Morgunblaðið - 30.08.1972, Blaðsíða 14

14
MOKGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. ÁGUST 1972
OiBaafandí hif ÁTvaHcui', Ffeyfcjaivík
Framtovæmdastjóri HaraWw Sv«m*aon.
fi'ítatjórar Matthías Jotermeasen,
Eyifóftfur' Konréð Jórisson
Aðstoðarritstjórí Styrmir Gunnarsson.
Rhsrtfóroarfullitmi Þiorbljönn Guðmundsaon
Fróttastjóri Björn Jólhannason.
Auglýaingaatjöri Ámi Garðar Kriatirrsson.
Rftstjórn og afgraiðsia Aðolatrsoti 6, sfmi 1Ö-100.
•AugiJýoingar Aðatatrætí 6, sími 22-4-B0
ÁaikriftargjaW 225,00 kr á 'mámuði innanlands
I teusaaöTu 15,00 Ikr sintakið.
|"|rðsending sú, sem brezka
^ ríkisstjórnin sendi hinni
íslenzku í fyrradag hefur
ekki að geyma nýjar tillög-
ur um lausn landhelgisdeil-
unnar. Eins og vænta mátti,
lýsa Bretar yfir því, að þeir
muni framfylgja úrskurði
Alþjóðadómstólsins í Haag
og kemur það fáum á óvart,
en jafnframt tekur ríkis-
stjóm Bretlands fram, að
hún sé reiðubúin til nýrra
viðræðna víð íslenzku ríkis-
stjórnina um landhelgismálið,
eins fljótt og tök eru á og
hagkvæmt kann að vera fyr-
ir báða aðila. Það er því ljóst,
að brezka ríkisstjórnin er
reiðubúin til nýrra viðræðna
við íslenzku ríkisstjórnina og
hefur því að þessu leyti gefið
jákvætt svar við orðsendingu
íslenzku ríkisstjórnarinnar
frá 11. ágúst sl.
í gærmorgun sat ríkisstjórn
raunin og enn liggur ekkert
fyrir um viðbrögð íslenzku
ríkisstjórnarinnar við þessari
orðsendingu Breta.
Innan tveggja sólarhringa
tekur hin nýja fiskveiðilög-
saga íslendinga gildi. Þá má
segja, að baráttan fyrir við-
urkenningu 50 mílna mark-
anna verði háð á tveimur víg-
stöðvum. Hún fer fram á hin-
um „diplómatíska“ vettvangi
eins og verið hefur um
margra mánaða skeið, en
jafnframt opnast nýjar víg-
stöðvar á fiskimiðunum í
kringum landið. Á báðum
þessum sviðum verðum við
íslendingar að berjast af
er áreiðanlega að sýna fram
á, að íslendingar hafi ekki
bolmagn til að verja hina
stækkuðu fiskveiðilögsögu.
Gegn þessum mikla flota
fiskiskipa, sem búin hafa
verið hvers kyns tækjum til
sóknar og vamar, teflum við
íslendingar fram varðskipum
okkar og flugvélakosti land-
helgisgæzlunnar.
Það mun koma í ljós eftir
1. september hvaða haráttu-
aðferðum landhelgi=gæzlan
hyggst beita, en fulhust má
telja, að hinir erlendu togar-
ar muni hafa ýmsum öðrum
hnöppum að hneppa en veiða
fisk og verður fróðlegt að sjá,
BARÁTTA A TVEIM
VÍGSTÖÐVUM
Ólafs Jóhannessonar á fundi
til þess að fjalla um orðsend-
ingu Breta, en kvöldið áður
hafði Einar Ágústsson, utan-
ríkisráðherra, í viðtali við
Morgunblaðið talið fullvíst,
að svars af íslendinga hálfu
yrði að vænta að þeim fundi
loknum. Sú varð þó ekki
festu og einbeitni, jafnframt
því að koma fram af fullri
ábyrgð og varkárni. Fyrirsjá-
anlegt er, að mikill fjöldi
brezkra og þýzkra togara
verða á fiskimiðunum milli 12
mílna og 50 mílna markanna
eftir að útfærslan hefur geng-
ið í gildi, og markmið þeirra
hversu lengi þeir telja sig
hafa efni á slíkum leik á ís-
landsmiðum.
