Morgunblaðið - 31.10.1971, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 31. OKTÓBER 1971
31
kommúnistum á hönd, og múta
til fylgis jarðnæðislausu fðlki,
og neyttu hvors tveggja
til hins ýtrasta, svo sem við
matti búast.
Þó að nálega einn íimmti
hluti þjoðarinnar nytti góðs af
jarðaskiptalögunurn, þá sáu
Ikiommúnistar um það að hafa
jarðirnar svo litlar, að óger-
legt var fyrir fjölskyldu að lifa
é þeim. Árangurinn af þessu
varð sá, er til var ætlazt. Þeg-
ar áráð 1951 höfðu um það bil
200.000 fosendur gefizt upp og
neyðzt til þess að ganga í sam-
yrkjubú að rússneskri fyrir-
mynd. Eignarhald þeirra á jörð
unum varð að engu, en sjálfir
'urðu þeir i rauninni jarðyrkju
þræiar rikisins.
36. sept. 1945 lýsti stjórn
Bandarikjanna yfir þvi, að
bún vœri fús til þess að fallast
a endurskipulagningu ung-
versku stjórnarinnar, að því til
íkyldru, að fram færu frjálsar
og óháðar kosningar í landinu
í samræmi við ákvæði Yalta-
samþyfkktarinnar. Tveim dög
um síðar veitti Sovétstjórnin
lungversku feraðabirgðastjórn-
inni ótakmaikaða viðurkenn-
ingu án þess að ráðfæra sig
mneð einu orði við bandamenn
sína. Þrem vikum síðar
varð það augljóst, hvað bjó
undir þessari skjótu viður-
kenningu. Þá var birtur við-
skáptasamningur milli land-
anna, sem lagði yfirráðin yfir
©IJum efnahagsmálum Ung-
verjalands raunverulega á
vaOd Sovét-Rússlands og gerði
Handið að efnahagslegri ný-
]endu á lægsta stigi.
Bandarikin og Bretland mót
imæltu, en þau mótmæli voru
að engu höfð, eins og vænta
mátti.
Kosningar voru svo háðar 4.
móv. 1945. Kommúnisiar töldu
sér vísan stórkostlegan ságur
með aðstoð Moskvu og Rauða
hersins, en þeim brá heldur en
ekki i brún, er það kom í ljós,
að þeir höfðu aðeins fengið 17%
af öllu atkvæðamagninu. Hins
vegar hafði' Smábændaflokkur-
inn fengið 58%, eða hreinan
imeirihluta.
IÞað er vert að veita því at-

Matyas Rakmri
hygla, að þetta eru fyrstu al-
mennu kosningarnar, sem
haldnar eru í Austur-Evrópu
eftár styrjöldina. Kommúnistar
höfðu þá ekki ennþá fuHkomn-
eð þá tækni sina að fara
í kring um vilja heilla þjóða og
tiafa hann að engu. Kosnlngar
í Búlgaríu íóru fram háifum
mánuði síðar, en brotin á ðll-
iuom lýðræðisreglum í sambandi
við þær voru svo ruddaleg og
ofboðsleg, að flokkar þeir, sem
andstæðir voru kommúnistum,
e&a sér ekki fært að taka þátt
í þeim.
Þegar til kosninga kom
5 Rúmeniu og Tekkóslóvakíu
1946 og Póllandl 1947, höfðu
kommúnistar lært að gera kosn
ingar svo úr garði, að
þær voru skíípaleikur einn, yf-
irvarp ofbeldisins, og gríma,
sem allir sáu þó í gegnum,
nema harðósvífnustu fyrir-
svarsmenn kommúnista sjálfra.
1 nýju ungversku stjórninni
he&mtuðu kommúnistar — og
lengu —¦ hið þýðingarmikla
embætti innanrikisráðherrans.
Rajk og „klíka" hans hengd í Búdapest 1949.
Það var fengið i hendur Laslo
Rajk, þáverandi foringja
flokksins. Fékk Rajk þannig
ótakmörkuð yfirráð yfir póli-
tísku lögreglunni. Yfirmað-
ur hennar var Gabor Peter,
einn skuggalegasti mannhund-
ur, sem farið hefur með völd,
ef trúa má Krustjofí í KremL
Þeir féiagar Rajk og Peter
hófu gegndarlausar ofsóknir á
hendur öilum lýðræðissinnum
og létu drepa þá i tugum þús-
unda. Hins vegar urðu þeir sið
ar að falla fyirir reiði Sovét-
herranna sem fórnardýr einnar
af hinum alkunnu hreinsunum
þeirra.
Ástæðan til hinna gegndar-
iausu ofsókna var í orði
kveðnu sú, að þeir kumpánar
þóttust hafa komizt á snoð
ir um samsæri konungssinna í
því skyni að steypa stjórninni.
Þetta var auðvitað helber upp
spuni. Um þær mundir birti
Mindszenty kardináli hirðis-
bréf, þar sem hann fordæmdi
harðlega hinar villimannlegu
aðfarir pólitísku lögreglunnar.
Varð þessi árekstur hans fyrst
ur við handbendi og böðla
Sovétherrarma — og lauk ekki
þeirri orrustu fyrr en með
handtöku hans 1948.
1. febrúar 1946 var ung-
verska „lýðveldið" formlega
stofnað. Zoltan Tildy varð for-
seti, Ferenc Nagy forsætisráð-
herra og Beia Varga forseti
þjóðþingsins. Aliir voru þeir
foringjar Smábændaflökksins.
