Morgunblaðið - 19.07.1972, Side 23

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKU'DAGUR 19. JÚLl 1972
23
Niræö:
Ólafía Jónsdóttir
Ég býst við, að mörgum þyki
það ótrúlegt, að Ólafía frá
Sveinseyri sé 90 ára gömul
í dag, eins og hún er ungleg og
hress i anda, þegar við, sem
yngri erum, miðum við þann
aldur, sem venjulegur var í okk-
ar uppvexti.
Ólafía Jónsdóttir er fædd í
Haukadal í Dýrafirði 19. júlí
1882. Dóttir sæmdarhjónanna
Sigríðar Gisladóttur og Jóns
Friðriks Ólafssonar frá Yztabæ
í Haukadal. Þeim hjónum fædd-
ust 3 börn og komst Ólafía ein
ti!l fullorðiinsára. Þau voru Sigr-
íður, fædd 23. júlí 1880, dáin 4.
september 1883 og Ólafur fædd-
ur 17. júlí 1881, dáinn 19. júlí
1882, eða sama dag og Ólafía
íæddist. Þá munu hafa geisað
mislingiar og mörg börn dáið,
enda Sigríður móðir Óiafíu sjálf
legið í mislingum. Jón Friðrik,
'faðir Ólafíu drukknaði 1.
maí 1882, áður en hún
fæddist, svo hún sá aldrei föður
sinn. Ólafía var fyrst með móð-
ur sinni, en um tíma tekin í
fóstur að Höfn í Dýrafirði til
hjónanna, sem þar bjuggu þá,
Guðmundu og Guðmundar
Gíslasonar. Þau voru for-
eldrar Sigríðar Guðmundsdótt-
ur, kennslukonu, sem lengi
kenndi hér við Miðbæjarbarna-
skólann og margir kannast við.
Sigríður móðir Ólafíu giftist aft-
ur, Sigurði Jónssyni frá Sveins-
eyri, ágætis manni, sem gekk
Ólafíu í föðurstað, enda mat hún
hann að verðleikum. Þeim varð
ekki barna auðið, en ólu upp
að mestu leyti 4 börn. Voru fóst-
ursynirnir á mínu reki. Annar
fermingarbróðir minn, Sigurður,
var myndarmaður, eins og öll
þau systkini, sem ég man
vel eftir. Sigurður var bróðir
Hákonar bónda í Yztabæ, en
Hákon var kvæntur Kristínu
Ólafsdóttur frá Yztabæ, föður-
systur Ólafíu. Kristín var ein af
þeim konum, sem manni eru
ógleymanlegar. Sigurður varð
ekki gamall maður, en Sigríður
var alltaf með dóttur sinni, dó
í júní 1938 tæpra 86 ára gömul
(fædd 2. júlí 1852). Þá var hún
búin að vera rúmliggjandi í
mörg ár, blind, en vann mikið
í höndunum alla tíð.
Ótrúlega ung fór Ólafia i
Kvennaskólann hér í Reykja-
vik, eða fyrir aldamót, og mun
það hafa þótt frekar fátítt í þá
daga. Þangað voru sendar svo-
kallaðar heldrimannadætur. Eft
ir það var hún á Isafirði um
tima hjá Finni Thorðarsen, lika
á Flateyri í Önundarfirði. Hún
giftist í desember 1910 Andrjesi
Guðmundssyni frá Höll í Hauka-
dal. Móðir Andrjesar, Elín-
borg, var systir Sigurðar, stjúpa
Ólafiu. Þau bjuggu fyrst í Höll,
svo í Húsatúni í Haukadal, en
siðast að Sveinseyri, næsta bæ
fyrir utan Haukadal, og við
þann bæ hefir Ólafía verið
'kennd í seimni tíð.
Ólafía og Andrjes eignuðust
7 börn, misstu elzta drenginn
Sigurjón, ungan. 1939 misstu
þau Sólveigu Steinunni, fallega
og góða stúlku 22 ára og varð
það þeim mikið áfall. Eftir að
þau fluittust að Sveimseyri áttu
þau stúlku, sem hét Björg. Hana
misstu þau 8 ára, hún var
elskulegt barn. Hin, sem eru á
lífi, öll fædd í Haukadal, eru
Sigríður, gift hér í bæ, Sigurjón,
kvæntur og býr á Þingeyri í
Dýrafirði, Páll ókvæntur sama
stað og Guðmiundur býr hér í
bæ. Allt er þetta myndarfólk,
eins og það á kym til.
