Morgunblaðið - 08.06.1971, Blaðsíða 1

8. JÚNÍ 1971
BLAÐ II
jf
Bjorn Sigfússon
háskó) abóka vörður:
Einangr-
un mundi
glata s j álf -
stæði voru
Næsta ríkisstjórn þarf að
vera 2 flokka stjórn með meira
atkvæðafylgi en sú, sem sit-
ur. Það verður Sjálfstæðis-
flokksins að mynda hana með
öðrum og vera flokka ábyrg-
astur við að efna heit sin til
hagsældar. Ef á hinn bóginn
færu í stjóm saman Alþýðu-
bandalag og Framsókn, haga
þau núna kosningaslag Sínum
svo, að 1. sept. í sumar yrði
ljúft með þeim, en við fall
landhelgisstríðsvíxils þeirra
réttu ári síðar spryngi sú
stjórn, ef ekki fyrr, og hvor
aðilinn mundi reyna að meiða
hinn til örkumla í fahinu. Þeir
vantreysta hvor öðrum meira
en Sjálfstæðisflokknum, sem
kunnugt er, og þvi ber mér,
sem ábyrgum þegni það eitt að
kjósa D-listann nú.
Sú vissa m'in, að 1971—75
verði öli úrtslit stónmála und-.
ir einhverjum af 3 stærstu
flokkum komin, svo mér beri
að kjósa hinn fyrrnefnda,
táknar ekkert vanmat á hugs-
anlegri seinni tima þýðingu 3
annarra framboðslista í þess-
um kosningum; ég hefði kosið
Hannibal hér syðra, en nú gera
Vestfirðingar það upp við sig.
Sem utanflokksmaður lengst
um síðan 1951, — þjóðvarnar-
maður nokkur ár, — á ég skoð-
anabræður, sem vita, að lang-
tímasjónarmið fara ekki saman
nema um sumt með kjósandan-
um B.S. og þorra Sjálfstæðis-
ffakksins. Ég skulda eflaust
þeim mönnum betri skýringar á
atkvæði rnínu, sem fylgdi 1937
og óbrigðult síðan þeim fram-
boðslistanum, sem beitt var
skýrast hverju sinni fyr-
ir myndun víðtækari vinstri-
flokks en hér hefur náðst sam
an, málsvara sömu miðstéttar-
og fagfélagsafla og norrænir
sósíaldemókrataflokkar hafa
verið. Sögulega séð tel ég tæki
færið til þess flokks liðið hjá,
og lofsvert framboð Hanni-
bals fyrir afmarkaðan lands-
hluta er í engri mótsögn við
nýjan söguskilning minn. Auk
ið launþegafylgi við D-listann
er einnig merki um spor í þró-
un. Ekki rengja heldur díalekt-
ísku kommúnistarnir það.
Mat mitt á nauðsyn EFTA-
inngöngu og iðnvæðingarþörf-
inni er vinstristefnueðlis, og
því mislikar mér einangrunar-
hneigð, sem með hægfara að-
draganda (t.d. í Framsókn og
þvi næst innan „Þjóðvarnar")
nærir nú einkum isl.-kúbansk-
ar þjóðernis- og náttúrunytja-
hugsjónir lengst „til vinstri“.
Dulmáislykilinn að nýjum
snjailræðum kommúnista tii að
einangra Island er hvergi að
finna í marx-leninismanum,
heldur í (þýzk-)amerískum af-
brigðum nýmarxismans (sbr.
líka Maó) og í sálfræði minni-
máttarkennda, sem reynt er að
æsa með því að daðra við þær
sem göfugustu skynjun manns-
ins, einnig sem líftaug ástar á
íslandi. Lenín hefði sveiað því-
líku. Þa’ð geri ég líka af öðrum
ástæðum en hann.
Þó viðhorf fyrstu 60 ára af
öld vorri úreldist nú óðum, er
ég sem gamall Héðinsliði Sam-
einingarflokksins (1938—51)
samanburðarfær og stundum
dómbær á vaxandi hagsýni-
skort bæði hjá nýmarxistum og
sakleysingjum í leifum flokks-
ins (þingseta hefur ögn vitkað
þá suma).