Þrátt fyrir það þó að hverj-
um manni væri það augljóst, að
innanrikisráðuneytið sat á
svikráðum við stjórnina og
þjóðina, virðast hinir aðrir ráð
herrar hafa verið furðu róieg-
ir og barnalega einfaldir. Til
dæmis gaf forsætisráðherrann,
Nagy, út svohljóðandi yfiriýs-
ingu 22. janúar:
„Ég lýsi því yfir, að enginn
heiðarlegur maður, og enginn,
sem tekur drengilegan þátt í
stjórnmáium Ungverjalands,
þarf að iáta sér til hugar koma,
að Kommúnistaflokkurinn hafi
uppi neinar ráðagerðir um það,
að Ungverjaland skuli gert eitt
af meðlimaríkjum Sovétsam-
bandsins. P'rá þvi augnabliki,
að hann kom fram á hið póli-
tiska svið, hefur kommúnista-
flokkurinn kallað sig ung-
verskan og þj'óðlegan flokk".
Og Tildy forseti lét á þessa
leið um mælt við amerískan
blaðamann:
„Ég hef ekki orðið þess var,
að kommúnistar séu að reyna
að þrýsta sínum vilja upp á
stjórnina. Og jafnvel þó að þeir
reyndu það, þá myndi þeim
ekkert verða ágengt, af þvi að
Smábændaflokkurinn er svo
sterkur".
Svo mörg voru þau orð —
og óendanlega barnaleg.
En þessi einfeldnislega og
andvaralausa afstaða Smá-
bændaflokksins, sem varð land
inu að lokum svo geigvænlega
dýr, átti sér hliðstæður I ððr-
um lýðræðisflokkum. For-
ingi Jafnaðarmannaflokksins,
Arpad Szakasits, sagði 19. októ
ber þetta sama ár:
„Ungverjaland óskar ekki
eftir járntjaldi milli austurs og
vesturs. Jafnaðarmannaflokk-
urinn viðurkennir nauðsyn
innilegrar og sterkrar vináttu
milli Ungverjalands og Sovét-
ríkjainna, en hún má ekki vera
þröskuldur í vegi fyrir sams
konar vináttu við hin
vestrænu veldi".
1 april 1946 var Nagy forsæt
isráðherra formaður nefndar,
sem fór tál Moskvu til þess að
ræða undirbúning væntanlegra
friðarsamninga og fleiri mál.
Við heimkomu sína lýsti hann
yfir þvi, að hann og menn hans
hefðu mætt fyllsta skilningi um
ailt, sem varðaði friðarsamning
ana.
1 miðdegisveizlu, sem sendi-
nefndinni var haldin, hélt fé-
iagi Stalin ræðu og sagði með-
al annars: „Sovétríkin hafa
aldrei borið neinn kala til ung-
versku þjóðarinnar, jafnvel
ekki á styrjaMarárunum. Sovét
rökin óska ekki að hafa áhriÆ éí
innanlandsmáil Ungverjalands",
Þessi einfeldnislegu viðhorf
hinna ungversku ileiðtoga sýna
Ijóslega, hve hásikaiegur hinn
kommúnistíski blefckinga-
áróður er, og yf irlýsing Staiins
'þá takmarkalausu flærð, sem
er einkennandi fyrir Sovétrík-
in og aUa þeirra utanrikispóili-
tík.
Vorið 1946 komst Ungverja-
land í mikla fjárhagsörðug-
leika, sem oOlu stjórninni ýfínss-
•um vandræðum. Þrát fyrir lán
frá Bandaríkjunum og ritfleg
framlðg úr endurreisnarhjaSp
Sameinuðu þjóðanna var aOQt
hagkerfi landsins og efnahags-
lif í hraðri upplausn, sem að
verulegu leyti stafaði af gifur-
legum kostnaði af setu Rauða
hersins í landinu og gegndar-
lausum ránum og brottfærsl-
um aðalverðmæta þjóðarinnar,
sem talin voru nema hundruð-
um milJjóna dollara að verð-
mæti. Gengishrun varð stór-
kostlegt og innstæður borgara-
stéttarinnar í peningastofnun-
um urðu einskis virði. Laun
verkamanna komust langt nið-
ur fyrir það, að unnt væri að
draga fram á þeim lifið.
Að öllu þessu stefndu Sovét-
herrarnir af ráðnum hug, enda.
notfærðu kommúnistár sér
þetta ástand út í yztu æsar.
Þeim hafði nú tekizt að þvinga
öll verkalýðsféiög í hið rvo-
nefnda Verkalýðsfélagaráð og
sölsa undir sig stjórn þess.
Þeir gátu þvi kallað fram verk
föil I pólitískum tilgangi hve-
nær sem þeim sýndist og Oam-
að allar stjórnaraðgerðir, sem
hefðu mátt verða landinu til
viðbjargar.
7. marz buðu kommúnistar,
að fram skyldu fara geysimJkl-
ar kröfugöngur um gervaJJt
landið, og voru bornar fram
víðtækar kjarabóta- og kaup-

mmiammxmm
DOGlflí VIII
kemur til ríkis 1. nóvember á flug-
leiðunum milli íslands, Norðurland-
anna og Bretlands. Og ekki er að
spyrja um kostina, þar er Doglas
öðrum fremri að styrk, hraða og
mýkt.
Hann mun framvegis þjóta gagnvegu
milli íslands, Norðurlandanna og
Bretlands — SEX SINNUM í VIKU —
L0FTLEIDIR