Morgunblaðið - 13.11.1971, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. NÓVEMBER 1971
23
Eyðing skóga
og afleiðing
ÉG hefi oft hugsað um það,
hvernig íslenzka þjóðin féll úr
sinni gullöld niður í eymd og
volæði, bæði andlega og efnalega
á tiltölulega skömmum tima. Það
hefir ýmsu verið um kennt, svo
sem valdabaráttu Sturlungaald-
ar, hallæri, eldgosum og ekki
sízt erlendri áþján og yfirráð-
um. Ég er nú orðinn þess full-
viss, að eyðing skóganna hefir
verið aðalorsök falls þjóðarinn-
ar úr velmegun sjálfstæðis niður
í eymd og volæði ósjálfstæðis.
Það er varla til nokkur Islend-
Ingasaga, sem ekki getur um
hvernig skógamir voru nýttir.
Það stærsta úr þeim hefir oft
verið notað til húsasmíða ásamt
rekaviði og útlendum viði. Ef-
laust hefir skógurinn verið not-
aður i alls konar smíði til allra
búsþarfa. Viður var eingöngu
notaður til húsahitunar. Skógur
var brenndur til kola, sem sið-
an voru notuð til alls konar
smíða og í járnbræðsluofna
(grjóthlaðnar þrær sem fundizt
hafa víðs vegar um landið) þar
sem járn var unnið úr mýrar-
rauða. Beit alls konar fénaðar á
skógana hefir verið gífurleg, sér-
staklega hefir vetrarbeitin ver-
ið stórvirk við að vinna á þeim.
Það er augljóst, að á Sturlunga-
öld hefir skóga- og landeyðing-
in i kjöifarið verið komin á fulla
ferð. Það má fullyrða, að missir
stórra skóga og þar með beiti-
landa hafi ekki haft friðvænleg
áhrif á höfðingjana, sem börð-
ust um völdin, og hafa þvi þurft
meira og meira landrými til þess
að fullnægja reisn sinna stóru
heimila og að fæða og búa öllum
búnaði heila heri oft vikum
saman. (Væri rannsókn þessara
mála ekki verðugra rannsókn-
arefni sagnfræðinga, heldur'
en að sitja með sveittan skallann
áratugum saman við að reyna
að sannfæra þjóðina um það, að
Islendingasögumar séu eintómar
lygasögur). Allir íslenzkir menn
ættu að muna framhaldið: Skóg-
arnir eyðast með vaxandi hraða,
jarðvegur blæs upp og jafnframt
eyðist efnahagur þjóðarinnar.
Hún getur ekki lengur byggt sér
sæmileg hús. Hætta verður allri
upphitun húsa, og þá er það ráð
tekið að byggja nær eingöngu úr
torfi, grjóti og mold. Veggir voru
hafðir mjög þykkir og sömuleið-
is þök, til að fá einangrun gegn
kuldanæðingum vetrarins. Svo er
það augljóst, að útflutningur bú-
vara og þar með siglingar hafa
stórminnkað með landeyðing-
unni, og af þvi hafa hrunið efna-
hagslegar undirstöður undan ís-
lenzkum landbúnaði. Öllu þessu
fylgir svo „andlegur dauði“ þjóð-
arinnar. Hún hættir að trúa því,
að landið hafi verið vaxið skógi.
Enginn Islendingur trúði því, að
hér væri hægt að rækta skóg.
Þjóðin hættir að hirða sig og
hún týnir öllum íþróttum, þar á
meðal sundinu. Öll framfaravið-
leitni kafnar i andlegum doða;
allar ræktunarframfarir gleym-
ast, enda öll ræktun örðugri þeg-
ar skógarnir hættu að skýla og
þar af leiðandi kaldara veðurfár.
Fjölmargt fleira mætti nefna.
Líklega er það helzt guðstrúnni
og fornsögunum að þakka, að
þjóðin leið ekki undir lok eins
og skógarnir.
