Morgunblaðið - 03.06.1973, Blaðsíða 17

16
MORGWNTBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. JÚNl 1973
MORGUNBLAÐIÐ, SU'NNUDAGUR 3. JÚNÍ 1973
17

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Augiýsingastjóri
Ritstjóri og afgreiðsla
Auglýsingar
Askriftargjald 300,00 kr.
I lausasðlu
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jönsson.
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10-100.
Aðalstræti 6, simi 22-4-80.
á mánuði innanlands.
18,00 kr. eintakið.
C'jómannadagurinn er í dag.
^ Ef að líkum lætur mun
hann mjög mótast af þeim
hörðu átökum, sem nú standa
yfir á fiskimiðunum milli ís-
lenzkra varðskipa og brezkra
togara og herskipa. Atburð-
irnir á miðunum fyrir austan
að morgni sl. föstudags sýna
glögglega hve mikil heift rík-
ir meðal brezkra togara-
sjómanna í garð varðskip-
anna. Framferði dráttarbáts-
ins brezka, sem lýtur yfir-
stjórn brezka flotans er
hneykslanlegt. Ráðizt er með
öllum tiltækum ráðum að
minnsta varðskipi Landhelg-
isgæzlunnar, sem í þokkabót
er óvopnað. Skipherrann á
Árvakri og skipshöfn hans
stóðu sig frábærlega vel í
þessari hörðu viðureign. 1
fyrsta skipti frá því að brezki
flotinn kom inn fyrir 50
mílna mörkin tókst íslenzku
varðskipi að klippa á togvíra
brezkra togara. Sýnir það
hæfni varðskipsmanna okk-
ar, að það skyldi takast við
svo erfiðar aðstæður.
hættu. Vegna skynsamlegr-
ar framkomu skipherra og
skipshafnar bíður málstaður
okkar ekki það tjón, sem elia
hefði getað orðið.“
í grein sinni gagnrýnir
Geir Hallgrímsson hina póli-
tísku yfirstjórn Landhelgis-
gæzlunnar, sem er í höndum
Ólafs Jóhannessonar, fyrir
skort á stefnumörkun, sem
hafi gert varðskipsmönnum
okkar erfiðara að sinna
skyldustörfum sínum. Vara-
formaður Sjálfstæðisflokks-
ins er ekki einn um þessa
gagnrýni. Fyrir nokkrum
vikum sauð upp úr hjá skip-
herrum á varðskipunum
vegna þess hversu mjög hend
ur þeirra hafa verið bundnar
varðskipsmönnum sjálfum.
Um þá stefnu, sem fylgja ber
í landhelgismálinu og við
gæzlustörf segir Geir Hall-
grímsson almennt í grein
sinni: „Mannslíf geta verið
í hættu og ekki þarf mikið
út af að bera til þess, að þeir
atburðir verði, sem ekki
verða bættir. Við verðum því
að leita allra úrræða til þess,
að landhelgismálið þróist
ekki þannig, að enginn mann-
legur máttur fái við ráðið
Eftir hernaðarlegt ofbeldi
Breta, hefur almenningsálitið
í heiminum snúizt mjög á
sveif með okkur. Við hljót-
um því að varast að grípa til
svo örlagaríkra ráða, að mál-
staður okkar bíði hnekki af
út á við og við séum settir
Á SJÓMANNADAG
í grein í Morgunblaðinu sl.
