Morgunblaðið - 31.05.1973, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 31. MAÍ 1973
GEORGES
ÞEGAR síðustu þingkosningar voru í Frakklandi í vor
kom mörgum sú yfirlýsing Georges Pompidou, forseta
á óvart, að hann myndi skella skollaeyrum við þvi, þótt
Gaullistar töpuðu og láta í krafti síns valds Gaullista
fara áfram með völdin, eins og ekkert hefði í skorizt.
Þetta þótti sumum bera ólýðræðiskeim. En til þessa
kom ekki, þar sem Gaullistar héldu sínu og Pompidou
þurfti ekki að grípa til neinna sérstakra ráðstafana.
Sama m&íi gilttir — þótt um
óskylt efed sé að ræða — um
kjamorkutilTaunir Frafcka sem
Astralíribúar og Ný-Sjálend-
Éng'ar og fieiri þjóðir á þessum
svæðum hafa mótmælft mjög
barkaiega. Frasiska -stjómin
þverskaUast við að taka nokk-
urt tMit tii þessara radda og
kveðst muniu framkvæma sínar
tiitraumír, hvað sem hver segir.
Það esr að sjálfsögðu ekld sízt
Pampidou, sem þarna hefði úr-
skurðarvald, ef hanm kærði sig
um. En hairm hyggst greiinxlega
halda sfeiu striiki og er það
jafnmilkið á móti skapi og fyr-
irreininara hans og læriföður,
de Gaulle hershöfðingje, að
láta nokkurm segja sér fyrir
verkum eða viðurkenna ósigur.
Þegar hann tók
við embætti
Pompidou var kjörknn for-
seti Fiiakldainds í júm 1969 eft-
ir affigrimmilega baráttu við
Alan Poher. Haon þótti slyng
ur stjómmáiamaður, óvenju
fróður maður og vel að sér og
lítt fyrir að gera sér rellu út af
smámunum. Majrgir töldu að
þegar hainin héldi innreið sína
í Elysée höH myindi renina upp
nýtt tímahil í sö.gu Frakklands
og einmig Evrópu og þó efaðist
enginn um, að hann myndi hlúa
að arfkáfð de GauUe og áihrifa
hershöfðjnigjanis myndi gæta í
aittrikum mæli. Þetta hefur
reynzt rótt, en þó hefur reynd-
5n orðið sú, að á allra síðustu
ðxum, hefur Pompidou lagt sig
verulega fram um að móta sjálf
stæða stefnu í imnan- sem utan
ríkismálum og ekki alltaí víst
að de Gaulie hefði lagt bless-
un sina yfír aliar hams ákvarð-
anir.
ÍÞó svo að Pompidou væri sá
stjómmáiamaður, sem Frakk-
ar teldu sig þá þedtkja eiinna
bezt, var hann að mörgu lieytS
óráði/n gáta. Fortið hans þótti
ekki varpa Ijósi á eða gefa
neima raumhæfa visbendingu
um íramtíðina. Hann hafði að
vísu gegnt embætti forsœtis-
ráðherra í sex ár, þegar hiann
varð foTseti — og var sltkt nán
ast eimstætt í Frakklandi um
tugi áira. En mörgum þótti það
hafa aukið enn á ieyndardóm-
imn frekar en ieyst hanm.
Á þessium sex árum var f ram
íyigt mörgum af helztu stefnu-
málum de Gauiile, þar á meðal
má nefna ákefð hans að halda
Bretum utan við Efniaihags-
bandalagið, brottvísun bækt
stöðva Atlantshiafsibamdaiags-
ins frá Frakklamdi, tiiraunir
voru gerðar með að hverfa aft-
irr til guHfótarins og afstaða
var mörkuð til Sovétríkjanna.
Samt var mjög erfrtt að greina,
hver var persónuiegur þáttur
Pompidous í öHum þessum mál-
um. Þvi að sú staðreynd hlasti
við augum, að þrátt fyrir all-
an frama Pompidous og vel-
gengni, sem kennara, banka-
stjóra og stjónnmálamanns —
hafði hann aliitaf verið undir-
tyHa. Nú rann loks upp sú
stund í Kfi hans, að hann værí
komimm í þá aðstöðu að verða
æðsti stjómandmn. Einhverra
hluta vegna hafði jafnan svo
æxlazt tH, að hann hafði aldrei
þurft að framkvæma eigin
stefnu eða taka á sig endan-
tega ábyrgð gerða sinna. Fram
að því að hanin varð forseti
hafði mjög iáitt komið fram,
sem benti til fráhvarfs hans
eða andúðar við stefnu de
GauHe. Engu að siður iagði
Pompidou á það ríka áherzlu
í kosningabaráttunmá fyrir 4
árum, að hann væri ekki berg-
mál forsetans gamia og hanm
gerði sér grein fyrir því, að
þjóðin vildi breytingar án
átaka og óróa. Og þegiarr málið
er brotið til mergjar má ætla
að Pompidou hafi fyrst og
fremst komizt tiil vaida vegna
þess að de Gaulle hafði beðið
ósigur og sagt af sér fáeinum
vikum áður.
