Morgunblaðið - 28.02.1973, Page 21

MORG UN BLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. FEBRÚAR 1973
Haukur Hjaltason;
Heggur sá er hlífa skyldi
NÝTT frumviairp til laga hefir
séð dagsins ljós.
Að öðru jöfiniu hefðu meinin
sem áhuga hafa á ferðamálum
og uppbyggimigu þeirra á þjóð-
hagtslegam hátt faginiað þessu
frumvarpi.
Bn slíkur óslkiapinaðiur sem
þamna kemur fram er fnekar til.
þess faDlinn að fæla meinin frá
þátttöku í þessari grein en hitt
að laða flleiri til þess að leggja
hönd á plógínn.
f firumvairpiniu felist svo stór-
aiukin þáttfcafca hiins opintoera,
sem beinn aðili að þessum mál-
um, að ugg hlýtur að vekja hjá
þeim einistaklin'gum, sem að
þessu hafa starfað hirngað til.
Áfonmað er að setja á fót
Ferðamálastofnuin ríkisi'nis, með
ferðamáliastjóm, ferðamálastjóra,
ferðaskrifstofu sem samkvæmt
frumviarpinfu fær a.im.k. þrefalt
meiri umsvif en Ferðaskrifstofa
ríkisiinis hefur í dag, með til-
heyrandi silkihúfum, reksturs-
kxDstnaði, og því sem tilheyrir
refcsitri opimberra stofnana og
fyriintækja.
Ekkd er mér gruniaust, að
stofiniuni'n sem slík sé sniiðdn fyrir
ákveðna aðila opintoera, en það
mun ítkýrast síðar.
Það er eftiir öðru, sem frá
opimberuim aðilum kemur, að
skiipun í störf þessarar nýju
stofnunar verður að 3/5 í hönd-
um ráðherra, sem sagt „póldtísk
veitinig" og þá að i'íkindum ekki
spurt um þekkingu né hæfileika
viðkomandi heldur pólitískan lit.
Það er ekfei opimberum stofin-
umum að þakka sú árlega aufen-
img ferðamannastraums, er til
landsins kemur nerna að litlu
leyti, heldur frumfevæði áhuga-
manna fyrst og fremst. Ótal
margir einstaklirugar og félög
þeirra hafa í því efni lagt sitt aif
mörkum, en því miður alitof oft
kornið firam þrúgandi ákilninigs-
ieysi ráðamanna og embættis-
manna á þessum málum, o>g er
sá þáfctur sorglegri en tárum takl
Ferðaimálastofnunán á að bafa
umráðarétt yfir sérstökum sjóði,
„Ferðamálasjóðd" en saga sjóðs-
ins umdanifiarin ár er ein sorgar-
saga. Samkvæmt lögum er hon-
um í dag ætlað að vera lána-
stofinun ti'l uppbyggiingar „hótela
og veitimgaiðnaðar“ í landinu og
er jafnfraimit eina lámastofnun
sem þessd atvininiurekstur hefir
aðgang að til að sininia stofindána-
fjáirþörf sinni.
En sfeyldi nú sjóðurdnn hafa
staðið í stykfeiniu hingað til og
annað því Mutverfei sem honum
var ætlað? Svarið er neikvætt,
og er lan,gt frá því að svo hafi
verið. í fjárlögum undanifairin ár
hefur verið veitt í sjóðinin fimm
milljónium króna árlega frá ríkis-
sjóði undanfarin ár, en eimnig
hafa verið fengin erlend lán til
þess að fjármagnia sjóðinin, þau
lán hafa verið gengistryggð og
endurlánuð sem slík með hæstu
lögleyfSu vöxtum.
Þeir sérfræðinigair, sem soðið
hafa þetta frumvarp saman hafa
þó fundið iausn á vanda sjóðs-
ins, hvað fjáröflum snertir, og
skal nú skýrt frá því sérsitak-
lega.
Þeir fumdu út að bezta og
sammgjarnasta fjáröflun til sjóðs-
ins var að fela veitimgamönnum
að inniheim'ta fyrir sig sérstakan
skatt af hverjum viðskiptavini
víniveitingahúsanna, en það skad
gert með eftirfarandi hætti;
Rúllugjald sem verið heíur kr.
25.00 undanifarim 4r skal hækka
upp í kr. 100.00 og skiptast
þammig:
Mennimgarsj óðsgj ald
skal tvöfialdast og vera 4.00 kr.