fimmtudag fjallaði Geir Hall-
grímsson, varaformaður Sjálf
stæðisflokksins um Everton-
málið og störf Landhelgis-
gæzlunnar. í grein þessari
sagði hann m.a.: „Nú þegar
atburðirnir hafa sem betur
fer ekki reynzt eins alvarleg-
ir og útlit var fyrir og fyrstu
fregnir hermdu, ber sérstak-
lega að þakka skipherranum
á Ægi og skiphöfn hans að
hafa verið afar varkár og
stofna ekki mannslífum í
og áttu þeir langan fund með
dómsmálaráðherra. Að þeim
fundi loknum fengu þeir
mun frjálsari hendur í störf-
um sínum, sem m.a. leiddi
skjótlega til uppgjafar brezku
togaraskipstjóranna er þeir
sigldu út úr landhelginni og
kröfðust herskipaverndar. ’ Af
þessu er ljóst, að gagnrýni
Geirs Hallgrímssonar á póli-
tíska yfirstjóm Landhelgis-
gæzlunmar á fullan rétt á sér
og er í samræmi við þau
sjómarmið, sem ríkt hafa hjá
á sama bekk og Bretar.“
Þótt sjómannadagurinn
muni að þeesu sinni mótast
mjög af baráttu okkar fyrir
viðurkenningu á 50 mílma
fiskveiðilögsögu íslands fer
ekki hjá því, að náttúruham-
farirnar í Vestmammaeyjum
og hinar erfiðu aðstæður, sem
sjómenn í Vestmannaeyjum
búa við, setji einnig svip simm
á þenman dag. Ekki þarf að
hafa mörg orð um þýðingu
sjávarútvegs og fiskiðnaðar í
Vestmannaeyjum fyrir þjóð-
arbúið í heild. Á þessum degi
er sérstök ástæða til að vekja
athygli á því, hversu djarf-
lega sjómenn og útgerðar-
menn í Vestmannaeyjum
hafa brugðizt við þeim vá-
legu atburðum, sem þar hafa
orðið.
Þrátt fyrir gosið á Heima-
ey og þá miklu röskun, sem
varð á útgerð Vestmannaey-
inga tókst sjómönnum það-
an að draga furðu mikinn afla
úr sjó. Aílaminmkun þeirra
frá fyrra ári varð mun
minni en vænta mátti.
Þetta hefur að sjálf-
sögðu ómetanlega þýðingu
fyrir afkomu þjóðarbúsins á
á þessu ári. En þrátt fyrir
þennan góða árangur er
ljóst, að miklir erfiðleikar
munu steðja að sjómönnum
og útgerðarmönnum í Vest-
manmaeyjum, ef ekki verður
hægt að gera þaðan út næsta
vetur. Hér er um að ræða
vandamál sem taka verður
föstum tökum. Sjómennska
er okkur íslendingum í blóð
borin. Starf sjómannsins er
undirstaða að þeim góðu lífs-
kjörum, sem við búum við í
þessu landi. Þess vegna má
það aldrei gerast, að starf
sjómannsins íslenzka verði
ekki metið sem skyldi eða að
þjóðin rofni úr tengslum við
þessa undirstöðu tilveru okk-
ar í þessu landi.
GÍSLl J. ÁSTí»ÓRSSON EINS OG MÉR SÝNIST
Um mennina í morgun-
kjólunum og annað slíkt
ÉG veit ekki nema menn séu
búnir að gleyma fréttinnii, en
í síðastliðnum mánuði gerðust
þau ótíðinidi suður á Grikk-
iandi að kínverski sendiheir-
ann á þeim slóðum var kall-
aður heim af því hann hafði
rambað í vitlausa kokteil-
vedzlu. Mig minnir að það hafi
verið i sendiiráði Kuwait sem
hann taldi sig staddan með
bros á vör, en til allrar ógæfu
fyrir hann kom á daginn að
það var raunar sendimð ísra-
els.
Nú mundi maður ætla að
undir venjulegum kringum-
stæðum væri svona atvik ekki
alvarlegt. Venjulegt fólk hefði
bara beðið húsráðendur inn-
virðuiega forláts og ekið sið-
an í loftinu í réttu veizluna
og femgið sér meira viský. En
í diplóimiatinu eru kringum-
stæðumar aldrei venjulegar.
Þar er sýndarmenmskan ekki
einungis sjálifsögð: hún er nán
ast það eina sem diplómatinn
þarf að vera virkilega útsmog
inn i.
Ég veit ekki hvort þið haf-
ið skoðað myndirnar sem
blöðim birta annað slagið úr
diiplómatiskum samkvæmum.
Ég á ekki við hvort þið hafið
skoðað þær út frá því sjónar-
miði hverjdr hafi komizt að há
borðinu, hverjum hafi tekizt
að ryðja sér braut upp að for-
setanum eða hvort svo
skemmtiiega hafi nú viljað til
að kona ræðisroaninis okkar í
Iran hafd mætt í nákvæmliega
samskonar kjól c»g kona ræð-
ismanns okkar í Banglades,
en ef svo er þá er önnuir venju
lega á gægjum bakvið pálm-
ana í vmstra horninu oig him
ranghvol'fir í sér augunum
imnii í pálmalundinum í himu
hornimu. Ég á við hvort þið
hafið mokkurntíma grandskoð
að faoies-iið á gestunum, sem
er latína og þýðir panna, fés,
ásjóna.
