Morgunblaðið - 17.03.1973, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. MARZ 1973
JlfofgiiitÞIatoifr
Otgefandi hf. Árvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveínsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsineastjóri Arni Garðar Kristinsson.
Rítstjóri og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 300.00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasólu 18,00 kr. eintakíð.
■JVTú má telja næsta víst, að
’ ákvörðun verði tekin um
það að senda málflutnings-
mann til Haag til þess að
sækja og verja málstað ís-
lands fyrir Alþjóðadómstóln-
um, eftir að fyrir liggur yfir-
lýsing frá Hannibal Valdi-
marssyni, félagsmálaráðherra,
um jákvæða afstöðu hans til
þess, en gera verður ráð fyr-
ir, að þingflokkur SFV í heild
sé sömu skoðunar. Er þá
væntanlega þingmeirihluti
fyrir því, að flytja mál okkar
fyrir dómstólnum og verður
þá ekki séð, hvernig ríkis-
stjórnin getur komið í veg
fyrir það, enda þótt tveir
stjórnarflokkar af þremur
hafi hingað til lýst sig and-
víga því.
Þegar samningarnir frá
1961 ■ voru lagðir fyrir Al-
þingi, var þeim skilningi lýst
af hálfu þáverandi ríkis-
stjórnar, að málsmeðferð fyr-
ir Alþjóðadómstólnum frest-
aði ekki útfærslu og og bæri
brezkum tögurum að halda
sig fyrir utan hin nýju fisk-
veiðitakmörk meðan dóm-
er samkvæmt samkomulag-
inu, er hitt, að við tilkynn-
um Bretum og þar með öðr-
um með sex mánaða fyrir-
vara um okkar einhliða út-
færslu, sem tekur gildi að
þeim sex mánuðum liðnum,
ef ekki er áður búið að
hnekkja henni með úrskurði
alþjóðadómstóls. Þá tekur
hin einhliða ráðstöfun ís-
lenzku ríkisstjórnarinnar
gildi, þegar að þessum sex
mánuðum liðnum.“
Sama túlkun á efni sam-
komulagsins við Breta frá
1961 kom fram hjá Guðmundi
í. Guðmundssyni, þáverandi
utanríkisráðherra, í umræð-
um á Alþingi. Hann sagði
m.a.: „Ef Alþjóðadómstólinn
ráðherrum, er samningarnir
frá 1961 voru lagðir fyrir
þingið og þeim var ekki mót-
mælt af Bretum, sem að sjálf-
sögðu hefur verið kunnur
þessi skilningur. Nú bendir
allt til þess, að ákvörðun
verði tekin um að mæta í
Haag og sækja og verja mál
íslands þar. Þá er að sjálf-
sögðu eðlilegt, að sú krafa
verði sett fram, að Bretar
hypji sig á brott úr íslenzkri
landhelgi í samræmi við
þennan skilning á samning-
unum frá 1961, sem þeir hafa
aldrei mótrnælt. Þar með
hafa þeir undirgengizt þá
kvöð, að halda togurum sín-
um utan við 50 sjómílna land-
helgi Íslands á meðan málið
KRAFA TIL BRETA
stóllinn fjallaði um málið.
Um þetta sagði Bjarni Bene-
diktsson, þáverandi dóms-
málaráðherra, m.a. í umræð-
um í þinginu: „Því fer fjarri
að við þurfum að spyrja
Breta um nokkuð í þessu
sambandi. Það, sem ákveðið
er ekki búínn að kveða upp
neinn úrskurð áður en 6
mánuðir eru liðnir, þá kemur
reglugerðin til framkvæmda
eftir oi ðanna hljóðan. Þetta
er alveg skýrt og ótvírætt.“
Þessar yfirlýsingar voru
gefnar á Alþingi af tveimur
er til meðferðar í Haag. Ekki
þarf að eyða mörgum orðum
að því hve hér er um þýðing-
armikið atriði að ræða, ef við
getum nú gert um það kröfu
byggða á samningunum frá
1961 og sterkum rökum, að
brezkir og v-þýzkir togarar
fari úr íslenzkri landhelgi,
meðan deila þessi er sótt og
varin hjá Alþjóðadómstóln-
um. Það hefur smátt og smátt
komið í ljós, að aðferðir nú-
verandi ríkisstjórnar til þess
að hreinsa landhelgina duga
skammt og er því sýnt, að
samningarnir frá 1961 verða
það haldreipi, sem duga
okkur betur í baráttunni við
stórþjóðirnar.
