Morgunblaðið - 23.04.1972, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, SU'NNIJDAGUR 23. APRÍL 1972
19
Framhaldsskóli f ram-
tíðarinnar
Ályktanir ráðstefnu Félags
háskólamenntaðra kennara
Féla^ I láskölan K'n ntaéra kenn
ara gekkst fyrlr ráðstefnu uin
, ,f ra,n > 11 aldsskóla framtiðarinn-
ar“ í febrúar og niarz sl. Hér
fara á eftir álytkanir ráðstefn-
unnar um sa.niræindan frain-
haldsskóla og tæknimenntun:
ÁLYKTUN um
SAMRÆMDAN
FRAMHAUDSSKÓLA
1. R&ðstefna FHK uim fram-
haldsskóla framtíðarinnar tekur
undir það meginsjónarmið, sem
fram kemur í áliti verk- og
tæknimenntunarnefndar frá sið-
asta sumri, að nauðsynlegt sé að
tengja saman allar námsbrautir
og skóia á framhaldsskólasti'gi í
í tiltölulega stórum stoínunu.m á
íslenzkan mælikivarða. Tii þess
að unnt sé að starfrækja nægan
fjö’.da námsbrauta, má nemenda
fjöidi trúleiga ekki vera minni
en 600 til 800, og þyrfti helzt
að vera um eða yfir 1000. En það
þýðir, að einungis i stærstu
kaupstöðum yrði un-nt að starf-
rækja slilka skóla fyrir aðeins
eitt sveitarfélag, en annars stað
ar yrði að eiga sér stað sam-
vinna margra sveitarfélaga um
einn skóla. Teiur ráðstefnan
æskilegustu leiðina vera þá, að
landinu öi’.u verði skipt í hæfi-
lega stór skóiahverfi framhalds
skólastiigsins og verði sarweinuð-
um framhaldsskóla siðan kotmið
samraamt framhaldssikólakerfi, upp i hverju umdæmi fyrir sig.
þannig að námsskrá verði sam-
hæfð og nám i hverri grein
skipulagt sem röð námseininga
og það metið samikæmt sam-
bærileg’U stigakerfi. Telur ráð-
stefnán að bteði félagsleg og,
þjlóðhagsleg rök mæli með þvd
að þessi leið verði farin, en vis-
ar að öðru leyti tii nefndar-
álitsins um rö'kstuðning fyrir
þeirri skoðun.
2. Ráðs'tefnan telur, að sam-
ræmdu framhaldsskólakerfi
megi að nokkru leyti koma á með
samvinnu og verkasikiptingu
milli þeirra skóiagerða sem fyr
ir eru (menntaskóla, iðnskóla,
framhaldsdeilda gagnfræða-
skóla, sérskóla ýmiss konar), en
te*liu r þó bæði eðlilegra og rök-
réttara að steínt verði. að því
sem viðast að sameina sem flest-
ar námsbrautir á framhalds-
skó’asti.gi í eina stofnun — sam-
einaðan framhaldsskóla. Ætti sá
Skóli bæði að hafa það hlutverk
að búa nemendur undir störf í
atvinnulífinu og frekara nám,
þar á meðai háskólanám. Te-lur
ráðsíefnan að slíikur skóli geti
tekið við hlutverki menntaskóla
og ýmissa sérskóla að öl’u eða
nokkru leyti. Þeir sérskóilar,
sem þyrftu að starfa áfram sem
sérstakar stofnanir, yrðu þá
hreinir atvinnugreinaskólar,
sem byggju nemendur undir
ákveðln sérhælð störf, en hefðu
ekki með hendi almenna mennt-
un þeirra í undirstöðugreinum.
3. Ráðstefnan telur þung fé-
lagsrök mæia mað þvi að sam-
ræmdur framha’dsskóli sé frek-
ar í einni og sömu stofnun en
honnm sé skipt milli aðskildra
sérskó'a. Auk þess sem samein-
aður skóli ætti að gera nemend
um auðveldara en ella að skipta
um námsbraut án veru.legs tí*ma-
taps og giera þeim kleift að
fresta endanlegri ákvörðun um
námsbraiutarval iengur en nú er
unnt, ætti hann elnnig að geta
unnið gegn þvi útbreidda við-
horf: að ákveðnar námsbraiutir
séu fínni eða óíínni en aðrar og
þann’g hafa áhrif í þá átt að
koma i veg fyrir stéttarlg í sam-
félaglnu. Ráðstefnan vill þó
vekja athygli á að þetta er ár-
angur sem kemur elaki af sjélf-
■urn sér við það eitt að taka upp
ákveðið Skó’afoim — stéttaskipt
ing og rignr geta líka skapazt
innan einnar og sömu stofnunar
— en álítur þó að sama’naðu.'
skóli gefi betra tækifæri til að
vinna gegn slíkum stéttamun en
önnur skólaform. í því sambandi
er m'kiivægt að félagsleg skipu
lagsten.gsl nemenda í skóianum
gangi þvert á skiptinigu þeirra
i námsbrautir og aldursflokka.