Margir unglingar dvöldu á
heimili þeirra hjóna, skyldir og
vandalausir, sem báru sérstaka
tryggð til þeirra síðar á ævi-
skeiði sínu. Þar á meðal var
yngsta dóttir mín, Ólafía Sól-
veig, sem fór þangað fyrst að-
eins 5 ára og var þar á hverju
sumri fram að fermingu, og var
það henni góður skóli sem fleir-
um. Einnig tóku þau telpu mjög
unga, sem missti föður sinn í
sjóinn, Guðmundu Guðmunds-
dóttur, sem þau reyndust sem
sinni eigin dóttur, enda var mik
ill kærleikur mieð henmi og börn
um þeirra hjóna. Munda, eins og
við stöllur hennar kölluðum
hana, dvaldi hjá þeim til 18 ára
aldurs. Hún er nú nýdáin, og
Minning:
Hanna Karlsdóttir
Árdal, Borgarfirði,
15. júlii '12.
Hún Hanna er dáim. Þessi
fregn barst mér hingað að Árdal
í Borgarfirði í kvölid. Að visu var
þetta engin furðufrétt, því und-
amifarið hafði mjög dregið úr
heilsuhreysti þessarar tápmiklu
konu, en hún hafði lengi átt við
heilsuleysi að stríða.
Hanna Karlsdóttir var ein af
elztu kennslukonum Reyikjavík-
urborgar, og margir eru þeir
fullorðnir Reýkvikingar, sem
geta státað af því, að Hamna hafi
kennt þeim söng í MiðbæjarSkól-
anum. Hanna var fjölhæf
kenmslukona og jafnvíg á flestar
kenmslugreinar, þótt söngur og
ongelleiikur væru hennar sérgáía.
Kristinfræðsla í sköluim var
henni mjög hjartfólgin og reyndi
hún á allan hátt að bæta hana.
Ég og eldri systir miín, Svala,
vorum svo lánsamar að kynnast
Hönnu barnungar. Þá bjó hún
með seinni manni sinumn, Siig-
urði skáldi Einarssyni, á Hverfis-
götu og síðar að Holti undir
Eyjafjöllum, ásamt syni þeirra
Steimi Hermanni. Undir Eyja-
fjöHuim ráku þau hjónin rnenki-
legt starf fyrir börn oig unglinga
sveitarinnar við kennslu og mörg
önrnur æskulýðsstörf. Það var
mikill lyftistólpi fyrir menning-
arlíf sveitarinmar að fá þau hjón-
im tii búsetu þar eystra með
menntun sína og gáfur. Er nú
sár söknuður kveðimn að miörgum
'bænum austur á Rangárvöllum,
þar sem margur maðurinn getur
hermt frá verkuim þeirra hjón-
anna. Þrótturinn og liifsfjörið,
sem alltaf fyigdu ákvörðunum
og gjörðuim Hönnu, mun aldrei
gleymast þeiim, sem því kymntust.
Þeim mun heldur ekki gleymast
skæri, fjörlegi hláturinn hennar
og mun finmast harla ótrúlegt,
að hanm eigi aldrei eftir að
hljóma framar. Dálitlu af lífi
henmar má þó kynmast i kvæði,
sem maður hennar orti tii henn-
ar og Sigfús Halldórsson hefur
búið til ljóð við.
Guð blessi minningu þessarar
mikiihæfu konu um eiiífð.
Valgerður Þóra Benediktsdóttir.
— Minning
Kristján
Framhald af bls. 22.
Kristján H. var mörgum
skemmtilegum eiginleikum gædd
ur, röggsamur og ákveðinn, ef
þvl var að sikipta, einstaklega
geðfelldur í félagsskap og sér-
staklega laginn og var létt um
að umgamgast fólk, hvort held-
ur það voru háir eða lágir.