Við nákvæma athugun kem
ur sitthvað athygliisvert í
ljós. Þessar myndir eru til
dæmis geróli'kair hópmyndum
af íþróttagörpum (þar sem
alldr eru að basla við að koma
sér upp brjóstkassa) eða ný-
stúdentum (þar sem alíir eru
að rembast við að láta ekki
sjá á sér) að ég nú ekki tald
um myndimar úr fiskvinnslu-
stöðvunum sem Sölumiðstöð
hraðfrystihúsanma notar stund
um í auglýsimgarnar sínar í
Iceland Review (þar sem öllu
starfsliðinu hefur verið mok-
að úí á hlað og nýuppgerð
fyriirsæta færð inm í staðinn
og stendur þarna í skraddara-
saumaðri svuntu og pjakkar
skelfimgu lostim i stífpressað
ýsuflak sem fjörutíu verka-
komur haía venið aö þvo og
snyrta siðan klukkan sjö um
morguninn).
Myndiir úr diplómatiskum
samkveamum eru af allt öðr-
um toga spunnar. Menn mæta
ekki í sl'íkar veizlur af því þá
langi það. Hehnimiguriinn er
komimn þama af einskærri
kurteisd og hinn helmimgurinn
af því hann þorir eikki annað.
Andlitið á gestumum er Mka
oftast þanniig eims og þeir hafi
verið að taka lýsd. Ef einhver
er brosleitur þá veit það þar
að auki alls ekkd á gott. Þá
er viðbúið að hann sé komimn
í kippinn. Næst byrjar hann
að kitla framreiðsi ust úlkum -
ar og að kasta si'trónuberki í
heiðursgestimm. Síðan brýtur
hann óbætaniegam kínverskan
vasa og týnir skónum sinum.
Þá kássast hann upp á hús-
freyjuna og ber henni það á
brýn að hún sé með kartöflu-
nef. Þá fótbrýtur hamn gest-
gjafann. Loks stékkur hann
upp á veizluborðið og hlamm-
ar sér ofan í rækjusalatið þar
sem hamn hnakkrífst við hum
arsalati'ð þangað til yfirþjómn
imm lempar harnn fram í eldhús
og sezt afan á hann. En áður
en þetta gerist er þvi miður
vemjulega búið að reka ljós-
myndarana á dyr, svo að þær
íslenzkar kokteidveizlur sem
okkur er leyft að sjá i blöð-
unum sýnast oft talsvert virðu
legri en þær eru í raum og
veru.
Kínverski diplómatimin sem
fór veizluvdUt fær eflaust bágt
fyriir. Það bætir ekki úr skák
að í þrátefll Araba og ísraels-
manna eru Kínverjar einlæg-
ir stuðnimgsmenn þeirra fyrr-
nefndu (þegar þetta er niitað)
og jafn eindregni'r andstæðing
ar þeinra síðarnefndu (þegar
þetta er ritað). Auk þess hef
ég þann kínverska grunaðan
u*m að kumma ekki eirnu sinmi
diplómatiska siði, en ef yfir-
borðsmenmskan sem ég nefndi
í upphafi er sterkasta vopn
diplómatsins þá eru siðaregl-
urnar vissulega bezta Skjól
hans. Það er svo aBt annað
mál að þær eru öllum mönn-
um gjörsamlega óskidjanlegar
sem ekki hafa diplómatiskt
hugarfar. Af hverju eru ddpló
matar tiil dæmis alltaf að mæta
á ráðstefnum einungis til
þess að reka nefið upp í loft
og strimsa út aítur? Það má
næstum segja að svo sé kom-
ið að einu ráðstefnuirnar sem
diplómatar séu nokkurnveg-
inn vissir með að mæta á séu
einmitt þær sem þeir ætla sér
ekki að mæta á. Á öðrum ráð
stefnum sofa þeir ýmist í kapp
við næsta mann ellegar flat-
maga á vindsæng heima hjá
sér og éta poppkom.