Jafnframt und rstrikar ráðstefn
an þá brýnu nauðsyn að nem-
endum, hivar sem þeir eru stadd
ir á námsbraut’nni, verði sköp-
uð aðstaða til fjöibreytts félags
lífs, þar sem erfitt mnn reynast
að veita þeim nauðsynlega fé
iaigsþjálfun með öðru móti.
4. Ráðstefnan bendir á, að
same'naður framihaldskóii hlýt-
ur eðli sínu samkvæmt að verða
skólans á hverjum tíma, en
skólinn verði ekki knúinn til að
laga starfsemi sina eftir kröfum
húsa.kostsins, eins og nú á sér
því miður of oft stað.
7. Varðandi námsefni og náms
brautir framhaldsskólans vill
ráðstefnan taka eftirfarandi
fram:
a) Námsbrauitir þurfa að vera
sem fjölbreyttastar, en ekki er
nauðsynlegt að allar námsbraut
ir séu til við alla skóla, heldur
gæci ákveðin verkaskipting
milli skólastofinana í sumum til-
vikum verið til bóta. Við val
námsbrauta er rétt að tillit sé
te-kið til sérþarfa atvinnuláfsins
í hverju skólaumdæmi fyrir sig.
b) Markmið námsins á hverri
ná'msbraut, námslok og réttindi
einstakra námsáfanga þarf að
ski'Lgreina náikvæmlega í náms-
skrá. Við gerð námsskrár þarf
að eiga sér - stað samvinna
fræðsluyfirvaida ríkis og sveit
arfélaga, atvinnuveganna —
efnis í hinum ýmsu námsgrein-
um,. þarf að vinna á skipulagð-
an hátt og er sjálfsagt að not-
færa sér eftir föngum erlenda
reynslu á því sviði, en laga
hana þó jafnan að íslenzikum að
stæðum.
8. Ráðstefnan álítur að vanda-
málið um viðbótar- og endur-
menntun fullorðinna megi að
talsverðuleyti leysa í tengsium
við sameinaðan framhaldsskóla,
en leggur áherziu á nauðsyn
þess að haft sé samstarf við sam
tok atvinnuveganna og laun-
þegasam'tök um lausn þess má'.s.
Alyktun um
TÆKNIMENNTUN
1. SAMRÆMD NAMSSKRA
— PUNKTAKERFI
1.1. Franihaldsskólastig.
Ráðstefnan telur það grund-
vallaratriði, að samin verði sern
ailra fyrst ítarleg námsskrá fyr
ir allt framhaldsskólastigið.
Verði með henni stefnt að þvi
að taka upp punktakerfi í öliu
fr amha idsnám i.
Með námsskránni ætti að
sklpa öliu námi, sem fram er
boðið á þessu skólastigi í hæfi-
Frá ráðstefnu Félags liá-skólanic nnetaíVra kenn:nra uni framhalds skóla franitíðarinnar.
ar, sem valda námsleiða o>g
kosta þar að auiki terið fé í
skó'.ahaldi á hverju ári.
Framvegis þarf að tryggja
stöðu'ga og sívökula endurskoð-
un námsskrárinnar, þanniig að
hún svari sem bazt kröfum tian
ans hverju sinni. Ráðstefnan
v'i‘11 sérstaklega undirstrika þýð
ingu þessa atriðis fyrir mótun
verk- og tæknimenntunar í land-
inu af eftirtöldum ástæðum:
a) Samfara hraðri þróun og
víiðtæikum vexti og nútíma
tækni hafa framfarir i verk- og
tæknimenntun hér verið of hæg
fara. Á þessu sviði höfum við
dregizt aftur úr og það þarf að_
vinna npp.
b) Hvers konar tækni mun í
framtíðinni hafa æ víðtækari
áhrif á daglegt lif okkar, hvort
sem mönnum þy'kir það ijúft eða
leitt.
c) Andspænis þessari þróun
verður stj'órn verk- og tækni-
manntunar að vera afar næm
og sveigjanleg.
d) í þessu sambandi bendir
ráðstefnan á, að nú gegnir eng-
inn tæknimenntaður maður
störfum innan menntamálaráðu-
neytisins. Úr þessu þarf að bæta
þegar í stað.
e) Af þvi, sem þegar er sagt
er sýnt, að símenntun o>c; endur
hæfing fu.liorðinna er óviða
sviðinu.
