Morgunblaðið - 03.06.1973, Blaðsíða 14

14
MORGLTNBLAÐIÐ, SUNNUDAGU'R 3. JÚNÍ 1973
Fyrra þorskastríöiö:
tiíinu
tveir
sinni skotið á
togarar teknir
MEÐAN á síðasta þor.skastríði
stóð, þegar Island færði út í 12
mílur, var oft fjörugt á miðun-
um en ekki voru nema tveir land
helgisbrjótar dregnir fyrir is-
lenzka dómstóla og aðeins
einu sinni var skotið föstu skoti
í skip. Tvisvar í viðbót komust
varðskipsmenn um borð i brezka
togara en i annað skiptið var
„rænt“ og í hitt skiptið fengu
þeir skipanir frá yfirvöldum um
að láta hann fara.
1. september 1958 gátu Islend
dngar teflt fram sjö varðskipum.
Það voru Þór, María Júlía, Sæ-
björg, Óðinn, Albert, Hermóður
og Ægir. Auk þess átti Landhelg
isgæzlan þá Katalínufluigbátinn
Rán. Þór var þá stærstur og
rgangmestur varðskipanna þvi
Ægir og Óðinn sem nefmdir voru
að framan voru gömlu skipin
sem báru það nafn. Það var ekki
fyrr e<n i stríðslok sem nýi Óðinn
bættist í hóp'nn.
Valafell
tekið
Valafell hét fyrri brezki tog-
arinn sem færður var til hafnar.
Það var 1. febrúar 1959 sem v.s.
Þór renndi út úr Seyðisfirði
snemma morguns og hélt grunnt
norður með landi. Skipherra var
Eiríkur Kristófersson. F'jó
eftir að látið var úr höfn sáu
varðskipsmenn togara að veiðum
út af Loðmundarfirði og þótti
hann nærri landi.
Skömmu síðar hitti Þór tvö
brezk varðskip og var heilsazt
kurteislega. Þórsmenm fylgdust
með togaranum og þegar þeir
sáu að hann var að toga í áttina
ti'l lands var sett á fulila ferð og
þegar komið var að honum voru
igefin stöðvunarmerki. — Hann
reyndist vera 8,8 sjómíiur fyrir
innan 12 milumar og 0,8 mílur
fyrir innan línuna frá 1952.
Eiríkur sk'paði að sett yrði út
merkidufl og tilkynnti togaran-
um að hann væri að ólöiglegum
veiðum og bátur yrði sendur til
hans. Ekki beið togiarimn þess að
báturinn yrði sjósettur heldur
setti á ferð til hafs, þótt hann
væri ekki búinn að innbyrða vörp
una. Jafnframt kalláði hann á-
kaft á brezk hersk'p sér tid full-
tingis.
Hótuðu
að sökkva
v.s. Þór
Það leið ekki á lömgu þar til
brezka hsrskipið Corunna kom á
*
Ægir tekur Lord Montgomery.
vettvang og kallaði Eiríkur til
þess og bað það sjá um að togar
inn stanzaði, en því var ekki
smnt. Eiríkur tilkynnti þá togar
anum að skotið yrði á hann ef
hann nærni ekki þegar staðar.
Togarinn skeytti ekki um aðvör
unina og lét þá Eiríkur skjóta
púður.skoti.
Corunna hraðaði sér á vett-
vang, beindi öll'um sdnum kanón
um að Þór og hótaði að skjóta á
varðskipið ef það skyti á togar-
ann. Eiríkur svaraði því til að ef
herskipið sæi ekki til þess að
toigarimn stanzaði, þá myndi
hann skjóta á hann. Þetta dugði
og nárnu bæði togarinn og her-
skipið staðar.
Nokkrum miinútum slðar kom
herskipið Agincourt siglandi á
mik'lli ferð og með allar byssur
mannaðar. Agincourt var forystw
skip brezka vemdarflotans þegar
þetta gerðist og var Sinclair, jari,
yfirmaður þess þar sem Ander-
son, hinn þekkasti brezku yfir-
mainnanna var í London.
Sinclair fór og mæidi stað'nn
þar sem Þór setti út duflið og
bað síðan um að fá að koma um
borð i Þór. Þegar þangað kom
voru honum sýnd sjókort varð-
skipsins og honum boðið að mæla
sjálfur duflið með sextant varð-
skipsins. Flotaforinginn féllst á
þetta og að mælingu lokinni
staðfest'. hann skrifieiga að hann
teJdi mælimgar Þórs réttar en
samkvsemt þeim hafði Valafell
verið að veiðum 0,8 sjómíliur inn
an gömlu 4 mílna markanna.
jarlinum á að togarinn hefði
verið tekimn innan 4 mílna land-
helg nnar.
Svo var byyrjað að biða fýrir
mælanna frá London og fyl'gdi
Þór togaramum eins og skuggi á
meðan. En það liðu um fjórir sól
arhringar þar til þeim í London
tókst að taka ákvörðun um að
togarinn skyldi afhentur Islend-
ingum. Ro'land Pretious, skip-
stjóri á Valafelili var þá gersam
lega farinn á taugum og þurfti
læknishjálp.
Togarinn var færður inn til
Seyðisfjarðar og þar dæmt í mál
inu. Lyktaði því þann'ig að Pret
iou-s var dæmdur í 74 þús-und
króna sekt í landhelgissjóð og
afli og veiðarfæri g,erð upptæ-k.
Aflinn var lítill en veiðarfærin
voru metin á 71 þúsund krónur.
Lord
Montgo-
mery
tekinn
Það var svo Ægir sem tók
næsta tog.ara, Lord Montgomery
og var Ægir. undir stjórn Þórar
ins Bjömssonar, skipherra. Það
var 23. apríl 1959, sem Æigir kom
að Lord Mantgomery að veiðum
næstum níu sjómí'lur innan fisk
veið'takmarkaona vestur af Vest
mannaeyjum. Varðskipið setti út
dufl og skaut þremur aðvörunar
skotum, en brezka herskipið Ten
by kom á vettvanig og hmdraði
frekari aðgerðir.
Yfirmaður Tenbys, féllst á að
mæla stað duflamna og bar þeim
saman við mselinigár Þórarins.
Hann viidi þó ekki leyfa varð-
skipimu að fara m-eð togarann til
hafnar, þar sem hann hefði ekki
verið að veiðum innan 3 mílna
laindhelginnar sem breaka stjórn
in viðurkenndi.
Þórarinn benti honum á að
þetta væri sams konar tilvik og
þegar Valafell var fært til hafn-
ar tve'imiur imánuðuim áður og
kvaðst hann þá ætla að fá fyrir
mæli frá yfirboðurum sínum.
Togarinn
afhentur
Ægi
Lauvst fvrir klukkan tiu kvö d
ð eftir, kallað: sk'pherranm á
Tenby, Þórarinn upp í ta'stöðinni
Framhald á bls. 31.
I»ór hefur rennt sér upp að liliðinni á brezkum togara. Varðskips
menn á brúarvængnum kalla yfir í hátaiara og stefna skipstjór-
anum fyrir landhelgisbrot.
Slæmur
á taugum
Nú upphófust miklar samninga
viðræður en Eiríkur lét hverg.
sinn hlut og varð niðrstaðan sú
að jarlinn lofaði að viðlögðum
drengiskap að sleppa togaranum
1 hendur íslendinga ef hann fengi
heimiid frá London. Eiríkur hafði
þá harðne tað að leyfa togaran-
um að fara og láta málið ganga
diplomatiskar leiðir. Benti hann
Sjóliðar af Eastbourne ráðast tii uppgöngu í Northern Foam.