Morgunblaðið - 21.02.1973, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐÍÐ, iVUDVlKUDAGUK 21. KKHtUIAH 1973
r« i
- HAFNARHRIP
Frainhald af bls. 17
Einar Bencdiktsson einnig á sinum
tíma og það gerði Johs. V. Jensen
óhikað. Eggert sagðist vera eins og
bíll sem vœri á fullri ferð, þegar
hundur ksemi geltandi að honum, en
bíllinn héldi auðvitað áfram með full
um hraða og sæi ekki einu sinni
hundinn drattast heim með lafandi
skottið.
Hundurinn voru gagnrýnendur
Morgunblaðsins. Og Emil kallaði
hann altmúligmann.
Þannig eiga listamenn að vera. Og
ekki öðruvlsi. En þannig eiga gagn-
rýnendur ekki að vera. Það er eins
og öðlingar geti breytzt 1 gadda-
svipu um leið og þeir verða „hátt-
virtir gagnrýnendur". Komast „til
valda“. En það má fyrirgefa Morg-
unblaðinu, því það hefur alltaf kapp
kostað að láta góða listamenn fjalla
um listaverk. Greinar þeirra koma
þá einhverjum við. Atlagan að Egg-
ert Stefánssyni er einungis rifjuð
upp hér vegna árásanna á Johs. V.
Jensen og einnig vegna þess, að svo
merkir listamenn áttu í hlut sem
gagnrýnendur Morgunblaðsins. En
Eggert gat aidrei alveg fyrirgefið
Morg-unblaðinu. Og skrifaði al'ltaf í
Vísi.
Svona hafa nú tímarnir breytzt.
En síðar, löngu siðar, sá Morgun-
blaðið að sér og smám saman sætti
Eggert Stefánsson sig við útkomu
þess. Þannig breyttist hljóðið líka í
Politiken, blaði Brandesar-sinna,
þessarar, í aðra röndina óskap-
lega leiðinlegu klíku, og Johs. V.
Jensen sættist við blaðið, átti við það
samtal, skrifaði jafnvel í það. En
hann fór aldrei varhluta af andúð
erfiðrar samtíðar. Jafnvel gamall
kennari, Paul V. Rusow, prófessor,
notaði heilt hátíðarit háskólans i
Höfn til að níða þýðingar hans á
Hamlet, kallar hann jafnvel „dr.
Jensen". Það þarf stundum sterk
bein til að vera skáid.
XXX
Eiginlega er allt sem Johannes V.
Jensen skrifaði „mýtur“, þ.e. hann
reynir að ná eilífðinnl og hraðfleygri
stund, hinu úniversala og hinu for-
gengilega í eina andrá, hefur verið
sagt: stöðva tímann. Það er goðsag-
an: að berjast við tímann, reyna að
sigra hann. Eins og Jónatan mávur
sem fyrr er nefndur. Eins og raunar
allt sem vel er gert. Himmerlands
sögurnar eru eins konar „saman sett-
ar“ smásögur frá æskustöðvum
skáldsins og fjalla um fólk og um-
hverfi sem hann þekkti. Eins konar
endurminningar, eins og þegar mál-
ari vinnur landslag eftir minni. Slík
vinnubrögð eru í ætt við höfuðrit
Borges, smásögurnar hans, en þær
standa íslendinga sögum nær að stil
og aðferð en frumsamin verk Johs.
V. Jensens. Samt kom Johs. V. Jen-
sen islenzkum fornbókmenntum að
við öll möguleg og ómöguleg tæki-
færi. Hann skrifar um norrænan
anda, sagnakonuna, tekur sérstöku
ástfóstri við Oehlenschlæger, sem
hann kal'lar í ritgerð, mesta skáld-
ið á danska tungu á síðustu öld, rit-
ar rækilega og mjög merki-
legar greinar um Thorvaldsen og
kemur íslenzkum uppruna hans enda
laust að: hvað á þetta þras við Dani
út af Thorvaldsen eiginlega að þýða?
