Morgunblaðið - 22.07.1972, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. JÚLl 1972
-m
te*
SJOMANNASIÐA
f UMSJÁ ÁSGEIRS JAKOBSSONAR
Svartolíudraumurinn
Allir eigum við ckkur ein-
hverja drauma, en i gamla daga
voru þeir meir i ætt við him-
in en jörð. Nú gerist allt
jarðlegra eins og Snorri spáði
um mannskepnuna en þegar svo
er ko-mið að okkur er farið að
dreyma stanzlaust svartolíu, þá
komumst við vist lengra niður i
jarðlægum draumum. Þetta er
ekki meint þannig að verra sé
að láta sig dreyma um svartoiiu
en eitthvað annað, heldur að-
eins til að benda á hvernig
draumar okkar hafa færzt úr
himinhvolfinu og niður á jörð-
ina. Þennan inngang ber bví
að skoða sem menningarsögu-
lega athugasemd.
Þessi svartolíudraumur
margra ágætra manna hérlendis
um þessar mundir er áreiðanlega
enginn fjarstæðudraumur enda
mjög jarðbundinn sem áður seg-
ir. En það eru mörg Ijón áreið-
anlega á veginum áður en hægt
verður að nota þessa þungu oliu
á dísilvélar i fiskiflota okkar.
Og það virðist vera staðreynd,
að það þurfi að byggja vélam-
ar sérstaklega til notkunar þess-
arar olíu eða að minnsta kosti
taka tillit til þess við hönnun
vélanna.
Nú er um margar gerðir af
svartolíu (fuel oil) að ræða en
sú olía, sem hér er höfð í huga
er 1500 sec. olía eða raunveru-
leg „svartolía." Það er alveg
víst, að þeir menn, sem vilja láta
rannsaka ýtarlega, hvort við get
um notað þessa ódýru olíu á
fiskiflotann hafa mikið til síns
máls og kannski á framtíðin eft-
ir að sanna þeirra mál, en eins
og sakir standa kemur álmenn
notkun þessarar olíu í vélum
fiskibáta ekki til álita eða það
skilst mér að sé álit manna, sem
reyna að gera sér grein fyrir
staðreyndum málsins.
Það er sérstaklega einn „fak-
tor“ sem er næstum al-
ger þröskuldur í veginum, og
það er, að ekki er vitað um
aukið slit á vélunum við notk-
un svartolíunnar. Meðan ekki
liggja fyrir sannanir um þetta
atriði málsins er aliltof mikil
áhætta að taka upp þessa
oliunotkun. Kostnaðurinn við
uppsetningu á forhitunarkerfinu
og vin.ian við gæzlu þess eru og
mikilsverð atriði, einkum hið
síðar talda, þar sem stefnan er
sú að fækka mönnum í vél. En
það er ekki á mínu færi að fara
út í einstök tæknileg atriði, á
það hefur verið bent af sérfróð-
um mönnum að gálag og gang-
hraði véla í fiskibátum séu svo
sibreytileg að þessi gerð skipa
þurfi brennsluhæfari olíu en tii
dæmis langferðaskip og mér
ekki kunnugt að svartolía sé
nokkurs staðar í Evrópu notuð
á dísilvélar fiskiskipa, nema
kannski þeirra allra stærstu
með vélar um eða yfir 2000 hest-
öfl.
Þetta mál hefur verið mikið
rannsakað af vélaframleiðend-
um, sem skiljanlega vildu gjarn-
an geta auglýst það, að vélar
þeirra gætu notað ódýrustu olíu
tegundina. Olíufélögin hafa einn
ig rannsakað málið mikið. Slíkir
aðilar hafa yfir að ráða margir
hverjir miklum rannsóknarstof-
um mönnuðum færustu sérfræð-
ingum, sem ekki sýsla við ann-
að en slíkar rannsóknir árum
saman.
Það er sagt að við ætlum að
stofna nefnd til að leysa málið
væntanlega skipaða hæfum
vinstri mönnum eins og niður-
suðunefndin sæla. Það verður
upplit á þeim hjá Shell, BP og
Olíufélaginu, þegar þeir fá i
hendur álitsgerðina.....
Sumum sýnist að hér sé margt
viðráðanlegra verkefna innan-
lands í sambandi við fiskiflot-
ann, en máski lætur okkur bet-
ur að fást við heimsvandamál af
ofannefndu tagi en þá smá-
steina, sem hér liggja í götu
okkar víða......
