Morgunblaðið - 09.05.1973, Page 15

MÖRGUÍJBLAÐlÐ, MIÐVIRUÖAGUR 9. MAÍ 1973
15
mB
Og það er líka hægt að hlúa að rabbarbaranum þótt gosið sé
ekki búið og unga fólkið ætlar sér stórt hlutverk í uppbygg-
ingunni.
þeirra 500 sjómanna, sem haía
fárizt við Vestmannaeyjar á
þéssari öld hefur aldrei verið
hægt að bæta og þá sorg sem
hvildi yfir Eyjunum þegar
Tyrkjaránið var framið 1627
var aldrei hægt að bæta.
Miðað við þetta hafa ibúar
Vestmannaeyja sloppið vel í
þeirri ógn sem nú hefur staf-
að að byggð okkar, en engu að
síður er áfallið mikið »g ef það
á ekki að hafa alvarlegar af-
leiðingar inn i framtiðina verð
utr fólk, Eyjafólk sem aðrir
landsmenn, að sýna þann mann
dóm að kunna að taka erfið-
ieikunum méð þolinmæði og
festu. Lífið er jú sigurinn og að
sigra vandann er sætt.
Sú aðstoð sem Vestmannaey-
ingar hafa fengið er einnig mik
il hvatning til þéss að byggja
aftur upp það sem úrskeiðis
hefur farið. Islendingar hafa
aldrei þurft að byggja upp úr
rústum eftir stríð af manna
völdum, en nú reynir á hvern
dug við höfum.
Ljótir ieikir
Þó er ekki hægt að komast
hjá því að minnast á einn ljót-
an leik, sem hefur verið brydd
að á uppi á meginlandinu. Á
fyrstu dögum gossins hjálpaði
, fóik þeim Eyjamönnum sem
voru á reki, en það leið ekki á
köngu þar til bæjarfélögin víða
um land sáu sér leik á borði.
Það er illt að þurfa að segja
þetta og kannski er það ekki
sanngjamt, en okkar þjóðfélag
ér einkennilegt þegar allt kem-
ur til alls, því það byggist á
svo mikilli eigimgirni og
grimmd ef til þarf að taka.
Þetta nær yfir alla línuna og
því er hægt að tala um það
hispurslaust. Alla staði á land-
inu vantar nú fólk og Eyja-
fóik er þekkt fyrir dugnað
sinn. Alla staði á landinu
vantar fjármagn til uppbygg-
ingar og þegar loks var ákveð
ið að leysa skyldi vandamál
Eyjamanna uppi á meginlandi
eins og unnt væri, húsnæðis-
lega, atvinnulega o.s.frv. með
stofnun gildra sjóða, þá tóku
sum bæjarfélögin kipp, þvi það
er aldrei langt i það að eigin
hagsmunir komi fram í sviðs-
ljósið. Fé sem á að fara til upp
byggingar í Vestmannaeyjum
þegar gosinu lýkur hefur verið
látið og lánað ; hafnarfram-
kvæmdir viða og til fram-
kvæmda vegna húsbygginga.
Þar er jarðvegur
þessa fólks
Svo eru sumir staðimiir sem
hafa sprengt upp öll verð varð
andi leyfi til að byggja húsin.
Af hverju? Jú, til þess að ná
peningum úr Viðlagasjóði,
krækja í bita þess, sem á i vök
að verjast. Hvaða framkoma er
þetta? Af hverju ekki að hafa
samband við Eyjafólkið, tala
við það, ræða málin. Af hverju
þefur Eyjafólkið ekki verið
kallað saman. Af hverju ekki
að koma fram eins og menn við
menn. En þrátt fyrir allt held-
ur Eyjafólkið vilja sinum, það
veit að maður gengur lengsit með
sjálíum sér og treystir bezt á
sig sjálft. Það sem síðast hefur
, gerzt í húsamálinu er þaí að
i fjöidi Eyjafólksins hefur dreg-
ið til baka umsóknir sínar um
hús á hinum ýmsu stöðum. Það
vill ekki fara þangað, það vill
bíða um sinn. Af hverju ekki
að hafa samband við þetta fólk
og vita hvað það vill, hvort það
vill bíða um stundarsakir og
reisa siðan húsin í Vestmanna-
eyjum. Þar eru tilbúin svæði
fyrir miklu fleiri hús en hafa
horfið. Þar er jarðvegur þessa
fól'ks. Það lætur ekki planta
sér niður svo glatt. Þrir mán-
uðir, sex mánuðir, ár, hvaða
tími er það af heilli ævi, aðeins
ef komið er fram við fólk eins
og manneskjur.
