Morgunblaðið - 06.10.1972, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FÖiSTUDAGUR 6. OKTÓBER 1972
19
Bókasaf n - vettvangur
félagslegra umræðna
ANNAR landsfundur Bóka-
varðafélag-s Islands var hald-
inn í Norræna húsinu um síð-
ustu helgi. Auk íslenzkra þátt-
takenda voru á fundinum all
margir frá hinum Norðurlönd-
unum. Eitt aðalmái fundarins
var „bókasafnið sem menn-
ingarmiðstöð", og höfðu þau
Ingerlise Kofoed frá Dan-
mörku, ritstjórnarfulltrúi Bog
ens Verden, og Bengt Holm-
ström frá Svíþjóð, borgar-
bókavörður í Málmey, fram-
sögu og stjórnuðu umræðum.
Hfbl. hitti þau að máii á sunnu
daginn og spurði hvað haft
væri í huga, þegar talað væri
um bókasafnið sem menning-
armiðstöð.
Svaraði Kofoed því til, að þá
væri átt við að bókasafnið
aenaðisit ekki aðeims bókaút-
lán, heMur byði upp á ýmsa
aðra menninigarstarfsemi,
eins og kvifcmyndir, tónlist,
ýmiss konar sýniinigar, um-
ræðukvöld, leiksýninigar og
flieira.
„Þetta hófst eiiginilega sem
auglýsmgastarfsemi eftir
seimna striðið," bætti Holm-
Bengt Holmström, borgarbókavörður í Málmey, Ingerlise Kofoed, ritstjórnarfulltrúi Bogens
Verden og fyrir aftan þau er Else Mia Sigurðsson formaður Bókavarðafélags Islands.
aði á kvoldin, komu krakkarn-
ir yfir i bókasafnið og þegar
við ætluðum að loka, viMu
þeir vera liengur, af því að
mamma var ekfci komin heim.
Þetta varð til þess, að bóka-
safinið varð að lenigja opnun-
artímann og gera ráðstafanir
til þeiss að geta sinrnt börmm-
um. Þaninig er þetta að verða
i ftestJum bókasöfnium."
„Svo er það algengt að böm
vilji ekki eða komast ekki á
bamaheimiii, en leiti imm í
bókasöfm'in, og edma sambamd-
ið, sem þau fá við fuliliorðna
yfir daginm, er við starfstfóilk
safnisins. Þess vegna er mikilr
vægt að það sé fe.rt um að
umgangast böm,“ satgði Ko-
foed ennifremur.
— En hvemig er með fuJl-
orðna?
„Með aukinni starfsemi hef-
ur aðsókn fuilorðdrma í bóka-
söfniin aukizt verulega. Bóka-
safnið er orðið staður, þar
sem fólk hittist og rabbar
saman, hlustar á tónlist, teflir
eða drekkur kaffí. Marga
vantar einmig vettvamg tii að
strörn við. Sagði hann, að
framfarasmnaðir bókasafns-
menn hefðu i nokkrum borg-
um í Svilþjóð ákveðdð að
auka starfisemi bókasafna
sinna tii þess að breyta áliti
aiimenninigis á bókasöfnum
Bengt Hobnström og Ingerlise Kofoed á fundi bókavarða í
Norræna húsinu.
sem leiðinieigum og þurrum
stofnunium. Hefði því verið
efnt til kynningarkvöMa, les-
hringjum komið á og haMnár
umræðufundir. Þetta hefði
svo smám samam aukizt, þann
ig að nú væri litið á ýmsa
aðra starfsemi en bókaútíán
sem eðlitegan þátt í starfí
bókasafnsins.
„En þetta gekk nú saimit
ekki án mótstöðu," sagði Ko-
foed, „það voru ýmsir, sem
iitu svo á máMn, að bókasafín-
ið ætti að einskorða sig við
bókaútlán og voru þar ýmsir
stjórnmálamenn fremstir i
flokki, sem vildu spara sem
mest útgjöM til sliks óþarfa.
Nú er fólk þó orðið ásátt um
þetta aukna hlutverk bóka-
safna, enda hefur það fyrir
löngu sannað ágæti sitt. Þró-
unin gengur nú í þá átt að
starfsemin verður stöðugt fjöl
breyttari, en rannsóknir frá
því í fyrra sýna, að í Dan-
mörku er önnur starfsemi en
bókaútián 10% af heiMar-
starfsemi bókasafna."
Þá sagði Kofœd að reynt
hefði verið að auka menning-
arstarfsemi í bamabókasöfn-
um og að það háfi sýnt sig
— rætt við Ingerlise Kofoed og
Bengt Holmström um bóka-
safnið sem menningarmiðstöð
að börnin eru mjög móttæM-
leg fyrir því.
— En þarf þá ekM orðið
sérmennitað starfsfalk aðra
en bókaverði?
Hoimström svaraði því til,
að menntun bókavarða nægði
ekM til þess að þeir gætu
sinnt aliri þedrri starfsemi,
sem þyrfti að fara fram í
bókasafni. Það þyrfti ekM að-
eins sérfræðinga á sviði tón-
listar og myndlistar, heldur
einnáig féiagsráðgjafa, barna-
kennara og fösitrur, því félags
legt hlutverk bókasaifnsdns
yrði stöðugt mikiivægara.
Börn sæktu stöðugt meira i
bókasöfnin og þar þyrftí ein-
hver að geta annazt þau.