Það var danskur maður, sem
fyrstur ræktar hér tré með góð-
um árangri. Það voru danskir
menn, sem höfðu forgöngu um
skógrækt i stórum stíl hér á
landi. Fyrsti og eflaust einn af
mikilhæfustu ráðherrum Islands,
Hannes Hafstein, gekkst fyrir
samþykkt laga um skógrækt og
verndun þeirra fáu birkiskóga-
leifa, sem eftir voru þá. Ótrú-
lega stór hluti þjóðarinnar situr
enn fastur í miðaldavantrúar-
myrkri gagnvart skógrækt og
fleiri framfaramálum, svo sem
virkjun vatnsafls o.fl. Ég get
vart lýst hryggð minni yfir yfir-
lýsingu kvenháskólaprófessorsins
um áramót 1970, þar sem hún
gaf þá yfirlýsingu í sjónvarpið,
að hennar ósk um áramót væri
að bannað verði með lögum að
rækta barrtré á Islandi. Ég er
hræddur um, að þessi háskóla-
kennari hafi ekki örvandi áhrif
á sína nemendur til framtaks í
skógræktarmálum. Svo er það
blessunin hún Vigdís, sem skrif-
ar i Velvakanda Morgunblaðs-
ins, sem hefir oft reynt að gera
litið ðr og hæðast að þeim mönn-
um, sem mest hafa barizt fyrir
verndun skóganna og gróðursetn
ingu nýrra, þar á meðal barr-
skóga til nytja. Aðalvopnið, sem
hún hefur á þessa ágætu for-
ystumenn skógræktar, er, að
uppnefna þá „barrkarla". Ég
held, að svona skrif skaði helzt
höfundinn sjálfan. Fjölmargir
hafa skrifað fyrr og síðar í svip-
uðum dúr. Engri andlega heil-
brigðri manneskju getur lengur
dulizt, að ræktun barrtrjáa víða
um land er þegar orðin stað-
reynd. Við þurfum ekki annað
en að líta á hin fögru beinvöxnu
barrtré, sem margir Reykvíking-
ar rækta í görðum sínum. Þegar
16035 20216 24201 28084 32246 35765
16063 20359 24287 28113 32281 35780
16072 20364 24324 28137 32289 35793
16091 20513 24418 28139 32302 35801
16098 20582 24450 28208 32329 35882
16140 20603 24479 28246 32540 36078
16189 20605 24695 28283 32628 36103
16297 20876 24744 23310 32635 36117
16340 20737 24788 28373 32652 36128
16370 20759 24825 28443 32687 36205
16425 20768 24862 28656 32728 36244
16452 20958 24880 28682 32733 . 36252
16497 21092 24938 28724 32770 36289
16556 21139 24949 28885 32855 36293
16629 21150 24950 28920 32932 36303
16686 21202 24974 28932 32935 36388
16842 21247 24981 28967 32967 36403
16843 21322 24982 28999 33001 36633
16915 21326 24993 29023 33023 36648
16942 21357 25016 29036 33081 36665
16989 21410 25041 29037 33069 36734
17002 21411 25101 29122 33182 36749
17009 21419 25113 2914.1 33209 36802
17037 21473 25163 29180 33239 36803
17050 21568 25180 29187 33297 36843
17110 21592 25227 29208 33313 36922
17120 21617 25232 29282 33353 37004
17173 21721 25233 29315 33360 37052
17178 21764 25261 29307 33373 37199
17185 21766 25446 29447 33413 37209
173 94 21826 25450 29482 33441 37255
17263 21864 25482 29491 33456 37281
17286 21896 .25582* 29569 33470 37301
17288 21958 25583 29574 33515 37349
17427 21969 25622 29579 33520 37417
17450 21972 25633 29645 33920 37443
17460 21977 25666 29678 33623 37528
17493' 21979 25738 29728 33333 37605
