Morgunblaðið - 17.05.1973, Qupperneq 17

MORG U'N’RLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. MAÍ 1973
17
V estlandsutst illingen 1973
að geta dregið andann án þess
ara leiðu kvil'la, og þá erum við
mestiir íslendingar i sambúð við
aðrar þjóðir.
Þeir liilstamenn, sem sérstaik-
Svein Rönning: Portrett 1973.
Góðir gestir var fyrirsögn á
seinustu greiin, er ég reit um sýn
imgu í Norræna húsinu. Þá voru
það Færeyingar, sem voru
í heimsókn með myndlist síina.
Nú eru það Norðmenn, sem
sækja okkur heim með mynd-
list frá vesturströnd Noregs, og
fyrirsögnin gæti verið sú sama:
Góðir gesitir.
Norræna húsið og Félag ís-
lenzkra myndlistarmanna hafa i
sameiningu gert það mögulegt,
að þessi sýning er nú komin til
Isiands. VestlandsutstMiingen
er ef til vM næstmesti viðburð-
ur í listalifi Noregs, en haust-
sýningin í Osio er að jafnaði tal-
iln mesti viðburður ársdns í við-
tækum skilningi. Eitt er víst, að
þessi sýning fer árlega í fjóra
staði og stundum fimm. Nú hef-
ur sú sýning, sem hér er stödd
þegar verið sýnd í Haugasundi,
Stavanger, Bergen og Álasundi.
Reykjavík er því fimmta hjólið
á vagriinum í ár, en á síðasta
höfn í Færeyjum. >að má því
segja með sanni, að þeir í Vest-
Xandsutstillingen hafi hafið vest-
urvíkiing að nýju.
Vestlandsutstillingen er ekk-
ert dægurfyrirbæri. 1 meira en
hálfa öld hefur þetta fyrirtæki
verið á ferðinnii, og ógrynni af
myndlistarmönnum hafa tekið
þátt í henni öll þessi ár. Til að
gefa nokkra hugmynd um breidd
sýningarinnar má geta þess, að
nú er yngsti listamaðurinn, sem
sýnir, aðeins tuttugu ára, en sá
elzti niutiu og tveggja. Það er
llika mjög eftirtektarvert, að 1 ár
barst til dómnefndar sýningar-
innar hvorki meira né minna en
741 verk, en af þessum fjölda
voru aðeins valin 144 listaverk
til sýningar. Þetta segir sina
sögu og gefur okkur hugmynd
um, hve vandað er til þessarar
sýningar. Þarna eru listaverk
af ýmsu tagi, oiíumálverk, högg-
myndir, teikniingar, svartlist og
vefnaður. Aðeins einn lista-
manna þeirra, er verk eiga á
þessari sýningu, á þarna fleiri
en þrjú lisfcaverk, en það er sér-
stakur gestur ársins, Kaare Es-
polin Johnson, sem mun vera af
íslenzku bergi brotinn, og er
einn af þekktustu og virtustu
myndlistarmönnum í Noregi,
énda sýna vinnubrögð hans,
hvert vald hann hefur yfir svart
hvítri myndgerð og myndskireyt-
ingar. hans við „Den sitste vik-
img“ eftir Johan Bojer
vekja verðskuldaða eftirtekt. Ég
er itla svikinn, ef Islendingar
ekki kunna að meta þessi verk.
Ef hver listgrein er skoðuð
fyrir sig á þessari sýningu, held
ég, að fullyrða megi, að það sé
svartlistin, sem hefur sterkastan
og heilastan svipinn. Svartlist
hefur feikna sterka og merki-
lega hefð meðcil norskra mynd-
iistarmanna, og það virðist mjög
áberandi á þessari sýningu. Per-
sónulega hafði ég mesta ánægju
af þessum hluta sýningarinnar.
Svartlistin er yfirleitt svo jöfn
þarna, að það verður varla gert
upp á miílli manna. Það sakar
samt ekki að nefna einstæð verk
Odd-Geir Hadland, sem eru ekki
stór að flatarmáli en þess verð-
ugri, hvað tilfinningu og tækni
varðar. Bastarden eftir Oddvar
Torsheim brenndi sig í vitund
mína, og sama er að segja um
verk Ole Johan Törud. Ég nefni
ekki fleiri nöfn að sinni, en ég
hafði ánægju af flestum þess-
ara verka, hvort heldur um var
að ræða seriografi, tréristu,
steinprent, dúkskurð eða ætiingu.
