Morgunblaðið - 19.08.1971, Síða 14

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. ÁGÚST 1971
14

Numeiry fastur í valdasessi
Colin Legum,
blaöamaður
frá Observer,
ræðir við
súdanska
hershöfðingj-
ann
Gaafar el-Numery, hers-
höfðinigi, var mjög þreytuleg-
ur og talaði lágum rómi þeg-
ar hamn sagði mér frá atburð-
uim siðustu tveggja vikma, og
hvemig hamm náði aftur völd
uim eftir byltmgartilraum
kommúnista í Súdam.
„Þú átt e.t.v. erfitt með að
trúa því að ég hef aðeins not
ið sex tíma svefns siðam bylt
ingartilraumn var gerð"
sagði hamn.
„Ég er þess fuilviss að
kommúnistamir höfðu ætlað
sér að drepa mig, en atburða
rásin varð of hröð fyrir þá,
og verðimir sem setitir voru
til að igæta okkar, reymdust
ekiki eins ábyggiiegir og þeir
höfðu gert ráð fyrir.“
Sjálfstraust hams er enn
óhaggað, og hanm hefur nú
fulla stjóm á málum hér. Rétt
arhöldum er enn haldið áfram
daglega en engar aftökur
hafa átt sér stað síðan
skömmu eftir byltimgartil-
raunina. Samt sem áður eru
þess engin merki að himu
miskumnarlausa stríði gegn
kommúnistum og vinum
þeirra sé að ljúka.
Ég hóf sámræður okkar
með því að segja að Numeiry
og rikisstjóm hans væru hart
gagnrýnd, bæði austan
járntjalds og meðal frjáls-
lyndra í Evrópu og vestan
hafs, fyrir miskunnarleysi við
að brjóta á bak aftur hina
misheppnuðu byfltingartil-
raum. Var þetta sönn mynd af
hlutverki hans sjálfs, og því
sem fram fór í Súdan?
Numeiry gerði þá allgóða
greim fyrir því hvemig komm
únistar hefðu brugðizt því
trausti og velviid sem hann
hafði sýnt þeim með þvi að
veita þeiin hlutdeild i starfi
byltingarinnar, sem hann
hafði veitt forystu síðan í
maí 1969.
Hann sagði, að kammúnist-
um hefði verið veitt öll tæki
færí til þátttöku í ábyrgðar-
mestu stöðum inmam bylting-
arráðsins og stjómarinnar.
Ákvörðun hans um að veita
þeim svo mikinn trúnað var
ekki vinsæl meðal þjóðarinn
ar. Hvert á land sem hann fór
var honum sífellt tjáð, að
þótt fólkið hefði trú á stjóm
hans, grunaði það alltaf
kommúnistana um græsku.
„Samt sem áður reyndi ég að
sannfæra gagnrýnendur mina
og þar eð þeir höfðu traust
á mér, héldu þeir áfram stuðn
ingi sínum við ríkisstjómina
þótt þeir jafnframt tor-
tryggðu kommúnistana."
„í>á fór ég að veita þvi at-
hygli, að helztu leyndarmál
hersins oy ríkisstiAr-*-arinnar
voru orðin að siúóursögum
manna á milii. Kommúnistarn
ir höfðu einfaldlega látið

þessi ieyndarmál leka út.
Þetta varð til þess að við urð
um að láta til skarar skríða
gegn þeim og þremur ráðherr
um var veitt lausn frá emb-
ætti í nóvember sl. Upp frá
því tfóru þedr að verða harð-
ir í okkar garð. Þegar ég
komst að því að heilinn á bak
við þessa andstöðu við okkur
var aðalritari kommúnista-
floklksins, Abdel Klhaliq Mah
goub, lét ég handtaka hann.
Andstaðan ‘héilt þó átfram, og
á þeim tima grunaði mig alis
ekki, að útlendingar gætu
átt þar hlut að máli.