Kostir hans sem
stjórnmálamanns
Margir hafa líkt Pompidou
við Harold Wilson. Hann er
meistaralega slyngur og ieik-
dnn stjómmáJaimaður. Hann er
Með de Gaulle. Myndin
einnig afar ráðríkur og sagður
vera öðrum snjallari í um-
gengni við annað fóik. Þar með
er karmski upp talið, hvað líkt
er með þessum tveimur mönn-
um. Pompidou hefur oft forð-
azt að gefa loforð ef hamn hef-
ur séð fram á að erfítt verði
að efha þau. Eins og Nixon
Bandaríkjaforseti kappkostaði,
hefur bairm reynt að fá orð fyr
ir að vera taMmn traustur, en
ekki hirt um að vera sagður sér
lega hugmyndaríkur.
Ætt hans og uppruni
Að mörgu leyti er Pompidou
dæ-migert afsprengi hins
framska stjórnarfars. Harm er
sonairsonur fátæks bónda í Au-
er frá árinu 1967.
veregne og foreldrar hans voru
keranarar. Þegar honum var
gert kleift að ganga mennta-
veginn, sökkti hann sér niður í
námið og varð strax afburða
nemandi. Hamn fíaug í gegnum
„Agrée“ prófíð vóð Ecole Norm
aie með sérstökum glæsibrag,
en það próf skipar ungum
námsmörmum i fremstu röð
menntamanna og valdamanna
Fnakkiands.
Hann fékkst við kermslu í
Marseilles í tiu ár og sáðam í
París. Á þessum árum átti
hann þann metmað einan að
standa sig vel í stöðu simni sem
kennari og æðsti draumur hans
þá virðist bafa verið að Mjóta
bókava rðarem bætti skólans.
Pompidou hefur alla tíð verið
bókhneigður maður með aí-
brigðum og fróður er hairm svo
orð er á gert. Hann þykir bet-
ur heirna í skáldskap t.d. Baud
elteire og ApoBaimaire en flest-
ir aðrir. Það vakti til dæmis at
hygli í ræðu sem hann hélt ein
hverju siinni að harnn vitnaði
þar fyrirhafnarteust í Ijóð sex
franskra síkálda. Hann hefur
gefið út safn ritgerða um bók-
menntir og franska ljóðagerð.
Hann er mikill aðdáandi André
Malraux og sjálfur hefur bann
allitaf átt þarrn draum að fást
við ritstörf.
Heimsstyrjöldin
síðari
1 heimsstyr j öldinni síðarí
var hann fótgönguliðsforingi,
unz Frakkland féil í hendur
Þjóðverjum árið 1940 og kom
hann Htið við sögu á meðan á
hemámi þeirra stóð. Þó hafði
hann samúð með frönsku neð-
an jarðarh reyf ingunni og hann
gerðist ákafur og heitur stuðn-
ingsmaður de Gaulie. Þegar
Frakkland hafði verið frelsað
úr klóm nasista árið 1944 og
Pompidou reit Réne Brouillet,
einum helzta ráðgjafa de
Gaulie, bréf tii að biðja um
srtarf, notaði harm þá gömlu
aðferð, sem tíðkuð er ekki síð-
ur í Frakklandi en amnars stað-
ar að færa sér í nyt kunnings-
skap við gamlan skólabróður
til að komast áfram. De Gaulle
var að skhma í krinigum sig eft-
áar pennafærum mamni og Brou-
iDet og Pompidou höfðu verið
góðir vinir þegar þeir voru sam
an við Eeole Normale.
Síöan tekur við
„ritarastarf11
hjá de Gaulle
Hann fékk virmuna, sem
bamrn sótti um og starfaði i
þágu gaullista næstu tvö árin,
aðallega Við að semja ræður og
gera tiHögur. Mikið orð fór af
gáfum harns, hann vann hið
gagnlegiasta starf og gamall
samstarfemaður de Gaulie
Tnimntist þess síðar, að Pompi-
dou hefði jafmam verið á næsitu
grösum þegar t!il hans þurfti
að leifta.
Á fyrstu árum samviirmu
simnar við de GauHe, fékksrt
Pompidou þó aðaHiega við
mirmiháttar málefni, nánast
fjöiskyldumál hersihöfðingjians.
En þannig létti hann af de
Gaulie mörgum áhy.ggjum og
de Gauile og kona hans gátu
aldrei fulliþakkað honium, að
hanm tók að isér að stjónna góð
gerðarsjóði, sem stofnaður var
í minniingu önnu, vangefínnar
dóttur þeirra.
Engin ásrtæða er til að ætla
að ekki hafi búið heilt undir
hjá Pompidou. Hann var mik-
ill aðdáandi de Gauiles og sum
ir sögðu að hairun tilbæði hann-
Hajnn hafði mikla ánægju af
þvi að vinna fyrir hann, þótt
önmur störf hains ættu eiinmi.g
huga hans, fyirst í þjónustu rik
isl'ns og síðar i Rotsohildbiamka
& árunum 1946—1958, þegar de
GauUe hafði engin afskipti af
Georges og Ulande með ungt baraabam sitt, Thomas.