Morgunblaðið - 23.04.1972, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. APRlL 1972
9
Hjón með ellilíféyrl,
Bm forsemdur sj& texta.
4. línurit.
samþykkt, sbr. 3. og 4. línurit,
þar sem sýnd eru áætluð heild-
argjöld ellilifeyrisþega skv.
gamla og nýja kerfinu.
3. linurit.
4. línurit.
tekjulausu, sem eftir eru, ættu
að mestu að vera ungt fólk á
skólabekk, eða tiltölulega ungt
fólk sem er nýkomið út I at-
vinnulifið. Árið 1970 voru 79% af
þeim, sem höfðu 300 þús. kr. í
árstekjur eða minna einhleyp-
ingar, og fjöldi einhleypinga fór
ört minnkandi með vaxandi
Forsendur útreikninganna í 3--------4. línuriti eru þessar:
1. Enilífeyrisþegar: EiOilífeyrir Elliiifeyrir Hækkun Ellilifeyrir
1970 kr. 1971 kr. 1970/71 1972
Einhieypingar 49.818 63.700 27.8% 77.610
Hjón — bæði 89.670 114.660 27,8% 139.709
2. ívilnun er veitt tii útsvars bæði árin, sem jafngildir upphæð
eUiiifeyriis.
3. Gamla kerfið: a) Aukafrádráttur tii tekjuskatts vegna lækkunar
skattvisitölu m. v. 106.5.
Gamla kerfið: b) Aukafrádráttur til tekjuskatts vegna hækkun-
ar skattvísitölu m. v. 121,5.
4. Mismunur brúttótekna og nettótekna: Hjón, 25% af tekjum öðr-
um en ellilífeyri.
Einhl., 15% af tekjum öðrum en ellilífeyri.
5. Fasteignaskattar eru miðaðir við meðalstóra íbúð í háhýsi 5
Austurbænum.
6. Sleppt er hugsanlegum tengslum við kaupgjaldsvísitölu (enda
voru ekki nefskattar greiddir af ellilifeyrisþegum í eldra
kerfinu).
Eins og fram kemur i línurit-
unum er um mikla skattahækk-
un að ræða á ellilífeyrisþegum,
sem yfirleitt er gert ráð fyrir,
að séu jafnframt tekjulág-
ir. Það ótrúlega kemur út, að
heildargjöld einhleypings þre-
til fjórfaldast við 200 þús. kr.
árstekjur, tvöfaldast við 300
þús. kr. árstekjur og hækka um
60% við 400 þús kr. árstekjur,
umfram gamla kerfið. Fyrir hjón
er hækkunin minni í krónutölu
en meiri hlutfallslega séð.
Niðurstöðurnar eru auðskilj-
anlegar:
I. Ellilífeyristekjur sem slíkar
gefa engan skattfrádrátt um
fram tekjur annarra.
IÍ. Ellilífeyrisþegar báru í
gamla kerfinu enga nef-
skatta, hvorki almennt
tryggingarsjóðsgjald, sjúkra
samlagsgjald né kirkjugjald.
Nú hljóta þeir, sem eru ungir
einhleypingar að eldast og flest
ir að skipta um hjúskaparstétt,
eftir þvi sem tíminn líður. Jafn-
framt hafa margir setið á skóla-
bekk um lengri eða skemmri
tima. Þeir, sem koma síðan á
vinnumarkaðinn eftir 5—10 ár
og hoppa strax i efsta þrep
skattstigans, verða að borga
hressilega fyrir þau hlunnindi
að hafa sloppið við nefskattana
fram til þess tíma.
3. ENDURDREIFING
SKATTA
Ef það er rétt, sem hér er
varpað fram, að árstekjur fari
vaxandi að meðaltali, frá þvi að
komið er út í atvinnulífið og til
50—ö6 ár aldurs, ættu þeir til-
tölulega tekjuháu að vera á um
ræddu aldursbili. Samkvæmt nið
urstöðum fjármálaráðherra
munu skattar hækka á þeim
tekjuháu og sýnt hefur verið
fram á, að skattaálögur þyngj-
ast á ellilifeyrisþegum, þ.e. 67
ára og eldri. Af framangreindri
forsendu um æviferilstekjur leið
ir einnig, að þeir tekjulágu, eða
tekjum, eftir 300 þús. kr. árs-
tekjur.
Það ber einnig að sama
brunni, að skv. tölum Hagstofu
Islands um meðaltekjur kvæntra
karla eftir atvinnugreinum
á aldrinum 25—66 ára, á árinu
1970, er líklegt, að um 85% með-
altekna þeirra hafi verið á
bilinu 375—750 þús. kr. ár-
ið 1971.
Af þessu leiðir, að þeir „lág-
tekjumenn" sem eru i hópi
kvæntra karla á aldrinum 25—
66 ára og þannig greiða tiltölu-
lega lægri gjöld en áður, eru
um 15—20%.
