Morgunblaðið - 30.08.1972, Blaðsíða 13

Morgunblaðið - 30.08.1972, Blaðsíða 13
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. ÁGÚST 1972 03 Sextugur; Jónas Jónsson frá Seyðisfirði Eftir Svein Benediktsson Jónas Jónsson, framk'/æmda- stjóri Sildar- og . fiskimjöisverk smiðjunnar h.f. i Reykjavik er sextugur í dag. Ha.nn er Seyð- firðdngur að uppruma en flutt- ist til borgarinnar árið 1953, er harrn var ráðinn framkvæmda stjóri Síldar- og fiskimjölsverk- smiðjunnar að Kletti. Síðan hefur hann jafnan verið kenndur við þá verksmiðju og verið nefndur Jónas í Kletti til aðgreiningar frá nöfnum sínum. Þegar Jónas hafði tekið við framkvæmdastjórn félagsins tók því að vaxa íiskur um hrygg. Véllbúnaður verksrniðjunnar var endurbættur, þrifnaður og umgengini öll færð í svo gott horf sem bezt mátti verða. Itr- ■ustú nákvæmni var gætt við vinnsluna í verksmiðjunni. Að mestu leyti voru starfsmenn hin ir sömu ár eftir ár. Framkvæmda- stjórinn var vakinn og sof'nn í starfi sinu. Félagið hóf togara- útgerð og gerði út 4 nýsköpun- artogara um 10 ára skeið. Loks | ikeypti féiagið Faxaverk- I smiðjuna i Örfirisey. Félagið var fyrst innlendra íé laiga til þess að kaupa stórt fliutningaskip „Síldina" árið 1965 til fliutninga á síld af fjar- feegum miðum til verksmiðjunn- ar og lýsisflutninga utan vertíð- ar. Gekk rekstur skipsins vel meðan sílidveiðar entuist. Braut- ryðjandi í síldarfluitningum hér við land hafði verið Einar Guð- finnsson í Bolungavík, en skip hans var mimna, og hentaði ver þegar síldarafli var góður. Sjávarafli er svipull og mark- aðir fyrir fisk, mjöl og lýsi breytilegir ár frá ári. Þ>að var þvi óhjákvæmilegt að afkoma þessa fyrirtækis yrði misjöfn frá ári til árs Einkum urðu örð ugleikar togaraútgerðarinnar þungir í skauti og erfitt að ráða skipshafnir á togarana af al- kunnum ástæðum, sem hér verða ekki raktar. Síldar- og fiskimjölsverksmiðj an h.f. hætti togaraútgerð sinni árið 1966. Vandræði sjávarútvegsins keyrðu þó fyrst um bverbak, þegar síldveiðin brást sam/ara verðfalli sjávarafurða á árunum 1967 og 1968. Andvirði útfluttra sjávarafurða minnkaði um helm ing, reiknað í erlendum gjald- eyri á þessum árum frá því sem verið hafði. Þegar svo skyndilega syrtir i álinn, þá er erfitt að verja stór- fyrirtæki eins og Síldar- og fiskimjölsverksmiðjuna h.f. fyr ir áfölluim, sem geta riðið þvx að fullu. Skilur þá á milli feigs og ófeigs, hvort stýrisvölurinn er í öruggum höndum, en það var hann sannarlega í höndun Jón- asar í Kletti. Jónas hafði áður verið bók- ari, gjaldkeri og síðast fram- kvæmdastjóri við Sildarbræðsi- una hf. á Seyðisfirði. Ærið 1939 hafð; Jónas verið um nokkurra mánaða skeið í Þýzkalandi og þá kynnt sér m.a. rekstur ný tízku fiskimjölsverksmiðju i Wesermúde. Góðar gáfur, samvizkusemi, árvekni og nákvæmni Jónasar 1 öllum starfsháttum, samfara víð tækri þekkingu hans og reynsta í rekstri Síldar- og fiskimjölsverksmiðja og útgerð, lögðust á eitt um að gera