Morgunblaðið - 17.03.1973, Síða 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. MARZ 1973
17
Heimsókn til Bremerhaven (III):
„Hörð afstaða“
Frá Ág-ústi Einarssyni,
Hamborg.
REINHARD Meiners er for-
s'tjóri hafinarinmair í Bremer-
haven. Hainr sér um ailt, sem
viðvilk'ur fisikiöndun og fisk-
iðnaði á haifiniairsvæðin'U, þar
á meðal uim laindanir og sölu
á afla islenzku togaranna.
Hvað getið þér sagt um af-
leiðingar útfærslunnar fyrir
Bremerhaven og Cuxhaven?
Bg get einunigis túúkað
einkaskoðainiir mínar og fyrir-
tækisins sem er opinber stofn-
un.
Miðin við ísland eru þýzlkri
toganaútgerð mjög miikilvasg
fyrir veiðar á ísfiski. Ef út-
færsilian verður til þess, að
veiðar þýzkra ísfisktogara
leggjast niður, þá hefði það
mjög alvarlegar viðsikipta- og
atviwnulegar afiieiðinigar fyrir
hafwarborginnair Bremerhaven
og Cuxhaven. Þetba bievtir
ewgu um það, að landanir ís-
lenzkra skipa eru mjög vel
liðnar héi' og mættu verða
meiri í fnamtiðinni.
Við vonum, að samkomiulag
náist um kvötakerfi, sem
tryggir þýzkri togaraútgerð
áf'amhaldandi reksbrargrumd-
völl, og að Isieindiwgar komí
iieð að minnisba kosti jafn-
mikið aflamagn til Þýzka-
lands og hingað tiil.
Hver er yðar skoðun á yfir-
lýsingu fjöimargra vísinda-
manna við hafrannsökna-
stofnunina í Kiel, sem styðja
málstað islands?
Ég fiurðaði mig á þessairi
yfirlýsiiwgu, þvi að hún braut
i bága við yfirlýsimgar fjöl-
margra visindamanna á al-
þjóðliegum vettvangi. Þessi
sikoðum min staðfestist síðan,
þegar yfirmaður hafrawn-
sóknastofnunairinnar i Kiel
lýsti því yfir, að yfiriýsinig
undirmawwa sinna væri ekki
vísindakega röksbudd, og
gagwrýndi hanin þessi vinwu-
brögð og sagði, að þetta væri
ekki álit stofnunarinnar sem
slikirar.
Hvernlg á veiðiinum að
vera hagað, þannig að fisk-
stofnarnir verði verndaðir
Nútíma fiskifiræði hefur
náð það lawgt að geta ákvarð-
a,'S það aflaimiagm,, sem sam-
svairar haigkvaMwusbu nýtánigu
fiskstofnanina. Þetta er ein-
miU það, sem Þjóðvei-jar
vilja. Það á ekki að veiða
ótaikmankað, heldur aðeins
ákveðinn kvóta. Það ætti að.
vena viðunandi Lausn fyrir
al'Ia aöila.
Hvað segið J)ér um afskipti
a I þj öðad óms tól s i n s af þ*«su
máli ?
Almenimt er álitið hér, að
betra hefði verið, að ekki
hefði þurft að kveðja til al-
þjóðadómtólinn í þessari
deiliu. Ég tel, að beinar við-
ræður miilli ísiands og Þýzka-
liantíis, sem heföu aðlagað
saimningmn frá 1961 að
b-oyttum aðstæðum, hefðm
stuðlað frekar að lausin máls-
ins. Þar sem íslaintí taldi sig
hins vegar ekki lenguir bundið
af saimmim'gnum og viðræðurn-
ar höfðu farið út um þúfur,
þá var ekki um annað að
ræða en Leita til aiiþjóðatíóm-
stólsins, enda var gert i-áð
fyriir því í samningnum.
Aftur á móti hefur afstaða
fs'Iantís að mæba ekki i Haag
valtíið mi'klium vomhi'igðum
Reinliard Meiners
hér. Rök íslands fyrir þessari
afstöðu geta ekki samnfært
okfcur.
En íslenzka rikisstjómin
hefnr sagt upp saniningniun
frá 1961.
Efitir þvi sem ég veit bezt,
þá er ekki gert ráð fyrir upp-
sögn i saimninignium.