Viðlagasjóður var stofnaður
fyrir Vestmannaeyinga, en af
hverju skýrir Viðlagasjóður
ekki nákvæmlega og sendir
Eyjafólkinu skýrslu um það,
t.d. vikulega, hvað hann
er að gera? Þetta gæti verið í
formi fréttabréfs í samráði við
bæjarstjórn.
1 stað þess ber mest á því að
ýmsir staðir reyna að krækja í
guilið með sérstökum gjöldum.
Viðlagasjóður borgar, fólkið,
ja, það hlýtur að hafa þetta
af. Andstyggilegt sjónarmið.
Ég hef getað fylgzt með starfi
Viðlagasjóðs og virði það, em
það vantar samband við fólkið.
Aö gera stór
vandamál að litlum
Þannig njóta ýmsir staðir
góðs af, því hafnirnar fara
AÐALFUNDUR Landvara, lands-
félags vörubifreiðaeigenda á
flutningaleiðum var haldinn 8.
apríl. Stjórnin var endurkjörin,
en hana skipa Aðalgeir Sigur-
geirsson, Húsavík, formaður, Ól-
afur Ólafsson, Hvolsvelli, Óskar
Jónsson, Dalvík og í varastjóm
Pétur Jónsson, Akureyri og Ól-
afur Sverrisson, Akureyri.
Á fundinum voru gerðar
nokkrar ályktanir, m.a. um
þungaskattsinnheimtu, þar sem
m.a. kemur fram að einu viðbrögð
ráðherra við áskorunum Land-
vara hafi verið 25% hækkun á
þungaskatti, sem þegar var ó-
bærileg byrði vöruflytjendum og
lögfesting þess óréttlætis að láta
vöruflutningabifreiðiir greiða
45% hænri þungaskatt en aðr-
ekki og húsin ekki heldur, en
það er ljótur leikur eins og sjá
anlega hefur verið leikinn að
festa það Eyjafólk sem er
nú landflótta og rótlaust. Það
er ljótur leikur gagnvart fólk-
inu sjálfu og bæjarfélagi sem
um sinn hefur verið kippt úr
leik, eða er það réttlætanlegt
að hirða verðmæti frá þeiim
sem er í sárum? Ég hef líka
heyrt fólk segja. „Svo vona ég
bara að þessir Vestmannaeying
ar fari sem fyrst aftur út í Eyj
ar, þvi mig vantar hús.“ Það er
ekki margt fól'k sem talar
svona óvarlega. Hitt er svo
annað að líklega þarf þetta
fölk ekki að hafa svo miklar
áhyggjur. Ef svo fer sem horf-
ir i Eyjum fer stærstur hluti
Eyjamanna á skömmum tíma
heim aftur. Vestmannaeyingar
munu aldrei sætta sig við það
að sitja uppi sem átroðendur,
þeir munu byggja áfram sitt
land, sinar Eyjar.
Formaður stjórnar Viðlaga-
sjóðs, sem ver hagsmuni Eyja-
manna, hefur lýst því yfir að
til greina komi, ef svo ber und
ir að byggja snarlega ný hús í
Eyjum á vegum Viðlagasjóðs, en
á þessu stigi málsins er auðvit-
að ekki hægt að tímasetja hve
nær uppbygging getur hafizt af
krafti, hvenær skólar getá aft-
ur tekið íil starfa og svo fram-
vegis, en það er vist að kjarni
Eyjafólksins ætlar heim eins
ar sanibærilegar bifreiðir. Krafð
ist fundurinn þess að margum-
beðin endurskoðun á innheimtu
þungaskatts yrði nú þegar haf-
in og Landvari ætti aðild að
henni.