Fimmtudaginn 18. maí birtist
í Morgunblaðinu viðtal við for-
stöðumaður Hafrannsóknastofn-
unarinnar, þar sem hann
segist hafa fengið bréf utan af
miðum upp á það, að Bretar
veiði orðið meira en góðu hófi
gegni af smáfiski. Forstöðumað-
urinn sagði það mjög alvarlegt
mál, hvemig Bretar lægju í srmá-
fiskiinum fyrir norðan og boð-
aði, að Hafrannsóknastofnuinin
hefði í huga að fá sér bát og
fara út og kíkja í pokann hjá
Bretunum. „Hins vegar,“ sagði
forstöðumaðurinn, „megum við
Islendingar ekki síður passa okk
ur á smáfiskinum sjálfir." Þetta
er áreiðanlega sannleikur þó að
farið sé að slá i hann. Smáfisk-
veiðar Breta eru búnar að vera
íslendingum þyrnir í augum um
áraraðir. Árið 1966 skriíaði Jón
Jónsson, þá forstöðumaður Haf-
rannsóknastofnunarinnar og sá
maður, sem mest hefur fylgzt
með þorskveiðum hérlendis sið-
an Bjami Sæmundsson leið,
grein í Ægi, sem síðan var sér-
prentuð. 1 þessari grein rekur
hann skilmerkilega smáfiskveið-
ar Breta og sýnir fram á það,
að Bretar veiða hér lang mest
50—54 sm. fisk, 3—5 ára gamlan
og 74% af heildarafla þeirra hér
við land var þorskur undir 70
sm eða ókynþroska.
Við gerum nú um þessar
mundir mikinn gauragang í blöð
um út af veiðum okkar eigin
manna á hrygningarstöðvunum
og finnst mér það furíiuleg skrif
einmitt nú ekki sízt þegar miklu
meiri ástæða virðist til að gera
mikið veður út af smáfiskveið-
um útlendinganna, einkum Bret-
anna. Miklar smáfiskveiðar eru
hættulegri stofninum en veiðar
á hrygningarslóðunum. 1 hundr-
að þúsund tonna afla af smá-
fiski 3-5 ára gömlum þarf hátt í
100 milljónir fiska, en ekki nema
10-12 nnlljónir í sama magn tek-
ið á hrygningarslóðunum eða ef
við snúum dæminu við þá hefðu
þessir 100 milljón smáfiskar lagt
sig á 7-800 þúsund tonn, ef þeim
hefði gefizt timi til að vaxa þar
til þeir komu inn til hrygningar.
Ef við ætlum því að skammta
okkur árfega aflamagn af mið-
unum eins og hlýtur að verða,
þá finnst mér augljóst að sem
mest af fiskinum sé einmitt tek-
ið á hrygningarslóðunum en ekki
uppeldisslóðunum. Og jafn-
vel þótt engin hiámarksveiðitak-
mörk séu tekin upp, þá verður
ævinlega miklu hagkvæmar að
drepa fiskinn fullvaxinn fremur
en hálfvaxinn.
fsafjörður
Til sölu verzlunarhúsnæði Mánagata 2.
Eignarlóð. — Upplýsingasími 3201.
Hestamót Skagfirðinga
verður að venju haMið á Vindheimamelum
um Verzlunarmannahelgina. Hefst það með
firmakeppni góðhesta kl. 2 á sunnudag
6. ágúst. Áhorfendur kjósa sjálfir álitleg-
asta hestinn.
í kappreiðunum, sem á eftir fara verður
keppt í eftirtöldum h'aupum:
250 m skeiði 1. verðlaun 8 þús. kr.
250 m folahlaup 1. verðlaun 3 þús. kr.
400 m stökki 1. verðlaun 5 þús. kr.
800 m stökki 1. verðíaun 8 þús. kr.
Metverðlaun 5000 kr.
800 m brokki 1. verðlaun 2 þús. kr.
Tilkynna þarf þátttöku kappreiðahrossa til
Sveins Guðmundssonar, Suðárkróki fyrir
3. ágúst.
Aðgangseyrir 200 kr. fyrir 12 ára og eldri.
Yngri mótsgestir fá ókeypis aðgang.
Góðar veitingar á hóflegu verði.
SKAGFIRÐINGAR! FERÐAFÓLK!
Verið velkomin á Vindheimamela sunnu-
daginn 6. ágúst.
STÍGANDI — LÉTTFETI.