Hvað aðrir Danir segja, skiptir engu
máli, en það skiptir nú öllu hvað
Johs. V. Jensen segir: „Maður get-
ur sér til að munnsvipinn hafi Thor-
valdsen fengið frá móður sinni; ljós
skörp augun e.t.v. aftur á móti frá
föðurnum. Beint frá honum sem var
myndskeri, erfir hann snilldina og
handbragðið. Hann var ljós yfirlit-
um, sennilega úr báðum ættum. Fylgi
maður upplaginu frá föðurnum það-
an sem liann kom lendir maður i
hring sem á uppruna langt aftur í
öldum og spannar vitt svið, en er
ávallt norrænt." Og Johs. V. Jensen
leggur áherzlu á að myndskurð hafi
Thorvaldsen lært af sínum íslenzka
föður: „Myndskurðurinn, sem
prýddi dönsk orlogsskip enn
á átjándu öld, var leifar þessarar
gotikur sem á rætur í norrænni for-
tið: gallíonsfigúrurnar sem faðir
Thorvaldsens, Islendingurinn
skar út i skipasmiðastöð í Kaup-
mannahöfn og sem sonurinn fyrst
æfði hönd sína á, átti rætur í forn-
norrænum stil. Thorvaldsen vann
hann inn í klassikina og gerði hann
að heimslist." En skáldið gleymir
ekki að geta þess í forbífarten að
Thorvaldsen hafi verið klassíkker
og heimsborgari: civis romanus. En
vinsældir hans heyra til öllum stétt-
um og öllum tímum, bætir Johs. V.
Jensen við.
XXX
Þurfum við á meiru að halda í
þessari „krossferð"? Og nú ætlar
Erling Blöndal Bengtson að halda
sérstaka tónleika í Charlottenborg til
styrktar Vestmannaeyingum. Hann
hefur sérstaklega beðið fréttastofn-
anir um að segja: hinn dansk-
islenzki listamaður o. s. frv.
XXX
Og Oehlenschlæger enn. Hann var
næstum því íslenzkur, þótt ekki hafi
hann haft í sér íslenzkan blóðdropa.
Undarlegt að hann skyldi vera þessi
snillingur. Við verðum að leita að
blóði hans sunnar í álfunni. Johs.
V. Jensen gat hans í Nóbelsræðu
sinni 10. des. 1945. Hann segist líta
á sig sem lærisvein hans og unnanda
ljóða hans. í grein löngu áður ber
hann þá saman Björnson og Oehlen-
schlæger og segir að Björnson hafi
verið „norrænni“. Um hinn fyrr-
nefnda segir hann: hann jós af Sög-
unum. Um þann siðamefnda: hann
var Sögumar.
Island er engin homreka lengur.
Johs. V. Jensen segir að Oehlen-
sch'læger standi dýpri rótum en
Björnson í heimsmenningu, hafi átt
hærri sjónarhód. Hann kallar Oehlen
schlæger séni, en getur þess ekki um
Björnson af augljósri nærgætni
við Ibsen, þótt hann væri
löngu dauður, þegar greinin
var skrifuð. En eitt áttu þeir sam-
eiginlegt, Björnson og Oehlenschlæg-
er: að börn þeirra voru hædd í skól-
unum af öðrum börnum „af þvi þau
áttu svo hræðilega foreldra".
„Hjarta hans var haf af tilfinn-
ingum,“ segir Johs. V. Jensen um
Oehlenschlæger. Þetta hafði hann
aðeins sagt um einn mann annan,
Kolumbus, eða eitthvað svip-
að: Kastið mér í hafið, sagði
Leonardo da Vinci. M.
Sinfónían:
„Sköpun“ Haydns
flutt á morgun
undir stjórn Róberts A. Ottóssonar
SKÖPUNIN eftir Haydn verður
flutt á tíundu tónleikum Sin-
fóníuhljómsveitarinnar á morg-
im í Háskólabíói en tónleikarnir
verða svo endurteknir á laugar-
dag kl. 2. Róbert A. Ottósson
stjórnar hljómsveit og söng-
sveitinni Fílharmóniu, en ein-
söngvarar em finnska sópran-
söngkonan Tani Valjakka, brezki
tenórsöngvarinn Neil Jenkins og
Guðmundur Jónsson.
Sköpuniin var fyrsf flutt í Vín-
eirlboTig 1798, en verkið hafði
Haydn verið að semja tvö árin
á undan. Textiinn er á þýzku en
hamn er að miiklu leyti byggður
á Paradísarmissi Miltons. Hér-
lemtdis var Sköpunin fyrst flufct
140 árum síðar, þegar dr. PáH
Isólfsson stjórnaiði flutningi
verksiins í biiasikála Steindórs O'g
þóitbi þá mikiii tóiniisitarviðiburð-
ur, enda hafði ekki áður verið
ráðizrt: í slíkt stórvirki. Enn eru
fimm hljóðfæraleikamar, sem
stóðu að þessuim 'flutnmgi, með
í Smfóoniiuhljómsveitinni og einn
félagi FUharmóniuinnar nú, Jó-
‘hannes Arason, söng í kómum
1939.