17610 22049 25742 29749 33673 37639
17711 22065 25749 29904 33743 37766
17933 22076 25781 29914 33757 37837
17974 22094 25806 29925 33872 37847
18007 22106 25817 29971 33896 37848
18185 22351 25829 29973 33902 37927
18203 22389 25841 29990 33981 37977
18253 22461 25902 30030 34119 37988
18286 22529 25903 30138 34177 37991
18293 22572 25974 30177 34187 38024
18401 22587 26053 30221 34202 38151
18524 22591 26140 30290 34235 38211
18530 22596 26151 30374 34275 38266
18S16 22579 26197 30395 34319 38291
18325 22714 26230 30415 34376 38370
18677 22720 26236 30437 34439 38406
18768 22777 23253 30550 34494 38425
18827 2279S 26358 30565 34513 38476
18871 22852 26382 30823 34570 38516
18974 22863 26629 30S43 34695 38626
19070 229Ö9 20649 30716 34767 38638
19079 22916 26714 30821 34785 38651
19105 22923 26745 30891 34790 ,38711
19113 22933 26816 30930 34810 38796
19131 22936 26889 30986 34832 38832
19223 22937 26976 30994 34849 38941
19230 22978 26980 30999 34851 33951
19243 23039 27051 31011 34057 38987
19264 23122 27232 31013 34886 39032
19289 23232 27244 31017 34894 39098
19451 23239 27258 31078 34897 39216
19452 23282 27235 31095 34919 39360
19492 23291 27294 31254 34931 39388
19499 23342 27298 31302 34969 30397
19501 23406 27349 31326 35105 39408
19556 23451 27384 31350 35147 39437
19577 23511 27400 31465 35181 39519
19703 23554 27415 31536 35242 39547
19706 23565 27456 31581 35264 39567
19720 23634 27473 31635 35296 39594
19760 23704 27481 31658 35352 39660
19773 23729 27554 31664 35374 39663
19834 23868 27556 31756 35393 39873
19853 23915 27580 31784 35398 39909
Í.9869 23925 27644 31851 35510 40000
19926 23956 27677 31871 35520 40023
19947 23964 27726 31959 35521 40133
19955 23972 27790 31965 35527 40178
20019 24034 27839 32028 35644 40219
20037 24036 27868 32102 35683 40225
20082 24071 27881 32104 35723 40252
20J93 24098 28001 32206 35726 40259
hægt er að rækta eitt og eitt tré
víðs vegar, þá ætti að vera
miklu auðveldara að rækta stór-
an samfelldan skóg, þvi þá verð-
ur meira skjól og hlýja til mik-
illar hjálpar við ræktunina.
Það er því miður sorgleg
staðreynd, að bæði einstaklingar
og félög gróðursetja þúsundir
trjáplantna án nokkurrar þekk-
ingar eða menntunar í skóg-
rækt. Afleiðingin verður sú, að
flestar plönturnar deyja fljót-
lega, bæði vegna þekkingar-
skorts og trassaskapar. Þetta
hefir áreiðanlega stórspillt fram
gangi skógræktar hér á landi.
Margir halda því fram, að barr-
skógar þoli ekki islenzka veðr-
áttu. Ég gæti heldur trúað því,
að frjómagn jarðvegs viða reynd
ist ónógt, sérstaklega þegar trén
fara að verða stórvaxin. Vís-
indaleg jarðvegskönnun ætti
ávallt að fara fram áður en
skógrækt er ákveðin. Það er
sjálfsagt að bæta birkiskógana
og rækta nýja sem víðast, bæði
til þess að vinna gegn jarðvegs
eyðingu og til j arðvegsbóta.
Svo má eflaust nota stórt og
beinvaxið birki tij ýmissa gagn
legra hluta.