Það varð skammt stórra högga
á milli í fjöiskyldunni, því aðeins
tvær vikur liðu frá fráfalli Sigr-
iðar systur hans, þar til kallið
barst honum.
Ég sendi Önnu, börnurn þeirra,
fóstursyni og frændliði þeirra
samúðarkveðjur og læt þess get-
ið um leið, að það er bjart yfir
minningu Kristjáns H. Jónsson-
ar.
Ragnar Jóhannsson.
fylgdi Ólafia henni síðasta spöl-
inn núna fyrir nokkrum dögum.
Á 100 ára afmæli Jóns
Sigurðssonar 17. júní 1911, sá ég
Ólafíu fyrst, þá stelpukrakki á
áttunda ári. Mér varð starsýnt
á þessa fallegu ungu konu, og
var mér sagt að hún væri í
brúðarskartinu sínu, enda fyrir
stuttu gift. Ég held að þó að
margt hafi verið þarna að sjá
þennan dag, hafi mér þótt mest
til þess koma að sjá Ólafíu og
Ragnhildi, konu séra Böðvars
föðurbróður mins, þegar hún
gekk að styttu forsetans og af-
hjúpaði hana. En svo liðu nokk-
ur ár, en þá fluttust foreldrar
mínir til Haukadals. Ég var ekki
búin aö vera þar marga daga,
þegar falleg kona kemur til
mín og býður mig velkomna í
húsið hans frænda síns,
Matthíasar Ólafssonar, sem var
þá fyrir stuttu fluttur með sína
fallegu, stóru fjölskyldu hingað
suður. Ég var dálítið hissa á
þessu. Þetta hlaut að vera ólíkt,
að fá i þetta hús 4 krakkaroll-
inga í samanburði við það, sem
áður var í þessu húsi. Þó að
margir væru mér góðir í Hauka-
dal, þegar ég kom þar sem hver
annar krakki, bauð mig enginn
velkomna nema Ólafía, enda
varla ástæða til slíkra hluta. En
ég varð svo gæfusöm að eign-
ast þessa góðu konu að reglu-
legri vinkonu, og því meir, sem
árum fjölgaði. Það verður vtst
mörgum á að stíga vixlspor í
lifinu, og mér varð það á sem
fleirum, en þá var það Ólafía,
sem reyndist mér bezta hjálp-
arhellan, og þvl gleymi ég
aldrei, en ég hef bara ekki get-
að verið henni neitt í staðinn.
Svo fór ég eins og fleiri hing-
að suður, en samband okkar
Ólafíu hefir aldrei rofnað.
Nóklkrum árum seimina meiddist
ég á hægri hendi, þá bauð hún
mér til sin með 3ja ára dótbur
míina og vorum við hjá þeim
'hjónium heilt sumar sannkali-
aðir ómaigar. Atftur varð ég fyrir
áfalli, þá orðin 59 ára gömul.
Þá var ég svo heppin, að Ólafía
flyzt hér í sömu götu og ég, og
kemur þá enn tii að hjálpa dag-
lega, þá orðin 80 ára.
Mann sinn missti Ólafía sum-
arið 1962, 78 ára eftir töluverð
veikindi. Fluttist hún þá hinigað
suður, en hefir alltaf farið
vestur á hverju sumri, nema í
fyrrasumar. Síðustu ár hef-
ir hún dvalið á Hrafnistu. Ólafía
hefir alltaf verið mjög vinsæl
kona, sem hefir unnið sér traust
og virðingu allra þeirra mörgu,
sem henni hafa kynnzt. Störfin
hennar mörgu eru sem fræ, sem
fallið hafa í mjúka mold. Mörg
hafa blómstrað og angað um leið
og þeim var sáð, en önnur eiga
eftir að koma í ljós i lifi af-
komenda hennar, vaxa þar og
þroskast og bera ávexti, sem
munu vitna um það, að þau voru
af góðum meiði vaxin.
Petrónella Bentsdóttir.