En jafnframt hinni nýju
baráttu, sem nú hefst á fiski-
miðunum í kringum landið
er nauðsynlegt að halda
áfram því starfi, sem unnið
hefur verið á opinberum vett-
vangi til þess að tryggja við-
urkenningu annarra þjóða á
50 mílna fiskveiðilögsögunni.
Næsta skrefið í þeim éfnum
verður svar við orðsendingu
Breta og er líklegt að nýjar
viðræður hefjist fljótlega
milli þessara tveggja ríkja
um möguleika á lausn þessar-
ar erfiðu deilu. Ljóst ætti að
vera, að báðum aðilum er
hagur af því, að sanngjarnir
samningar náist. Bretar
hljóta að gera sér ljóst innan
tíðar, að þeir sækja ekki gull
í greipar Ægis við íslands-
strendur með íslenzk varð-
skip og flugvélar á hælunum
á sér, og þess vegna verður
að vænta þess, að þeir sjái
sig um hönd og gangi til
þeirra heiðarlegu samninga,
sem þeir eiga kost á. Við Is-
lendingar erum friðsöm þjóð
og höfum engan hug á að
standa í slíkum útistöðum við
aðrar þjóðir, sem þorskastríð-
ið svonefnda 1958—1961 var,
en hins vegar hafa Bretar
væntanlega gert sér það ljóst
nú, að í augum íslendinga er
baráttan fyrir landgrunninu
öllu sama eðlis og sjálfstæðis-
baráttan var fyrr á þessari
öld og í slíkri baráttu vinnur
sá sigur, sem réttinn hefur
með sér, að lokum.
Astandiö í Miðausturlöndum;
Nýr rammi utan um
gamalt
Hverfi Bússar alg-erlega á
brott úr Egyptalandi, eins og
líklegt virðist, er ekki óeðli-
legt að búast megi við minnk
andi hernaðaraðstoð Banda-
rikjanna við Israel. En slík-
ar bollaleggingar verða ekld
staðfestar fyrr en eftir
bandarísku forsetakosning
arnar í núvember.
Þegar og ef endanleg
ákvörðun verður tekin um að
draga úr vopnasendingum
hlýtur það að verða sett í
samband við synjun Moskvu
við beiðni Egypta um árásar-
vopn eins og MIG-23 flugvél
air og fuiilllkoimmn skot-
vopn. Auk þessa skipta örlög
frönsku Mirageþotanna máli,
sameinist Líbýa og Egypta-
land eins og lýst hefur verið
yfir.
Bæði Moskva og Washing-
ton vonast greinilega til að
geta dregið úr þeirri áhættu
sem skuldbindingar þeirra i
Miðausturlöndum hafa óhjá-
kvæmilega í för með sér.
Ekki er enn vitað hvað þeim
Nixon og Brezhnev fór
á miillii í þessu sambandi, en
Sovétríkin myndu ekki hafa
neitað Egyptum um frekari
árásarvopn ef slík stefna
hefði ekki a.m.k. verið gefin
í skyn.
Frá því í sexdagastríðinu
hafa miklar breytingar
strið
átt sér stað á þeim vopna-
kerfum sem báðum aðilum
stendur til goða, og hvorki
Egyptar né ísraelsmenn geta
verið sjálfum sér nógir hvað
snertir nútíma vopna- og raf
eindatækni. Auk þess verða
þau vopn sem nú eru til fljótt
úrelt með tímanum.
ISRAEL STENDUR
BETUR AÐ VÍGI
Israel hefur sjálft þjálfað
fólk til þess að sjá um þessi
tæki en Egyptar verða
að reiða sig á Rússa einnig í
þessum efnum. Það er mjög
vafasamt hvort Rússar muni
skilja nokkra slíka sérfræð-
inga eftir, eftir að hafa ber-
lega gefið í skyn að þeir vilji
ekki taka beinan þátt í stríð-
iniu fyrir botni Miðjarðar-
hafs.
Nú þegar breyting er að
verða á veru stórveldanna í
Miðausturiöndum, er ljöst að
ísrael stendur betur að vigi
hernaðarlega. - Ef Egyptar
reyndu nú að hefja einhvers
konar sókn yrðu þeir að nota
fótgönguiið til þess að komast
aftur á Sinai. Þess vegna
beinist öll stefna ísraels-
manna í þá átt að koma í veg
fyrir að Egyptar komist yfir
Suezskurðinn.