„Áður en Mahgoub var tek
inn atf iífi, viðurkenndi hann
fyrir mér í samræðum sem við
áttum, og í vitnisburði sinum
við réttarhöldin, að miðstjóm
kommúnistaiflokksins hefði
ákveðið þann 30. maí s.l. að
Stjóm min yrði að víkja. Mah
goub var þá enn í fangelsi,
en tókst skömmu siðar að
flýja.“
Numeiry sagði, að hann
hefði haft á tilfinnmgumni
hvað væri á seyði, og bar á
Joseph Garang, ráðherra,
sem fór með málefni Suður-
Súdans (og seinna var hengd
ur), orðróm um samsæri.
Þrátt fyrir að orðrómurinn
kæmist á kreik eftir 30. mai
og þótt Garang væri mieðlimur
í miðstjóm kommúnistaflokks
ins, fuiliyrti hann, að ekki
væri á döfinni meitt samsæri.
Þrátt fyrir að vera tor-
trygginn, var Numeiry samt

Numeiry hershöfðingi.
trúarbrögð og erfðavenjur,
hvort sem fóikið er Múham-
eðstrúar eða kristið, sem er
algjörlega í mótsögn við kenn
ingar kommúnisma. Kommún-
istar hamra á móti öilurn slik
um venjum og trúarbrögðum
og auk þess er súdanska þjóð
in á móti ölum erlendum hug
myndaifræðum; þjóðin vill
ráða málum sinum sjálf í sam
ræmi við hennar eigin lifs-
hætti.
Numeiry hershöfðinigi
ræddi síðan um þá atburði
sem voru afleiðing hinnar mis
heppnuðu byltingartilraunar.
Á þeim 72 klukkustundum
sem kommúnistar fóru með
völdin sýndu þeir mikið misk-
• ■ v
í
Numeiry sýnir Mahgoub gögn sem sanna sekt hans.
sem áður á þeirri skoðun, að
eftir að hann hafði veitt
kommúnistum það stærsta
tækifæri sem þeir hefðu
nokkum tima fengið, til að
sanna trúnað sinn við þjóð-
ina, myndu þeir ekki svíkja
hann þrátt fyrir tryggð
þeirra við herrana austan
járntjalds. Af þessum sökum
var hann reiðubúinn að leiða
hjá sér viðvaranir þess efnis
að kommúnistar myndu
reyna að komast til valda.
Numeiry álítur, að eftir að
hann hafði gefið út yfirlýs-
ingu þess efnis i maá si., að
á döfinni væru endurbætur á
stjómarskránni, sem myndiu
endurvekja þátttöku fóllksins
í stjórn ríkisins, þá hetfðu
kommúnistar flýtt samsærinu.
Kommúnistamir vissu, að þeg
ar þetta væri komið í fram-
kvæmd, hefðu þeir ekki
minnsta möguleika á að kom-
ast til valda.
Á þessu stigi samræðnanna
gerði Numeiry hlé á fráisögn
sinni og sagði við mig: Ég
skal segja þér eitt í hrein-
skilni: Súdanska þjóðin mun
ætið berjast gegn kommún-
isma, nú og um ókomna fram-
tíð. Þjóðin rmm berjast
vegna þess, að hún hefur sín
unnarleysi. Eftir að hafa vilt
um fyrir hemum, tóku þeir
'höndum um 50 liðsforingja og
menn sem þeir höíðu fyrir-
fram stimplað sem sérstaka
óvini og murkuðu þá niður
með vélbyssum í búsi þar sem
þeim hafði verið haldið förug-
um. Hann sýndi mér viðbjóðs
lagar myndir af fjöldamorð-
unum.
En jafnvel áður en vitnað-
ist um þessa atburði, hélt
hann áfram, hatfði fólkið víða
safnazt saman á götum úti
með spjöld og direifimiða,
þar sem það lýsti því yfir, að
það myndi aldrei líða komm-
únistum að stjórna Súdan.