Sextugur:
Steinþór Ásgeirsson
Fyrir skömmu kornst ég að
þvi fyrir hreina ti'lviljun að
Steinþór yrði sextugur þann 19.
júlí. Hann fæddist þann dag ár-
ið 1912 að Hofi í Hofshireppi í
Skagafirði, og þar sem ég í um
hálfs þriðja áratugar skeið hefi
haft nokkur kynni af Steinþóri,
lengst af öbein utan fáein síð-
ustu árin, og þótt maðurinn for-
vitnilegur og skera sig áberandi
úr meðal manna, þá vildi ég nú
'geta hans að nokkru.
Það er i sjálfu sér ekki hár
aldur fyrir Steinþór að verða
sextugur, ég efast um að hann
í önn dagsins geri sér þess grein
hve árin líða, því hann er maður
athafna í orðsins fyllstu merk-
'ingu og liifeur ætíð morgundag-
in.n sem tækifæri til nýrra at-
hafna. Slíkir menn eldast ekki
með árunum, þeir þroSkast.
Foreldrar Steinþórs voru
Hólmfriður Þorgiisdóttir Þórðar
sonar óðalsbónda á Kambi og
Ásgeir Jónsson Ásgeirssonar Ein
arssonar á Þingeyrum. Fyrir
miður kunnuga vil ég geta þess,
að Jón Ásgeirsson átti meðal
annarra þrjá syni, er hann lét
bera nafnið Ásgeir og mun það
nokkuð óvenju'legt. Mig brestur
kunnáttu tiil að rekja ættir
Steimþórs frekar, en veit þó að
í ætt hans eru margir merkir
menn og konur, möng hver þjóð-
kunn, kann Steinþór sjálfur
manna bezt að rekja ættir sín-
ar og hefir þá gáfu að rækta
með sér kosti feðra sinna en
grafa hitt, er miður var, kalla
sumir það mannrækt.
Lön.gum hefir Steinþór feng-
izt við ræktun og þótt hann um
árabil hafi stundað störf, sem
ekki hafa beinlínis verið í sam-
bandi við jarðrækt, hefir hugur-
inn ætíð beint honum inn á braut
ræktunar.
Steinþór ólst upp á Kambi í
skjóli móður sin.nar til sextán,
ára aldurs, þar til árið 1928, að
hann laigði land undir fót og fór
í síld á Siglufirði til fjáröflun-
ar. Þaðan lá leiðin veturinn eft
ir á unglinigaskóla, sem þá var
starfræktur á Hólum í Hjaita-
dal og veturna þar á eftir,
1928-30 var hann á Bændaskól-
anum á Hólum.
Steinþór hafði haft spurnir
af hinum merka íþróttamanni og
kennara, Sigurði Greipssyni í
Haukadal og réð Steinþór sig
til hans i kaupavimnu alþiingis-
hátíðarsumarið 1930 með skóla-
vist í huga á komandi vetri og
telur hann sig hafa haft ávinn-
ing af því í ríkum mæli fyrr og
síðar, að hafa notið uppeldis og
fræðslu Siigurðar.
Löngum er það, að tilviljun
ræðuir lífsbraut manna, en bæði
var það, að heimskreppunnar
tók að gæta og hugurinn stefndi
heim á æskuslóðir, en að lok-
inni skólavist i Haukadal hvarf
Steinþór heim að Hofi í Ska.ga-
firði. Þar var þá í tammingú hjá
Jóni bónda á Hofi gæðingur
mikill, sem Steinlþóri leizt ailvel
á og fór svo að Jön réð Stein-
þór í vinnumennsku til eiganda
hestsins, Ásgeirs Jónssonar í
Gottorp, föðurbróður S'teinþórs,
sem hann þá varla þekkti og
dagaði hann þar uppi nœstu tvö
árin og þó öllu lengur, því
Gottorp hefir verið ein kjölfest-
an i l'ífi hans fram á þennan dag.
