Morgunblaðið - 18.10.1972, Blaðsíða 11

MORGONBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUiR 18. OKTÖÖER 1972
II
Fjögurra
stjörnu
stríðs-
ádeila....
ROBERT AkJrich, höfundw miðviku-
dagsmyndarinnan' The Attack, er
gamall í hettunni og á margan hátt
athyglisverðiur stllisti. Að efni til eru
myndir hans oftast harðsoðnir af-
þreyjarar, hlaðnir spennu og lýsa
oft neesta vægftarlausri grimmd
maininskepnunnar, gjarnan með tals-
vert oddhvassri ádeilu.
Árásin er af ýmsum talin fremsta
ádeiluimynd Aldrichs og i bók sinni
Movies on TV, gefur Steven H.
Sheuer henni hæsta gæðastimpil —
fjórar stjörnur og segir: „Sérlega
áhrifamikil mynd um hugleysi og
hetjudáðdr í orrustumni um Bulge í
siðari heimsstyrjöidiinnd. Piýðilegur
leikur og gott hamdrit. Ein bezta
striðsádeila sem gerð hefur verið, eg
furðulega vanmetinn er þáttur leik-
stjórans, Roberts Aldrichs, í þessari
mynd.“
Robert Aldrich fæddist í Banda-
ríkjunum 1918 og fyrstu kynni hans
af kviikmynduim voru störf hans sem
skriifstofublókar hjá RKO-kvikmynda
félaginu. Hann vann sig skjótt í
álit og áður en leið á löngu var hann
farinn að framleiða kvikmyndir fyr-
ir félagið. Síðar fór hann einnig að
fást við leikstjóm með umtalsverð-
um áramgri, og í fjölmörgum tilvik-
um hefur hann bæði framleitt og
stjórnað myndum sinum, sem yfir-
leitt þykir tveggja manna verk og
vel það í kvikmyndaiðnaiðinum
bamdarís'ka. Þannig er til að mynda
um þessa mynd Árásina. Þekktustu
myndir Aldrich hérlendis eru senni-
lega hroRvekjumar tvær — Wha-t-
ever Happened to Baby Jane og
Hush hush Sveet Charlotte og The
Dirty Dozen.
1 aðalhlutverkun.um eru tveir
hörkukarlar, Jack Palance og Lee
Marvin, en fáir leikarar mumu hafa
meiri reynslu en þeir að leika glæpa-
metm, morðimgja og óþverra aif ýmsu
tagi. Þeir hæfa báðir prýðilega hinu
hrjúga yfirborði sem einkenmir mynd
ir Aldrich, enda hefur haxm notað
þá félaga oftar em einu sirmi i mynd-
um sin'um. Þriðji aðalleikarinm, Eddie
Alberts, er hims vegar algjör and-
stæða þeirra — hefur í tugi ára túlk-
að á sviði og á hvíta tjaldinu alls
konar karlpersónur, sem hafa það
eitt sameiginlegt að þær mega ekki
vamm sitt vita. Aldrich hefur heldur
ekki notað hann nema í þessari einu
mynd.
Af þeim félögum þremur nýtur
Lee Marvin hvað mestra vimsadda
um þessar mumdir og fer vel á því.
Þessi sérstæði og ágæti leikari átti I
fjölda ára áfar erfltt uppdráttar i
Hollywood — sennilega vegna þess
að hamn getur ekki beinlínis talizt
smáfriður. Útlit hans og fas skáru
honum þrömigan staikk framan af
hvað hlutverkaval snerti, og það var
varla fyrr en amdhetjurmar svo-
mefnidiu fóru að láta á sér kræla í
bandarískum kvikmyndum, að ung-
ir leiikstjórar drógu Marvin út úr
ómerkilegum anmars flokks glæpa-
myndum og notfærðu sér hæfileika
hans. Var Aldrich meðal hinna
fyrstu sem gerðu sér grein fyrir
hvaö i homum bjó. Marvin var þá
illa farinm eftir hirna löngu bið eftir
tækifærum; orðinn forfaUinm
drykkjumaður og hefur hann enn
ekki siigrazt á þeim sjúkdómi.