LEIÐRÉTTING
EORMAÐUR Rauðakrossdeildar
Akraness er Njláifl Guðimundsson,
skólastjóri á Akranesi, en ekM
Ingóllfur Jónsson eins og stóð í
frótt í MongunbTaðmiu í gær.
Hlutaðeigendur eru beðnir viel-
virðingar á þessu mishermi. Þá
síkal tekið fram að sta-rfsmenn
Sementsverksmi ðjiu nna.r gáifu 175
þúsiund krónur í Vestimannaeyja-
söfniunina.
Japanir lána
Tokyo, 20. febr. AP.
JAPANSBANKI átovað i dag
að lána Alþjöðaibantoanum
135.000 milljón jen, eða rúm-
lega 500 milljónir Bandarílkja-
dollara.
Dr. Páll Isólfsson og dr. Róbert A. Ottósson við orgelið — dr.
Páll stjórnaði hinum sögufræga flutningi á Sköpuninni 1939
í bílahúsi Steindórs, en dr. Róbert stjórnar því verki nú í Há-
skólabíói annað kvöld og á latigardag.
Sönigsveitiin Fiiliharmoniia var
stofnuð 1959 og hefur siðusfcu
14 árin fluifct mörg veigamikil
tónverk með Siníóniuhljómsveit-
inmá undir stjóm dr. Róberts,
og má þar nefna Messias Hand-
elis, Requiiem ef-tir Moaant, Sákna
simifóníu Stravinsky’s, Níundu
sinfóniu Beethovens og nú síð-
ast Te deum eftdr Dvorak. Það
er kanrnski táknrænit, að fyrsta
hljómsveitarverkið, sem dr.
Röbert stjórnaði effcir að hann
kom tifl ÍS'liands, var Ársitíðirnar
eftir Haydn, fyrir rúmum 30 áx-
um, ern þá var Guðmundur Jóns-
son einimitt meðal einsöngvana.
„Þetita var upphaf ið að löngu og
góðu saimstarfi okikar,” sagði dr.
Róbent á fundi með blaðaimönn-
um í gasr, „og eniginn má gleyma
því hversu góðan söngvaina við
aigum þar sem Guðmundur er.“
Erlendu einsönigvaramiir eru
báðir vel kunnir hérlendiis. Taru
Valjakka er tal'in eán fremsta
sópransöngkona Finna, er fast-
ráðin við óperumia í Helsiniki en
kom hingaö til lands í fyrrasum-
ar og söng á ljóðakvöldi i Norr-
æna húsinu á Lt&tahátíðinni.
Neil Jenkins vai' hér siðast á
ferð um jólaleyti'ð og söng þá
einsöng í Jólaónatoriunnd ásamit
konu sinn-i Söndru Wilkes. Raun-
ar höfðu þau hjóniin koimáð hinig-
að einu sánni áður, og sungu þá
í útvarp og sjónvarp, auk hljóm-
leika, er þau héidu. Hann var
nýlegia sæmdur Grand Prixverð-
lauinum fyrir hljómplötu síma
,,The Cries of Ixwidon”.
Stjórnandi ásamt einsöngvurnn um
Jónsson.
— f. v. Jenkins, dr. Róbert, Taru Valjakka og Guomundur
(Ljósim. Mbl.: Valdís).
Tvær íbúðir í Smúíbúðohverii
Til sölu mjög góð um 90 fm 4ra herbergja íbúð á 1.
hæð. íbúðin eru samliggjandi stofur, eldhús, 2 svefn-
herbergi og bað i kjallara eru geymsla og þvotta-
hús.
Einnig einstaklingsíbúð. Stofa, svefnherbergi, eld-
unarkrókur og snyrting. Báðar íbúðirnar eru í mjög
góðu standi. Teppalagt, tvöfalt gler, sérhiti og allt
hitakerfið er nýtt.
FASTEIGNAMIÐSTÖÐIN,
Hafnarstræti 11.
Símar 20424 og 14120.
77/ sölu
glæsileg 4ra herbergja íbúð i Breiðholti I., þvotta-
hús á hæðinni, geymsla í kjallara.
Upplýsingar í síma 25403 eftir kl. 17.00 í dag og
næstu daga.