Stórauka þarf ræktun barr-
skóga, alla staðar þar sem til-
raunir hafa sannað að þeir geta
þrifizt. Til skógræktar og ann-
arra landgræðslumála þarf að
minnsta kosti tvisvar til þrisv
ar sinnum meira fjármagn en
nú er veitt. Ég hefi margsinnis
4Ó287 44502 49248 53571 57809 61258
40353 44511 49289 53591 57810 61260
40370 44513 49359 53606 57896 61270
40447 44542 49377 53612 57967 61280
40485 44600 49405 53650 58099 61282
40528 44659 49478 53721 58130 61304
40618 44688 49500 53798 58155 61314
40635 447Ó7 49571 53823 58186 61335
40653 44751 49660 53826 58287 61351
40654 44755 49681 53831 58321 61436
40720 44762 49702 53850 58414 61467
40754 44907 49805 53924 58415 61471
40824 44977 49829 53941 58458 61477'
40849 45082 49882 53968 58480 01486
40882 45124 49907 54045 58501 61528
40894 45301 40330 54065 58505 61585
40930 45302 50057 54081 58538 61604
41055 45360 50098 54128 58574 61630
41117 45458 50170 54143 58575 61685
41184 45477 50219 54171 58605 61762
41267 45610 50269 54203 58648 01779
41381 45617 50274 54209 58650 61804
41458 45648 50308 54243 58653 61810
41461 45676 50330. 54245 58690 01958
41464 45714 50421 54330 58756 62045
41510 45857 50430 54401 58794 62053
41530 45888 50595 544Í1 58808 62086.
41542 46016 50643 54456 58825 62180
41575 46091 50692 54481 58838 62183
41653 46106 50768 54510 58877 62200
41750 46206 508S2 54520 58896 62208
41803 46214 50944 54522 59038 62233
41856 46238 51020 - 54524 59048 62270
41991 46264 51103 54533 59050 62282
41995 46308 51148 54573 59081 62383
42004 46313 51182 54595 59093 62403
42057 46427 51256 54712 59117 62410
42213 46449 51277 54812 59142 62413
42279 46512 51287 54841 59171 62429
42290 46632 51309 54911 59183 62462
42300 46725 51339 54923 59222 62476
42357 46747 51443 54947 59245 62542
42422 46793 51463 55156 59268 62702
42579 46857 51539 55176 59279 62778
42605 46931 51738 55196 59295 62818
42712 46986 51770 55256 59315 62822
42739 47041 51810 55278 59393 62959
42812 47132 51958 55310 59466 62994
42845 47170 51967 55351 59515 63078
42875 47171 52006 55366 59524 63145
42879 47198 52009 55396 59571 63210
42895 47215 52041 55409 59610 63218
42979 47231 52042 55571 59674 63223
43020 47236 52076 55585 59755 63279
43032 47262 52137 55624 59816 63345
43099 47311 52139 55732 59931 63460
43105 47413 52146 55746 59978 63503
43162 47441 52188 55762 60025 63558
43182 47460 52194 55919 60107 63689
43233 47603 52217 56004 60131 63698
43250 47617 52229 56011 60160 63709
43257 47683 52313 56055 60192 63740
43259 47696 52370 56286 60205 63977
43271 47710 52417 56294 60246 64016
43385 47750 52541 56373 60287 64021
43420 47838 52577 56437 60302 64051
43520 47895 52595 56576 60311 61062
43527 48059 52301 56602 6G016 64067
43555 48117 52S.14 56080 60336 64094
43567 48175 52323 56781 60351 64244
43591 48187 52662 56793 60358 64271
43597 48286 52783 57033 60384 64280
43608 48299 52830 57037 60396 64299
43670 48412 52839 57081 60436 64308
43701 48504 52896 57131 6Ö473 64327
43742 48587 52961 57207 60512 64329
43754 48621 52977 57233 60548 64356