VILHJÁLM Bergsson, sem
um þessar miundir sýnir í Galerie
SÚM verður að telja einn iðn-
asta og framagjarnasta mynd-
listarmann yngri kynslóðarinn-
ar. Hann hikar ekki við að sýna
verk sín opinberlega, þegar hann
telur þess þörf og ávinning af
því að teyfa okkur að sky.ggmast
í smiðju sína. Óneitanlega er
viss hætta falin í þessu, t.d. að
mönnum finnist þróunin of hæg-
fara, einkum vegna þess að við-
komandi er einnig reglulegur
þátttakandi á öllum helztu sam-
sýnin.gum höfuðborgarinnar. Það
þarf einnig töluverða staðfestu
til að standast kröfuna um stöð-
u,gar stíilbreytingar, þauivinna
og yrkja sitt svið eins vel og
þessi myndlistarmaður gerir.
Á þessari sýningu Vilhjákns
þykir mér einna athygdisverðust
rík viðleitni til að þróa lita-
rraeðferðina, — litir hans eru nú
oft ferskari og léttara er yfir
þeim en áður, en jafnframt virð-
ist mér honum hætta til þess í
stöku myndum að ganga of
langt i viðleitni sinni og leiðast
þá út í lifcasamsetningar, sem
eru á mörkuim þess að vera
væmnar, svo sem i hinum tveim
stærstu myndunum á sýning-
unni. — Sú hætta er jafnan fyr-
ir hendi, er málari leitas* við að
breikka og dýpka litasvið sitt.
Hin hægia og rólega Dreyting
listar Vilhjálms er næsta óvenju
leg á siðusfcu ttmum, hann kann
skrifar um
MYNDLIST
Vilhjálmur við eitt af
verkum sínum.
Samlífrænar víddir
auðsjáanlega þá list til hlítar að
flýta sér hægt, og vinnubrógð
hans bera þess vott, að þolín-
mæði hafi hann nóga. — ÞaS
mun ábygigiiiega hafa kostað Vil-
hjálm mikla vinnu, fórnir og
átök að beizla þá tækni, sem
hann velur með slíkuim ágæfcuim
og sjá má á þessari sýningu í
myndum eins og nr. 1 „Kjarni
VI“, nr. 2 „Fislétt svif“ og nr.
3 „Kjarnar“, en allar eru þær
mjög ferskar í lit og fínt málað-
ar. Myndin „Nökkvasvif II“, sem
ég hief séð áður, vinnur á, þó að
mér þyki hún nokkuð vafasöm i
lit, og hér er hún i réttu ljósi.
Hann er sérstæður þessi heim-
ur Vilhjálms Behgssonar, þar
sem rúm, fjarlægðir og víddir
skipa öndvegi, og hér er viss fceg-
und af súrreaBsma á ferðinnL —
Eins og ég hefi áður orðað það,
rninna formin á frymi, loftsteina
eða ókennileg fyrirbæri djúpt í
sjó eða langt í óravíddum geims-
ins oig eru nátengd orkusviðum
llifsins. Væri saskilegt, að Vil-
hjáimur héldi tryggð við þessi
vinnubrögð sin áÉram og sfcefndi
að viðamikilli sýningu í náinni
framtið. Myndir eins og nr. 6
„Fölvi" og nr. 15 „Tæring" benda
til þess, að listamaðurinn eiigi
enn margt ósiagt innan þessa
myndræna rarnma, en þar virðist
hann á þröskuldi nýrra mögu-
leika. Er jafnvel til efs, að hann
hiafi ávinning af því að eyða
kröftunum við að sýna á miðju
starfstyrksári, sennilega væn-
legra að bíða næsta árs.
Á þessari sýningu má sjá enn
eitt dæmi þess, hve íslenzk nú-
tímamyndlist er ódýr raiSað við
ýmsa aðra listræna þjónustu í
þjóðíéiaiginu. Fá má áigaetar
myndir fyrir sama verð og t.d.
ein bókarkápa kostar, en hve
lengi það verður, skal engu um
spéð. SÚM-menn hafa mjöig end-
urbætt sýningarhúsnæði sitt,
sv-o að það er orðið hið vistleg-
asta og er rekið af stórhug og
menningarbrag. Er óhætt að
hvetja lisfcunnendur til að
leggja leið sína þangað til að
kynna sér þá starfsemi er þessi
listhópur rekur að Vatnsstíg 3.
Bragi Ásgpeirsson.