liann að þe m farsæla framkvæmda- stjóra stórfyrirtækja, sem hann hefur reynzt í öldunóti íslenzks sjávarútve<gs. —O— Um Jónas má segja með sanni: „að sjaldan feltar epiið langt frá eikinni." Hann er kominn af nafnkunnum austfirzkum ættum Þykir mér hlýða að rekja það nokkiru nánar, því að svo mjög svipar afmæl'isbarninu til for- eldra sinma og frændfólks. Nokkir>um nánum ættmennum Jónasar hefi ég kynazt persónu- lega, önnur þekki ég af af- spurn, enn önnur hefi ég lesið um í bókum. Jónas er sonur Jóns Gunn- laugs fyrsta fuillligilds málara- meistara á íslandi og siðar kaup manns á Seyðisfirði, duglegs og framkvæmdasams ráðdeildar- manns f. 5. flebr. 1883, d. 7. febr 1964. Jón Gunnlaugur var einn hinna nafnkumnu Eiðabræðra eða „Eiðaskalla". Voru þeir kenndir við Eiða, en þar var fað ir þeirra Jónas Eiríksson skóla- stjóri við Búnaðarskólann á Eið uim. Bræðuir Jóns Gunnlaugs voru: Halldór: cand. phil. Hann vor lengi starfsmaður á Haigstofu Is- lands og við Landsbankann. Mikill áhuigamaður um þjóðmál. Annar af aðailfrumkvöðlum fyrsta íslenzka flugfélagsins 1918 ásamt Garðari Gíslasyni stórkaupmanni. Benedikt, verzíunarstjóri við Tuliniusarverzlun á Vestdals- eyri við Seyðisfjörð. Síðar kaup- maður þar og á Seyðisfirði. Hann var bæjarfulltrúi. Þórhallur, bóndi og hrepp- stjóri að Breiðavaði. Gunnlaugur, fyrst verzlunar- maður hjá Benedikt bróður sín- um. Síðar gjaldkeri við Útibú Út vegsbanka Islands á Seyðisfirði og siðar skrifstofustjóri hjá Sítdarverksmiðjum ríkisins þar. Átti lengi sæti í bæjarstjórn Seyðisfja.rðar og þá lengst af forseti hennar, hefur ritað mik- ið um félagsmál. Spekingur að viti. Emil Brynjólfur, fyrrum sím- ritari á Seyðisfirði og bæjarfull trúi. Síðar póst- og símstjóri þar. Friðrik Jónasson, kenr.ari í Reykjavik, er hálfbröðir þeirra bræðra. Faðir þessara sjö bræðra o<g afi Jónasar í Kletti, var eins og fyrr segir Jónas Eiríksson skólastjóri Búnaðarskólans á Eiðum frá 1888 til 1906. Áðar hafði hann stundað nám við Búnaðarskólann í Stend skammt frá Björgvin í Noregi og síðar við Landhúnaðarháskólann í Kaupmannahöfn. Jónas var fæddur á Skiriðuklaustri í Fljótsdal 17. júní 1851 d. 19. ágúst 1924. Kona Jónasar var Guðlaug Margrét Jónsdóttir frá Eiríks- stöðum i Jökuldal, hin merk- asta kona, f. 30. júní 1853, d. 26. maí 1906. Voru þau hjón stór ættuð, svo sem lesa má um í ævi minningu Jónasar skólastjóra í Búnaðarritinu 1925, sem rituð er af sér Elnari Jónssyni presti að Hofi í Vopnafirði, fyrrum al- þingismanni og prófasti i Norð- ur-Múlasýsta í 34 ár. Er sú greln afbragðs vel niituð. Móðir Jónasar í Kletti var Anna Sigmundsdóttir Jónssonar bónd<a í Gunnhildargerði í Hró- arstumgiu. Hún var f. 24. janú- ar 1888, d. 2. september 1965. Móðir hennar var Guðrún iugi björg Sigfúsdóttir frá Straumi i Hróarstungu f. 5. september 1862, d. 8. ágúst 1925. Voru þetta merkar bændaættir austur þar. Syst'kini Jónasar í Kietti eru: Guðlaug Margrét f. 25. júlí 1909, d. 