Þegar leiðtogar byltingartM-
raunarinnar stóðu eitt siinn
andspænis slíkum mótmælum,
létu þeir einfaldlega skothríð
ina dynja á mannskapnum og
drápu að minnsta kosti 19
manns, þar á meðal konur og
böm.
Þegar herinn áttaði sig á
því hvað uim var að vera og
snerist öndverður gegn bylt-
ingunni, komu upp háværar
raddir meðal þjóðarinnar um
hefnd. Ég var hart gagnrýnd
ur tfytrir að afhenda ekki fólk
inu þá fanga sem telonir
höfðu verið vegna þátttöku í
og leyfa þvi að
þá,“ sagði Num-
samsærinu
meðhöndla
eiry.
„Ég var þó ákveðinn í að
koma i veg íyrir slíka múg-
hefnd, og krafðist þess, að all
ir sem handteknir höfðu ver-
ið, fengju réttlát réttarhöld.
Ég dvaldist sjálfur í fanga-
búðunum meðan þeir voru
yfirheyrðir. Ég valdi sjáltfur
dómarana til þess að ganga
úr sfcugga um, að þeir væru
ekki meðal þeirra sem þurftu
að hefna hairma simna vegna
l'íflátínna ættmenna eða vima.
Ég lét hverjum fanga í té að
stoð við vöm hans, vin eða
ættinigja. Mér kom varla dúr
á auga þennan tíma, vegna
þess að ég hatfði sjálfur eftir-
lit með allri rannsókninni og
endurskoðaði dómana. Ég
komst að þvi m.a., og hef sam
þykkt ákvörðun réttarins um
að liðsforimginn, sem falið
var að gæta min, var ekki
sekur. Sá maður er nú aftur
kominn i herinn."
„Sömu sögu er að segja um
450 aðra, sem voru hamd-
teknir. Nú er verið að ieysa
fleiri úr haldi, eftir því sem
rannsóknum er tfram haldið.
Ég hef sjálfur miidað nokkra
af þeim dómum sem hermenn
hafa hlotið.“
„Það er furðulegt, að þeir
sem hafa hvað hæst um það
sem þeir kalla kúgun, hafa
efckert haft að segja um það
sem komimúnistamir gerðu i
raun og veru, og það sem þeir
ætluðu að gera ef þeim tæk-
ist að halda völdum. Við höf-
um með höndum skjöl um
ráðagerðir þeirra."
Hver er svo framtíð Súd-
ans? Numeiry sagði, að hann
myndi halda áfram að korna
á fót stofmmum saimkvæmt
stjómarskránni, til þess að
tryggja fulla hlutdeild allrar
þjóðarinnar í stjórn landsins,
og finna lausn á vandamiálum
ibúa Suður-Súdans.
Hann sagði, að hjá þvl yrði
ekki komizt, að sambandið
milli Súdans, Egyptalands og
Lílbýu yrði jafnvel enn nán-
ara eftir það sem gerzt hefði.
En hann lagði þó á það
áherzlu, að friðsamleg sam-
skipti Súdans, væru ekki ein
vörðungu bundin við þessi tvö
nágrannalönd, heldur öll
önnur grannríki þeirra í
Afrlku og Arabalöndiuim í
Asíu.
Hann sagðist einnig sækj-
ast eftir bættri sambúð við
Vesturlönd, sem nú þegar er
farið að örla á, og önnur vin-
veitt riki svo sem Júgóslavíu,
Saudi-Arabíu og Kuwait, en
þau hafa öll látið í ljós sam-
úð og vináttu á hinuim erfiðu
tímum sem verið hafa í Súd-
ain.
