Morgunblaðið - 31.05.1973, Blaðsíða 6

6
MORGLTNIBLAÐÍÐ, FIM.MTUDAGUÍR 31. MAÍ 1973
Síðasit þegar forsetamir Nix
on og Pompidou ræddust við, á
fundimuTn á Azoreyjum í desem
ber 1971, voru efnahagsmál og
viðskipti aðaiumræðuefni
þeirra. Þessi mál hafa jafnan
verið efst á baugi þegar þeir
hafa hitzt að máli og fundurinn
í Reykjavik verður engin und-
antekning.

.
Nixon og Pompidou í Washington 197«.
Fyrri fundir
forsetanna
Pompidou hafði lengi gagn-
rýnt stefnu Bandaríkjanna í
gjaldeyrismálum áður en Azor-
eyjafundurinn var haldinn og
það var þvi töluverður sigu/r
fyrir hann að ákvörðun Nixons
um að fella gengi dollarans um
8,6% og afnema 10% innfiutn-
ingstoll, sém hahn hafði seft á
nokkrum mánuðum áður, var
fyrst birt opinberlega í sameig-
inlegri yfirlýsingu þeirra á
fundinum.
Að visu hafði Nixon tekið
þessa ákvörðun áður en fund-
urinn var haldinn og hann fékk
Pompidou til þess að fallast á
að víkka bilið sem frankinn
fengi að fljóta á milli, lækka
tolla á innflutningi frá Banda-
rikjunum og taka þátt í þvi
með öðrum aðildarlöndum Efna
hagsbandalagsims að hefja
sammingaviðræður við Banda-
rikin um viðskiptamál.
Nixon hlaut k)f fyrir hug-
rekki sem hann hefði sýní með
ákvörðun sinni um gengisfelil-
inguna. Báðir forsetamir gáfu
verið ánægðir með fundinm á
Azoreyjum, en nú er kominn
timi til þess að taka þessi mál
fyrir að nýju. Eftir á að koma í
ljós hvort Reykjavíkurfundur-
inn verður eins árangursrítour.
Fundurinm á Azoreyjum var
haldinn í bæ við Angra do
Heroismo, Hetjuflóa. Haft var
á orði að Nixon hefði orðið
starsýnt á farkost Pompidous,
hijóðfráa Concorde-þotu, sem
hann ferðast einnig með til
Reykjavíkur. „Ég vildi að við
hefðum smíðað svona flugvél
sjálfir," á Nixon að hafa sagt.
Greinilegt var á Azoréyja-
fumdinum að andrúmsloftið i
samskiptum Frakka og Banda-
rikjanna hafði breytzt mikið
síðan á valdadögum de Gaulles
hershöfðingja. Pompidou hafði
sjálfur átt mikinn þátt I að
breyta þessu andrúmslofti tii
batnaðar þegar hann fór í opin
bera hehnsókn til Bandarikj-
anna í febrúar/marz 1970.
Bandaríkjaferð Pompidous
var kötluð „sáttaveizla" gam-
alla bandamanna, sem hefðu
fjarlægzt vegna kuldalegs stæri
lætis de Gaulles og Johnsons
forseta. Aðaltilgangur ferðar-
innar var að koma á persómu-
legu sambandi milli Nixons og
Pompidous. Öilum virtist bera
saman um að það hefði tekizt.
„Við skildum hvor annan,“
sagði Pompidou að loknum við
ræðum við Nixon. „Við glim-
um við vandamálin á sarna
hátt,“ bætti hamm við. Og Nix-
om sagði: „Ég hélt að Pompi-
dou væri settlegur Parisarbúi
en staðfesta hans og
ákveðni hafði mikil áhrif á
mig.“
I*að skipti því ekki mildu máli
þótt mótjmælaaðgerðir vegna
sölu Frakka á 110 Mirage þot-
um til Líbýu vörpuðu skugga á
heimsóknina.
Ekki verður sagt að eins vel
hafi farið á með Nixon og de
Gaulle þegar Nixon kom við í
Paris á átta daga ferð sinni til
Evrópu i marz 1969, nokkrum
mánuðum eftir að hann tók við
embætti.
Kumnur bandariskur blaða-
maður, Hugh Sidey sagði: „Und
ir lokin varð andrúmsloftið ein
hvern veginn þvingað og óþægi
legt. Nixon virtist ekki nógu
öruggur með sjálfan sig.“
Þessi ferð Nixons var fyrsta
tilraunin sem hann gerði til
þess að endumýja samskipti
Bandaríkjanna og Evrópu. Em
de Gaulle var helzti þröskuld-
urimn sem stóð i veginum.
Deilan við Frakka um framtíð
NATO og Efnahagsbandalags-
ins spillti viðleitni Nixons.
Ekki bætti klaufaskapur sem
Nixon sýndi úr skák. Áður en
hamn kom höfðu frönisk Möð
Mrt ræðu þá sem Nixon aatlaði
að halda við komuna, en þeg-
ar hann flutti hana sleppti hiajnn
úr hástemmdum lofsorðum um
de Gaulle sem höfðu verið í
ræðunni. »
Þó lagði Nixon sig fram um
að stuðla að sáttum Bandaríkja
rnannia og Frakka og lauk ræðu
sinni með tilvitnun í Benjamím
Franklim: „Allir eiga sér tvö
föðurlönd, Frakklamd og si'tt eiig
ið. Vive la Framee!“
De GauUe var næstum þvi
eins hástemmdur: „Á mmdan-
förnum 200 árum, þegar ailt
hefur gerzt, hefur ekkert getað
slökkt vináttu lands okkar við
land ykkar. Vive les Etas Unis
d’Amerique!"
Þrátt fyrir allt tókst Nixom
að stuðla að vinsamlegra amd-
rúmslofti í samiskiptum Bamda-
ríkjamamna og Frakka. „Vamda
mál heimsins sem við lifurn í
eru of erfið tii þess að endiuir-
taka gömul slagorð og ræða
gömul deilumál," sagði Nixom.
Og þíðu gætti í sambúð Frakka
og Bandarikjamanma sáðustiu
valdaár de Gaulles.
Andúð de Gaulles á Bamda-
ríkjamörununi og forsetum
þeiira var alkumn. Hanm kall-
aði Roosevelt „lygavitni", sagði
um Eiisenhower að hanm væri
ekkert undrandi á því sem sagt
væri um golfmermsku hans að
„pútt“ hæfðu horrnm betur em
langskot, kaliiaði Truman „kaup
mann“ og Johnson „vörubíl-
stjóra“ eða „hermanm í Útíetnd-
ingahersveitinni“ og sagði að
Kennedy væri eins og „aðstoð-
arhárskeri“ sem „rakaði sig
gegnum vandamál".
De Gaulle sagði þetta þó án
þess að þekkja Bandaríkjafor-
seta náið, en ha«n gat aldirei
fyrirgefið þeim að þeir sýndu
Frökkum ekki tilhlýðilega virð
ingu sem bandamamni að því er
honum famnist í stríðinu. Bn vel
fór á með honum og Kenmedy,
bæði þegar Kennedy fór i ferða
lag sitt til Evrópu og þegar de
Gaulle fór til Bandaríkjanna í
apríl 1960.