1.2 HASKÓLASTIG
Um tæknimenntun á hás'kóla-
stiigi telur ráðstefnan að gilda
eigi sömu samræmingarsjónár
mið og áður er lýst fyrir fram-
haldsskóiastigið.
Hvort sem námstitlar verða
tæknifræð'ngur, verkfræðingur,
tæknihagfræðingur eða eitthvað
annað er það áiyktun ráðstefn
unnar, að hér eigi að fara eftir
samræmdri námsskrá og punkta
kerfi.
Jafnan verði tekið mið af
tæknimenntun, þar sem hún ger
ist bezt hjá öðrum þjóðum.
1 þessn kerfi mundi hver bút
ur af námsefninu venjulega
byggja á öðrum bútum i sömu
og í skyldum námsgreinum. Til
ákveðinna starfa í þjóðfélaginu
yrði eftir þetta auðvelt að velja
menn með tíltekið magn náms-'
einininga í ákveðnum greinum
Æskilegast virðist vera að velja
þeim stað i hverjum landshluta,
þar sem auðveidast verður um
vlk fyrir iþrótta- og félagsstarf
semi, samgönigur og heilbrigðis-
þjónustu, og þar sem traust at-
vlnmufyrirtæki, söfn, vísinda- og
iistastofnanir eru fyrir, til að
nýta sem bezt sérfræðiþekking-
una á báða bóga, og koma á fjöi
þættari menningarstarfsemi á
hverjum stað.
5. Ráðstefnan telur eðiilegt
að sameinaðir framhaldsskólar
verði að verulegustu leyti kost
aðir og reknir af ríkinu, en jafn
framt verði að tryggja ibúum
elnstaka fræðsiuumdæma eðli-
lega hlutdeild i stjórn og starf
rækslu framhaldsskóia umdiæm
isins.
6. Ráðstefnan vekur athygli á,
að sameinaður framhaldsskóli
með allþróuðu valgreinakerfi
hlýtur að gera aðrar og meiri
kröfur til húsnæðis en himgað
til hefur tíðkazt. Tvísetning
kemur að sjálfsögðu ekiki til
greina í slíkum skóla, og sjáift
valgreinakerfið gerir nánast
ókleift að byggja upp þanmig
allra nemenda verði samfelldai'
kenns'l'ustunda, les'trarsalir,
En af þvi ieiðir að í skó'Ianum
þarf að vera fyrir hendi vinnu-
aðstaða fyrir nemendur milli
stundatof'lu að kenmsilustundir
bókasöfn og önnur vinnuher-
bergi, auk þess sem óhjákvæmi
legt verður að nemendur fái
aðstöðu ti'l að matast í skólan-
um. Stefna ber að því að skói-
inn geti orðið vinnustaður nem-
enda og þeir fái þar aðstöðu til
að leysa af hendi alla náms
vinnu sína, Mika þanm hluta
hennar sem venjulega er kallað
ur heimavinna. Hvað sjálft
kennisluhúsnæðið snertir er aðal
atriðið áð það sé sveigjanlegt
og geti lagað sig eftir þörfum
bæði heildarsamtok einstakra at
vinnugreina, stjórnendur fyrir-
tækja og laumþegasamtaka —,
háskóla og ýmissa sérskóla, sér-
fræðinga í eimstökum kennslu-
greinum og síðast en ekki sízt
kennara.
c) Ekki er ástæða ti.1 að gera
ráð fyrir sérstakri afmarkaðri
háskólabraut innan skólans,
heldur á stúden'tspróf eða sam-
bærileg náimslok að geta orðið
eðlilegur lokaáfangi allra náms
brauta.
d) Tryggja þarf að framhalds
skólar alls staðar á landinu
verði sambærilegir í þeim skiln-
ingi, að sömu námslok tá’kni æv-
inlega sambærilega menntun.