Auk þessa eru Damaskus
og Kairó ef tLl vill i meiri
hættu en Jerúsalem eða Tel
Aviv í fyrsta skipti frá
stofnun Israelsríkis, vegna
þeirra hernaðarmarka sem
nú eru. Þetta skapar nýja
tegund af hernaðarlegu jafn-
vægi.
Israelsmenn eru þess full-
vissir að Egyptar geti ekki
unnið Bar Lev-herstöðvarn-
ar meðfram skurðinum án
Anwar Sadat
kjarnorkuvopna eða með full
um stuðningi sovézkra her-
flokka, eða hvoru tveggja.
Stríðið milli Indlands og Pak
istans í vetur fullvissaði
hins vegar ísraelsmenn um að
Rússum væri mjög á móti
skapi hvers konar bein þátt-
taka í átökunum á Miðaust-
uriöndum. Moskvu var ljós
óánægja Bandaríkjanna meö
útkomuna úr þvi stríði og
þau vildu ekki hætta á nið-
urlægingu öðru sinni, eins og
Haiphongaðgerðirnar sýna.
í kjölfar brottflutnings
Sovétmanna eru ísraelsmenn
vissari en nokkru sinni fyrr
um að egypzkir herforingjar
eru ekki reiðubúnir að taka
afleiðingum nýs stríðs þrátt
fyrir borginmannlegar yfir-
lýsingar, sérstaklega þar sem
þeir njóta nú minni hjálpar
frá Moskvu og eru í óhag-
stæðari upphafsstöðu.
Israel vill ótvíræðan sátt-
mála sem tryggi að skotum
verði ekki hleypt af á ný
fyrr en það hefur fært lið
sitt úr stöðunum við Suez.
Egyptaland telur á hinn bóg
inn að það geti ekki tekið
þátt í samningaumræðum á
meðan hluti af landssvæði
þess sé hersetinn.
NÝ VIÐHORF
Þó mun líklega bæði Kairo
og Jerúsalem vera ljóst að
þeim er ekki unnt að yfir-
buga hitt með venjulegum
vopnum í þeim skiiningi að
bera fullan sigur úr býtum í
stríðinu.
Arabar geta ekki lengur
látið sig dreyma um að geta
ýtt ísraelsmönnum út í Mið-
jarðartiaf, og Bandaríkja-
menn myndu ekki undir nein
um kringumstæðum leyfa
slíkt. Og Israelsmönnum er
ljóst að þó að þeir gætu náð
Damaskus og Kairo, þá
myndu þeir þar með ekki
græða nokkum skapaðan
hlut, þar eð þeir gætu aldrei
haidið þessum borgum til
lengdar.
Þess vegna verður að fara
öðru vísi að hlutunum. Marg
ir telja að Brezhnev hafi við
urkennt þessa staðreynd,
auk Nixons. Rússar eru nú
a.m.k. að gæla við þá hug-
mynd að bæta sambúðina við
Golda Meir
Israel um leið og þeir styrkja
stöðu sina í hinum norðlægu
Arabalönduim, Sýríiancli og
Irak.
Mánuðum saman hafa þeir
í kyrrþey fairið fram á það
við ísraelsmenn að þeir féll-
ust á að háttsettur sovézkur
dipl ’.mat með aösetri í finnsika
sendiráðinu í Israel annaðist
málefni Moskvustjórnarinn-
ar. Hingað til hefur stjórn-
in í Jerúsalem neitað á þeim
forsendum að hún veit að
kjarmorlkusitóirveldli kemsit
ekki lengra í að ógna
smáríki, og auk þess er hún
tortryggin vegna nærveru
Sovétmanna I Egyptalandi.
En málin eru að breytast.
Sú diplómatís'ka umgerð sem
hefur umlukið þessi eldfimu
landsvæði fyrir botni Mið
jarðarhafs er að byrja að
gefa sig. Menn velta framtíð-
arþróuninni fyrir sér í Was-
himgton, Kairó og Jerúsalem,
Arabar eru að endurskoða af
stöðu sína til Bandarikjanna
og tvö Arabairíki hafa tekið
upp stjórmmálasamband á ný
við þau. Israelsimenn veita
nú vöngum yfir hvort þeir
þurfi lika að endurskoða
sina afstöðu, — eftir kosn-
ingarnar í hau®t.
I'TTO
'NeUrjlIorkííJimcö
eftir
C. L. Sulzberger