Morgunblaðið - 11.10.1972, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11. OKTÓBER 1972
V
„Einn er leiðtogi yðar“
HÉR fara á eftir kaflar lir pré-
dikun séra Guðmundar I>or-
steinssonar við gnðsþjónustu í
Dómkirkjunni fyrir setningu Al-
þingis í ga-r.
„Einn er leiðtogi yðar.“ Svo
mœlti Kristiur eiitit sómin ttl lœri-
sveina sinma og viðstadds mainn-
fjölda og þessi orð hans voru
ekki út í bláiran eða ðfyrirrsymju
sögð. Þjóð Jesú hafði á maarga
griein leiðzt afvega. Hún hafði
gleymzt staðreyndin miMlvæga,
að Guði einium átti lítil þjóð til-
venucrétt sinn að þakka, að hann
einn vaæ þesis umikominn að stýra
•miáilum hemnar til fairsæilla iykta.
Þetta hafðl gleymzt, og því sat
þjóð Jesú uppi með manga lieið-
toga, svokal’iaða Fairisea og firæði
raenn, og þeir höfðu gent sér eig-
in hugmyndir um Guð og létu
kaila sig feður og leiðtoga, nötfh-
in sem Guði einum heyrðu till,
nöfhin, sem hann einn átti rétt á
að bera. Og iieiðsaiga fyriirmiann-
arma mörgu var aillt annað en
geðþekk ásýndium. Þair einikennd-
alllt atf skinheigi og óhei'lindum,
sjálfbirginigsfhætti og sýndar-
miennsku, en eigi var sikeytt um
hið miMlvægasita i löigmálinu,
réttvísina, miskunnsemma og
trúmieinnskuna. Þannig kom leið-
saga foirysitumannainna mörgu
Kristi fyriir sjónir og við þá var
hann ætið ómyirtouir i mváli. Þeir
höfðu misslkilið hiuitverk siitt. —
Þeir áititu etoM að vera herrar,
heldutr þjónar, og lúta hinum
eina ieiðtoga, Guði og öðiast í
samtfélagl við hann heiðar’ieilk og
holllustu í ábyrgðarmitolum störí-
um fyrir iand og lýð.
„Einn er leiðtogi yðar, Krist-
nr.“ Þetta er hiklaus fuillyrðinig
helgrar bókar, réttmæt og tirna-
bær áminniing á þeim vebtvanigi,
þar sem hún fyrst var borin
tfraim. En hveart erindi á hún þá
nú í vorri samtiíð? Er e. t. v. erun-
trúa á sjálfan sig og gleyma
Guði, er óvit sjáifbirgimgsiins sem
einatt verður að fótakefli fyrr en
varir.“ Hér eru margreynd sann-
indi sögð um Guðstrú er hvetja
á til dáðtríkrar þjónustu við með-
bræður og samtfélag og hún ein
mun þess umkomih að gefa ís-
landi menn., sem etolki minnlka,
börnn, sem ektoi bregðast, þjóð,
sem ekki förlast sýn til þeirrar
háleitu köllunar að vinna og
vinina ættjörð af alhug og með1
heiii hennar og heiður fyrir aug-
um.