En svo fjölbreytileg tækni er
hér á ferð, að ég kann sjálfsagt
ekki að nefna nema lítið eitt af
því, sern á boðstólum er. Þannig
sjáum við einnig á þessu, að
Norðmenn eru miklir kunnáttu-
menn á þessu sviði, og
hefð þeirra hefur myndazt á löng
um tíma og ber þess sannarlega
vitni. Og því má heldur ekki
gleyma, þegar norsk svartlist er
skoðuð, að Norðmenin hafa átt
meistara í þessari myndgerð og
ber þar hæst Munch, sem við hér
á Islandd höfum haft tækilfæri til
að kynnast. Á ég auðvitað við
sýningu þá, er hér var á lista-
hátið á verkum Munchs fyrir
þrem árum. Svartiiist ætti
að vera sérlega velkomin til okk
ar hér á Islandi, þar sem þessi
listgrein hefur nú á síðustu ár-
um skotið frjóöngum, ef svo
mætti að orði kveða, og ég held,
að ég hafi sagt það hér í blað-
inu áður, að ef til vill er það
einmitt svartlistaráuhuginn, sem
er það forvitniilegasta, sem er að
gerast i okkar eigin myndliist.
Olíumálverkin á þessari sýn-
ingu eru ekki eins jöfn að gæð-
um og svartlistin. Það verður
ekki um það deilt, að þar er að
fiinna nokkuð misjöfn verk, en
heiWarsvipur sýnmgarinnar er
sérstakur og gæti ekki
komið annars sfcaðar að en frá
Noregi. Það er yfir þessari sýn-
ingu viss þjóðlegur blær ívaf-
inn alþjóðlegum áhriifum, en
hvergi samt þannig, að um eftir-
öpun sé að ræða. Það eru norr-
ænir strengir, sem slegnir eru
á þessari sýningu fyrst og
fremst, og hér er engin
ein stefna annarri fremri,
en siitt lítið af hverju. Það yrði
ekki sagt með sanni, að Vest-
landsutstillingen sé stórkostleg
eða þar eigi sér stað sterkar
hræringar i myndlist, en hún hef
ur annað sér til ágætis, og það
er, hve vönduð hún er og virð-
ingarverð. Þeir listamenn, sem
hiut eiga að máli eru yfirleitt
sérlega vandvirkir og fara eins
langt í meðferð sjálfs myndflat-
arins og þeim er urmt. Þeir eru
allir meiira og minna skólaðir á
viðurkenndan hátt, en halda síð
an sínar eigin götur, og auðvit-
að verður árangur eins marg-
víslegur og iiistamennirnir eru
margir. Það verður fljótt séð af
þessari sýningu, að Norðmenn
halda myndlist sinni innan
þrengri ramma en t.d. við. Það
er með öðrum orðum áberandi,
að þeir vinna á þrengra sviðd
cg með meiru öryggi en á sér
sfcað hjá okkur. Ef einhvern lang
ar til að gera samanburð á þess-
um listaverkum og t.d. þvi, sem
er að skapast hjá okkur, er nær-
tækast að taka Haustsýningu
FlM til samanburðar. Einiu má
samt ekki gleyma, og það er, að
Norðmenn hafa úr miklu meiru
efni að velja en við getum haft,
þar sem við erum svo miklu fá-
mennari en þeir liandshlutar Nor
egs, sem í hlut eiga. Nú má ekki
skiilja orð m'in þannig, að ég æti-
ist til, að efnt verðii til þjóðar-
rembings í sambandi við þessa
sýningu, en því minnist ég á
þetfca, að oft getur það verið okk
ur fyrir beztu að gera okkur hlut
ina skilijanlega á raunhæf-
an hátt. Það er okkur holl'ast að
láta minniimáttarkennd og of
metnað lönd og leið. Við eigum
lega vökfcu athyigli m'ina
með verkum sínum i olíu eru:
Bjarne Hegranes, sem brúkar ým
iss konar hluti tiil að fylla mynd
flötinn og hefur kimnigáfu til að
nefna eitt verka sinna „Kafbát-
ur í Sognfirði“. Bjarne Bruns-
vik & þarna aðlaðandli málverk
í mjúkum og hreinum tónum.
Ole-Gabriel Dahl sýnir lifandi
og ferskan myndflöt. Toralf Flat
jord á þarna skemmtiiegt mál-
verk, gert í olíu og temperu.
Erling Hodne er einnig eftirtekt
arverður málari, sama má segja
um Jan Kristoffersen og Per
Lefdal. Svein Rönning á þarna
þrjár myndir, sem aúilar vekja at
hygli fyrir næma litameðferð og
trúverðuga teiknirtgu. Per Rem-
feldt notar olíu og temperu við
non-fíiguratífa myndgerð sem
stendur sterk og ber vitni uim
næman skilning á myndbygg-
ingu og persónulegum stlíl.
Victor Sparre sýnir eitt stærsta
málverkið á þessari sýnimgu, sem
er auðsjáanlega byggt á trúar-
legum hugmj’ndum, en venst vel
og sækir á við nánari kynningu.
Inger F. Latnpe Söholt sýnir lip-
urlega gerða abstrakta mynd hér
um bil einilita. Lítið en mjög að-
laðandi málverk er þarna eftir
Edvar Valberg, ef til vH eitt
bezta verk á sýningunni. Otto
Öye er ungur listamaður, sem
sýnir ótvíræða hæfilei'ka, og að
lokum nefni ég Karl A. Östen-
sjö, sem á þarna ágæt verk.
