Morgunblaðið - 10.08.1971, Qupperneq 14

14
MORGUNHLABIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 10. AGÚST 1971
Útgafandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Svoinaaon.
Rilatjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur KonrfiS Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjómarfulltrúi Þorbjðrn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstrasti 6, aími 10-100
Áuglýsingar Aðalstrasti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 195,00 kr. fi mfinuði innanlands.
I lausasölu 12,00 kr. eintakið.
AÐVÖRUN TRYGVE BRATTELI
Komu púkarnir
— sem bitu Júdaí
— Með hliðsjón af íslendinga-
sögum rekur S. E. Morison
ferðir írsku íslendinganna
sem hröktust undan norræn-
um mönnum
F’r það tók að kvisast, að
^ þeir Ólafur Jóhannesson
og Eysteinn Jónsson, sem af
hálfu Framsóknarflokksins
tmnu að myndun vinstri
stjómarinmiar, mundu tilleið-
anlegir til að fallast á kröfur
kommúnista um brottrekstur
vamarliðsins, reyndu ýmsir
áhrifamemn í Framsóknar-
flokknum að beita sér gegn
þessum fyrirætlunum. Þeir
höfðu þó ekki erindi sem erf-
iði eins og stj órnarsamning-
urinn ber með sér, en orða-
lag þess ákvæðis, sem um
vamarliðið fjallar, er með
þeim hætti, að hvarvetna hef-
ur verið litið svo á, að herinn
ætti að reka úr landi innan
fjögurra ára og ísland yrði
þar með vamarlaust.
Forustumenn Framsóknar-
flokksins og Samtaka frjáls-
lyndra og vinstri manna hafa
að vísu að undanförnu leitazt
við að draga í land og benda
á, að fyrst í stað a.m.k. sé ein-
ungis um að ræða endurskoð-
un vamarsamningsins, en
ekkert liggi fyrir um það, að
Honum verði sagt upp. Þessar
yfirlýsingar eru góðra gjalda
verðar, en þær hefðu gjaman
mátt birtast strax og mál-
efnasamningurinn sá dagsins
Ijós, því að þá hefði ef til vill
verið hægt að draga úr þeim
áhyggjum, sem ábyrgðarleys-
ið í varnarmálunum hefur
valdið. '
Hin hvatvíslega yfirlýsing
stjómarinnar um vamarmál-
in er þeim mun alvarlegri
sem þau mál bar lítið á góma
í kosningabaráttunni og hinir
svonefndu vinstri menn
gerðu þau ekki að neinu
kosningamáli. Um varnar-
málin var því ekki kosið að
öðra leyti en því, sem ætla
mátti, að menn létu sér sæmi-
lega lynda það fyrirkomulag,
sem á þeim málum er, úr því
að enginn flokkur gerði þetta
mál að sérstöku kosninga-
máli. Ef til vill má segja, að
það sé miður farið, hve lítið
hefur verið rætt um varnir
landsins á undangengnum
mánuðum og raunar áram,
svo ríkt tilefni sem þó er til
þess, að Íslendingar hafi opin
augun í þessu efni. Enn kem-
ur það glöggt fram í grein
þeirri, sem birtist hér í blað-
inu sl. sunnudag um her-
styrk Rússa á Norður-At-
lantshafi, en þar era t.d. birt
eftirfarandi ummæli Trygve
Bratteli, forsætisráðherra
Noregs:
„Rússar hafa dregið saman
ógrynni liðs við norðurvæng
NATO, öflugra herlið en
nokkra sinni fyrr, þó að síð-
ari heimsstyrjöldin sé hugsan
lega undantekning. Það er
augljóst, að uppbygging her-
afla Sovétríkjanna skammt
frá landamærum Noregs er
ekki mál, sem aðeins varðar
tvíhliða samskipti Noregs og
Sovétríkjanna, heldur er hér
um að ræða lið í heildarhem-
aðaráætlim Sovétríkjanna
um allan heim.
Staðsetning svona mikils
liðsafla jafnnálægt landi okk-
ar sýnir okkur ótvírætt. al-
vöra hemaðarástandsins í
heiminum.“
Allar umræður, sem að
undanförnu hafa orðið um
hemaðarþýðingu íslands og
flotaveldi Sovétmanna á
Norður-Atlantshafi, ber að
sama branni. Allir eru sam-
mála um, að Sovétmenn leggi
höfuðáherzlu á uppbyggingu
flota síns á höfunum milli
íslands og Noregs og um-
hverfis ísland. Hinn hernað-
arlegi þrýstingur af hálfu
Rússa er einmitt í næstu
nálægð við okkur, og hemað-
arþýðing íslands er þess
vegna talin meiri en ekki
minni en áður var.
