Morgunblaðið - 06.10.1972, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 6. OKTÓBER 1972
0*9«f»ioli Nf Átv«k'ur, ftayfcjavKt
Fnarrvkvwmdaatjóri HareWur Svamaaon.
fittotfórar MatHhtas Joh«vn«a»on,
Eyfótfur Korrréö Jónsson
Aðatoftamtetfón Styrmir Gurmarason.
Rítatjiórflarfirl+tirúi Þiorbjönn Guðmundaaon
Fróttaetióri Björn Jóihonooaon.
Auglýaingaatióri Ámi öarðar Kriatirvesofl.
Ritatj'órn og aígroiðsia Aðalatraati 6, sfmt 1Ó-100.
Auflffýsingar Aðatarsati 6, sfmi 22-4-60
Áskrrftargjald 226,00 kr á Trvónuði innanlarKte
I íawsaaöíu 15,00 Ikr eíntokið
T jóst er nú orðið, að einn
stjórnarflokkanna er al-
gerlega klofinn, og getur sá
klofningur háft ófyrirsjáan-
legar afleiðingar á Alþingi
því, sem saman kemur í
næstu viku og stjórnarsam-
starfið í heiló. í gær kom út
vikublaðið „Nýtt land“, sem
talið hefur verið málgagn
Samtaka frjálslyndra og
vinstri manna, en hefur í
raun verið einkamálgagn
Bjarna Guðnasonar alþingis-
manns, sem beið mikinn ósig-
ur á landsfundi samtakanna
um síðustu helgi. Viðbrögð
hans og manna hans við þeim
atburðum birtust í blaði
þessu í gær, og eru á þann
veg, að um algera stríðsyfir-
lýsingu er að ræða a hendur
forystumönnum samtakanna,
þeim Hannibal Valdimars-
syni, Birni Jónssyni og
Magnúsi Torfa Ólafssyni.
í blaði þessu eru þeir sak-
aðir um, að hafa beitt ofríki
og valdníðslu á landsfundi
samtakanna og þar segir m.a.:
„Því er ekki að leyna, að
þetta ofríki skemmdi allar
málefnalegar umræður um
þjóðmál og tók fundurinn
svip af karpi og persónuleg-
um dylgjum. Er það í frá-
sögur færandi, að nánast ekk
ert var rætt um skólamál eða
mála, að þarna gefur höfund-
urinn Bjarni Guðnason fylli-
lega í skyn, að ráðherrar Sam
taka frjálslyndra og vinstri
manna hafi lítil afrek unnið
í ráðherrastólum og að fyllsta
ástæða hefði verið til að taka
þá til bæna fyrir aðgerðar-
leysi.
Þá segir ennfremur í blað-
inu: „Það vakti nokkra at-
hygli, hversu harðsnúið lið
sótti fundinn af Vestfjörðum
og ekki færri en 25 fulltrúar
á þessum tiltölulega fámenna
landsfundi. Ásamt fulltrúum
Akureyringa og Húsvíkinga
mynduðu þeir samæfðan hóp
sem var sem einn hugur og
ein hönd. Þar var í farar-
broddi Björn Jónsson, hróp-
aði hann ókvæðisorð að full-
trúum út í sal, og benti þeim
á að þeir væru ekki fundar-
hæfir. Jafnframt gerði hann
lyndra og vinstri manna er.
En um það segir svo: „Sam-
tökin hafa lengstum verið
rekin sem einkafyrirtæki með
öllum þeim kvillum sem því
fylgir, enda hafa Hannibal
og Björn talið, að samtökin
hafi verið stofnuð í kringum
þá. Þess vegna er flokksræð-
ið, sem birtist á landsfundin-
um í sinni nöktustu mynd
ekki annað en spegilmynd af
vinnubrögðum þeirra. En það
sem kemur e.t.v. mest á óvart
er stefnuleysið í þjóðmálum.
Menn sem hafa verið í Al-
þýðuflokknum og klofið
hann, verið í Alþýðubanda-
laginu og klofið það, ver-
ið komnir langt áleiðis
að semja sig inn í Fram-
sóknarflokkinn, en fallið frá
því vegna andstöðu samherj-
anna, stofnað síðan SFV og
keppa að því að síðustu að
ALGJÖR
KLOFNINGUR í
SFV
húsnæðismál eða þá mála-
flokka, sem ráðherrar SFV
fara með. Hefði sannarlega
verið nokkur ástæða til að
vita, hvað þeir hefðust að og
þeir gerðu nokkra grein fyrir
heildarstefnu sinni í þeim
málum.“ Ekki fer á milli
athugasemd við fundarsköp
með því að hrópa úr ræðu-
stóli: „Við heimtum atkvæða-
greiðslu, við fellum þetta, við
fellum þetta.“
Þá er því lýst í málgagni
Bjarna Guðnasonar, hvers
konar flokkur Samtök frjáls-
sameinast Alþýðuflokknum,
eru að vísu orðnir vel sjóað-
ir í stjórnmálunum en þeir
reiða ekki hugsjónirnar í pok
um. Það verður að segja þeim
til lofs að þeir eru skákmenn
á heimsmælikvarða á tafl-
borði stjórnmálanna. Sumir
segja, að afskipti þeirra af
stjórnmálum séu brask, en.