NÝMAKXISMI HBÖBNAB
OG STINGUB
STBÚTSHÖFÐI f SAND
Nefnt skal eitt málefnasvið:
Evrópuviðhorfið, einmitt
vegna þess, að 13. júní er ekki
um þau efni kosið. Sameining-
arflokkurinn frá 1938 var allra
flokka opnastur fyrir hverju,
sem kom frá Vesturlöndum,
sérlega þó þeim ríkjum, sem
lögðu siðan nasismann að velli,
ráðstjórnarlönd öll meðtalin.
Fagnað var þingræðisleg-
um vinnubrögðum, o.s.frv.
Nú er Þjóðviljinn fjær
þessu viðhorfi en meirihluti fs-
lendinga er, og hreinskiln-
ir nýmarxistar þó enn fjær.
Hvar endar sá flótti?
Um nauðsyn þess, að Island
leiti hófanna um stóran og la,ng
vinnan viðskiptasamning við
EBE, þegar Bretar séu í banda
lagið komnir, ræddi ég 28. júní
1962 i Tímanum, 144 tbl. (og
hafði fyrr ummæli i sama anda
í Frjálsri þjóð). Sambærilega
Evrópuhyggju og hagsmuna-
gæzlu viðskipta vorra var mér
áður skylt að tjá og styðja sem
blaðamanni um stund við Þjóð-
viljann, að ósk manna eins og
Héðins og Sigfúsar Sigurhjart-
arsonar. En næst liðinn áratug
hefði áminnzt Tímagrein mín
eða þessleg skrif annarra Vest-
urlandasósialista ekki rúmazt í
Þjóðviljanum og þess vegna
ekki heldur í Tímanum, eftir að
viss flokkur gerðist miðjumjór,
en útvíkkaður til endanna. —
Varúðar tel ég þörf við EBE.
en einangrun er vond. Einfald
ari dæmi en þetta um vaxandi
áráttu vinstriafturhalds til að
slíta sambönd við umheim (eða
velja furðuleg sambönd úr) má
ugglaust finna.
„Flokkurinn má ekki ánetj-
ast þingræðislegum vinnubrögð
um og hugsunarhætti um
of . . . Vitanlega hlýtur sósíal-
ískur verkalýðsflokkur að
starfa utan ramma þingræðis-
ins að fjölmörgum verkefnum
og stefna að þeirri almanna-
þátttöku sem er langt handan
við allt hugsanlegt fulltrúalýð
ræði . . . Þetta er hins vegar
óviðkomandi þvi máli, hvort til
verður i sósíalísku skipulagi
samkunda sem heitir Alþingi
eða hvort hún verður ekki til.“
Með þessum hreinkommúniska
stúf úr stefnuskrá Alþýðu-
bandalagsflokksins, óstaðfestri
(Réttur 1971, 98—99: „Að
sprikla í neti þingræðisins“),
er að vísu ekkert sagt nema
þaulkunnur boðskapur, lof-
sungin er t.d. ósvífni gegn
hverri stéttarfélagsstjórn og
þingi. En nýmarxisminn vill
með þessu algert strið. Og það
er nýrra og lakara.
Splundrun hvers verkalýðs-
félags, hverrar þingræðis-
studdrar stofnunar og hvers
rikis á þvl nú að reynast fram
kvæmanleg (eftir pöntun ekki-
þingræðiskjarnans að baki
flokks) með þvi að fylgja ráð-
um mareúsismans í stað fróm-
legri ráðlegginga Leníns (Riki
og bylting, ný útg. Rvk. 1970).
Það fæst ég ekki um í dag nema
að því háskalega leyti, sem rík
isstjórnaraðild í slikum
spiundrunartilgangi kynni að
tortíma, óviljandi eða jafnvel
að vilja einhvers flokksmanns,'
lifsmöguleikum þessa smáríkis
meðal siðaðra þjóða. — Engin
fórn þykir ofstór til að greiða
fyrir byfltingu.
