Morgunblaðið - 26.03.1972, Qupperneq 23

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. MARZ 1972
23
11. alþjóðaleikhúsdagurinn
Leikfélag Sanðárkróks: „AUir synir mínir“. Leikarar frá vinstri: Helga Hannesdóttir, Haukur
Þorsteinsson, Eva Snæbjörnsdóttir, Margrét Gnnnarsdóttir og Hafsteinn Hannesson,
Atþj óðaleikhúismálasto&iuiniin.
hefuir se.nt frá sér eftirfarandi
umjræðuefnl í tilefind Alþjóða-
leikhúsdagsinis í ár, sem er 27.
mairz:
„Á okíkar dögum höfum við
orðið vitmá að byltimigu í þró-
um leiklistar: tnenn eru orðm-
ir firáhverfir því að byggja á
orðunium eimum — orðum,
sem stundum geta hvorki túlk-
að lífið eirnis og það er, mé náð
dýpstu merkingar táknmynd-
ar eða goðsagnar . . .
Nýja leiikhúsið á Vestur-
lönduim hefur að mairkmiði að
losa sig við bókmenmtasvipinm
og binda sig einigön.gu við
leitkræmian flutning. Anmars
staðar er hefðbundið leikhús
nátengt þjóðlífinu, og þar eru
tánlist, söngur og dans ómiss-
amdi þættir í að skapa full-
kamina leiikmemnimigu.
Bkki er um að ræða, að ait-
hafinir eða látbragð eigi að
komia í stað orða, en þess verð
ur vart í aiufenium miæli, að
orðið vífei fyrir aithöfinum, ekki
aðeimis eintföldu látbragði, held-
Ur likamshreyfimgum yfirleitt,
hvaða niafmi sem þær nefnast.
Það er engin tilviljun, að dans
og alvarlegir leiikir ekuli hætt-
ir að sjást í óperuhúsunum og
stóru leikhúsunum, en komi
þess í stað fram á götum, torg-
um, íþróttasvæðum og í hring-
leikahúsum, meðam áhorfend-
ur taka fagmandi á móiti er-
lemdum, firamiamidi lelkflokk-
um, sem sýnia seiðrmagmaða
dansa í dkrautlegum búmiing-
um, enda þótt þeir skilji ekki
mái þeirra. Og það ar engin
tilviljun, að umgt fólk í leik-
húsunum, hvort sem það eru
atvinnuleikhús, skólahús eða
leifchús áhugamanma, skuli
smiúa baki við miðlungsgóðum
textum og kjósa heldur lei'k
án orða. Þótt það sé ekki tak-
mark í sjálfu sér, ber það að
minnsta kosti ljósam vott um
andúð á orðagjálfri, sem geng-
ið hefur sér til húðar, og lömg-
un eftir skáldlegri tjáningu,
þar á meðal dönsum.
Þegar litið er á hima aðdá-
unarverðu túlkun iistarinmar
í þriðja heimiinum, sem sumir
neflna ,,frumistæða“ vegna
þess, að hún er ekki vestræn,
má vera að Austurlandabúar
verði að tileimika sér list orðs-
ins í samræmi við nýja þjóð-
félagshætti. En er það ekfci
líka jaifn niauðsynlegt fyrir
ofekur á Vesturlöndum að
gleyma orðinu . . . gieyma því,
að mimnsta kosti um stundar-
sakiir?“
BOÐSKAPUR FRÁ
MAURICE BÉJART
í miínum auguim er orðið
,,leikhús“ sömu merkingar og
samband. Margt hefur verið
ritað og rætt um þetta sam-
bamd, þessa „samtangmg11 leik-
ara og áhorfenda. Eitt megin-
vandamálið, sem blasað hefur
við leikhúsmönnum á síðustu
áratugum, hefur verið þörfim
á að aiflnema þessa hiedrum,
þessa gryfju, þesisi sviðsljós,
bæði raunveruleg og ímynduð,
sem aðgreiina þann, sem „horf-
ir á“, frá hinum, sem „horft
er á“. Hvaða leikari hefur
ekki eimhvem tíma orðið sár-
hryggur yfir þessairi „kyn-
þáttamismunun", sem aðskilur
manininn í myrkum salnum,
klæddan hversdagsfötum sú>
um, frá homum sjálfum, þar
sem hann stendur dulbúinn.,
baðaður í ljósadýrð? Hvenndg
er hægt að afimema slífct?
Hvernig má koma á þessu
sambandi? Ég held, að lausn
vandans sé að fimrua á öðrum
stað.
