Morgunblaðið - 03.12.1972, Qupperneq 7

MORGUNBLAÐIÐ, SUNUUDAGUR 3. DESEMBER 1972
39
• V!
Meðain sjö ána stiríðið stóð yf-
ir þóttd nauðsynlegt að hjarga
málverkum bargarininar og var
þvi allt safnið ftutt til virkis-
itns Königsteiin. Stiríð þetfca varð
táil þess að Saxland tapaði
pói'skiu krúnumini. Firiðriik mikli
lét miskuninarlauist skjóta á
borgina og olii þar mikium
bruina og skemimdum. Áriéf 1768
eru íbúar borgariininar orðn
ir inserri 60.000, það ár er Friðrik
Ágúist III krýndur sem konung-
ur Saxa, og frá árinu 1806 mefnd
Stríðinu var ekki fyrr lokið en
liafizt var lianda við endurreisn
borgarinnar.
ist hainn Friðrik Ágúst I hinn rétt
vísi. Varð Dresden þar með á ný
komumgiegt aðsetur. Nú taka
Ijstamenn fyrir alvöru að hópaist
til borgarininar, Goetíhe sækir
borgina heim í fyirsta skiptd 1768
og nokkrum árum seúnna fylgir
Sahiiiler í kjödfarið, og árið 1808
kemur hið fraaga tímarit Hein-
nidh von Klei'st „Phoebus" út í
fyrsta skipti. Napoleon kom
nokkuð við sögu Dresden'boirg-
ar og fyrirskipað; m.a. að dneg-
ið vaeri úr víggirðingu borgar-
innar 1809—1827. Napodeom átti
þar viðdvöl á fiótta sínuim frá
Rússlandi árið 1812. Árið eftir
er Ágústarbrú spnengd í loft
upp og Alexander I Rússakeis-
arl ásamt Friðri'k Vilhjálmi
Prússakonumgi haida inn i borg
dna, — barizt er í kninig um Dnes-
den og Napoleon vinnur mik-
lnn sigur á Austurrikismönn-
um. Goethe var hér sjónarvott-
un út uim húsglugga. Hirðjeik-
hús er stofnað í Dnesden árið eft
ir og næsta ár Ijóðaféiag (Lied-
eritreis). Dresden er nú orðin
háborg rómamtíkurimmar, sjón
leiildr enu samdir og settir upp,
máiarinn Gaispar David Fried-
rieh 'hafði starfað í borginnd frá
þvi 1798, Carl Maria von Weber
verður hljómsveitanstjóri þar ár
ið 1816 og ánið eftir er ópena
hans „Töfraskyttan" frumfflutt.
Áttatíu ána aímeeli Goetlhes er
haldið hátíðlegt með hátíðarsýn
ingu á Fást ánið 1829. H.C. And-
ersen heiimsækir bongina 1831.
Byggingameistarinn Gottfried
Semper er ráðinn tiH bongarimm-
ar árið 1834 en 'hanm bvggir
fyrra hirðleifchús sitt á ánunum
1838-'—41, og árið eftir er þar
framflutt óperan „Rienzi" eftir
Richard Wagmer, og þar næsta
ár „Ho'Memdinguriinn fljúgandi",
en tveim árum síðar „Tannihaus-
er“. Árið 1849 er „maíuppreisn-
in“ gerð til að þvinga fram
svonefnd ríkisilög, Riehard
Wagner og Gottfried Semp-
er flýja borgina. Árið 1866 halda
prússneskir herir dnn í borgima
þar sem Saxar hafa igerzt banda
menn Austurriildsmanna. Árið
1869 txrenmur hirðieikhúsið, en
það er endurreist á áran-
um 1871—’78 eftir teáknóniguim
Gottfried Sempers, en byggt af
syni hams Manfried Semper. Ár-
ið 1887 sendir rikisráð Dresden
borgar August Bebel sem
þjóðkjörinn þimgmann á þýzka
rikisþirogið. Á næsbu áiram er
byg-gð rndkil isýninganhöM og sett
ar þar upp margvíslegar minnis
stæðar sýningar. Árið 1904
stofma þeir Ernst Ludwig Kiréh-
ner, Kanl Schimidt-Rottluff oig
Erich Heekel imáiarahópiinin
fræga „Die Brucke“. Fjórar óper
ur eftir Richard Strauisis voru
frumfiuttar i Dnesden „Elektra"
(1909) „Rosenkavalier" (1911),
„Ágiptische Helena“ (1928) og
„Arabelia" (1933). Ánið 1918
fær Dresden lýðstjóm eftír af-
sögn konungsins Friðriiks Ágúst-
ar III 13.11. („Na, da machd ei-
em Dregg alleene"), og 1920
fær Saxland nýja stjómarskrá
sniðna eftir fyrinmynd laga
Weimanlýðveldisdnis.
Listir og memmtiir haSda áfnam
að blómgast allt fraim að vaida-
töku nasista, en nokkrum áram
siðar (1937) enu 52 myndir nú-
timiaiistamanna fjariægðar úr
listasafni Dresdenborgar, sem úr
kynjuð list. Þrettánda febrúar
1945 er Dresden lögð í rúst af
enskum og amerísfcum spnengi-
flugvélum, og 8. maí sama ár
halda rússmesfcir herir inn í borg
irua.
Hve Sástin átti sér djúpar ræt-
ur í hjörtum borgarbúa og hve
ómdisisandi hún var þeim má
marka af því hve skjótt var
brugðið við tíl að endurbyggja
iistasöfn og leikíhú's. Þanniig var
nýtt leikhús vigt í bprginni þeg-
ar árið 1948, þrátt fyrir að allt
Þýzkaland vaæ enn í svelti. Ár-
ið 1955 namm upp sú móilda stund
er Rú'ssar skilla Dresdenborg aft
ur mjálverfcum úr Zwiniger-Iista-
safninu, sem þeir höfðu þá hald
ið í Moskvu allt frá striðsQ'okum,
og ári seinna var safnið opnað
aftur. Árið 1956 er 750 ára ár-
tíð Dresdenborgar haidin hátíð-
ieg, og f jóraim árum seinrna 400
ára ártíð ldstaverkasafns borg-
arinnar.
1 næstu grein mun ég fjaEa
um eigin viðhorf og annarna til
Dnesdenbongar og henma frá
listasöfnum og frægum bvgging-
um er enn standa eða hafa verCð
endurbyggðar.
Það er likast því, sem þessi standmynd hátt uppi á Ráðhúsi
Dresdenborgar ákalli sanivizku heimsins.
Óperan eftir endurbyggingu 1960.
lakum var staflað sanian í hrúgur mn alla borgina og þau brennd eftir árásina 18.2. 1945.
Ágúst sterki.