Morgunblaðið - 11.11.1973, Side 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. NOVEMBER 1973.
Utgefandi hf. Árvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Sfyrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
. Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, simi 1 0-1 00.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 360,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 22,00 kr. eintakið.
Adögum Viðreisnar-
stjórnarinnar var það
eitt helzta árásarefni nú-
verandi stjórnarflokka á
þáverandi stjórnarvöld, að
launþegar gætu ekki lifað
af dagvinnutekjunum
einum saman. Því hefði
mátt ætla, að vinstri stjórn-
in, stjórn „hinna vinnandi
stétta“, hefði lagt á það
höfuðáherzlu í þau tvö ár,
sem hún hefur setið að
völdum, að tryggja, að
verkafólk gæti lifað af dag-
vinnutekjum. En því er
ekki að heilsa, ef marka má
vitnisburð Alþýðusam-
bands Norðurlands.
Á nýafstöðnu þingi ASN,
þar sem kommúnistar réð-
ust m.a. gegn stuðnings-
mönnum Björns Jónssonar
og felldu frá trúnaðar
störfum, var gerð ályktun
um kjaramál. 1 henni segir
m.a.: „Ástand mála nú er
þannig, að fjarri er því, að
mögulegt sé að lifa af dag-
vinnutekjum einum
saman. Verkalýðshreyfing-
in getur ekki unað því
ósæmilega ástandi lengur.“
Að loknum tveggja ára
valdaferli vinstri stjórnar-
innar er það þvf mat Al-
þýðusambands Norður-
lands, að ástandið í kjara-
málum verkafólks sé
málum ósæmilegt. I
ályktun um skattamál,
segir, að gera verði breyt-
ingar á skattakerfinu, sem
feli í sér „að af láglauna-
fólki verði létt níðþungum
skattbyrðum“. Það er því
niðurstaða Alþýðusam-
bands Norðurlands, að þær
breytingar á skattakerfinu,
sem vinstri stjórnin beitti
sér fyrir í upphafi valda-
ferils síns, hafi leitt til þess
að skattbyrðin á láglauna-
fólki hafi orðið „mðþung“.
Bersýnilegt er, að stjórn-
arherrunum er ljóst, að
skattabreytingin, sem
vinstri stjórnin beitti sér
fyrir, hefur gersamlega
misheppnazt, því að ekki er
um annað meira talað í
stjórnarblöðunum en nauð-
syn þess, að breyta skatta-
lögunum. Svo er nú komið
fyrir vinstri stjórninni, að
hún er önnum kafin við að
stofnun ríkisins niður við
trog og endurreisa Efna-
hagsstofnunina og hún hef-
ur í undirbúningi breyt-
ingar á skattalöggjöfinni
til þess að bæta fyrir þau
hrapallegu mistök, sem
gerð voru með skattabreyt-
ingunum á þingi veturinn
1972.
En vissulega er ástæða
til fyrir launþega að hafa
áhyggjur af fleiri málum
en skattamálum og því, að
verkafólk lifi ekki af dag-
vinnutekjum einum sam-
an. Hraði verðbólgunnar
eykst í sífellu. Ef miðað er
við tímabilið apríl 1972 —
apríl 1973 nam verðbólgu-
vöxturinn um 18% hér á
Islandi eða ýmist tvöfalt
eða þrefalt meiri en í ná-
laegum nágranna- og við-
skiptalöndum. Ef hins veg-
ar miðað er við tímabilið
ágúst 1972 — ágúst 1973

OSÆMILEGT ASTAND”
í KJARAMÁLUM
„ósæmilegt". Þyngri dóm
er tæpast hægt að fella um
efnahagsstefnu vinstri
stjórnarinnar en þá, að
hún hafi leitt til „ósæmi-
legs ástands" í kjaramál-
um. En ekki er nóg með, að
fulltrúar norðlenzks verka-
fólks telji ástandið í kjara-
undirbúa og leggja fyrir
Alþingi frumvörp til þess
að gera að engu ýmsar ráð-
stafanir, sem hún beitti sér
fyrir af vanhugsuðu máli á
fyrsta þingi hennar.