25. apríl 1915. Sigrún f. 10. júní 1911, d. 13. apríl 1972. Guðlaugur kaupmaður og af- greiðslumaður Eimsklpafé’.ags íslands á Seyðisfirði. Herdis, vinnur á skrifstofu Sjóvá i Reykjavik. Jónas i Kletti kvæntist 22. apríl 1955 Kristínu döttur Ingv- ars Sigurðssonar, cand. phil. bróður Magnúsar Sigurðssonar, bankastjóra og þeirra systkina. F. 20. júlí 1885, d. 21. jan 1952. Móðir Krisitínar var Marta f. 2. maí 1896, d. 2. okit. 1953. dóttir Einars prests og alþingismanns að Hofteigi i Jökuldal Þórðar- sonar. Marta var systir Þórðar Einarssotnar fyrrum útgerðar- manns x Neskaupstað, sem nú býr hér í Reykjavik og þeirra systkina. —O— Þegar verzlun og siglingar til landsins höfðu, eftir 253 ára þjökun, verið leyfðar að nýju, öðrum en þegnum Danaveldis, hófu Norðmenn fijótiega til- raunir til síldveiða hér við land. Fyreta tilraunin sem verulegan áranguir bar, var gerð af leið- angri frá Mandal s'umarið 1868. Leiðangursstjóri var Otto Wathne. Veiddu þeir 2500 tumn- ur síldar í landnæbur í Seyðis- firði. Árið 1879 urðu straum- hvörf í slldveiðum Norðmanna hér við land. Árið eftir settist Otto Wathne skipstjóri og út- gerðarmaður að á Seyðisfirði. Aðrir dugmiklir og fram- kvæmdasam'r Norðmenn settust að víðar á Austfjörðum og stunduðu sildveiðar í landnætur og laghet innfjarða þar eystra. Norðmenn hófu og síldveiði í Eyjafirði i sama muxid og með sömu veiðarfærum. Obto Wathné var langumsvifa mestuir af hinum nýju landnem um. Hann lét bæði salta sildina til útflutnings og sendi hana ís- aða til Bretlands i heilum sk'.ps förmum. Mestur afh á útveg Wathnes á einu ári var um 40 þúsund tunnur sildar. Harm hafði gufuskip í förum fjarða i mil'li á Austfjörðum og öðru hvoru víðar meðfram ströindunx Jands'ns og tál Noi’egs og leigu- skip landa í mil’li. Wathne and- aðist um borð í eligin skipi á leið til Seyðisfjarðar frá Nor egi árið 1898. Brautryðjendastöx-f Norð- manna í sjávanitvegi hér á landi, á níunda tug nítjándu ald ar, náðu bæði til síldveiða og hvalveiða. Einkum ufðu sildve.ð Jazzbnlletskóli BÁRU DÖIVIUR ATH. DÖMUR ATH. Nýr 3ja vikna kúr í líkamsrækt og megrun. Nudd og Sauna fyrir dömur á öllum aldri hefst mánu- daginn 4. september. Innritun í síma 83730. JAZZBALLETSKÓLI BARU. arnar landsmönnum mikil tekju lind, þótt svipular reyndust. Á síðasta áratug nítjándu ald arinnar sótti fjöldi manns, bæði kariar og konur af Suðurlandi sumaratvinnu sína til Austfjarða einkum Seyðisf jarðair. Nam kaup hvers manns um 45 kró»i- um á mánuði auk fæðis, hús- næðis og þátttöku i fargjaidi. Kaup þetta var greitt frá því seinni hluta maímánaðar fram i ágústmánuð í 2V2—3 mánuði, svokaMaðan Sunnlendingatíma. Héldust þessar ferðir að nokkru fram yfir aldamótin. Var þetta taiin bezta sumarat- vinnan, sem þá var völ á hér á landi. Þegar flest var, munu um' 1200 manns hafa sótt vinnu tiil Austfjarða og þar af stór hlvxti til Seyðisf jarðar. Þaðan voru stundaðar þorsk- veiðar frá Brimnesi 0;i fleiri stöðum við