Annar diplómatískuir siður
sem ég ski'I heldur aldrei (en
sem mig langar samt að drepa
örlltið á í lokin) er afhending
trúnaðarbréfsins sem all't virð
ist vel'ta á. Diplómatinn er þá
drifinn 1 morgunkjól og diriif-
inn suður til Bessastaða þar
sem hann drífur í forsetann
Franih. á bls. 25
Reykjavíkurbréf
----- Laugardagur 2. júní--
Asklok
fyrir himin
Ánægjulegt er, hve fund-
ur Pompidous, Frakklandsfor-
seta, og Nixons, forseta Banda-
rikjanna, í Reykjavík hefur far-
ið vel fram. Enginm getur sagt
um það á þessu stigi, hve merk-
ur þessi fundur verður síðar tal-
inn, þegar saga okkar tíma verð
ur rituð. En kannski á hann eft-
ir að marka meiri tímamót en
ýmsir vilja vera láta, ekki sizt
vegna þess, að Nixon Banda-
ríkjaforseti hefur kallað þetta
ár: Evrópuárið — og hyggst
leggja meiri áherziu á samstarf-
ið við Vestur-Evrópulöndin en
Bamdaríkjastjóm hefur gert sáð-
ustu árin. Er það vissu-
lega ánægjulegt fyrir íslendinga
að hafa átt þátt í því að binda
vestræmar lýðræðisþjóðir nánari
böndum. Mikilvægi Islands hef-
ur aukizt í augum umheimsins
fyrir bragðið og virðing þess út
á við. Island hefur stækkað, en
andstæðingar þess, að fundur-
inm yrði hér haldinn, hafa mimnk
að. Músarholusjónarmið þeirra
eiga engan rétt á sér á 20. öld-
inni og brambolt þeirra er ekki
merkilegra en dálitili drauga-
gangur aftan úr öldum. Þetta
fólk hefur asklok fyrir himin.
Hitt er annað mál, að fundur
þessi hefur sýnt mönnum vinnu-
brögð kommúnista betur en flest
annað. Á sama tórna og ráðherr-
ar þeirra hafa boðið þess-
um tveimur forsetum vinaþjóða
okkar að halda fund sinn hér
á landi hafa undirtyllur þeirra,
málgagn og viðhlæjendur reynt
að gera fundinn og forsetana
tortryggilega, jafnvel reynt að
koma af stað ólátum. En þeir
sem séð hafa um öryggi allt í
sambandi við fundinn — og þá
ekki sizt íslenzk lögregla og ung
ir varaliðsmenn — eiga þakkir
skilið fyrir mikilvægt starf sitt.
Skipulag allt og undirbúningur
hefur verið með þeim hætti, að
enginn vafi er á því, að fleiri
slíkir fundir eiga eftir að vera
haldnir hér á landi og mundum
við fagna hverjum þeim þjóðar-
leiðtogum, sem hingað vildu
koma, til þess að auka skilning
og vináttu þjóða í milli, hvort
sem þeir væru frá vestrænu eða
austrænu landi.
Mikið af þvi brambolti, sem
andstæðingar fundarins efndu
til, er sprottið af kommúnistisk-
um hroka en ekki þjóðlegum
metnaði og ættu menn að skilja
rækilega á milli þessa tvenns.
Einna mesta athygli hefur
vakið direifibréf æðsta prests
kommúnista hér á landi, Krist-
ins E. Andréssonar, sem Morg-
unblaðið hefur birt úrdrátt úr.
Komomúnistar Voru svo smekk-
lausir að boðsenda dreifibréf
sitt heirn tl'l fcnrsætisráðherra eft
ir að þjóðinni hafði verið skýrt
frá Evertonmálinu — og lýsir
það vel starfsháttum fulltrúa
þeirra í rikisstjóminni og hrá-
skinnsieik þeirra.