því verður að mótmæla kröft
uglega.“
Ganga má út frá því sem
vísu, að á Alþingi í vetur
muni Bjarni Guðnason halda
áfram á þeirri braut sem
mörkuð er í þessu blaði og
gera ráðherrum Samtaka
frjálslyndra og vinstri manna
allt til miska. Honum er jafn
vel kunnugt um það og öðr-
um, að afrek þeirra Hanni-
bals og Magnúsar Torfa í ráð-
herrastólum eru harla lítil og
er ekki ólíklegt að hann muni
vekja athygli á því á Alþingi
og beina til þeirra margvís-
legum fyrirspurnum um
störf þeirra og viðfangsefni.
En hvaða áhrif hefur slík-
ur klofningur í einum stjórn-
arflokkanna fyrir störf ríkis-
stjórnarinnar og stuðnings-
flokka þeirra í heild? Það er
augljóst, að svo afgerandi og
alvarlegur klofningur í ein-
um þeirra hlýtur að veikja
mjög aðstöðu ríkisstjórnar-
innar. Hún stendur nú
frammi fyrir mjög erfiðum
verkefnum á sviði efnahags-
mála og til þess að leysa þau
þarf samhenta ríkisstjórn og
samhenta stuðningsflokka.
Hvorugu er lengur til að
dreifa. í ríkisstjórninni ríkir
innbyrðis tortryggni og á-
greiningur meðal einstakra
ráðherra og einn af stuðnings
flokkum hennar er nú klof-
inn. Hún er því með öllu ó-
hæf til þess að stjórna land-
inu.
Ekki verður annað sagt en mjög
hafi verið athyglisvert að fylgjast
með umræðum þeim, er fram fóru
fyrir skömmu um skattamál í sjón-
varpi. Þar komu fram ýmsar upplýs-
ingar, en þó var athyglisverðust sú
mikla og nærri einróma óánægja,
sem fram kom hjá þeim almennu
borgurum, er rætt var við í þættin-
um. Þetta er þeim mun eftirtektar-
verðara, sem naumast þarf að ætla,
að stjórnandi þáttarins hafi viljandi
verið að velja fólk í þáttinn, sem
væri óánægt með skattastefnu ríkis-
stjórnarinnar, né heldur að valið
hafi þar verið frekar það fólk,
er ekki studdi núverandi stjórnar-
flokka við síðustu kosningar. Það er
því alveg ljóst, að geysileg óánægja
er með skattana, ekkert síður hjá
þeim er telja sig sérstaklega vinstri
menn, en hjá hinum er fremur eru
andvígir þeirri stórkostlega auknu
hlutdeild ríkisins í ráðstöfun þjóð-
arteknanna, sem einkum einkennir
svokallaða vinstri stefnu. Þetta er
auðvitað órökrétt afstaða hjá þeim,
sem stutt hafa að því, að núverandi
stjórnarstefna var upp tekin hér á
landi, en kjarni allrar vinstri stefnu
er einmitt sá, að ríkinu beri í stór-
auknum mæli að ráðstafa fjármunum
þjóðfélagsins, sem þýðir raunar það
að taka að sér ráðstöfun á stærri
hluta af tekjum hins almenna manns,
með öðrum orðum hærri skatta. Ann
ars var það brosleg ráðstöfun hjá
núverandi stjómarmeirihluta, þegar
hann stóð frammi fyrir því að afla
fjár til þeirrar miklu hækkunar á
ellilifeyri, sem fyrrverandi stjórn
hafði lögfest, að finna upp á því að
leggja það háa tekiuskatta á gamalt
fólk, að fé fengist til að greiða bæt-
umar. Þetta myndi heita á gamalfli
og góðri íslenzku að taka sjálfan
sig upp á eyrunum.
Mikið af þeifri óánægju sem fram
hefur komið með skattaálagningu í
ár, er einmitt tengt þessu frumlega
tiltæki, því var það eflaust
bezta leiðin fyrir fjármálaráðherra
að venda sinu kvæði I kross og gefa
út bráðabirgðalög um að afnema til-
tækið að mestu leyti, en eftir stend-
ur þá trúlega enn að afla ríkissjóði
þeirra tekna sem til stóð. Að þessu
fráteknu, er það vafalaust mestur
vankantur á þerm skattalögum sem
samþykkt voru á síðasta þingi,
hversu illa þau koma við unga fólk-
ið sem er að byggja sér upp heimili.