Þá skoraði fundurinn á sam-
gönguráðherra að skipa nú þeg-
ar nefnd til að endurskoða lög
og reglugerðarákvæði um öxul-
þunga, hleðslumörk og heimild-
ir til notkunar tengivagna. Og
vakin var athygli á því að fund-
armenn telja óviðunandi að þeim
sé orðið ókleift að endurnýja
bifreiðir sínar á eðlilegan hátt
vegna verðhækkana, gengis-
breytinga og þess að hvergi er
lán að hafa til þess. Fleiri hags-
munamál voru rædd og gerðar
um þau samþykktir.
fljótt og auðið er og unga fólk-
ið er svo ákveðið í þessu efni
að ótrúlegt er. 1 bili bíður fólk
í misjafnlega erfiðri úti'legu og
fólkið hefur sýnt virðingarvert
æðruleysi í þessu einstæða máli
íslandssögunnar. Framkvæmda-
menn Eyjanna eru líka harðir
og ákveðnir og það má nefna
sem dæmi hópa eins og Gúanó-
mennina, einstaklinga eins og
Sighvat Bjarnason og með hug
þessara manna og alls þess
fólks sem ætlar ekki að gefast
upp verða stór vandamál að
litlum vandamálum og það
lífsglaða fólk sem hefur byggt
Eyjarnar mun hefja byggð sína
á ný til þeirrar vegsemdar sem
henni ber. Allir útgerðarmenn
munu ætla með báta sína aftur
út i Eyjar og þeir eru nú byrj-
aðir að ganga frá veiðarfærum
þar.
Eyjafóíkið sem dvelur nú
landflótta á meginlandinu hef-
ur ekki fengið þá fyrirgreiðslu
sem það hefði átt að fá. Það hef
ur ekki fengið fyrirgreiðslu
eins og aðrir landsmenn til þess
að útvega sér húsnæði og er þó
fátt öruggari fjárfesting en hús
næði. Það getur enginn skip
að þessu fólki hvað það á að
gera, hvar það á að búa eða
hvernig það á að lifa. Þessu
fólki hefur ekki verið sýnt það
traust sem það á skilið, því að
þetta fólk hefur alltaf verið
sjálfu sér nóg og aldrei setið
sem baggi á öðrum. En það er
margt sem má læra af því
ástandi, sem hefur skapazt í
þessu eldgosi á Heimaey, en
Vestmannaeyingar vita það
manna bezt að ef menn hjálpa
sér ekki sjálfir þá hjédpar þeim
enginn. Því veit maður með
nokkurri vissu að flestir munu
snúa heim svo skjótt sem mögu
legt verður og þá verður aftur
þjóðhátíð þrátt fyrir böl og al-
heimsstríð.
FJÓRÐUNGSSAMBAND Vest-
firðinga og Húsnæðismáiastofn-
un rikisins gengust fyrir ráð-
stefnum um húsnæðismál á Vest
fjörðum á ísafirði 25. apríl sl.
og á Patreksfirði 26. apríl Til
þeirra var boðið sveitarstjórnum,
byggingafulltrúuin, bygginga-
meisturum, fiilltrúum bygginga-
fyrirtæk.ja, stéttarfélaga, at-
vnmufyrirtækja, banka, spari-
sjóða og lífeyrissjóða ásamt
þingmönnum Vestfirðinga.