Við íslendingar höfum litla
þekkingu á hernaðarmálefn-
um og vildum auðvitað helzt
vera lausir við að þurfa að
leiða að þeim hugann. En svo
bamalegir getum við þó ekki
verið að loka augum og eyr-
um fyrir því, sem er að ger-
ast í kringum okkur.
Varnir á íslandi era nauð-
syn, ill nauðsyn getum við
sagt, en nauðsyn engu að síð-
ur. Auðvitað vildum við öll
geta verið laus við það að
hafa hér hervamir, og sá tími
kemur vonandi að þeirra
verði ekki þörf. En sízt er
ástæða til að draga úr vörn-
unum, þegar ógnir era aukn-
ar af hálfu hinna 'austrænu
yfirgangsmanna og ásælni
þeirra er einmitt í næsta ná-
grenni við okkur. Hitt er rétt,
að á hverjum tíma á að hafa
opin augu fyrir hugsanlegum
breytingum á fyrirkomulagi
varnanna.
Fleiri og fleiri gera sér nú
grein fyrir þeirri skammsýni,
sem Framsóknarflokkurinn
og Samtök frjálslyndra og
vinstri manna sýndu, er þeir
létu undan kröfum kommún-
ista um brottrekstur varnar-
liðsins. Nú ríður á að forustu-
mernn þessara flokka finni
hvert almenningsálitið er í
þessu efni, því að þá kynni
að reynast unnt að koma í
veg fyrir fleiri gönuhlaup og
standa þannig að vamarmál-
unum, að öryggi landsins
verði ekki teflt í hættu.
Á dögum sæfarans St. Brend-
ans var írland þegar orðið hið
mesta menningarrlki á evrópsk-
an mælikvarða segir Samuel
Eliot Morison, og kristin trú
blómgaðist. En jafnvel í klaustr-
unum gátu menn orðið fyirir
freistingum. Því var það al-
gengt, að írskir munikar legðu
á haf út til að leita að stöðum,
þar sem þeir gætu lifað óáreitt-
ir og án þess að finna fyrir sín-
um mannlegu en holdlegu veik-
leikum. Þeir tóku sér bólfestu
á klettaeyjum umhverfis Iand
sitt eða héldu lengra — og
þannig fundust ísland og Fær-
eyjcir.
Morison bendir á, að fornírsk
ar bókmenntir, bæði kristnar og
heiðnar, segi frá mörgum slík-
um sjóferðum — Imram —
eins og þær hafi verið kallaðar,
en þeirra merkastar hafi verið
ferðir St. Brendans. Þær hatfi
lika verið jafn vinsælar á mið-
öldum og söngvar Rolands og
frásagnimar af Arthur konungi.
Til séu a.m.k. hundrað og
tuttugu handrit af aðalfrásögn-
inni um ferðir St. Brendans."
„Navigatio Sancti Brendani
Abbatis" og þrjú þessara hand-
rita séu frá því snemma á 11.
öld. Þar að auki segi ýtarlega
2. grein
frá æviferli munksins I ritinu
„Vita St. Brendani".
SAUÐFÉ OG STORKNAÐUR
S.JÓR
St. Brendan var frægur kirkj-
unnar maður. Hann hafði kom-
ið á fót fjórum klaustrum og
sig'lt nokkrum sinnum til Eng-
lands, Skotlands, Wales og Bre-
tagne. Hann var orðinn sjötug-
ur, þegar hann hóf könnunar-
ferðir sínar og þá vegna frá-
sagnar aldraðs vinar, sem sagði,
að sonur sinn Mernoc, hefði
ekki aðeins fundið dásamlega
eyju þar sem byggi fjöldi munka,
hann hefði lika íundið hið fyrir-
heitna landa dýrlinganna. Kvaðst
vinurinn hafa farið þangað með
syni sínum og til sönnunar lét
hann Brendan lykta af fötum
sínum sem ennþá —• eftir fjöru-
tíu daga sjóferð þaðan — báru
merki blómailmsins frá þessari
blessuðu eyju.
Þetta freistaði St. Brendans
og hann fékk til Mðs við sig
fjórtán munka. Þeir föstuðu I
fjörutíu daga, byiggðu sér svo
skip og ýttu frá landi.