En hvers vegna er verið að
rifja þetta upp hér og nú í helgi-
dómi Drottins? Jú, Alþingi hef-
ur verið kvatt saman, þetta óska
bam íslenzkrar þjóðar, stoltasta
tákn henniar um frelsi og sjálf-
stæði. Og hér þurfa menn um-
fram alt að lúta leiðtoganum
Kristi, svo að þing geti sýnt hollt
fordæmi þjóð. Þau standa hér
saman Allþimgisihúsið og Dóm-
kirkjan. Það minnir á, að þessar
tvær elztu stofnianir þjóðarininar,
þing og kirtoja, eiga sameigin-
legu hlutvertoá að gegna; báðum
er ætteð að bæta og fegrra ís-
lenzfct mannllíf. Og svo mun mál-
um þjóðar áfram bezt borgið, að
þær snúi bökum saman- og styðji
hvor aðra. í Guðshús leita þing-
mienn leiðsaghar Drottins og
kirkjan lýsár blessun yfir þeim
sem leita heilagra véa heninar,
leita halds og trausts hjá kon-
untgi sannleilkans og kærleikans
til þess að geta innt sem bezt af
hemdi ábyrgðar-mikil forystu-
störf í þjóðfélaginu. Og kirkjan
vænitir sér um lieáð heiilslhuigar
stuðhings frá þingi til vaxandi
áhrifa á þjóðlífið. Til þess verð-
ur að ætlast, að sú stofnum sé
efld, sem öllum öðrum fremur
er fær um að vekja til vitundar
þagnskap og þjónustuhug og
stutt getur að lotningu og lög-
hlýðná og eflt trúar- og siðferði-
legan styrk iandsmanna. For-
ystumeinn þjóðarinnar verð-a á
hverri tíð að skilja þau grurnd-
vallarsannindi, að öll hin innri
menot á sér guðáieigan ba'kgrunn
og vera ófeimnár við að láta það
í ljós, lúta leiðtogamum allra lýða,
Kriisti, í orði og athöfn. Fólkið
bæði vill og þarf að sjá þetta
gerast í þingsölunum. íslenzki
þjóð þartfniast þess mieir en alis
anmars að Kriistur fari fyrir
henind, að hún leiti hans í hverj-
um vanda, láti orð hans móta
öm únræði, eCistou hans innsigía
allar aðferðir og afstöðu. Og hér
þarf þjóðþimgið að hafa for-
gönigu, setja lög, vígð lotning-
umni fyrir honum með hag og
heill hedldiar fyrir augum og af
miskuinnsemi við minnstu bræð-
ur Krists.
Á þetfta viil kirkjan minna nú
við upphaf þingstarfa, minna á
þjóniusítuliluitverkið og vegsemd
þess, minna á, að eiinm er leið-
toginn, Kristur, og að uindir
merkjum hans mun þjóðin kunna
fótu-m sínum forráð, þekkja
skyldu sína við Guð og land.
Skáldið segir: „Sú þjóð, Siem veit
sitt hlutverto, er helgast afl í
heimi, eins hát't og lágt má faila
fyrir kraftinum þeim.“
Á öndverðu þessu ári vissi
þjóðdn hlutverk sitt og eftir-
minnileg samistaða náðist utn
megingjörð íisfenzks framtiðar-
lífs, landhel'gina. Slíkur samhug-
ur gerir litla þjóð að sterkri
þjóð. Og sterk verður einnig
hver sú þjóð, sem sameinast um
leiðtogann, Krist.
Saga ættjarðar vorrar er stór-
brotim saga, saga miMUa tíðimda
og viðburða, saga m-ikiis hetju-
þrekis, eindægrar Guðstrúar oig
styrkrar handleiðslu Guðs. Hér
er he'idaigur airtfur, siem varðveita
skal, hér er yður fjöregg falið
í hendur. Það verður ævinlega
horft til verka þessarar stofn-un-
ar og vonlbrigðum mun vissulega
valda, allit sem úrskeiðis fer, em
fögnuð vekja, þegar vel tetost til.
Löggjafarþing íslands er dýr-
mæt eign þjóðar. Þar má enginn
veikur hleikfcur finnas-t, þar á
þjóðin að eygja fyrirmyndir að
heiðarleik og hollusitu, dren-g-
lund og -S'anmsýni. Þar þarf sterto-
ur leiðtogi að halda um stjórn-
völ.
Ásgeir Ásgeirsson
Jón Sigrnrðsson
Vilhjálmnr Þór
Á Alþingi i gær:
* *
Asgeirs Asgeirssonar, Jóns Sigurðssonar á
Reynistað og Vilhjálms Þór minnzt
þá einlhver þörf fyrir leiðsögn
Guðs, at/fylgi æðri mát tar eða er
mannilífsvandinn kann.ski orðinn
svo aiuðráðdnn nú um 2000 árum
siðar, að forysitumenn þjóða séu
fuilltfæirir um að leysa giiftusam-
lega aláian vanda af eigin aflli og
atorku? Svo kann að várðast við
fyrstu sýn.
Vér lifum í heimi mikillar þekik
ingar, i heimi tækni og töfra-
tækja, í heirmd framfara og fram-
kvæmda. Og kjörorð .samitímans
eru umtfram alilít amnað: fræðsla,
þekking og tækni. Þau kjörorð
geita verið góð, meðan þeiim er
beitt í nafhá manmúðar og memn-
ingar, en þeim má einnig mis-
beita o-g þau verð-a addrei eimihlít
til hagsældar, nerna tækni fylgi
trú og ytri sæld siðgæði. ,,Þó-tt
sumir eigi silfur, getur sálin ver
ið snauð. Hjarrtað heimtar meira
en húsnæði og brauð.“ Þannig
yrkir skáldið í Fagra'Skóg! og
hæfir sem endramær í mark.