Þetta verður fyrst og fremst að
tryggja með samræmdri náms-
skrá, traustri námsstjóm, náms-
eftiríiti, og með samræmdum
prófuim, þar sem henta þykir.
e) Námsskrá verður aldrei
samin í eitt skipti fyrir öil.
Hana þarf sifelit að endur-
skoða og laga að breyttum þörf-
um; nýjar námsbrautir verður
að taka upp, þegar þörf kref
ur og aðrar kann að mega
leggja niður.
f) Námsökrána þarf að gefa
út í aðgengilegu formi fyrir nem
endur og forráðamenn þeirra.
Námsskráin á ekki að vera
hemaðarleyndarmál skóJayfir-
vaida og kennara, heldur opin-
bert plagg, sem allir hafi greið-
an aðganig að.
g) Við skólana þurfa að
starfa námsráðgjafar eftir þörf-
um. Nauðsynlegf er að skil-
greina nákvæmlega starfssvið
þeirra og menntunargrun'dvöll,
en ráðstefnan vill í þvi sam
bandi leggja áherzlu á nauðsyn
þess að siíkir ráðgjafar séu jafn
framt kennarar.
h) Við samingu nýs kennslu-
legar einingar eða námspunkta.
Samræmis þarf að gæta i
skránni sem heild, því að til að
læra samkvæmt tilteknum náms
punkti í ákveðinni námsgrein,
getur verið nauðsyniegt að
hafa áður lokið vissum náms-
punktum, ekki aðeins í sömu
náms'grein heldur einnig i öðrum
námsgreinum, sem byggja þarf
á.
Hér er um umfangsmikið og
vandasamt verk að ræða. Náms
skrár, sem nú eru fyrir hendi i
skóiunum, eru margar -hverjar
ónákveemar og timabært að end
urskoða þar margt.
Jafnframt því að flökka náms
efnið og kljúfa það í hæfilega
stórar einingar, sem t.d. gætu
svarað til einnar viku náms-
vinnu hver eining, yrði ákveðið
hvaða námsgreinar og hvaða
einingar yrðu boðnar i hverj-
um skóla. Ðkkert er við það að
athuiga, að sömu einingar, t.d. í
ensku, séu boðnar í mennta-
skóla, iðnskóla og vélskóla eða
öðrum fraimhaldsskóium. Sama
er að segja um námseiningar í
því að sverfa, saga og beygja
(nálma í þessum sömu skólum, svo
annað dæmi sé nefnt.
Einn af meginkostunum við
samræmda náimsskrá og punkta-
kerfi er sá, að unnt verður að
koma í veg fyrir endurtekning
2. STARFRÆNT NAM.OG
STÖÐUG KYNNING I-ESS
Ráðstefnan minnir á, að í
mörgum starfsgreinum þjóðfé-
lagsins vinnur stór hópur fðlks
án starfsmenntunar. Ætia mætti,
að slíkt ástand standi þróun
starfsgreinanna fyrr þrifum.
Nefna má matvælaiðnað, vefnað
ar- og fataiðnað sem dæmi um
slíkar atvinnugreinar.
Ef skipulagðar væru námsleiS
ir á sviðum þessara mikilvægu
atvinnuvega, mætti búast við, að
betri árawgur næðist í fram-
leiðslu og auk þess mundi skipu
lagning slikra námsleiða beina
fleiri góðum starfskröftum inn í
þessar starfsgreinar.
Á meðan sameinaður fram-
haldsskóli er ekki mótaður, er
mikil þörf fyrir aðila, sem veit-
ir stöðugt uppJýsingar um náms
leiðir á framhaldsskólastigi.
Sami aðili þyrfti að geta fyl'gzt
með á hvaða sviðum sé þörf auk
ins mannafla á hverjum tíma og
ýtt undir skipulagningu nýrra
námsleiða, þegar þarfir skapast
til þess.
Ef upplýsingastarfsemi er
ekki næg er hætta », að nemend
ur velji sér starf eftir rikjandi
hefð og tízku. Nemendur eru oft
lengi óákveðnir og lengja und-
irbúningsnám sitt að óþörfu.
Betri upplýsingar stuðluðu að
því, að nemendur fyndu fyrr
starfsgreinar við sitt hæfi.
Rósastilkar
garðrósir, fyrsti flokkur.
GRÓÐRASTÖÐIN BIRKIHLÍÐ, Nýbýlavegi 7,
Kópavogi. — Sími 41881.