fjörðinn á 100—120 bátskeljum og voru 3 menn á hverri fleytu. Beituskortur hindraði oft veiðar, en úr þessu rættist, þegar Isak Jónsson, Austfirðingur, sem flutzt hafði til Kanada kom aftur til lands- ins ásamt Jóhannesi Nordal, að áeggjan Tryggva Gunnarssonar, bankastjóra, haustið 1894. En áður hafði ísak skxifað Tryggva um gagnsemi íshúsa til beitufx-ystingar. Kona Isaks var Sveinbjörg al- systir Ólafiu Jóhannsdóttur hinnar miklu mælskuikonu og trúboða. ísak byggði fyrstu íshúsin í Seyðisfirði og Mjóafirði. Fryst- ing síldar til beitu bætti úr beituskortinum eins og Isak hafði sagt fyrir. Lengdist þá út ha.ldstimi bátanna og þorskafl- inn í Seyðisfirði tvöfaldaðist og afkoma manna batnaði að sama skapi. Fiskkaup kaupmanna i Seyð isfirði færðuist nú í aukana bæði af innlendum og erlendum skip- um, einkum af Færeyingum og Norðmönnum. Var fiskurinxi verkaður til útfhxtnings. Varð af þessari verzlun og fiskvei'k- un mikil atvinna hjá Seyðfirð- ingurn. Thor E. Tulinius frá Eskifirði, hinn mikli framkvæmdamaður, — bróðir Axels Tuliniusar sýslumanns, síðar framkvæmda- stjóra Sjóvá og Otto Tuliniusar kaupmanns og útgerðarmanns á Akureyri, — rak stórverzlun á Vestdalseyri í nokkur ár, i nafni hinna Sameinuðu isl. verzl ana, og síðar verzhin í eigin Framhald á bls. 17. Af mælisk veð j a frá starfsfólki JÓNAS Jónsson, framkvæmda- stjóri er sextugur í dag, og vilj- um við öll nota tækifærið til að óska honum til hamdngju með daginn og færa honum þakkir fyrir samstarf á liðnum árum. Það lýsir Jónasi Jónssyni ef til vill betur en margorð skrif, að flestir fastra starfsmanna fyrirtækisins hafa starfað hjá því samíe.Ut frá því, að þeir fyrst réðust þangað fyrir mörgum árum, nokkrir allt frá því að Jómas gerðist framkvæmdastjóri þess fyrir u. þ. b. tveimur ára- tugum síðan. Meðal amnars vegna þessa hefir myndazt ríkur samhu'gur og samstaða á vinnu- stöðum fyriirtækisins. Áreiðan- legt er, að framkvæmdastjórinn á mákinn þátt i því með fordæmi sinu varðandi ákveðna stjórn, en lipra og persónulega framkomu við starfsfólk sitt. Öllum þeim, sem hjá fyrirtæk- inu vinna, er fullljóst, hversu framkvæmdastjórinn fylgist af lifandi áhuga með öllum verk- efnum og kann að meta vel unm- in störf starfsfólksins. Því er hins vegar ljóst, að hann er sjálfuir sívakandi í starfi og gerir ætíð mestar kröfurnar til sjálfs sín. Við biðjum þann, sem sólina skóp að gefa Jónasi líf og heilsu til að stjórna þessu fyrirtæki enn um langt skeið tii blessunar fyrir land og lýð. Starfsfólk Síldar- og fiski- mjölsverksmiðjunnar hf. Þér lærió nýtt tungumál á 60 tímum! 1 . Ir»:#«íl|( lykillinn aó nýjum heimi Tungumólonómshcíd ó hljómplölum cða segulböndumt ENSKA. ÞÝZKA, FRANSKA. SPANSKA, PORTUGALSKA. iTALSKA. DANSKA. SÆNSKA. NORSKA. FINNSKA. RÚSSNESKA, GRlSKA, JAPANSKA o. fl. Verð aðeins kr. 4.500- AFBORGUNARSKILMALAR Hljóðfcerahús Reyhjauihur laugaocgi 96 simi: I 36 56

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.