Dag nokkum, þegar mér
leið illa og mér fundust allir
menin svo fraimaindd og fjand-
samilegir, sagði einm vinur
mimtn, sem ég trúðd fyrir á-
hyggjum mimuim, eitthvað á
þessa leið: „Hvemig geturðu
búizt við að vera sáttur við
aðra, þegaa- þú ert efcki sáttur
við sjálfan þig?“ Hvennig get-
ur leifearinn stofnað tii þessa
sambands við áhorfendur, ef
hann hefur efefei komið auga
á samviininu þeirra ólíku þátta,
sem hann sjálfur er gerður úr
— samruma hugair og hjarta,
vits og vöðva, þétta allsherjar-
tungumál, þar sem hömdin er
tákn, líkaminn stígur dans og
röddim er eitt hljóðfæri í því
mifeia tónverki, sem nefind er
maninlleg vera? Hugsun þess
leifeara endurspeglast í
miminstu tilteðctum hanis, í
hverjum andatrdrætti, og radd-
bönd hans verða strenigir í
hörpu, sem allur iíkami hana
leikur á. Þar er emgim sundur-
greiniing framair.
í aldarbyrjun. olli Sergej
Djagilev, sem á 100 ára af
mæli um þessar m.umdir, miklu
umróti í leikhúsheLminum
með því að sýnia verk, sem
frægir málarar, rithöfundar,
leikdansarar og tónskáld
höfðu unmið að í sameinimgu
Við höfum fairið að dæmi
hanis, leitað eftir hinu fræga
„allsherjarleikhúsi", þar sem
sömgur er útfærsla á dansi, þar
sem höggmyndalist keppir við
kvikmyndir, þar sem svið n:ú
tímatækni er nýtt til hina
ítrasta til þess að sýniingin
verði sem stórfenglegust.
Skjátlast okkur ekki? Að
safina saiman og sarmeiraa getur
verið tverant ólíikfi. Kjarni leik-
húsisjmis er leikarinm vegna
þess, að öllu öðru — tjöldum,
búmmgum, j af nvel handriti
má sleppa — öilu nema leik-
aranum. Látum hann þess
vegna hætta að vera talanai
vél. Gerum hanm rminimugan
þess, að sveitadanisar í þorp-
um Evrópu uirðu til við sam-
runa sötigva og dansa. Leyf-
um honum sjálfum að móta
líkama sinn, mála tilfinininigar
síraar og íklæðast sbrúða
prestsiras við fórnaraltarið.
Látum hanin „vera eitthvað“ í
stað þes3 að „gera eitthvað".
Þegar hanm sem nýr Zara-
þústra er reiðubúinn að stíga
fram, klæddur þvi einu, sew
mestu máli skiptir, verður
hanm sá, sem „horfir á“ — á-
horfandinin. Þá túlkar hanm
langanir sínar, lýsir þvi sem
hrærist iinmra með homuim.
Sá veggur, sem skilur okk-
Ur frá áhorfendum, verður
eklki brotinn, meðan við ekki
rífum niður okkar eigin iirarri
miúra og á meðan við tolum
um ólikar tegundir leikhúsa,
þótt sameininig sé auðsjáan-
lega það, sem koma skal.
— Oscar Rolffs
Framhald af bls. 20
Eftf., sem hann helgaði starfs-
krafta sína um 60 ára skeið.
AHt frá því að islenzk skip
hófu reglubundnar siglingar
til Hafnar, hefir fyrirtækið
Oscar Rolffs Eftf. haft við-
skipti við þau og íslenzka sjó-
menn, og jafnan var það H.
Th. Bruun, sem hafði þann
vanda á höndum að sjá um
úttekt og ajfgreiðslu til ís-
lenzku skipanna. Átti hann
orðið stóran hóp vim meðal
íslenzkra farmanna, en tengsl
vináttu náðu þó langt út fyrir
raðir þeirra, því að margir
voru þeir landar, sem leituðu
til hins miikla og góða Islandis-
vinar, en götur þeirra greiddi
hann ávallt af beztu getu.
H. Th. Bruun var félagi í
slysavamadeildinni Gefion í
Kaupmannahöfn frá því að
hún var stofnuð árið 1953.