Þótt maðurinn viirðist næsta
fuMkomimn orðinn og ofurmann-
legur a-f verkum sínuim. er hann
samt oftlega innd fyrif svo óend-
aniega smár og um-komiudaius. —-
Þótt hann geti leyst úr læðingi
ómælianilega krafta atóms er hanm
samt hjálparvana við að yfir-
vinma hið illla í tilveruinni. Þótt
hann geti bein-t skeytuim til ann-
arra hnatta er hann um m-atrgt
emm ófær að stýra eigin g’eði.
Og þótt sköpunarhæfni manns-
ins á sviði vísinda og tækni færi
honum sífelit í hendur stærri
sigra hetfu'-r honuim enn ekki tek-
izt að tryggja heiminum og sjálf-
um sér öryggi, frið og fagurt
manníiíf.
Einn er leiðtogi yðar, Kristur.
Sá sem gjörir skyldu sína við
Guð uppfyllir einnig skyldur við
ættjörð. Hann veit lífi sínu til-
gang við þjóðnytjastörf, veit að
til hans eru gerðar kröfur af
samfélaginu og Guði. Mannvim-
ur einn sagði: Að trúa á Guð,
en leggja sjálfur árar í bát og
láta reiða fyrir, það er dauð trú
dáðieysin-gja og örkvisa . . . Að
VIÐ setningu Alþingis í gær-
dag, minntist Ilannibal Valdi-
marsson, aldnrsfors<;ti Alþingis,
þriggja manna, sem allir sátu
á Alþingi um lengri eða
skemmri tíma og látizt hafa frá
lokum síðasta þings. Þeir eru
Vilhjálmur Þór, fyrrum ráð-
herra, .lón Sigurðsson, bóndi á
Reynistað og Ásgeir Ásgeirsson,
fyrrum forseti fslands.
Hér fara á eftir kaflar úr
minningarræðu aJdursforseta Al-
þingis:
Vilhjálmur Þór naut ekki ann-
ars skólanáms en fjögurra vetra
í barn'askóla. Að því loknu hóf
hann verzlunarstörf við Kaup-
félag Eyfirðinga undir stjórn
þjóðkunnra forvigismanna sam-
vinnustefnunna-r á ísáandi. Hanm
var ósérhlífinn og viljafastur og
aflaðj sér stað-góðrar men-ntunar
af eigin ramleik. Forráóamenn
kaupféiagsiins sáu fljótt, hvað í
honum bjó og hvers mátti vænta
af honum, og 23 ára að aldri
tók hann við forstöðu kaupfé-
lagsins. Hann var stórhuga
fra-mkvæmdamaður, snjali fjár-
málamaður og gerði miM'ar
kröfur til samsfarfsmanma
sinna jafnt og sjálfs sín, og
honum tókst á þeim fimmtán
árum, sem han-n stjórnaði Kaup-
félagi Eyfirðinga, að gera það að
stórveidi í verzlun og iðnaði og
lyftistöng í atvininumálum hér-
aðsins. Vilhjálmur Þór varð þjóð
kunnur af þessum verkum sin-
um og var kvaddur til starfa á
öðrum vettvangi. Honum var
falin bankastjóm, forstaða Sam-
bands islenzkra samvinnufélaga,
og til hans var leitað til að
gegna vandasömum ráðherra-
störfum í utiamþinigsstjórn. Alls
staðar sýndi haran sömu s-tarfs-
hæfni, stjómvizku og forustu
um framkvæmdir. Hann brast
ekki stórhug, og hann fram-
kvæmdi ætlunarverk sín af
framsýni og viljafestu. Hon-um
verður tvímælalaust skipað i
raðir hinma sitórbrotnus-tu at-
hafreamanin'a á Istendi.
Jón Sigurðsson var mikill á-
hug'amaður og forgöngumaður
um landbúnaðarmál. Hann bjó
rausnarbúi á sögufrægu höfuð-
bóli. Hann var stjómsamur og
hjúasæll framkvæmdamaður
heima fyrir og glöggskyggn og
tiMögugóður um málefni land-
bún-aðarim'S á þeim fjöldamörgu
fundum og þingum, sem hann
sat um ævina. Hann var oft
kvaddur af stjórnarvöldum og
stéttarbræðrum sinuip til að
vinna að undirbúningi löggjaf-
ar um landbúnað. Á Alþingi
beindist áhugi hans og starf um
annað frarn að þeim málum.