Paii er rétt, en íslenzka
ríkisstjömin hyggir þessa
uppsögn m. a. á alþjóðlegn
samkomuiagi, sem gert var í
Vín fyrir nokkrnm árurn og
segir til nm, hvernig samn-
ingum skuli sagt upp, ef eng-
ir, uppsagnarákvæði eru fyrir
hendi.
Þetta hef ég hieyrt, en við
verðurn að baika tiUit til þess,
að samninigurimin gerði ráð
fyrir deilum síðar. Þá átti að
semja, og ef það tæikist ekki,
þá átti að kveðja ailþjóðiadóm-
stólinn til. Mér finnst, að
samningslteiðin hefði betur
sæiwt þessum tveim þjóðum,
siem eru í góðum tewgslum
hvor við aðra, heldur en að
ísland skyldi taka striax í
byrjun þá hörðustu afstöðu,
sem hægt var að taika.
Hefur afli þýzkra togara
minnkað að undanförnu?
Já, bæði veiði á skip og
eiwniig heiltíaraflamaignið hef-
ur minnkað. Það er ekiki hægt
að weiita, að ein af orsökum
þess er útfærsia ísCtenaku
landhel'ginniar. Við getum
ekki veitt eins og áður vair.
En hinar alvarlegu afleið-
ingar fyrir Bremerhaven og
Cuxhaven, sem talað er um í
fjölmiðlum, eru ekki orðnar
að veruleika ?
Nei, við höfum að glimia við
of litið framboð af fiski. Það
hefiuir leitt til verri nýting-
ar fiskiðnaðarfyrirtækjainna á
hafwarsvæðinu. Hins vegar
yrði hér um mik'ia erfiðlieiika
að ræða, ef ísfiisklöndunin
legðist ndður. Hér liifa flestir
í meira eða minna nánum
tengslum við útgerð og fisk-
iðniað.
Hvaða lausn sjáið þér á
landhelgisdeiliinni ?
Ég get imyndað mér, að
þýzkir togarar fái að veiða
við Islaind eftir kvótakerfi. Ég
tel, að án tillits til mála-
rekstrarins i Haag eigi að
taka upp beinair viðræður
mi'lili íslands og Þýzkalands,
sem vonandi leiða tii sam-
komulags. Þetta samkomulaig
næðist ef til vill, áður en mál-
inu i Haag væri iokið, þannig
að hægt væri að falla frá öil-
um máliarekstri og dómsúr-
skurðum.
Jóhann Hjálmarsson ^iSTIKUR
MENNINGARÞÆTTIR
í ÚTVARPI OG SJÓNVARPI
Nokkrir þættir um bókmenntir og
listir hafa verið í útvarpi og sjón-
varpi i vetur. 1 útvarpi hafa þætt-
irnir Bækur og bókmenntir og
Glugginn vakið athygli og sama er
að segja um sjónvarpsþáttinn Vöku.
Þátturinn Bækur og bókmenntir
hefur tekist vel, einkum þegar Hjört-
ur Pálsson hefur stýrt honum, en
miður þegar aðrir hafa verið fengnir
til þess. Hjörtur Pálsson er lifandi
og víðsýnn útvarpsmaður og virðist
hafa áhuga á að um bókmenntir sé
rætt af hleypidómaleysi.
í Glugganum er oft fjallað um list-
ir og menningarmál frá óvænt
um sjónarhóli. Ungt fólk og óráðlð
hefur fengið tækifæri til að segja
hug sinn í Glugganum. Ég býst við
að mikið sé á þáttinn hlustað vegna
þess að fólk á von á að heyra þar
raddir uppreisnargjarnra lista-
manna. Slíkt er alltaf vinsælt; það
er ekki svo ónýtt að fá tilefni til að
hneykslast af tali einhvers galgop-
ans. Stjómendur Gluggans, þau Sig-
rún Björnsdóttir, Guðrún Helgadótt-
ir og Gylfi Gíslason, hafa stefnt að
því að hafa þáttinn fjölbreyttan. t
Glugganum eru mál ekki brottn til
mergjar, en drepið á ýmislegt, sem
efst er á baugi.
Sjónvarpsþátturinn Vaka hefur
verið á dagskrá annan hvern laug-
ardag. Stjórnendur hans eru Björn
Th. Björnsson (myndlist), Sigurður
Sverrir Pálsson (kvikmyndir),
Stefán Baldursson (leiklist), Þor-
kell Sigurbjörnsson (tónlist) og Vé-
steinn Ólason (bókmenntir). Vaka
speglar það, sem mest er áberandi
í listaheiminum. Þættinum er sniðinn
þröngur stakkur, sem bitnar ekki
sist á bókmenntahlið hans. Að-
eins fáeinir rithöfundar hafa verið
kynntir í Vöku í vetur, en val þeirra
hefur ekki verið jafn einhliða og
það var þegar formaður útvarpsráðs,
Njörður P. Njarðvík, sá um bók-
menntakynningu þáttarins.