Þegar honum varð ljóst, að
starfsdegi væri senn lokið,
sýndi hann hug sinn til Slysa-
varnafélagsins með þvi að
biðja þá, er vildu á eiimhvem
hátt minnast hans, að styrkja
starfsemi S.V.F.l. Stjóm Skip-
stjórafélags íslands hafði for-
göngu um fjársöfnun meðal
islenzkra farmanna til stofn-
unar sjóðsins.“
Svo segir í skipulags-
skránni. Sjóðurinn var í árs-
lok 1969 tæp 150 þús. kr. og
þegar hefir verið varið úr
honum fé til kaupa á burðar-
talstöðvum fyrir sjöbjörgun-
arsveitina „Þorbjörn" í Grinda
vík og landbjörgunarsveitina
„Stefán“ í Mývatnssveit.
Og enn segir Kristján Að-
alsteiinsson, skipstjóri:
— Fyrirtækið Osear Rolffs
Eftf. er í mjög örum vexti
undir stjórn hins unga for-
stjóra þess og eiganda, Jörg-
ens Holm. Það greiðir fyrir
fjölda stórra skipafélaga auk
danska flotans, og það mun
víst óhætt að segja, að það
hefir viðskipti við öll islenzk
verzlunariskip, sem til Evrópu
sigla, ekki einasta i Dan-
mörku, heldur um öll Norður-
lönd og suður um Mið-Evrópu.
Það mun einnig að einihverju
leyti greiða fyrir islenzku
flugvélunum. Þetta hefir ver-
ið svo með íslenzku skipin um
mjög langt árabil. Áður fyrr
komu fleiri skipsihandlarar
um borð, en nú kemur enginm
annar lentgur.
Bruun kom ávallt með
Morgunblaðið til mín i hvert
sinn er við komum í höfn. Síð-
asta daginn, sem hann lifði,
kom hann með blaðið, en ég
sagði við hann: „Af hverju
ertu að þessu, þú sem ert orð-
inn laisinn?“ „Ég get ekki
án þess verið,“ svaraði Bruun
af sinni alkunriu elskusemi.
Nú, þegar Bruun er farinn,
má með sanni segja að sami
andi velvildar og vinsemdar
ríki í okkar garð, undir hand-
leiðsiu hins nýja forstjóra,
eins og riikti hjá Bruun, sem
ég vil nefna bezta vin ís-
lenzkra sjómanna erlendis. Og
hr. Hoim getur sagt okkur
ýmislegt, bæði fróðlegt og
skemmtilegt, frá starfserrú
fyrirtækis hans. Það er ótrú-
legt hvað þeir haifa verið beðn-
ir að amnast fyrir skip og
skipsihafnir.
„Eitt sinm vildu sjóliðar á
amerísku herskipi halda dans-
leik um borð,“ segir hr. Hohn.
„Við hringdum þá til sjúkra-
húss eins hér í Kaupnranna-
höfn og fengum 17 hjúkrunar-
konur til að fara á danslelk-
inn. Það er sagt, að þetta hafi
tekizt með ágætum. Flest er-
indin eru þó alvarlegs eðlis
og oft komum við nærri slys-
um og óhöppum til að útvega
eitthvað eða annast fyrir-
greiðslu i þvi sambandr. Eitt
sinn bilaði íslenzkt tankskip
á Norður-Atíantsihafi, Skipið
þarfnaðist sérstaks raf-
magnskapals vegna viðgerð-
ar um borð, og bað okkur
að útvega hann. Við fundum
kapalinn í Hamborg og feng-
um hann sendan til Kastrup
og þaðan var hann sendur á
haf út með flugvél. Beiðninni
hafði verið fullnægt innan
sólarhrings.
Þannig getur Jörgen Holm
sagt okkur sögur, bæði um
gaman og alvöru, en eins og
öllum íslenzkum sjómönnum
mun kunnugt, var Bruun
frægur fyrir gamansögur sín-
ar.
Og að lokum segir Kristján
Aðalsteinsson:
— Ég tel mér óhætt að áma
fyrirtækinu Oscar Rolffs Eftf.
allra heilla á þessum tíma-
mótum um leið og ég þakka
því, forstjóra þess og starfs-
mönnum fyrir hönd íslenzkra
sjómanna, fyrir allt gott á
mörgum liðnum árum.
— vig.
— Minning
Haraldur
Framhald af bls. 22
ðllum þeim sem kynntust honum
(kær, því öliuim sýndi hann kær-
lieifea og vináttu.
Hann var góðum gáfum gædd-
ur, venkmaður með afhrigðum
og lék allt i höndiunum á honum
sem hann snerti á.
Hann hafði mikinn álhuga á
ifliugi, enda hafði hann góða
starfisreynslu á því sviði, sérstaik-
iiega sviiffiugi.