í þeim umræðum, sem
spunnizt hafa um yfirlýsingu
Hannibals Valdimarssonar í
Morgunblaðinu í fyrradag,
hefur það komið fram, að
Einar Ágústsson, utanríkis-
ráðherra, telur ekkert liggja
á að ganga formlega frá því,
að málflytjandi verði sendur
til Haag. Þetta er mikill mis-
skilningur hjá utanríkisráð-
herra. Bæði er það, að gert
er ráð fyrir því af dómstóls-
ins hálfu að tilkynning komi
um þetta hið fyrsta og hitt
líka, að málflutningur af
þessu tagi krefst mikils og
nákvæms undirbúnings. Þess
vegna ríður á miklu, að end-
anleg ákvörðun verði tekin
fljótlega, þannig að hægt
verði að hefjast handa um
undirbúning að flutningi
málsins af íslendinga hálfu.
Þess vegna verður að vænta
þess, að ráðherrann dragi
ekki úr hófi að kalla land-
helgisnefndina saman til fund
ar, þar sem fjallað verður um
málið og ríkisstjórnin dragi
endanlega ákvörðun ekki von
úr viti.
Ingólfur Jónsson:
Samdráttur í venjulegum
vegaframkvæmdum
Á árunum 1971 og 1972
voru miklar vegaframkvæmd
ir hér á landi. Vegaáætlun
fyrir árið 1972 var gerð í tíð
fyrrverandi ríkisstjórnar,
eða í aprílmánuði 1971. Fram
kvæmdaliðir áætlunarinn-
ar voru þá að mestu ákveðn-
ir og fé til þeirra tryggi í
samræmi við áætlaðan kostn
að. Núverandi rikisstjórn
tók við áætlun fyrir árin
1971 og 1972 og var bundin
af því, sem þar var ákveðið.
Orð var á því haft i útvarps
þætti snemma árs 1972, að
ekki væri þægilegt fyrir rík-
isstjórnina að vera bundin af
ákvörðun fyrrverandi ríkis-
stjórnar í vegaframkvæmd-
um. Vorið 1972 var afgreidd
vegaáætlun fyrir árin 1973—
1975. Ýmsir liðir vegna vega-
áætlunar 1972 voru einnig
færðir til samræmis við
breyttan kostnáð og lántöku
heimiidir auknar fyrir fram-
kvæmdum. Hafin var
sala happdrættisskuldabréfa
vegna framkvæmda við
hringveginn í samræmi við
það, sem fyrrverandi ríkis-
stjórn hafði ákveðið og fram
kvæmdir hafnar vorið 1972.
Vegna mikillar dýrtiðar og
kostnaðarauka varð að afla
vegasjóði aukinna tekna til
þess að unnt væri að standa
við framkvæmdir á árinu
1972, sem ákveðnar voru af
fyrrv. ríkísstjórn vorið 1971.
Framlag ríkissjóðs var hækk
að úr 47 millj. kr. í 200 millj.
kr. Þótti sumum ráðherrum
þetta vera rausnarlega gert.
En ýmsir þingmenn bentu á,
að ríkissjóður hefði í raun og
veru ekkert lagt fram.
Snemma árs 1972 voru lagðir
nýir skattar á bifreiðar, sem
námu á ársgrundvelli nærri
200 milij. kr. Við þessa nýju
skatta hækkaði innkaups
verð bifreiða mjög mikið,
eins og kunnugt er. Talið er,
að ríkissjóður hafi fengið
í tekjur s.l. ár af umferð-
inni í ýmiss konar sköttum af
ökutækjum um 2000 millj. kr.
Hefði því mátt ætla, að rikis-
sjóður hefði getað lagt vega-
sjóði til fyrrnefnda upphæð
án þess að ný gjöld væru
lögð á bifreiðaeigendur.
XXX
„Nú fara allir sérskattar
af vegunum í vegasjóðinn,
eða í vegaframkvæmdir,"
sagði fjármálaráðherra í út-
varpsþætti á „Beinni línu‘“,
fyrir stuttu. Vildi hann gefa
í skyn, að breyting hefði orð
ið á frá því sem var í tíð
fyrrverandi ríkisstjórnar. Síð
an vegalögin voru sett 1963
og vegasjóður var stofnaður
hefur engin breyting orðið á,
um tekjustofna I vegasjóð-
inn. Núverandi rikisstjórn
hefir ekki lagt vegasjóði til
nýja tekjustofna. En hún
hefur verið frek í nýrri skatt
heimtu af ökutækjum og lát-
ið stóran hluta af sköttunum
ganga til rikissjóðs. 1 árslok
1970 lækkaði fyrrverandi rík
isstjórn skatta af bifreiðum.