Þannig hefur vinstri
stjórnin nú ákveðið að
skera
Framkvæmda-
kemur í ljós, að verðbólgu-
vöxturinn nemur um 20%
og fer að nálgast það að
vera fjórfalt meiri en í
helztu nágranna- og við-
skiptalöndum. En eins og
menn muna hét vinstri
stjórnin því að halda verð-
bólgunni í skefjum þannig,
að hún yrði ekki meiri en í
þeim löndum. Það loforð
hefur verið að engu haft en
jafnframt hefur vinstri
stjórnin gert ýmsar breyt-
ingar á vísitölunni, sem
hafa valdið því, að verð-
bólgan hefur skert kjör
launþega mun meir en ella
hefði verið.
Framundan eru erfiðir
kjarasamningar. Launa-
fólk veit, að kjör þess eru
lakari en fyrr vegna níð-
þungrar skattabyrði og
vaxandi verðbólgu. Á hinn
bóginn hefur verið haldið
svo á málefnum atvinnu-
veganna, að iðnaðurinn á
nú við verulega erfiðleika
að stríða, nýju skuttogar-
arnir eru reknir með veru-
legu tapi og erfitt að sjá
hvernig atvinnuvegirnir
eiga að standa undir þeim
auknu kjarabótum, sem af
þeim er krafizt. Hér þarf
fyrst og fremst að koma til
gerbreytt stefna i einahags
og atvinnumálum, sem
gerir atvinnufyrirtækjun-
um kleyft að starfa á heil-
brigðum grundvelli og
standa undir kjarabótum
til starfsmanna sinna. Ytri
skilyrði eru ákjósanleg en
stjórnarstefnan hefur leitt
til þess, að þau nýtast ekki
sem skyldi. Hitt er ljóst, að
núverandi ríkisstjórn hef-
ur ekkert þrek til að breyta
um stefnu. Hún er lömuð
af innbyrðis ágreiningi og
tortryggni og þess vegna er
einskis að vænta af henni.
Rey kj aví kurbréf
Laugardagur 10. nóv.>
Stjóm Olafe
Jóhannessonar
Sigur Ólafs Jóhannessonar yfir
kommúnistum í landhelgismálinu
var algjör, er hann beygði þá end-
anlega á ríkisstjórnarfundi s.l.
fimmtudag. Er ríkisstjórnin þvi
um þessar mundir sannkölluð
stjórn Ólafs Jóhannessonar. Hitt
er svo annað mál, hvernig henni
kann að reiða af eftir þau ógnar-
átök, sem átt hafa sér stað.
Raunar er þetta í annað skipti,
sem vinstri stjórnin riðar til falls.
Hún var einnig í upplausn fyrir
hátíðarnar í fyrra, þegar átök-
unum um efnahagsráðstafanir
lauk meðgengisfellinguog raun
ar var risið á henni lágt, það sem
eftir var vetrar, eða allt þar til
Bretar komu henni til aðstoðar
með árásaraðgerðum sinum. í
miðjum styrjaldarátökum þótti
ekki tímabært að efna til stjórnar-
kreppu, enda leituðust menn við
að standa sem fastast saman.
En þó að ríkisstjórnin félli ekki
i eldraunum síðustu vikna og
daga, fer því víðs fjarri, að stjórn-
arherrarnir séu bjartsýnir um
framvindu mála næstu vikur.
Staðreyndin er sú, að kommúnist-
ar veltu því fyrir sér dögum
saman að rjúfa stjórnarsamstarf-
ið, ekki eingöngu vegna sam-
komulagsins við Breta, og
kannski ekki einu sinni fyrst og
fremst þess vegna, heldur vegna
efnahagsmálanna og kaupdeiln-
anna, sem framundan eru. Niður-
staða allra þeirra hugleiðinga
varð nánast sú, að þeir „köstuðu
upp á það“, hvort beir ættu að
sitja áfram í stjórn eða ekki. Og
upp kom, eins og allir vita, ráð-
herradómurinn.
Afstaða Einars
Ágústssonar
Eins og Morgunblaðið hefur
greint frá, hefur Einar Ágústs-
son, utanríkisráðherra, tilkynnt
kommúnistum, að hann ætli einn
að fjalla um endurskoðun vamar-
samningsins héðan í frá og muni
ekki hafa það samstarf við
Magnús Kjartansson, sem sá
síðarnefndi hefur krafizt. Von-
andi verður staðfesta Ólafs Jó-
hannessonar i átökunum að und-
anförnu til þess, að utanríkisráð-
herrann breytí ekki þessari
ákvörðun sinni og haldi kommún-
istum algjörlega fyrir utan varn-
armálin, eins og vera ber.