Kvæntur var hann Lísu Guð-
bjarfcsdóttuir og áttu þau einn
son, sem nú er 13 ára. Hjóna-
band þeirra var með eindæmum
gott og mifcil og einiæg samein-
imig með allt það sem hann tók
sér fyrir hendur.
Það er yndislegt að eiga slikar
minningar um horfinn ástvin og
ég veit að látinn lifir.
Eisku Lísa mín, ég votta þér
og syni þínum mina innilegustu
hluttekningu og þér einnig elsku
Marta mín, sem hefur orðið að
sjá á bak ásfckærum eiginmanni
og syini með svo stuttu millibili.
Einnig votta ég öðrum ástvin-
um og vimum innilega hluttekn-
ingu. Drottinn blessi ylkkur öll
og styrki í sorg ykkar og sökn-
uði.
Far þú í friði, friður guðs þig
blessi.
Guðrún Hansdóttir.
KVEÐJA FRÁ FÉLÖGUM
Okkur setti hljóða, er við á
mánudagsmorg un i nn síðastlið-
inn, fréttum að það hefði verið
Haraldur Ágústsson, vinur okk-
ar, félagi og áður yfirmaður,
sem flórst í slysinu á Sandskeiði
daginn áður,
Enda þótt leiðir hatfi sikilið
fyrir nokkrum márauðum, þótti
okkur sem skarð væri höggvið
í hópinn.
Ég sem þetta rita, þekki lítið
til uppruna Haralds, annað en
að hann var fæddur á Fáskrúðs-
firði, og þvi er ekki á miínu færi
að rifca æviágrip hans. Vona ég
að aðrir geri þvi máli Skil. En
Haráidur hlýtur að hafa verið af
góðu fólki, slíkur var persónu-
leifci hains.
Með þessum fátæklegu orðum
vilj'um við, fyrrverandi vinnufé-
lagar, votta látnum vini virðingu.
Við mmnumst með þakkiæti og
sökrauði viðkynningar við góðan
dreng, viðkyninmgar, sem Við
hefðuim kosið að yrði milklu
lengri, en engu að síður gerði
mann að meiri.
Við vottum eiginikonu hans og
syni, svo og öðrum aðstandend-
um, okkar dýpstu samúð og biðj-
um algóðain guð að veita þeim
styrk og huggun í þeinra miikliu
sorg. Við vifcum hvern þau hafa
misst.
A. G.
AÐEINS fáein kveðjiu- og þakk-
arorð til þíin elsku Haddi minn.
Þakka þér fyrir alla hjálpsemi
þina, þalkika þér flyrir allar
Skemmitilegar samverustundiir,
frá því að þú vainst liiti.H drenigun.
Þannig hagaði því tíl, er þú varst
aðeins 4 ára, að ég íór með þig
í þíina fyrstu langferð, nokkrum
diagum efltir að faðir þinn druikkn
aói. Síðan hefur þú verið mér
meira en bara systursonur. Oig
nú þann 19. þjm., er þú komst
úr þinni síðustu ferð héir í hieiimi,
háttist svo á að ég varð til að
taka á móti þér, elsku drengur-
inn minn. Þú varst aliltaf tiltoú-
inn að hjálpa öðnum. Fyrir fá-
um viikum, er móðir þin missti
seinni mainn sinn, svo s.nöggle'ga
þá varst þú fljóifcur tiil henmar að
hugga hana og styrkja. Fyrir
nokkru keyptir þú háifsmíðað
hús ásamt tengdaföður þínum,
og hjáipaðir honum fyrst að
Ijúka við hans íbúð. Réfct er þú
varst að ijúka við að fiú.ilbúa
framtíðarheimili þitt, sem þú
vannst að ölliu leyti við sjálfur,
og a'lllt var að verða tilbúið, áður
en drengurinn þinn fermdist
varstu kallaður burt frá öllu áð-
ur en við gætum glaðzt með þér,
yfir náðum áfanga. Við ætluð-
um ö’Jl að eiga gleðistund með
þér 8. mai, en þá hefðir þú orð-
ið fertugur. En nú er það aðem.s
sorgarganga sem við frændfólk-
ið göngum heim til þín þessa
dagana.
Ég bið Guð að styrkja gxrðu
konuna þína, sonimn, tengdafö.r-
eldrana og móður þína. Fyrir-
gefðu þessi fátæklegiu kveðj.u-
orð. Vertu sæll eisku Haddi mim,n.
þar til við hittumst næst og þökki
fyrir allt. Móðursysdár.