— Palestína •
Framhald af bls. 10
það leiða til eyðingar Ísraelsrík-
is, því að Bgyiptar tala stöðugt
um „rétt Palestíniubúa", en
stjómin í Kaiiró hefur aldrei
Skilgreint það á tfutilnægjandi
hátt.“
Kymstaða igetur ekki genigið
öllu lengur. Margir af hershöfð-
ingjum Israels hatfa lýst því ytf-
ir, að Sadat Egyptalandsforseti
muni ekki geta látið vopnahléið
endast lengur, jatfnvel þótt
'hann vilji, þvi að skriður verði
að fam að komast á stjómmála-
legar umræður. Nú virðast skil-
yrði vera fyrir umræður mM«li
þeirra sem ástandið í Miðaustur
löndum snýst í raun og veru
um, — þ.e. Gyðinga og Araba í
Palestinu. Enn er þó langt I
land að Israelsstjóm liti þamnig
á mólin, og eru tvær ástæður
opinberlega gefnar á þvi.
1 fyrsta lagi hatfa Palestínu-
búar engan forsvarsmann, sem
væri fuMtrúi beggja héraða. í
öðru lagi „eru þeir ekki tilbún-
ir ennþá.“
En hin raunverulega ástæða
ísraelsstjómar ristir þó dýpra.
Dayan hershöfðingi lét í hana
skínia nýverið er hanm sagði,
með einkennandi þyrrkimigs-
hætti sínum: „1 Jórdaniu mynd-
um við ræða við tfóik sem lítur
á Amman sem hötfuðborg Sina.
Palestínubúar telja sína höfuð-
borg vera Jerúsalem." Hann gaf
í skyn að Palestinubúar yrðu
erfiðastir viðfangs i samninga-
viðræðum, þar yrði að setmja um
þorp fyrir þorp, óilívulund fyrir
ólivulund o.s.frv.
Bæði Arabar og Gyðingar í
Palestínu eru nú í 3vipaðri fjar
lægð frá markinu. Þeir þurfa að
eins að komast eilítíð lengra,
og þar með gœtu umræður hiaf-
izt. Tækifærið er einstakt. Og
ísraelsstjórn verður að gera sér
Ijóst, að sigrar í orrustum
tryggja ekki frið fyrr en lauisn
er fundin á vandamálum Palest-
inu.
Palestinubúar verða að viður-
kenna, að Palestína er skipt
land; að flestu flóttafólkinu
verður að koma fyrir annars
staðar en þar sem það bjó upp-
haflega og að iáta verður ein-
hver landsvæði atf hendi í bæt-
ur fyrir áratuga árásir Araba á
ísrael. Þeir vcrða að halda kosn
ingar. „Óhugsanlegt undir her-
setu lsraelsmanna,“ segja þeir.
En hvers vegna? Það sem Ar-
atoar í öðrum löndum segja,
skiptir minna máli nú en áður.
Og komu ekki ýmsir leiðtogar í
Asíu og Afriku fram etftir kosn-
ingar sem haldnar voru áður en
sjálfstæði hlauzt?
ísraelsmenn verða að hætta
að hindra þróun mála. „Það eru
engir Palestínumenn sem við get
um rætt við,“ kvartaði Dayan
tfyrir skömmu, er hann svaraði
spurningum á blaðamannafundi.
Hann hefði átt að vita, að blaða
maðurinn sem hann var að
svara, var sjálfur einn af fram-
gjömustu nýju leiðtogunum í
Palestínu. En Palestínubúar
hafa þagað of lengi. Það reynir
þvi jaínt á Israelsmenm og Pal-
estínubúa að takast á við vanda
mál komandi árs.
(Observer, — öll réttíndi áskil-
in).
Notaðir bílar
gegn
skuldabréfum
Skoda 110 De Luxe '70
Skoda 1000 MiB '63
Skoda 1000 MB '67
Skoda 1000 MB '66
Skoda Combi '67
Skoda Combi '66
Skoda Combi '65
Skoda Octavia '65
Skoda 1202 '66
Fiat 850 '67
TÉKKNESKA
BIFREIÐAUMBOÐIÐ
A ISLANDI, HF
Auðbrekku 44—46, Kópavogi
simi 42600.