Þá var m.a. 60% innflutnings
gjald fellt niður og bifreiðar
lækkuðu mjög í verði. Nú-
verandi ríkisstjórn hefir önn
ur vinnubrögð og hefir
.hækkað alla skatta á bifreið
um, bæði innflutningsskatta
og rekstrarskatta. Ríkis-
stjórnin hækkaði gjöld af bif
reiðum um nærrl 600 millj.
kr. á árinu 1972. Er það að
sjálfsögðu algjört met í skatt
lagningu á nauðsynleg tæki
almennings. í fyrrnefnd-
um útvarpsþaitti Á beinni
línu hélt fjármálaráðherra
því fram, að ríkissjóður hefði
tekið að sér að greiða lán,
sem vegasjóður hefði áður
orðið að greiða. Hér er ekki
farið rétt með eða um neina
breytingu að ræða, frá því
sem var í tíð fyrrverandi rík-
isstjórnar.
XXX
Á síðasta ári í tíð fyrrver-
andi ríkísstjórnar greiddi rík
issjóður 101 millj. kr. vegna
lána vegasjóðs. Á árinu 1972
mun ríkissjóður hafa greitt
um 160 millj. kr. vegna þess
að lán, sem á vegasjóði hvíla
hafa hækkað. Hér er því
Ingólfur Jónsson.
ekki um neina stefnubreyt-
ingu að ræða, eins og gefið
var í skyn. Þá fullyrti fjár-
málaráðherra í fyrrnefnd-
um þætti, að aukning vega-
framkvæmda næmi 100% frá
því núverandi rikisstjórn
kom til valda. Aldrei hefur
verið krítað jafn liðugt og
þetta. Slík fullyrðing er
ósæmileg og hefur ekki við
nein rök að styðjast. Út
gjöld vegna vegamála árið
1971 voru rúmlegá 1300 millj.
kr. Árið 1972 námu greiðsl-
ur vegna sömu mála
samkvæmt vegaáætlun 1790
millj. minnkandi vinstri
stjórnar kr. Eins og áður
er sagt var vegaáætlun fyr-
ir árið 1972 gerð i tíð fyrr-
verandi ríkisstjórnar. Þeir
framkvæmdaliðir, sém bætt
var í áætlunina að tilhlutan
núverandi ríkisstjórnar eru
Djúpavogur og Norðurlands
áætlun, samtals 145 millj. kr.
Auk þess var bætt inn í áætl
unina 100 millj. kr. vegna
hringvegarins í samræmi við
ákvörðun fyrrverandi rík
isstjórnar. Til landsbrauta og
þjóðbrauta var hækkað
nokkuð umfram áætlaða
kostnaðarhækkun. Þegar mál
ið er skoðað í réttu ljósi kem
ur glöggt fram, að aðgerðir í
vegamálum 1972 miðuðust i
aðalatriðum við fyrri ákvörð
un og að halda í horfinu
vegna dýrtíðar og auk-
ins kostnaðar. Framkvæmda-
fé umfram það er þvi ekki til
þess að stæra sig af. En nú-
verandi ríkisstjórn stóð óum
deilanlega að vegaáætlun
fyrir árin 1973—1975 að frá
dreginni fjáröflun til hring-
vegarins, sem er eftir sér-
stökum löguni frá tíð fyrr-
verandi ríldsstjórnar.
xxx
Til vegaframkvæmda 1973
eru áætlaðar 1957,7 millj. kr.
Þar af til hringvegarins 230
millj. kr. Til annarra vega-
framkvæmda eru því 1727,7
millj. kr. Er það aðeins 37
millj. kr. meira, en varið var
til vega 1972 að frádregnum
hringveginum. Er því aug-
ljóst, að á árinu 1973 verð-
ur samdráttur í vegagerð þeg
ar hringvegurinn er undan-
skilinn. „Vinstri stjórnar
krónan“ er alltaf að missa
kaupmátt og raungildi. Vega
gerðarkostnaður hækkar stöð
ugt vegna hækkaðra vinnu-
launa, hækkaðs og aukins
véia- og bifreiðakostnaðar.
Vegagerðarvísitalan hækkar
og er þegar orðin ógnvekj-
andi mælikvarði, sem fram-
kvæmdir í vegagerð miðast
við. Það er ömurleg stað-
reynd, að þrátt fyrir gífur-
legar álögur á ökutækin á
s.l. ári, skuli blasa við sam-
dráttur í vegagerð á árinu
1973, vegna dýrtiðarflóðsins
og óstjórnar í landinu.