Á ráðstefniunuim voru flutt
fímm framsöguerindi: Sigurður
E. Guðmundsison, framkvæmda-
stjóri Húsnæðismálastofnunar
rikisins, fjallaði um starfsemi
stofnunariinnar, Magnús Itiigi
In.gvarssom, byggingafræð-
ur Húsnæð' sm ál a s tofn u narinn -
ar, ílutti erindi um tæknileg atr-
iði við húsbyggiingar og ýmis
kostnaðarleg atriði; Óttar P. HaiS
dórsson, framkvæmdastjóri
Rannsó knas tofn uin ar by'giginigar-
ðniaðarÍTis, flutti erindi um þá
stofnun; Bolli Kjartansson, bæj-
arstjóri á Isafirði, fluitti erindi
um viðhorf sveitarstjómar-
manina til íbúðarhúsabyggimga;
Uppbvggingin
Það er byrjað að hreinsa göt
urnar í Eyjum, sumir menn eru
farnir að dytta að húsunum sín
um, mála og hreinsa lóðir, en
að líkindum fer gasið ekki úr
hluta bæjarins fyrr en gosið
hættir. Það er huguir i mönn-
urn og það er spennandi starf
framundan. Stórfelld hreinsun
og sáning er að hefjast. Gróð-
urinn ris. Það er kannski ekki
spennandi fyrir það fólk, sem
með áralangri baráttu var ný-
búið að koma sér fyrir í eigin
húsnæði, sem nú er horfið, og
þó, það mun ekki standa nú
með tvær hendur tómar eins og
þegar það byrjaði baráttuna,
sem nú er undir jörð.
Hvaða Vestmannaeyingur
vill missa af því að sjá Eyja-
byggð rísa upp úr sortanum á
ný, hlýlega og friðsæla, hvaða
Vestmannaeyingur getur sleppt
því tækifæri að leggja hönd á
plóginn og sigra erfiðleikana í
þágu Eyjanna, í þágu fólksins
sjálfs og lífsgleðinnar, sem fylg
ir Eyjamönnum?
Þaö kostar að
vera maöur
Það kostar ailtaf mikið að
vera maður og það hefur einm-
ig alltaf þót't r. anndómur að
reyna að ausa bátinn. Sú bar-
átta er að bera árangur og þá
er komið að mannskapnum á
bátnum.
Allt sem gert verður í upp-
byggingunni verður að gera
stórt og. vel. Aðeins stórhug-
ur má ríkja, en fyrst og fremst
skiptir það máli hvort Eyja-
fólkið sér framtíð sinmi og lífs
hamingju bezt borgið með því
að endurbyggja það sem aflaga
fór, sigra erfiðleikana. Heima-
ey vill og veitir 'kki af að fá
aftur alla sína menn.
og Jóhann T. Bjarnason, fram-
kvæmdastjóri Fjórðunigssam-
bands Vestf rðinga, gerði grein
fyrir stöðu hiisnæð smála á Vest
fjörðuim. Á ráðstefnuinmi urðu
miklar umræður uim húsnæðis-
mál á Vestfjörðu.m og hvemnig
bæta megi úr þe'm alvariega
skorti á ibúðarhúsmæði, sem
hvarvetna er i þéttbýli á Vest-
fjörðum.
í ályktum, sem gerð var á ráð-
stefnunni á ísaf 'rð', segir að þörf
sé á stórátaki i endumýjun oig
aukninigu íbúðarhúsinæðis á Vest
fjörðum, ekki sízt þar sem hús-
næðisskortur standi atvimmu-
lífi Vestfjarða, einku.m sjávar-
útvegi og fisik ðmaði fyrir þrif-
um. Er í ályktuninmi bent á
þrenmis konar ráðstafanir, sem
gera þurfi hið fyrsta: Koma í
fuiliinæigjandi horf skipulagi þétt
býlissvæða á Vestfjörðum; gera
heildaráætluin 11 a.m.k. 5 ára um
byggingu íbúðarhúsnæði á Vest-
fjörðum og stefna að uppbygg-
ingu öflugra verktakafyrirtækja
i byiggingariðnaði og kanma
möguleika á starfræksOiu stey pu-
stöðva.
45% hærri þungaskatt-
ur af vörubifreiðum
Húsnæðismál
V estf irðinga
rædd á rádstefnum á Isafiröi
og Patreksfirði