í bréfinu reynir æðsti prest-
urinn — eða allsherjargoðinn —
að tala digurbarkalega um
„þjóðsvikara", en það eru allir
þeir, sem eru annarrar skoðun-
ar en þessi áratugagamli þoku-
lúður austrænnar einræðis-
stefnu hér á landi (talsmaður
hennar að eigin mati). Það hlýt-
ur að vekja verulega athygli, að
alisherjargoðinn rauði ræðst á
rikisstjómina fyrir boðið, en
sérstaklega fer það í taugarnar
á honum, að Atlantshafs-
ríkin skuli hafa fengið landhelg
isdeiluna til umræðu, enda
líta Islendingar einna helzt
þangað, þegar þeir hugsa um
úrræði til lausnar þessari
hættulegu deilu, og ekki sizt,
þegar þeir fjalla um inn-
rás brezks herskipaflota í ís-
lenzka fiskveiðilögsögu. Al'ls-
herjargoðinn hefur mikinn ótta
af þvi, að Atlantshafsbandalag-
inu kynni e.t.v. að takast
að koma á sáttum í þessari deilu
og þá mundi það hræðilega ger-
ast: að Atlantshafsbandalag-
ið fengi heiðurinn af að hafa átt
þátt í að leysa landhelgisdeil-
una! Þetta er álíka stórmannleg
— eða öllu heldur fyrirlitleg —
afstaða og þegar kommúnistar
bjóða forsetunum tveimur til Is-
lands í því skyni m.a. að reyna
að efna til hermdarverka gegn
þeim. Slík framkoma minn-
ir helzt á Atla Húnakonung,
þegar hann bauð Niflungum í
konungsgarð tii mikMla veizlu-
halda með þeim ásetningi, sem
sögur herrna. Slíkur fruntaskap-
ur — slík villimennska — setti
mikinn svip á miðaldir, en ekki
vissu íslendingar fyrr en nú, að
arftakar Atla Húnakomungs
væru við völd i landi þeirra.
Einstakt tækifæri
Engum, sem hugsar af alvöru
um vandamál okkar, blandast
hugur um, að heimsókn forset-
anna tveggja til Islands var ein-
stakt tækifæri til þess að beina
aitíhygili þjóða þeirra að inn-
rás Breta i íslenzka fiskveiði-
lögsögu og þeim erfiðleikum, sem
ísilendinigar eiga í vegna frunta-
legrar framkomu brezku ríkis-
stjómarinmar. Enginn vafi er á
því, að þessi heimisókn hefur
haft áhrif í þá átt að auka Is-
lendingum samúð og skiln-
ing meðal ráðamanna frönsku og
bandarísku þjóðanna. Og ekki
sázt hefur þeim fjölda blaða-
manna, sem hingað komu vegna
fundariin®, veitt af að kynnast
högum islenzku þjöðarinnar og
vandamálum hennar á ©rf-
iðri stund, enda þótt þeim þætti
sumiair opinberar yfiriýsiingar
allundariegar, t.a.m. æsifréttin
fyrir blaðamannafund Pompi-
dous á Kjarvaisstöðum þess efn-
is, að 10—15 togarar og brezk-
ur dráttarbátur hefðu að öllum
likindum sökkt Árvakri. Brezk-
um blaðamönnum þótti gott að
sjá þann trúmaðarbrest „eredi-
bility gap“ sem þá myndaðist
miili erlendra blaðamanna og
innlendrar upplýsingaþjónustu.
Klaufaskapur og fréttamiðl-
un fara ekki saman. Og málstað-
uir okkar er of góður
til að ásitæða sé til að ýkja stór-
lega fréttir af sjóræmingjaiað-
gerðum Breta, svo að notað sé
orðalag fo'rsætisráðhen'a um at-
bmrð þennan.
Margiir erlendu blaðamennirn
ir sjá, þrátt fyrir þetta, land-
heligisdeiluma í öðru ljósi en áð-
uir og hafa meiri skilning á erf-
iðri aðstöðu íslendinga en fyrr.
Er til dæmis athygliisvert, hve
jákvæð afstaða til okkar mál-
staðar hefur birzt í bandiarisk-
um blöðum, sem hafa tekið jafn-
jákvæðasta afstöðu með okkur.
Þá hefur það verið mikill
ávjnningur, að Islendingair hafa
getað beint athygli ráðamanna
fyrrnefndra stórþjóða að þvi, að
reynt er af fremsta megni af
öfgaöflum og óábyrgum aðilum
á Islandi að grafa undam öryggi
og þar með sjálfstæði lands-
ins með því að nota landhelgis-
deiluna í því skyni að koima Is-
landi úr Atlantshafsbanda-
laginu.
Marg viðurkennt er, að aðild
Islands að AtLantslhafsbandalag-
inu hefur verið homsteinn ör-
yggis og sjálfstæðis íslenzku
þjóðarinnar síðustu áratugi, og
svo mun verða, ef öfgaöflum
tekst ekki að villa um fyr-
ir þjóðimni. Hún á nú fremur en
nokkru sinini heima í Atlants-
bandalaginu, enda virðast
Islendimgar vera þeiirar skoð-
unar, að vegna aðildar sinnar að
bandalaginu hafi þeir fengið þá
áheym í landhelgismálinu, sem
Þrír forsetar
þeir hefðu ekki annars hlotið.