„Frægt dæmi er frá Kirse-
berg, þar sem starfræM er
tómstundaheimili," hélt Holm-
ström áfram. „Þegar það lok-
tjá sig oig á það séristaMiega
við þá, sem ekM eru í féiög-
um, stjórnmálasaimtökum eða
öðru sliku. Bókasafnið er þvi
orðið vettvanigur umræðna
um félagsieg og póiitisk
vandamál. T.d. efndum við til
umræðukvölda i einu úthverf-
isbókasafni í Málmey, þar
sem skipulag hverfisinis var
tekið táil umræðu. Fyrsta
kvöMið buðuim við verkfræð-
inigum, síðan byggingameist-
urum og þá stjómmálamönn-
um, og tóku itoúar hverfisins
mjög virkan þátit í umiræðun-
um og létu óspart í ljós sána
skoðun. Þetta varð svo til
til þess, að yfirvöMin urðu að
gjörbreyta skipuiaginu í sam-
ræmi við ósMr ibúanna, sem
áður hafði ekM verið teitað
til,“ sagði Holmström að lok-
um.
Gleymdir
listamenn
NÚ alveg nýlega voru burnbur
barðar, og haMið upp á afmæli
Istenzks útlendings, fjölmiðlar
teknir í notkun, og er það vel,
því þesisi maður hefur lagt alveg
sérstaktega mikið af mörkum
tii „músik“-lífs*okkar íslendinga
SLðastliðin ár, að vel er tii þess
fundið að halda upp á afmæli
hans, eins og var gert.
Það er þó skelfilegt tl þess að
vtta hve ákaflega fslendingar
eru fljótir að gleyrna sinum ftfg-
in mönnum, eftir að þeir eru
látnir, ef frá er talinn Jón Sig-
urðsson.
Það eru tveir alvöru iistamenn,
sem nú eru látnir, en hefðu nú
um þessar mundir verið um sjö-
tugt, ef þeir hefðu lifað, en þeir
eru Indriði Waage leikari og
Emil Thoroddsen tónskáld.
Svo nánir samstarfsmenn voru
þessir listamenn, og svo mikinn
svip settu þeir á listalífið í bæn-
um, og reyndar ailt landið, hvor
á siniu sviði og oft saman, að
varla er hægt að geta annars
þeirra nema að geta hins um
leið, að mínu viti.
Indriði Waage markaði stór-
kostleg timamót í leikhúsmennt
okkar þegar hann kom heim frá
Þýzkalandi hlaðinn leikhúsmennt
höfuðborgarinnar Berlín. Hann
tók þá þegar við leiðbeinanda-
starfi því er faðir hans hafði
haft með höndum fyrir Leikfé-
lag Reykjavíkur.
Indriði Waage braut vissulega
blað i leikmennt okkar. Hann
kom með ferskan iim heimstoorg-
ar inn i gömiu Iðnó og sýndi
okkur leikri't og sýningaraðferð-
ir, sem aldrei höfðu sézt hér
áður.
Sum þessi nýtízkulegu leikrit
nutu því miður ekki þeirra vin-
sæida sem skyMi, því vinsældir
teikhússins í Iðnó byggðust aðal-
lega á þvi að sýna hefðbundin
leikrit. Þvi var það að hin ný-
týzkulegri voru stundum ekki
sýnd nema 3—4 sinnum ef vel
gekk.
Indriði gafst samt ekki upp,
og ýmsar sýningar, sem hann
leikstýrði, svo sem „Sex verur
leita höfundar" og „Á útieið“,
svo og ýmsar fleiri leiksýningar
i'íða mönnum ekki úr minni.
Emil Thoroddsen, tónskáld,
samdi ógrynni tónverka, sem
flest stóðu til verðlauna, og þátt-
ur hams í hljómlist Alþingishátið-
arinnar 1930, var með þeim
glsesibrag að ahir muna.
Emil Thoroddsen var fæddur
listamaður, listamaður af guðs
náð. Hann samdi auk fjölmargra
tónverka, tvö afar vinsæl leikrit,
sem hann sá um uppfærslu á
ásamt Tndriöa Waage, en það
eru leikritin „Maður og kona“ og
„Piltur og stúlka“. Leikrit þessi
samdi Emil upp úr sögum afa
síns, Jóns Thoroddsen.
Þessi leikrit hafa orðið ein-
hver þau tekjuhæstu fyrir Leik-
félag Reykjavíkur og einnig
Þjóðleikhúsið, eftir að þau voru
sýnd þar.
Mér finnst það ekki vansa-
laust, að minnast ekM þessara
tveggja ágætu islenzku lista-
manna af einhverjum pennafær-
um manni, sem þekkti þá veL
Ég veit urn sHkan mann.
Ég leyfi mér að skora á þenn-
an mann, eða einhvem annan
sem hefur áhuga á málinu að
setjast niður og skrifa um Onda
og Emsa, svo saga þeirra og
þáttur í listalifi okkar fámennu
þjóðar glatist ekM i því ryk-
skýi, sem listamenn þyrla upp
um sig og list sina í dag.
Það er ólikt auðveMara að
vera listamaður í dag, heldur
en fyrir 40 til 50 árum, er leik-
list og tónlist voru að ryðja sér
braut. Því er það nauðsyniegt
að þáttur brautryðjendanna
verði ekki fyrir borð borinn, og
á það að sjálfsögðu við um
fleiri islenzka listamenn sem
riðu á vaðið við erfiðar aðstæð-
ur og þröngan skilnmg.
Sigurður Jónsson.