Það brenglar myndina, að það
hefur oft lent á foreldrum að
greiða nefskattana fyrir börn
sín. í hve ríkum mæli þetta er,
er óvitað, en þetta ætti einkum
að gilda fyrir foreldra á aldr-
inum 40—45 ára. En dreifist
þetta ekki nokkuð jafnt yfir
tekjubilin? Og hafa ekki sumir
komizt upp á lag með að segja
sig til sveitar?
Fjármálaráðherra hefur lagt
áherzlu á, að lágtekjumenn fái
tiltölulega lægri skatta með
breytingunum en eila, sem er
rétt, ef þeir borga nefsikattana
sjálfir.
Ég tel þó, að allt eins mætti
orða þá tekjutilfærslu, sem íyr-
irhuguð er, sem endurdreifingu
frá hinum eldri til hinna yngri.
Þetta er ekki eingöngu í þeim
skilningi, að þeir sem nú eru
ungir fá tiltölulega hærri ráð-
stöfunartekjur en þeir eldri
lægri, heldur má einnig lita svo
á, að þeir, sem eru ungir í dag,
verða að greiða nefskattana síð-
ar með hressilegum vöxtum, þeg
ar þeir koma út í atvinnulifið.
Þetta er vegna þess, að jafn-
framt með úrfellingu nefskatt-
anna, hækkar hámark skatt-
prósentunnar um 4%.
5. HELZTU NIÐURSTÖDUR
OG LOKAORÐ
Rétt er að safna saman helztu
niðurstöðum þessarar greinar
éisamt nokkrum hugleiðingum.
1. HEILDARSKÖTTUN
Ef hækkun frádráttarliða og
skattþrep hefðu hækkað um
6,5% i gamla kerfinu, er líklegt
að heildarskattar á einstakling-
um, sem hlutfall af heildartekj-
um þeirra, hefðu orðið svipað-
ir og samkvæmt nýja kerfinu,
eða liðlega 20% af tekjum sama
árs og teknanna er aflað (1971).
Hins vegar fóru launin upp „i
lyftu“ 1970—1971, eða a.m.k. um
21,5% vegna stighækkandi út-
svars- og tekjuskatts í gamla
kerfinu, hefðu skattar hækkað
verulega og i sumum tilvikum til
tölulega meira en launin. Hið
sarna gerist í nýja kerfinu.
2. SKATTVÍSITALA
Þar sem hún ákveður, hver
hækkun frádráttarliða og skatt-
þrepa skuk vera frá einu ári til
annars, er eðlilegt, að hún sé
notuð sem hagstjórnartæki. Þvi
miður er of Utið gert af þvi, og
tekjuvöntun rikissjóðs ræður
þar einatt mestu um.
Það að halda skattvísitölunni
nær óbreyttri er því einungis
hægt að túlka sem hagstjómar-
aðgerð við nuverandi efnahags-
aðstæður, að þær 800 milljónir,
sem rikissjóður fær út á tekju-
hækkunina, verði að einhverju
leyti „frystar“, þ.e. verði lagðar
til hliðar til að draga úr
þenslu í þjóðfélaginu.
Þá má benda á, að ósamræmi
er í þvi að reikna með, að
skattvísitalan hefði orðið 106,5 i
gamla kerfinu, á sama tíma og
reiknað er með hækkun per-
sónufrádráttar (t.d. fyrir hjón)
í nýja kerfinu úr 184 þús. i 220
þús., sem jafngildir skattvisitöl
unni 119,6. Þess vegna er í
rauninni skattvisitalan valin
mismunandi í nýja og gamla kerf
inu, en þau siðan borin saman
(þessu má svara með þvi, að
bera verði saman kerfin í heild,
sem er rétt. Eítir sem áður gild-
ir, að mismunandi forsendur um
persónufrádráttinn rugla saman
burðinn, að öðru jöfnu).
3. ENDURDREIFING
SKATTA
Þegar vega á og meta, hvort
rétt sé að hnika til tekjuskipt-
ingunni frá hinum eldri
til hinna yngri, verður að mín-
um dómi einkum að taka af-
stöðu til eftirfarandi atriða:
a) Hver hefur hagur aldraðs
fólks verið í samanburði við
aðra? -
b) Hvaða þjóðhagslegt svig-
rúm er til hagsbóta og hve mik-
ið eiga hinir öldruðu að fá í
sinn hlut?
c) „Tekjuþörf" manna og fram
færsluskylda er yfirleitt mest
þegar stofnað er til heimilis og
koma þarf börnum á legg. Einn-
ig getur námskostnaður verið
talsverður og það stundum sam-
fara framfærsluskyldu. Tekjurn
ar á þessum tima eru og oft ekki
eins miklar og síðar á ævinni,
þegar framfærslubyrðin minnk-
ar.