Skemimitamaiskattur 16.00 —
Skaittur tii „Ferða-
mála.sjóðs“ skal vera 50.00 —
MiSmuiniur er reninur
til hússins verður 30.00 —
100.00 kr.
af þessum þrjátíu krónum þairf
veitdngaihúsið að greiða 13.00
kr. í söluskatt svo eftir verða
krórnur seytján, en það mun vera
tveggja króna hækkun frá því
sem nú er.
Þetta dæmi sýnir betur en
nokkuð anniað hvern hug þessir
frumvarpssimiiðir bera til atvinnu-
rekstuns, sem ber M'ta og þunga
ferðamála að öðirum greinum
ólöstuðum. Þó ber að benda sér-
staklega á, hverjum verið er að
réfSa. Það er verið að seilast
enin dýpra í vasa þess skattborg-
ara er notar sdtt eyðslufé inman-
lanids, og teljast veirður þrátt
fyrir allt hagkvæmara en eyðsla
eriendis.
Með þessum skatti áætla frum
vairpsmenm að safnist um tuttugu
og fimm mdlijánir í Ferðamála-
sjóð árlega, framlag rikisdns
áætiað í frumvarpinu 10 milljón-
ir sem gera þrátíu og fimrn
milljóndir á ári í tekjur.
Skyldi nú veitiniga og gistihús-
um vera borgið hvaíð viðkemur
stofMánafjárþörf? Nei, því er nú
öðru mær, nú skal sjóðurinn
auka sitt verksvið og lána fé í
allar greinar, sem mögulega
geta talizt til ferðamainniaþjón-
ustu og verður lögum sjóðsins
breytt sérstaklega til þess að
svo megi verða.
Eins og að framan er sagt,
er hér á ferðinini einhver órétt-
látasta og ósamngjamasta skatt-
heimta, sem komið hefur firam,
mér vitanlega, í seinni tíð og er
þó af mægu að taka. Ekki nóg
með að inn'heimta skatt af því
fólki sem sízt skyldi vegna
gkött unar á öðirum sviðum heldur
er skattiraum fyrsit og fremst
beimt í aðrar greinar en hamn
kemur fra. Tillaga fylgir frum-
varpimu um 31 aðlla að ferða-
málaþinigi (Ferðamálaráðstefnu),
af þessuim 31 aðila eru a,rn<k. 10
aðillar, sem vegna st*rfsemi
sinnair ættu tilkall til liána úr
FERÐAMÁL ASJ ÓÐI, en hvergi
er minnzt á að skattleggja þær
greinar eða þeirra viðskiptavini
þrátt fyrir að hugmyndin er að
veita tii þeirra fé úr sjóðinum.
Hér þarf vel að hyggja að mái-
um. Það verður væntanlega ekki
samþykkt orðalaust af veitiniga-
mönmum að styðja slíka að'för að
viðskiptavimum þeirra eingöngu,
þessum 25 milljómum sem með
þessu á að afla Ferðamálasjóði
verður að jafnan miður á hinar
miörgu þjómustugreiniar ferða-
mália, sem njóta eiga stuðndnigs
sjóðsins og fyrst og fremst að
láta ferðamanninn greiða, bæði
þann sem færir gjaldeyri og
ekki síður þann sem eyðir hon-
um. Nauðsynilegt er að kryfja
þetrta frumvarp nániair, og æski-
legt væri að sem flestir kynmtu
gér það sem hér er um að ræða,
og legðu aðeims eitt til grund-
vallar „þjóðarhag".
Það er ekki nægjamlegt að
semja frumvörp til laga með til-
heyrandi neflndum, ráðum og
stoflniunium, það þarf einnig að
gera ráð fyrir hvað þau kosta,
en efeki er látið koma fram
hvaðan fjármagna eigi stofinun-
ina sjálfa né hvað apparatið"
kostar en sfkrif um það bíða
betri tírna.
Haukur Hjaltason.
Fara jarðýtur inn
á hraunkviku na?
Gasið streymir af 80 m dýpi a.m.k.
Frá Árna Johnsen,
Vestmannaeyjum í gærkvöldi.
EL.DGOSIÍ) á Heimaey var ó-
breytt í dag, lítið að sögn jarð
frieðinga og liraunrennslið er
áfram í anstur og norðaustur.
Svolítil hreyfing er á hraunjaðr-
inum í krikamim við hafnargarð-
inn, en taiið er að þar skríði gam
ait hraun nndan þnnga 70 metra
háa fjallsins, sem er á róli í
miðju hrauninu. Ekki telja jarð-
fræðingar að liraiinstranmur frá
gígnum þrýsti á nndir f jallinu, en
hins vegar telja |>eir, að liraun-
!ð undir því sé ekki ennþá storkn
að og því renni það undan hail-
anum.