Þar sem hjónin vinna bæði úti verða
tekjur oft æði háar og skattar þar
með þungir, sériega eftir að afnum-
inn hefur verið að verulegu leyti
vaxtafrádráttur til skatta. Dugnað-
ur unga fólksins, sem með frábærri
atorku kemur sér upp húsnæði er
skattlagður svo mjög, að þvi miður
er í mörgum tilvikum vafasamt, að
það fái haldið íbúðum sínum, einnig
vagna þess að lánveitingar til þess
á vegum húsnæðismálastjórnar, drag
ast nú langt úr öllu hófi.
Þegar núverandi ríkisstjórn kom
til valda eftir síðustu kosningar litu
menn mjög misjafnt til hennar svo
sem vonlegt var. Þeir sem stutt
höfðu þá flokka sem hana mynduðu,
í undanfarandi kosningum fögnuðu
að sjálfsögðu sínum árangri og
væntu góðs af starfi sinna manna
við stjórnvölinn, en hinir er stutt
höfðu fyrri stjórn höfðu marg-
ir áhyggjur af hversu til tækist eink
um um efnahagsmál og hin viðkvæmu
utanríkismál, varnarmálin og land-
helgismálið. Hins vegar munu eflaust
flestir hafa talið víst, að nýja stjórn
in mundi gera róttækar ráðstafanir
til að minnka launamismun í land-
inu á milli þeirra hærra launuðu og
hinna sem verr voru settir, enda
hafði það verið eitt af aðaláróðurs-
málefnum hennar stuðningsmanna,
að það væri alveg nauðsynlegt og
höfðu þeir þar raunar mikið til síns
máls. Óhóflegur launamismunur stuðl
ar óneitanlega mjög að því að auka
ríg milli þeirra sem minna hafa og
hinna sem betur eru settir.
Verður raunar ekki séð, að rök
séu til þess að launamismunur geti
nokkru sinni orðið meiri en þrefald-
ur, það er að segja enginn maður
hefur raunverulega þörf fyrir meiri
tekjur en sem nemur þreföldum
launum verkamanns. Við þetta er þó
erfitt að ráða þar sem enginn vill
viðurkenna að sín laun séu nógu há
hvað þá of há og hinar betur laun-
uðu stéttir, reyna eftir fremsta megni
að halda sínum hlut. Það gerist þvi
ekki -með öðru móti en að ríkisvaldið
beiti til þess áhrifum sínum, að tak-
ist að halda launamismun i skefjum.
Nú er sú saga að baki og hefur
varla verr tekizt til i annan tima í
þessu efni, þvi eftir að hinir lægst
launuðu verkamenn og aðrir almenn
ir launamenn höfðu gert sína kjara-
samninga á siðastliðnu hausti, sem að
visu fólu í sér dálitila auka kaup-
hækkun fyrir hina lægst launuðu
verkamenn, komu nálega allar hærra
launaðar stéttir landsins í kjöifarið
og kröfðust og fengu miklu meiri
kauphækkanir en þeir lægra laun-
uðu höfðu áður fengið. Það hefur
ekki borið mikið á þvi að núverandi
ráðherrar reyndu að spyrna við þess
ari þróun, sem þó hefði mátt vænta
vegna fyrri málflutnings þeirra.
Þvert á móti virtust þeir taka þátt
í kapphlaupinu og létu bæta sín eig-
in kjör sem virtust þó góð fyrir.
En viti rnenn, á miðju sumri vökn-
uðu ráðherrar allt í einu upp og
komust að þeirri niðurstöðu, að nú
mætti ekkert hækka meira, nú yrði
að taka upp verðstöðvun og jafnvel
lægi svo mikið við að ekki mætti
horfa í það að fara allt I einu að
hrófla við samningsrétti. Þeir tóku
á sig rögg og bönnuðu einni stétt
landsins með lögum að gera samn-
inga um kaup sitt og kjör á þessu
ári. Og voru þetta þó hálaunamenn,
sem ætla mætti að ekki þyrftu kjara-
bætur að sinni. Ónei, nú voru það
bændur landsins sem lögum sam-
kvæmt hafa aðeins samningsrétt um
kjör sín á tveggja ára fresti og sem
samkvæmt úrtaki Hagstofu Islands
eru langsamlega lægst iaunaða stétt
landsins. Þetta er þá eftir allt talið
umhyggjan fyrir hinum lægst laun
uðu. Það er ekki laust við að þessi
frammistaða veki furðu, jafnt meðal
þeirra sem við siðustu kosningar
studdu núverandi stjómarflökka,
sem hinna er það gerðu ekki. Og
mjög stingur þetta í stúf við þann
málflutning núverandi stjóraar-
flokka fyrir kosningiar að fulla nauð-
syn bæri ti'l að stórbæta kjör
bændastéttarinnar hið allra fyrsta.
Framh. á bls, 20
Kalman Stefánsson:
Að liðnu sumri