Hann ábti löngum sæti í land-
búnaðamefnd, og mátu andstæð-
ingar hans jafnt sem samherjar
í stjómmálum jafnan mikils
það, sem hann hafði þar til
mála að leggjia. Mikinn áhuga
hafðl hann á sögulegum fróð-
leik og varðveizlu þjóðlegra
verðmæta. Hann hafði frum-
kvæði að lagasetningu um
byggðasöfn og héraðsskjalasöfn
og átti ríkan þátt í stofnun
byggðasafns Skagfirðdng-a í
Gteumbæ. í Sögufélagi Skag-
firðinga vann hann ósleitilega
að því að koma á framfæri sögu-
legum fróðleiik og lagði sjálfur
hönd að verM við ritstörf um
búendur í Skagafirði og annan
skagfirzkan fróðleik. Hann var
vimsæll hémðsihöfðiingi og skilaði
mákiu ævistarfi.
Ásgeir Ásgeirsson valdi sér
guðfræði að háskólanámi og
varð siðair kiuinfniuir að firjálisttyndi
í trúmálum. Un-gur vanin hann
banikastörf um eirn-s árs skeið, og
síðar varð bankastjóm aðalstarf
hans árum saman. Margs konar
önnur afskipti af fjárm-álum og
efmahagsmálum hafði hanin um
ævima. Á Alþiingi átti hanin lengi
sæti í fjárhagsnefind og var um
skei'ð fjármálaráðherra. Hátt á
annan áratug var aðalstarf hans
kemnsila og fræðiumálastjórn, og
beitti hann sér þá meðal anmars
fyrir nýrri lagasetningu um
fræðslu barma. Hann átti sæti í
utanríkismálanefind Alþingis og
var oft í samn-iin'ganefndum um
viðskipti íslendátniga við aðrar
þjóðir. Hann sat á Alþingi tæpa
þrjá áratugi við mikiar vinsæld-
ir og traust af hálfu kjósenda
sinma. Hamn var forseti Álþángis
á hátíð þess 1930 og skipaði þanm
sess með miklum sóma. Störf
hans á svo möirgum sviðum, sem
hér hefur verið talið og leyst af
hendi með sæmd, eru augljóst
vitni um það traust, sem hann
maut, þá hæfileika, sem hanm
hafði hlotið í vöggugjöf, og þá
fjölþættu men-mtum og lífs'reymslu,
sem hann aflaði sér um dagana.
Ásgeir Ásgeirssom var um
lanigan alduir í hópi rruestu áhrifa
mamm-a þjóðarinmar. Hamn var
hyggimn máiafylgjumaður, snjall
sam'niinga-miaður og átti gilda-n.
þátt í mörgum afdrifaríkum
s-tjórmmálaákvörðumum, með-an
hanm átti sæti á Alþimigi. Um
slík mál eir eiinatt deilt hart, og
fleis-t mannanma verk á því sviði
orka tvkrvælis og skipa mömnum
í amdstæða filofcfca. Þess var efcki
að vænta, að Ásgeir Ásgeirssom.
færi varhluta af gagnirými og
ádefflum fyrir áiramigursrík stjórn-
málaafsMpti sín. SJíkt er hlut-
skipti allra mikilla stjórnmála-
manna.
Ásgeir Ásgeirsson var höfð-
iraglegur á velli, vi)rð'Ulegur og
alúðlegur í senin. Glögguir mann-
þeikkjari var harnm og fjölfróður
um land og þjóð, sögu, bók-
miemntir og atvimmuhætti, og hanm-
kurnni þá viðræðulist, sem við
átti á hverjum stað og hverri
stumdu. Hamm hófst uregur til
áhrifa og mamnvirðinga og komst
síðar til æðistu me-torða á landi
hér. Forsetiimn Ásgeir Ásgeirsson
maut mikilter hylli að verðleik-
um. Hamn var gæddur þeim
manmkostum, sem öfluðu homum
vimsælda í embætti forseta fs-
lands, og hanm hafði öðlazt þá
lífsreymslu, sem gerði hanm fær-
an um að lieysa þar störf sín af
hendi rmeð ágætum.
Ég vil biðja þimgheim að mitnm-
ast Vilhjálms Þór, Jóne Siguirðs-
sonar og Ásgeirs Á-sgeirssomar
með því að rísa úr sætum.