
veitt hinni nýju stjórn forystu
nema að nafninu til.
voru myrtir er vopnaðir menn
hófu skothríð á þá í hundrað
metra fjarlægð frá kirkjugarð-
inum, en Scaglione fór daglega
að leiði konu sinnar í kirkju-
garðinum. Lögreglan kveðst
ekki hafa hugmynd um hverjir
myrtu Scaglione.
Vegatálmunum var þegar í
stað komið fyrir umhverfis borg
ina, sem hefur 585.000 íbúa. Lög-
regla leitaði í öllum bilum að
grunsamlegum mönnum og
vopnum. Emilo Colombo, forsæt-
isráðherra fyrirskipaði þegar í
stað leit um landið allt að morð-
ingjunum.
Sumir fulltrúar yfirvaldanna
gefa í skyn að Mafían hafi myrt
Scaglione. Þingmaður úr flokki
kommúnista, sem er varaformað
ur nefndar er berst gegn Mafí;
unni, segir það ekkert vafamál
að Mafían hafi verið hér að
verki. Scaglione hafði lífvörð
eins og flestir þeir sem berjast
gegn Mafíunni, en hann hafði
fengið frí í dag. Scaglione stjórn-
aði nokkrum réttarhöldum gegn
kunnum Mafíu-glæpamönnum.
Hann hafði verið dómari og rík-
issaksóknari í Palermo írá 1958
og tók sæti í nefnd, sem stjómin
skipaði til að berjast gegn Mafí-
unni 1963.
Islendingar, það er ekkert við
natúralismann að athuga, þegar
hann er góður. Þið hafið guði sé
lof, á þessari sýningu, upp á stór
kostlegan, ómengaðan natúral
isma að bjóða, en sannarlega
lika natúralisma, sem er vitlaus
ari heldur en myndavél — flat-
ur, sætsúpulegur glerskeralegur
natúralismi með Ijósrjóðum fjöll
um, og ferðamannabláum sæ. Þar
með hef ég sagt þetta og við get
um snúið okkur að því að tala
um það góða við sýninguna ykk-
ar." Nielsen fer lofsamlegum
orðum um verk Þorbjargar Páls
dóttur og segir að það sé fyrsta
sem við augum blasi og veki von
ir um að sýningin sé svo góð,
að hún hafi sigrað Kaupmanna-
höfn. Að vísu er nú ekki svo
vel, að dómi Nielsens, en hann
fer þó þægilegum orðum um Vet-
urliða Gunnarsson og siðan
Jóhannes Geir Jónsson. Hann
segir að hápunktur sýningarinn
ar séu Kjarvalsmálverkin og bæt
ir við: „Kjarval og Svavar
Guðnason eru sennilega tveir af
örfáum íslenzkum myndlistar-
mönnum, sem hafa fullkomlega
á valdi sinu stórbrotna og tor-
ráðna náttúru Sögueyjunnar."
Síðar í dómnum segir hann:
„Öðru hverju nemur áhorfand-
inn staðar við hrikalegar lands-
lagsmyndir, svo sem „Foss á
Austurlandi" eftir Freymóð Jó-
hannsson, þar sem vatnið steyp-
ist niður svimandi hæðir frá
sjóndeildarhringnum hátt uppi
og fellur loks niður í djúpum
dalnum. Eða við upplifum hina
algeru, hljóðlátu kyrrð, sem
einnig er að finna í þessu ofsa-
fulla landi. Það gerkst andspæn-
is myndum Magnúsar Á. Áma-
sonar, þar sem vatnið er svo
tært, að fjöllin speglast á flet-
inum í sömu mynd . . . Okkur
langar að heimsækja þetta land,
eftir að hafa skoðað sýninguna
og það er allgóður árangur af
þessu mikla fyrirtæki."