Sumarið 1933 gerist Steinþór
lögregluþjónn á Siglufírði og
næstu sumur er han.n þar í síld,
en vetrarmaður á hinu rómaða
hrossa- og sauðfjárbúi föður-
bróður síns í Gottorp. En nú knýr
á að leita fjár og frama
og þrátt fyrir hina al-
ræmdu kreppu og atvinnuleysi
hverfur Steinþór suður til
Reykjavíkur haustið 1935, en
þar er þá ekki að öðru að hverfa
en atvinnubótavinnu austur i
Flóa, sem kallað var að vera í
Sí'beríu, við stourðgröft jafnt vet
ur sem sumar. Ræðst Steinþór
þar a'tvinnuleysingi, verður
brátt verkstjóri og er þar næsta
sumar og fram á vetur. Þá
bauðst honum föst lögreglu-
þjónsstaða i Reykjavík, sem
þótti mikið happ á kreppuárun-
um, enda gat Steinþór þá
kvænzt heitmey sinni, Þorgerði
Þórarinsdóttur, sem setið hafði
i festum heima í Gottorp, upp-
eldisdóttur föðurbróður síns,
Ásgeirs Jónssonar í Gottorp og
konu hans Ingibjar'gar Björns-
dóttur. Áttu þau hjón Þorigerður
og Steinþór þrjár dætur og einn
son, en misstu hann aðeims fjög-
urra ára gamlan.
Árið 1947 hætti Steinþór lög-
regluþjónsstarfinu og gerðist
verktaki, lagði m.a. mæðiveikis-
girðingu frá Búðardal og upp
á Holtavörðuheiði, hafði forystu
um stofnun eins fyrsta land-
flutningafyrirtækis hérlendis,
Bláa-bandsins, sem flutti varn-
ing milli Reykjavikur og Akur-
eyrar.
En árið 1950 hefst eitt ánægju
legasta skeiðið í lífi Steinþórs
er hann gerist starfsmaður
Landnáms ríkisins, þar sem
hann varð verkstjóri og um-
sjónarmaður nýbýlahverfa land
námsins. Var rómað hve allur
fráganguir býlanna bar vott um
góða útsjónarsemi og mikla
snyrtimennsku, enda mun
Steinþór þar ein.na bezt hafa
notið verka sinna, ef frá eru
taldar hinar miklu ræktunar-
framkvæmdir, sem hann hefir
gert í Gottorp, en jörðina
keyptu þau hjón Þorgerður og
hann, er Ásgeir Jónsson hætti
þar búskap árið 1942. í Gottorp
gerir Steinþór miikla túnrækt,
landþurrkun og girðingar; einn-
iig byggi r hann upp hús á staðn-
um. Við lát Ásgeirs reisir Stein-
þór tengdaföður sinum veglegt
steinsteypt grafhýsi í landi
Gottorps á hæð þar sem vift sér
yfir.
Þegar Steinþór hætti störf
um hjá Landnámi rikisins árið
1961 hóf hann rekstur þunga-
vinnuvéla og upp frá því gerist
hann verktaki, tekur að sér
gangstéttagerð fyrir Reykjavík-
urborg, vatns- og skolpveitu-
gerð fyrir Mosfelisveitarhrepp
og gatnagerð í Arnarnesi i
Garðahreppi. Allar þessar fram
kvæmdir bera vott snyrti-
mennsku hans og kærleik rækt-
unarmannsins til jarðarinnar, en
grasrækt hefir víðast verið gerð
við þessar framkvæmdir til að
fegra og bæta spjöll.
Þá má geta þess að Steinþór
á gott safn bóka, skáidrit og
fræðirit, sem hann í fristundum
sinum hefir skráð og flokkað.
Það er vel að skapi ræktun-
armannsins, að nú hafa augu
þjóðarinnar opnazt, eftir skugga
tækniþróunarinnar, fyrir vernd
láðs, lofts og lagar.
Þorgerður og Steinþór dvelj-
ast nú að óðali sinu Gottorp í
Vesturhópi. Við vinir og kunn-
ingjar óskum Steinþóri allra
heilla á þessum merkisdegi og
megi hann njóta margra góðra
ára enn við hin jákvæðu hu.gð-
arefni sin.
S.S.
Hjartans þafckir til þeirra
vina minna og vandamanna,
sem glöddu mig á 85 ára af-
mælinu 16. júni sl.
Ég bið góðan Guð að blessa
alla þá, sem hafa rétt mér
vinar- og hjálparhönd á lífs-
leiðinni.
Svelndís Vigfúsdóttir.