Meira mgetti að vísu nefna, en
upptalningar eiins og hér hafa
átt sér stað eru ekki hressileg-
ar í aflestri. Samt verð ég að
nefna til viðbótar höggmynd
Fritz Röed, sem stendur utan-
dyra og ætti að vekja verðskuld
aða eftirtekt. Ennfnemur er að
finna á þessari sýningu nokkr-
ar höggmyndir, sem á verður að
rr.innast, eins og t.d. Grashoppe
eftir Öistein Storli og Báten og
Oksen eftir Arne Vinje Gunne-
Framh. á bls. 25
Fritz Röed: Barnevask-fontene.
ári heimsótti þessi sýning Þórs-
Kaare Espolin Johnson: Fembör ingenes saga.
Haukur Ingibergsson:
HLJOMPLÖTUR
Þar sem mikii deyfð ríkir
nú hjá íslenzkum hljómplötu-
iramleiðendum, verður i þess
ii m þaetti getið um fimm er
Icndar 45 snúninga plötur,
sem allar eiga það sameigin-
legt að hafa náð mikilli sölu
erlendis.
Cliff Richard: Power to all
our friends / Come back BilUe
Jo. — Þetta er lagið, sem
hreppti þriðja sætið í sönigva
keppni sjónvarpsstöðva
Evrópu og var það í amn-
að sinn, sem Cliff Ric-
hard hefur orðið að
láta í minrni pokann á þeim
vettvangi. Hér er þó um að
ræða fagmannlega samið lag
auk þess, sem útsetningin er
meistarastykkii, en hún er
gerð af David Mackay. Senni
laga hefur Lagið verið samið
með Cliff Richard í huga, því
að það feliur eins vel að rödd
hans og sömgstíl og hugsazt
getur, og þarf þá vart að
spyrja urn áranjgurinm, hann
er góðuir, enda er Cliff einn af
þeim alreynduistu með yfir 50
Iitlar plötur að baki, sem flest
ar hafa farið hátt á vinsælda
lista í Englandi. Þá má get a
þess, að textinn í laginu á
bakhliðinmi er anzi smjelilinn.
Paul McCartney & Wings:
My loves / The mess. — Ró-
legt 'lag og gjörólikt síðasfca
lagi Pauls, Hi, hi, hi, sem var
eitt af hans beztu rokklögum.
Lagið minnir ef til vi'll á Hey
Jude, en þarf þó að spilast
nokkrum sinnum til þess að
fóllk grípi þetta dramatiska laig
tiil fulls. Söngurlnin er snar
þáttur og þótt lagið sé mjög
vandsiumigið gerir Paui þvi
ágæ-t sikiil með sinni róman-
tísku rödd. En sennilega er
lagið of þungmeit til að kom
ast í efisfcu sæti vinsældalista.
Lagið á baksíðunni er rokk-
lag, tekið upp á hljómleikum,
og er hvorki fugl né fiskur.
Gilbert O’ Sullivan: Get
down / A very extraordinary
sort of girl. — Gilbert O’SuIli
van er ein af skærustu stjörn
unum í dag og á það einkum
að þakka sérstæðri rödd og
dágóðum lögum, sem ná til
al'lra aldursflokka. Hann spil
ar eimnig á pianó og hefur þar
sinn sérstaka háttinn á. Út-
setningar laganna eru einfald
ar, og það hefur án efa verið
vandi að velja hvort lagið
skyldi vera titiiliag, þar sem
þau éru bæði bygigð upp á
þessum litlu, vinigjarmletgu
liaglsínum, sem Gilbert er svo
laginn við að semja, en Get
down hefur orðdð fyrir valinu.
Það er og athyglisvert við
þessa plötu, hversu vel hún
er gerð tæknilega séð.
T. Rex: 20th century boy /
Free angel. — T. Rex þ.e.a.s.
Marc Bolan hefur verið mikið
dýrkaður í Engtlandi en nær
emgöinigu af ynigsta aldiurs-
flokki plötuikaupenda, 10—12
ára. Hann semur og spilar há
væra rokktónlist með þunig-
um takti og eru bæði lögin á
plötunni i þessum flokki. Tón
listin í aðallaginu 20th cantury
boy er reglulega gróf og næst
um ruddaleg, en textinn höfð
ar áreiöaniega til margra,
sem télja sig fylgjast með
tímanum.
Don McLean: Every day /
The more yon pay. — Það er
sennilega aðal sérkenni þess-
arar plötu, að hún skuli vera
í mono, því að þrátt fyrir það
að Every day sé ekki ósnqturt
lag, þá uppfyllir þessi plata á
engan hátt þær vonir, sem
buindar voru v'ð Don McLeam,
eftir óvenju glæsiLega byrjun
á hljómplötu fyrir rúmu ári.