Væri því ekki einungis út í hött,
helduir stóralvarlegt mM, ef
vinstri öfgaöflum og óábyrgum
aðilum tækist með aðstoð Breta
að veikja þetta öryggi þjóðar-
innar, sem bezt hefur verið
treyst og bezt má treysta.
Ólafur Jóhannesson, forsætis-
ráðherra, lýsti yfir þvi, eft-
ir fundimm með Nixon og Pompi-
dou, að þeir hefðu rætt iand-
helgismálið og hafði sórstakt orð
á því, að Nixom, Bandarikjafor-
seti, hefði haft góða undinstöðu-
þekkingu á málinu. Þó að Nixon
muni kannski ekki persónulega
beita sér fyrir lausn máteins á
opinberum vettvangi, er enginn
vafi á að heimsökn hans til Is-
tarnös mun herða á stjóm hans
að gera það, sem umnt er til að
koma Bretum út fyrir íslenzka
fikkveiðilandhelgi.
Lokamarkmiðið
er aðalatriðið
Reynt hefur verið í tilfmninga
hita að gera ummæli Geirs Hall-
grímssonar um Evertonmálið
tortryggileg. Hann gagnrýndi
málsmeðferðina og hlýtur það að
vera leyfilegt þrátt fyrir það
hálígerða ráðstjórnarandrúm,
siem hér rikir — og lýsir sér m.a.
í þvi að fremur þunms'kipuð —
eða „prúð, löng og mjó“
— kröfuiganga hemámsandstæð-
inga á fimmtudag var næstum
því jafn fyriirferðairmiki'l 1 sjón-
varpinu og fundur forsetanna.
Filman, sem sýndi kröfugöng-
una, var jafnlöng göngunni
sjálfri! Á hitt var lögð minni
áherzla, sem skiptir mi'klu máli,
að þessi ganga réð úrslitum um
að Æiskulýðssamband Islands,
sem undanfarið hefur verið mis-
notað í þágu kommúnista, klofn-
aði.
Lokamarkmiðið í landhelgis-
deilunni er aðalatriðið, seg-
ir Geir Hallgrímsson í grein hér
í blaðinu — og ættu menn að
hugleiða þessi orð.
Hvers vegna
ekki til
Öryggisráðsins?
Þegar við höfum kynnt land-
helgismálið rækilega fyrir Atl-
ants'hafsbandalaginu og ráða-
mönnum vinveittra þjóða í því
bandatagi, er ástæða ti'l að
leggja það fyrir Öryggis-
ráð Sameinuðu þjóðanna. Sú
hefur verið yfirlýst stefna
flestra þeirra aðila hérlend-
is, sem um málið hafa fjalilað.
Ef ríkisisitjómin hyggst ekki
leggja málið fyrir öryggisráðið,
eða hikar við það, ber henni
skylda til að Skýra þjóðinni
skýrt og ákveðið frá því, hvers
vegna hún telji það ekki ráð-
legt. Mun verða fylgzt með því
máli af mikilli gaumgæfni;
kannski yrðu þá famar kröfu-
göngur til að heimta að við segj-
uim okkur úr S.Þ.
Aðild Isflands að Atlantshafs-
handalaginu og málskot til Ör-
yggisráðsins eru tvö óskyld
mál, eins og margoft hefur ver-
ið bent á, m.a. af utanríkisráð-
herra. Sameinuðu þjóðirnar og
Öryggisráðið eru raunveruiega
hiinir réttu aðilar til að fjalla
um og kveða upp úrskurð um
innrás Breta. Öryggisráðið er
eins konar yfirstjórn alþjóðlegr-
ar lögreglu. Hvorki Banda-
ri'kin né Attantshafsbandataigið
hafa á hendi slika allþjóðletga
lögigæzlu, enda þótt vonir okk-
ar séu mest bundnar við þetta
bandatag og ástæða sé til að
halda, að mestur skilningur á
málistað okkar ríki einmiifct I sam-
tökum NATO-iþjóðanna. Athygl-
isvert er t.a.m., af hve mi'klum
skilningi Pompidou hefur tekið
málsitað okkar. Og þegar blaða-
maður Morgunbtaðsiins spurði
Kisisinger á btaðamiannafundi í
Loftleiðahótelinu að þvi, hvort
Bandarikjaforseti gerði sér
grein fyrir því, að Bretar gætu
með framferði sínu ýtt und-
ir það, að ísflendinigar
verði hraktir úr bandalaginu —
og hvað Bandairikjaistjóirn hygð-
ist gera í þeim efnum, svaraði
Kissinger, að Ban da i-ík j ast j ör n
gerði sér grein fyrir þeim við-
sjám, sem nú væru miHi Bret-
lands og íslands og Bandaríkja-
menn tæki sárt að horfa upp á
þessa deilu. Þeir vonuðust til að
unnt væri að leysa hana í bróð-
erni. Sagði hann Bandaríkja-
stjóm mundu gera sitt bezta tifl
þess að stuðla að jákvæðri
tausn. Þessi ákveðnasta yfirlýs-
ing bandarískis áhrifamanns fer
áreiðanlega í fínu taugarnar á
æðsta presta kommúniista og söfn
uði hans — þvi hver gæti unnt
Bandarikjastjóm að haifa átt
þátt í lausn deilunnar!