Ef samráð lýðræðisflokkanna í
öryggi s- og sjálfstæðismálum
verður tekið upp að nýju, er eng-
inn vandi að framkvæma endur-
skoðun vamarsamningsins og
tryggja öryggi landsins. Lýðræðis-
flokkarnir allir styðja aðild að
Atlantshafsbandalaginu og játa,
að það hefur verið og er enn sú
vörn, sem frelsi og sjálfstæði vest-
rænna ríkja byggist á. En þeim,
sem það er ljóst, er hitt ljóst líka,
að við höfum skyldum að gegna í
þessu samstarfi, ekki sizt þeim
skyldum, að veikja ekki bandalag-
ið meðan unnið er að því að setja
niður deilur austurs og vesturs og
leitazt við að ná samkomulagi um
gagnkvæma minnkun herafla. Ef
gengið er að endurskoðun vamar-
samningsins með því hugarfari og
þeim skýlausu yfirlýsingitm, að
ekki megi skaða Atlantshafs-
bandalagið og sízt af öllu vaki
neitt slíkt fyrir íslepdingum, er
auðvitað hægt að finna lausn.
Því miður er sá tími ekki upp
runninn, að ísland geti, fremur
en nokkurt ríki annað, verið al-
gjörlega varnarlaust. Þetta vita
menn raunar og viðurkenna,
þegar einslega er ræðzt við, þótt
átök, bæði milli hinna svokölluðu
vinstri flokka og innan þeirra,
valdi því stundum, að ráðamenn
tala býsna gálauslega um öryggis-
og sjálfstæðismál þjóðarinnar.
Samkomulagið
yið Breta
Auðvitað eru skoðanir manna
skiptar á samkomulagi því, sem
Ólafur Jóhannesson gerði við Ed-
ward Heath, og ríkisstjórnin nú
hefur samþykkt. Sjálfur lýsti
hann því raunar yfir strax, að
hann væri ekki fyllilega ánægður
með þann árangur, sem náðst
hefði, en hins vegar hefði ekki
verið unnt að komast lengra, og
enginn efast um, að það hafi verið
bjargföst sannfæring hans, er
hann kom af fundinum í London.
Og þegar það er skoðað, að
samningum á borð við þessa var
frá upphafi unnt að ná, án þess að
til nokkurra átaka kæmi við Breta
og jafnvel hagstæðari samningum
er auðvitað ekki unnt að tala um
neinn sigur. Þvert á móti hafa
Bretar nú um rúmlega eins árs
skeið veitt nokkrum tugum þús-
unda tonna meira en þeir voru
reiðubúnir að semja um, og jafn-
framt hafa togarar þeirra verið
eftirlitslausir á miðunum og
margsannað, að rányrkja þeirra
hefur verið meiri en nokkru sinni
áður, a.m.k. á síðari áratugum, því
að allt kvikt hefur verið drepið og
undirmálsfiskur oft meginhluti
aflans.
Þetta ástand var auðvitað með
öllu óþolandi, og það mun ekki
sízt hafa verið þess vegna, sem
Ólafur Jóhannesson tók sér fyrir
hendur að höggva á þennan hnút.
Og svo auðvitað af þeirri ástæðu,
sem ekki þarf að nefna, að manns-
líf voru í stöðugri hættu og stór-
slys gat orðið á miðunum á hverri
stundu.
Orðsendinga-
skipti
Ríkisstjórnin hugsar sér, að
samningagerðin við Breta verði
nú, eins og árið 1961, 1 formi
orðsendingaskipta milli rlkis-
stjórnanna. Orðsending íslenzka
utanríkisráðherrans var tekin til
umræðu á Alþingi sl. fimmtudag
og siðan til meðferðar utanríkis-
málanefndar. Stjórnarandstæð-
ingar fengu ekkert svigrúm til að
skoða orðsendingu utanríkisráð-
herra áður en umræða var hafin,
en meginumræðan verður á
mánudag, og þá mun vafalaust
verða ítarlega fjallað um efni orð-
sendingarinnar. Sérstaka athygli
vekja við fyrstu sýn tvö atriði.
Hvergi er minnzt á Haagdómstól-
inn né heldur á samninginn frá
1961, sem Alþjóðadómstóllinn
hefur dæmt gildan. Virðist sem
ríkisstjórnin hafi enga áherzlu
lagt á það við Breta, að þvl sam-