Síðasta sóíarhriug fór fjallið
33 metra í norðaustur. Stefna
fjallsins, sem brotnaði frá norð-
austurgígbarminum fyrir viku
er nú á Klettsvíkina og i dag
verða gerðar athuganir á því,
hvort mögulegt verði að láta
jarðýtur fara inn á hraunið og
ráðast á fjallið. Gengur fjallið
undir nafninu Flakkarinn hér, en
það hefur skriðið um liðlega 200
metra og sótt í vestur, austur og
norður.
Bragi Árnason frá Raunvis-
— Flugslys
- Framhalil af hls. 32.
miagalenda. Rétt eftir að hún
kotn niður, snerist hún til vinstri
oig fóir útaf brautinmi, fleytti
kerlingiar yfir það sem fyrir
varð og stoppaði svo á Njarðar-
götunni.
— Það kom aðeins upp eldur
í vlnsitri hreyflinum, en Einar,
aðlstoðarflugmaðurinn minin,
stöfek út með slökkvitæki vélar-
innar og réð niðurlögum hans.
Farþegarnir voru mjög rólegir
og fóru á skamimri stundu út
um aðali- og neyðarútganginn og
var ekki að sjá að þá hefði sak-
að.
Morgunblaðið hafði samtoand
við eimm farþeganna, Eymund
Kiristjánsson, sem er 13 ára gam
all og býr við írabafeka 4. Hann
var á leið i sveit til Akureyrar
ásamt kettirnum sínum, homum
Hannibal.
— Þetta gerðiist voða flljðtt.
Við höfðuim flogið svototið þegar
mér famnst annar vænigurinm
þyngjast og það var eins og vél
im væri að taka beygju. Svo var
hún alllt í einu á jörðinni og
þeyttist áfram með miklum
skarfeala.
— Hannibal stökk upp úr
kassanum sírnum, en ég var þá
lifea búinn að losa af mér ör-
yiglgisbeltiið og fór á eftir honum.
Það kviknaði í einum hreyfi'in-
um, en annar flugmaðurinm
stökk út og slökkti hamn með
slökkvitæki. Og svo vorum við
bara öll kotnin út.
— Ég fann dálítið fyrir verk
í bakinu, en héít að það væru
bara vaxtarverkir eins og ég hef
fengið öðru hvoru. En nú er
verkurinn orðinn dálítið slæmur
svo ég á vist að fara upp á
Slysavarðstofu til að láta skoða
miig.
Skúli Jón Sigurðsson hjá Loft
ferðaeftirlitinu sagði að sam-
kvæmt frumattougun á orsökum
flu,gslyssinis hefði feiknaleg snjó
koma val'dið óhappinu. Mikill
smjór hafi hlaðizt á værngi flug-
vélarinnar og hafi hún ekki náð
flUigi á eðl'ilegain hátt. Fluigmað
urimn hafi þá séð að hann myndi
ekki komast yfir miðtoæinn og
tekið þá ákvörðun að niauðtenda.
Óhapp sem þetta hefur áður
komið fyrir hér á landi. Vair það
á Keflaviikurflugvelli, er erlend
flugvél var að fara á loft. Náði
fliugvélin þá ekki hæð vegna
þess að snjór hlóðst á hana. í
gær var þungur blotasnjór i
Reykjavik.
Samkvæmit upplýsingum Skúla
Jóns seint í gærkvölidii benti
ýmislegt til þess, að vinstri
hreyfill flugvélarinnar hefði
misst afl og getur það hafa ver-
ið meðviirkandi orsök óhappsins,
en rannsókn var halidið áfram.
indastofnun háskólans gerði í
dag athugun á gasstreyminu
með því að setja 80 metra langa
slöngu niður i borholu, sem er
við Friðarhöfn. Streymdi gasið
af fuilum krafti inn i holuna á
þessu dýpi. Verða frekari mæling
ar gerðar á holunni á morgun
og þá kannað, hvort gasstreymi
er ofar og neðar í holunni og þá
hve mikið. Loftmengunin í bæn-
um er á sama svæði og áður.
12 mínútur
að ferma Hercules
Flutningar langt komnir
Frá Árna Johnsen,
Vestmannaeyjum í gær-
kvöldi:
HERCULES-flugvélar Banda-
ríkjahers hafa nú lokið við að
flytja mestan hluta þe'rra
tækja, sem á að flytja í bráð
a.m.k. og getur jafnvel verið
að síðasti flutningadagur
verði á morgun. Vélar úr
Vinnslustöðinni og Eyjabergi
h.f. verða ekki fluttar að sinni
og F'.skimjölsverksmiðjan hef
ur bræðslu í dag. Flutningar
með Hercutes-véltunum hafa
gengið mjög vel og hefur
ferming vélanna stytzt tekið
12 mínútur. í dag lentu vélarn
ar í 11 vindstigum án nokk-
urra vandkvæða.