Vægari beiting ráða en svo
er það, sem vakir fyrir
Hjalta Kristgeirssyni í greinar
góðum Hugleiðingum um
stefnuskrá [Alþýðubandalags-
hreyfingarinnar] (Réttur 1971,
96—102), og hann er allt ann-
að en týplskur einangrunar-
sinni. 1 greinarkaflanum:
„Varúð — tengslin út á við eru
við ráðandi öfl“, virðist honum
þó islenzkt sjálfstæði mest und
ir þvl komið að afneita því,
sem stjóm og þjóðmeirihluti
hvers hvitramannaríkis aðhyll
ist (þar með talin ráðstjómar-
ríki), en undirskilið virðist, að
u ppr eisnargjörnuim beisk jiu-
hópum og þjóðminnihlutum
þyrftum við hvarvetna að tengj
ast, ef finnanlegir væru.
Hjalta farast þannig orð:
„Af stjórnmáiatengslum
stafar hins vegar, að sá lægra
setti tileinkar sér lífsstil og
lífsskoðun hins æðra setta,
þetta mótar semsé félagstengsl
ákveðinnar gerðar. Og sá flöt-
ur félagslegra tengsla sem
nefnist hugmyndafræði orkar á
margvíslegan hátt á stjórnmála
leg og efnahagsleg tengsl . . .
Utanríkisverzlun og gjaldeyris
hreytfingar inn og út úr land-
inu tengja efnahag okkar við
efnahag annarra þjóða. Is-
lenzka rikið skiptist á sendi-
mönnum við önnur ríki, það á
fulltrúa á ýmsum fjölþjóðleg-
um samkundum og færir stjórn
málatengsiin þanníg út fyrir
landstednana, auk þess sem hér
situr erlent herlið, svo sem til
að auka á fjölbreytnina. Á
sviði félagslegra tengsla eru
samböndin meðal annars I
formi daglegs fréttaflutn-
ings frá útlöndum, þýddra
bóka, innflutts lesefnis auk
persónulegra samskipta. Fyrst
og fremst orka þessi sambönd
á hver kyns hugmyndafræði-
legum vettvangi. — Það sem
gerir samböndin út á við sér-
staklega varhugaverð er það,
að þau eru yfirleitt við ráðandi
öfl erlendis á hverju sviði fyr-
ir sig. 1 því liggur hætta fyrir
sjálfsforræði okkar og þjóðlegt
áhrifavald (leturbr. min). Með
sömu rökum leggjast hin er-
lendu sambönd yfirleitt á sveif
með þeim sem meira má sin
heima fyrir og hjálpá honum
við að halda minnimáttar í *
skefjum."
Þó mér þyki félagsfræðitúlk
un Hjalta fremur gagnleg og
vilji kynna ofanrituð orð, mót-
mæli ég fastlega þeirri álykt-
un hans og annarra kommún-
ista, að'svo hundflatir og gagn
rýnisljóir séu nútímamehn hér,
að ekki dugi neitt minna en
að varast fiestöll þessi Evrópu-
og Ameríkutengsl, svo efla
megi „sjálfsforræði okkar og
þjóðlegt áhrifavald." Stundum
vantar mann dulmálslykil til að
skilja undirferli slíkrar firru.
Vesalings Kristinn E. Andrés
son og Einar Olgeirsson að hafa
orðið fyrir svo miklum Evrópu
áhrifum að þeim tókst vist ekki
að verða nógu harðir kommún ^
istar — eða hvað?
Nei, íslendingar hrista höf-
uðið yfir fáránleik nýmarxist-
anna, við viljum margfalt frem
ur Kristin og Einar óbreytta!
— Og gæsalappaða „sjálfsfor-
ræðið" í meðhöndlun „marcús-
istanna" vekur það andóf, að
menn skipa sér fremur en áð-
ur í fylkingu með Sjálfstæðis-
flokknum.
Þjáning vanmáttarkenndar
og hugsjónahrörnunar neyðir
nýmarxistana á þann flótta,
sem hræðsla þeirra við sið-
menningu og fjölþjóðaáhrií
sýnir í átakanlegu Ijósi: Ein-
angnum Island! hugsa þeir, ef
hér skyldu finnast nægur upp *
blástur og þeir landshættir, að
í sandi megi fela innflutt um-
skiptingshöfuð sitt, höfuð
hrörnandi strúts.
Með díalektískri bróður-
kveðju,