Rithöfundar hafa skorað & for-
ráðamenn sjónvarpsins að geta út-
gáfu helstu bóka í sjónvarpi likt og
í útvarpi. Fyrir jólin var reynt að
verða við tilmælum rithöfunda með
því að fá Eirík Hrein Finnbogason
tii að segja frá nýjum bókum. Þetta
var út af fyrir sig virðiwgarverð ný-
breytni, enda Eiríkur Hreinn Finn-
bogason vel fallinn til þessa starfs,
en þurrleg upptalning bókaheita og
höfundanafna er dauflegt sjón-
varpsefni. Unnt hefði verið að bæta
úr þessu með þvi að hafa stutt við-
töl við höfundana um bækurn-
ar. Vonandi verður reynt að gera
þessa bókakynningu fjörlegri, ef
sjónvarpið hyggst halda henni
áfram.
Um jólin er meira talað um bæk-
ur og meira lesið úr nýjum bókum í
útvarp en á öðrum árstimum. Andrés
Björnsson, útvarpsstjóri, sér til dæm
is um lestur úr nýjum bókum og eru
flestar bækur, sem máli skipta, kynnt
ar i þáttum hans. En því má ekki
gleyma að hið nýja útvarpsráð hef-
ur beitt sér fyrir daglegri kynningu
íslenskrar ljóðlistar með hinu svo-
kallaða Ljóði dagsins. Hugmyndin er
sótt til nágrannalanda okkar. f Ljóði
dagsins hefur verið lögð áhersla á
að kynna nýja ljóðlist, verk ungra
skálda, en þátturinn hefur samt ekki
verið bundinn eingöngu við nútím-
ann. Val ljóðanna er oft umdeilan-
legt. Sá, sem velur þau, virðist hafa
tekið ástfóstri við nokkur skáld og
hljóma ljóð þeirra sífellt í
eyrum hlustenda. Sama er að segja
um lesara. Það er eins og aðeins fá-
einir menn kunni að lesa ljóð á ís-
landi. Þótt yfirleitt sé sæmilega les-
ið upp eru þó dæmi um að lesendur
séu fólk, sem hvorki kann að lesa
upp né hefur skilning á því, sem það
er að flytja.
Þetta leiðir hugann að því að
menningarstefna útvarps og sjón-
varps, ef hún er þá nokkur, er yfir-
leitt eintrjáningsieg. Sömu mennirn-
ir móta dagskrána ár eftir ár; boð-
ið er upp á sömu stjórnendur, sömu
flytjendur, sama efni. Að þessu vék
fráfarandi dagskrárstjóri, Haraldur
Ólafsson, nýlega í útvarpsþætti. Það
er engu líkara en litið sé á hlust-
endur sem börn, sem vilja láta segja
sér sömu söguna æ ofan i æ. Enn
ömurlegri er sú tilhneiging útvarps-
ráðs að velja útvarps- og sjónvarps-
menn eftir pólitiskum lit, einkum er
þetta áberandi hvað varðar stjórn-
endur menningarþátta. Nýleg álykt-
un Félags íslenskra rithöf-
unda er alls ekki út í hött, en i
henni var varað við þeirri hættu,
sem tjáningarfrelsi er búin, ef of-
stækisfullar kreddukenningar verða
ofan á í útvarpi og sjónvarpi.
Það má til sanns vegar færa að
menn eru oft óþarflega viðkvæmir
fyrir því, sem kemur í útvarpi. Ný-
leg dæmi eru samhljóða harmkvæli
útvarpsráðs vegna umsagna tveggja
manna, sem voru ómyrkir í máli í út-
varpinu. Ekki kemur að sök þótt
menn fái að segja hug sinn og skipt-
ast á skoðunum i útvarpi eins og
annars staðar. Þess þarf aftur á mótl
að gæta að ein yfirlýst skoðun verði
ekki rikjandi. Að menn sjái ástæðu
til að deila um útvarpið og stund-
um af hörku eru merki þess að út-
varpið hefur hlutverki að gegna,
menn vænta sér einhvers af því, hver
eftir sínu innræti.