1,6 milljónir komnar
1 sjóslysasöfnunina
SAMTALS höfðn í gær safnazt
tæplega 1,6 milljón krónur í sjó-
slysasöfnunina svokölluðu, en
það er söfnun til aðstandenda
þeirra, sein fórust með vélbátun-
imi Mariu og Sjöstjömunni.
Mestu fjármunirnir höfðu borizt
Morgunblaðinii eða samtals
916.900 krónur. I Mariusöfmm-
ina höfðu 365.500 krónur borizt
biaðinu, en tii samelglnlegrar
söfnimar vegna Maríu og Sjö-
stjörnunnar höfðu borizt 551.400
krónnr.
Til Rauða kross íslands höfðu
boriizt vegna Mariuslyssins
147.200 krónur og 1 sameLgintega
söfmun vegina beggja sjóslys-
anna 136.600 krónur.
Hjálparstofnun kirkjunnar
höfðu í gær borizt samtals 101.
600 krónur. Þar aif voru í Maríu-
söfnunina 56.600 krónur og í sam
eiginlega söfnun 45.000 ferónur.
Séra Þorbergi Kristjánssyni í
Kópavogi höfðu borizt um 120
þúsund krómur. Nokkur hluti
þeirrar fjárhEeðar var afhentur
vegna ekkjunnar, sem býr i
prestakallinu sjálfu, en maður
hennar fórst með Mariu. Af áð-
urnefndiri fjárhæð mun hliutur
Skotar ákærðir
fyrir þjófnaði
SAKSÓKNARI rikisins hefur
höfðað mál gegn tveimur Skot-
um frá Paisley, útborg Glasgow,
fyrir nokkur innbrot og þjófnaði,
sem þeir frömdu hér á landi í
desemlier og jamiar si. Er í á-
kæruskjalinu m.a. krafizt þess,
að þeini verði vísað úr landi,
strax að lokinni dómsmeðferð
málsins, en henni verður fiýtt
mjög og má gera ráð fyrir að
máliiiu ljúki í þessari viku.
Skotarnir eru liðlega tvítugir
og voru handteknir og úrskurð-
heildarsöfnunarimnar nema utn
30 þúsund krónum.
Séra Guðmundi Þorsteinssyni
í Árbæjarprestakalli höfðu bor-
izt um 25 þúsund Isrónur í heild
arsöfnunina, en aak þess hefur
fiarið fram sérsöfnun í presta-
kallinu til styrktar ekkju skip-
verja af Maríu, sem búsebt er í
pres'takalWniU.
Séra Garðari Þorsteinssyni,
prófasiti i Hafnarfirði höfðu í
gær borizt um 130 þúsund krón
ur og er nokkur hluti fjárhæðar
innar bein söfnun til einnar ekkj
unnar, sem búsett er í Hjafinar-
firði. Séra Garðar sagði að prest
urinn i Miðvogi í Færeyjum
myndi brátt senda sér skýrslu
um ástand meðal fjölskyldna
Færeyinganna, sem fórust með
Sjöstjörnunni og ástand trygg-
ingarmália þeirra.
aðir í gæzluvarðhald um miðj-
an janúarmánuð, eftir innbrot í
verzlun í Kópavogi, þar sem þeir
stálu matvöru. Með þeim í því
innbroti var íslenzkur piltur og
hefur hann einnig verið ákærð-
ur. Annar Skotanna hafði einn
ig átt þátt i fleiri innbrotum í
desember, m.a. I matvöruverzl-
anir i Kópavogi og í skartgripa-
verzlun á Klapparstig. Heildar-
verðmæti þýfisins i innbrotunum
nam hátt á þriðja hundruð þús-
und krónum, en talsverður hluti
þess hefur náðst aftur.
Tokio, 27. fietorúar. NTB.
HALLI er nemur 607 milljón
jenuni (nni 65 milljörðiini ís-
lenzkra króna) varð á við-
skiptajöfnuði Japana að sögn
japanska fjármálaráðnneytis-
ins í dag. Halli varð síðast á
viðskiptajöfniiðinnm fyrir
tveinmr árum og ástæðan er
minnkandi útflutningiir á
skipum, stáivörum, vefnaðar-
vöru og bíltim.