43764 48672 52980 57236 60578 64400
43786 48G89 52082 57298 60624 64427
43794 48799 52995 57374 606G9 64148
43801 48820 53040 57416 60677 64530
43963 48931. 53069 57490 60739 64626
43968 49015 53103 57619 60801 64749
44182 49036 53154 57620 60818 64788
44227 49055 53209 57649 60884 64805
44297 49077 53227 57693 61113 64812
44315 49130 53237 57723 61135 64846
44325 49150 53301 57740 61174 64852
44365 49171 53354 57776 01228
44381 49218 53466 57793 61252
Framhald af bls. 20
Þessi mimer blutu 2000 kir. vmning hvert:
bent á það í blaðagreinum, að
fjár til þessara þjóðarlífsnauð-
synjamála mætti afla með eins
konar þjóðar- eða landgræðslu-
happdrætti, líka mætti huksa sér
útgáfu spariskírteina í þessu
skyni. Með þessari fj áröflunarað
ferð gefst öllum landsmönrium
kostur á að sýna hug 3inn og
taka þátt í skógræktar- og land
græðslustarfinu. Það væri ó-
neitanlega ánægjulegt fyrir
þjóðina, að leggja þannig hönd
á plóginn eftir áhuga og getu
hvers og eins. Það er þjóðar-
hneyksli að láta okkar ágætu
forystumenn skógræktar og land
græðslu stríða við fjármagna-
skort. Ég held ég verði einu
sinni enn að minna forsvars-
menn æskulýðsins, yf irmenn
skólamála, þingmenn, ríkiissjórn
og alla kennara æðri og lægri
skóla á, að uppfræða æskulýð-
inn um þjóðarlífsnauðsyn skóg-
ræktar og uppgræðslu og að
auka þekkingu hans á fjölmörg
um öðrum störfum, 3em síðar
koma unga fólkinu til góða á
lífsleiðinni. Heilbrigt, nytsamt
starf er bezta lækningin gegn
lifsleiðanum, sem margt ungt
fólk þjáist af. Fjáraustur al-
mannafjár til skemmtanahalds
ungs fól'ks ætti algerlega að úti
loka. Ég held það hefði verið
óiíkt mennilegra fyrir þann
þingmeirihluta sem samþykkti
á síðasta þingi að stofnsetja
skóla í kynfræðslu (klámskóla)
að lögfesta heldur stofnun skóg
ræktarskóla. Það mundi stór-
auka þekkingu og áhuga ungs
fólks á skógræktarmálum. Ég
vil þakka útvarpinu af alhug fyr
ir söguna Maðurinn og skógur-
inn. Sömuleiðis þakka ég Sveini
Asgeirssyni fyrir frábærlega
góðan lestur sögunnar. Sígrænir
barrskógar eru eitt af því feg
ursta og gagnlegasta, sem «kap
arinn hefir gefið þessari jörð.
Fegurð þeirra fölnar ekki á vet
urna, þegar blómskrúð sumara-
ins sefur í vetrardvala og öii
lauftré eru svört. Þær hjáróma
raddir sem hæst hrópa gegn
ræktun barrskóga munu bráð-
lega þagna, en þær munu óma
í hugum komandi kynslóða líkt
og símamótmælin frægu.
Ingjaldur Tómassoa.
Hjartanlegar þakkir til allra
þeirra, sem á eiinn og annan
hátt glöddu mig með heim-
sóknum, skeytum og gjöfum
á áttræðisafmæli mínu.
Guð blessi ykkur öil.
Runóifur Bjarnason,
Höfn.
Skrifstofustúlka
óskast sem fyrst. Verzlunarskóla- eða hlíðstæð menntun
aeskileg,
Upplýsingar gefnar á skrifstofu okkar milli kl. 13,30 og 15,
alla virka daga. nema laugardaga, ekki i síma.
BAADER ÞJÓNUSTAN,
Ármúla 5, 2. hæð, vesturdyr.
SVMNG-GOLFTEPPIN
eru áferðarfal/eg og endingargóð
Þau eru 2ja metra breið og það er auðvelt
að leggja þau. Fyrirliggjandi í 5 litum.
H. Benediktsson hf.
SUÐURLANDSBRAUT 4 — Sími 38300.
SWING-GÓLFTEPPIN
ERU ÓDÝR ERU ÓDÝR