Eftir fjörutíu daga ferð voru
vistir þeirra þrotnar. Þá sáu
þeir fyrir sér háa, grýtta eyju,
þar sem fossar féllu atf háum
klettum, en hvergi tókst þeim að
taka land, fyrr en Drottinn al-
máttugur greip í taumama. Á
þessari eyju fundu þeir fyrir
klaustur, þar sem þeir höfðust
við um hríð — og mann nokk-
urn, sem sá um það eftirleiðis
á sjö ára reisu Brendans og fé-
laga hans frá einni eyjunni til
apnarrar, að þeir hefðu alltaf
nægan mat og drykk.
Á einum stað hittu þeir fyrir
sauðfé hvítt x stórum hópum og
stærra vexti en uxa, á öðrum
stað fundu þeir slíka fugla-
mertgð, að vart sá í trjágróður
fyrir þeim. Einn fuglanna tjáði
þeim félögum á góðri iatínu, að
þeir væru hinn fallni englaher
Liucifers. Eitt sinn er þeir voru
að matast, þar sem þeir töldu
eyju Mtla, sigldi hún skyndilega
af stað með þá — reyndist þá eyj-
an hvalur mikiU. Um tíma
sigldu þeir í storknuðum sjó —
væntanlega ísreki —- og sáu fyr-
ir sér dularfulla byggingu með
turnurn og giitrandi spírum, sem

ÚR
HAND-
RAÐANUM
SAMEININGAR (TIL)
RAUNIR „VINSTRI“
FLOKKANNA
Öllum er enn í fersku minni keðju-
bréfafaraldurinn sem geisaði fyrir
rúrnu ári. Mörigum fannst þetta hinn
mesti ðfögnuður og eftir nokkurn at-
ganig tókst að kveða hann niður. En
þó að faraldurinn hyrfi þannig af ytfir-
borðinu, þá hafði bakterían komizt und
an, myndaði um sig spora og lét ekk-
ert á sér bera, en beið síns tírna. Og
nú í vor, rétt að loknum kosningunum,
tðk sóttin sig upp aftur. Hún hafði
reyndar tekið á sig aðra mynd, en glögg
ir menn sáu þó fljótt að þar var keðju-
bréfafaraldurinn enn á ferðinni. Að
vísu var bersýnilega um einangraðra til
felli að ræða, en öll einkenni voru
hin sömu, Éins og menn muna,
þá var eðli keðjubréfann a íyrri,
að þau breiddu úr sér með ógnarhraða,
og öllum, sem lentu í halarófunni, átti
að græðast stórfé. Seinmi keðjubréfin
voru hins vegar send fram og til baka
og urðu öll svarbréf að hafa þá nátt-
úru að vera í axarskaft við það bréf.
sem svarað var, það og það sinnið, —
því annars var hætta sú að keðjan rofn
aði. En eins og margföldunarmöguleik-
um fyrri keðjubréfanna voru takmörk
sett, þá var því einnig þröngur stakk-
ur sniðinn, hversu lengi var fært að
hafa síðari keðjubréfin í axarskaft við
hvert annað. Og þegar hætta var orðin
á, að bréfin færu að eiga saman þá
rofnaði keðjan. Aðstandendur þessara
bréfa hafa enn ekki Skýrt frá hagnaði
þeim er þeir hiutu af fyrirtækinu — en
það er eðii keðjubréfa sem rofna, að
græði einn, þá hefur annar beðið tjón.
En etamitt um þær mundir er bréfa-
Skriftum lauk, þá tókst að mytnda ríkis-
stjórn Framsóknar — Alþýðúbandalags
og Frjálslyndra og vinstrimanna. Kom
það sumum spanskt fyrir sjónir, þar
sem Hannibail Valdimarsson og Co hafði
lýst því yfir, að hann væri að fullu
skilinn við fjarstýrðu kommana — en
skiilnaðurtan reyndist aðeins hafa ver-
ið að borði og sæng og tókst meðal-
göngumanni að tala á milli hjónakorn-
anna. Hanníbal geta þá yfir flugunni
enda vængirnir roðagylltir. Og þannig
varð til ríkisstjórn skipuð þremur fram
sóknarmönnum, 2 kommum og 2 öðru
hvoru kommum og öðru hvoru frjáls-
lyndum. Og er gamall maður sá á mál-
efnasaimntognuim þeirra, hvað til stæði,
þá datt honurn í hug vísa ort 1911 —
fyrir 60 árum:
„Eru nú allar disir dauðar,
dofnað vit og mornað þol,
eptir aðeins fól og írauðar,
fumið eitt og handaskol,
annað tveggja elilimerki
eða klaufabragð að verki?
Fer þá allt í kaldakol?“
KjóL