Þetta er einmitt reynt að
jafna út með námslánum og fé-
lagsmálakerfinu yfirleitt.
d) Á íslandi er sú tekjutrygg-
ing, sem menn hafa til ellinnar
yfirieitt í formi lífeyrissjóðs
sparnaðar og ellilifeyris. Það
nýmæli hefur m.a. nýlega verið
tekið upp, að vissar lágmarks-
tekjur séu tryggðar öldruðum.
e) Þeir, sem komnir eru á eft-
iriaun, eiga oft talsverða starfs-
orku eftir og viljaþrek til að
halda áfram í atvinnulífinu með
einhverjum hætti. Þótt skatta-
sjónarmið ráði hér ekki öllu um,
er líklegt að hærri skattar séu
letjandi ef eitthvað er, ekki sizt
ef lágmarkslaun eru jafnframt
tryggð.
f) Sá lífeyrir, sem fæst úr líf-
eyrissjóði, er sparnaður einstakl
ings yfir ævina. Nú eru fæstir
slíkir sjóðir verðbólgutryggðir
og hærri skattar á þessum spam
aði bæta ekki úr.
g) Benda má á, að efnahags-
legar framfarir hafa verið það
örar hér á landi og tiltölulega
stutt síðan búið var við örbirgð,
að þeir, sem komnir eru á efri
ár, hafa í tiltölulega litlum mæli
notið ávaxta síns strits.
h) 1 hvað verja þeir tekjun-
um? Ekki komast allir til Mall-
orka, og hve mikið rennur til
elliheimila o.s.frv.
Hafi tilætlunin verið sú með
skattbreytingunum að endur
dreifa álagningu frá hinum
tekjulægri til hinna tekjuhærri,
án þess að mismuna eftir aldri,
hefði verið eðlilegt að taka upp
sérstakan frádráttarlið fyri-r
aldrað fólk. Heimildarákvæði
um að undanþiggja megi elljlíf-
eyrisþega fasteignaskatti er
vart nægilegt í þessum efnum.
Einnig hefði verið ástæða til að
tengja kerfisbreytinguna allt í
senn tryggingarlöggjöfinni, lif-
eyrissjóðsgreiðslum, námslánum
og námsstyrkjum, sem í eðli
sínu eru neikvæður tekjuskattur.
Líf eyriss j óðirnir, tryggingalög-
gjöfin, námsstyrkir og skattkerfi
eru innbyrðis háð.
Sé hróflað við einum þessara
þátta, hefur það áhrif á hina.
Þetta heildardæmi er óuppgert.
£ RADItfðNElTE 5
Soundmaster 80
2><30 watt sinus (2x40 WÖTT MÚSfK)
DIN 45 500
5 bylgjur
Þetta stereo tæki er með hvorki meira né
minna en 5 bylgjum, sem er mjög óvenjuiegt
af svona sterkum magnara að vera
Föst stilling á FM-bylgjuna
r§4n
H99i
I
Möguleikar á faststillingu á 3 stöðvar
Kvarðaijós léttir stillingar á FM bylgjuna
Lb og Mb
Norsk bygging tækisins tryggir yður
einstaklega langdrægt tæki
4 hátalara tengi
mæs JífÍjjjS s
ilfÉ iHBj IZBZl
Par 1
Par 2
eða bæði pörin samtímis,
einnig tengi fyrir heyrnartæki
SB og báta-og bílabylgja
Soundmaster 80 er rétta tækið fyrir
fjarskipta- og DX-áhugamenn
tæknilegt:
Magnarinn
Max útgangskraftur við
4 ohm 2x30 w. Sinus
(2x40 wött músik)
Bjögun við max útgangskraft
undir 1%, við 1 kHz, við 6w
ó rás'minni en 0,2%
Bjögun við 50 mW ó rós
minni en 0,4%
Tónsvið 20—20.000 Hz
Truflunarnæmi frá plötuspilara
53 dB, Segulbandstæki 53 dB
Innbyggður formagnari fyrir
magn. Pick-up. 4 hátalaratengl (4 ohm)
Din-stungur tyrir heyrnartæki, plötuspil-
ara, segulbandstæki. Ballansstillir
± 5 dB. Tónstillar: Bassi 4- 18 dB
— 12 dB við 50 Hz
Diskant + 14 dB — 15 dB við 10 kHz
Utvarpstækið
Bylgjusvið: Langbylgja, miðbylgja, stutt-
bylgja, bíla- og bátabylgja og FM bylgja
Stereodekoder (með eða án)
Næmni á Ukv 1,5 uV
Tiðnisvið við ± 1,5 dB 25—20.000 Hz
við ± 3 dB 18—25.000 Hz
Bjögun (klirr) undir 0.5%
Mál (LxBxH) 52x25x10.5
Leitiö upplýsinga um þetta einstaklega vandaða og skemmtilega tæki.
Góðir greiðsluskilmálar, ÁRS ÁBYRGÐ
EINAR FARESTVEIT & CO. H.F. BERGSTAÐASTRÆTI 10A SÍMI 16995