Yfirlýsing
Pompidous
En merkiilegasta yfirlýsingin
á þessum stórveldafundi er vafa
tauist sú, þegar Pompidou,
Frakkítandsforseti, skýrði
Nixon, Bandairikjaforseta, frá
því, að Bandarikjastjórn gæti að
maiti Frakka ekki tekið einhliða
ákvörðun um að kalla 300.000
manna heirlið Ban dar íkj anna
burt frá Vestur-Evrópu — eða
fækkað í því. Það mundi gefca
haft „mikla hættu“ í för með
sér. Menn verða að hafa í huga,
að þessi yfirlýsing kemur frá
forseta rikis, sem hefur farið
sínar eigin leiðir í hermálum á
undanfömum árum, enda þótt
það hafi ávallt átt aðifld að At!l-
an'fcshafsbandalaginu. Frakk-
ar hafa notað hvert tækifæri,
sem gefizt hefur, til að sanna
umheiiminum, að þeir tækju
sjálrfistæðar ákvarðanir í öllium
málum, og er þessi yfirlýsing
mikilvæigari og athyg’lisverðari
fyriir bragðið. Það er mat
fröns'ku stjómarinnar, að enda
þófct Frakkar hafi ýmsa fyrir-
vara í sambandi við aðild að
AttantShafsbandataigimu, eru
þeir þeirrar skoðunair, að dvöfl
bandaríisks herliðs I Vestur-
Evrópu tryggi öryggi þessa
hluta álfunnar og þar með sjálf-
stæði þeirra þjóða, sem þar búa.
Með þetta í huga er ekki úr
vagi að benda á, hvort óvopn-
uð þjóð eins og íslendimgar hafi
efni á því að reka burtu vam-
artið Atlantshafsbandalagsiinis
og skilja landið eftir opið og
óvarið, fyrst stórveldi eins og
Frakktand og V-Þýzkaland
treysta sér ekki til að taka slika
ákvörðun. Þetta ætti að vera
mönnuim íhugunarefni, hvaða
Skoðanir sem þeir annars hafa
á aðiild Istands að Atlantshafs-
bandataginu og dvöl varnarliðs-
ins hér á tandi, og er þesis að
vænta að menn missi ekki sjón-
ar á þessu atriði, ef vamarsamn
inguirinin verður tekinn til end-
urskoðunar. Aðatatriðið er, að
einhiiða niðurskurður heriiðs
vestrænna ríkja kemur ekki til
mála, hversu mjög sem atburðir
utndanfarinna vi'kna hafa gflatt
Pravda.
Engum dettur í hug, að þær
stórþjóðir í Vestur-Evrópu, sem
tryggja sjálfstæði sitit
með bandarísk'U herliði í álfunni,
séu ósjálfstæðari þess vegna.
Þvert á móti telja þær,
að sjáflfstæði sinu sé þar með
borgið. Hverjum ætti þá að detta
í bug, að sjálfstæði íslands sé
ógnað með því, að hér sé vam-
arlið til þess að leggja áherzlu
á aðild okkar að Atlantshafs-
bandataginiu og þá ákvörðun, að
við viljum búa við lýðræði og
sjálfstæði eims ag það tíðkast
fyrir vestan jámtjald, en ekki
fyrir austan. SLíkur ájsetningur
á jafnt rétt á sér nú og á meðam
kalda stríðið var í aigleymingi.