Morgunblaðið - 14.12.1973, Qupperneq 39

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 14. DESEMBER 1973.
39
Anna Sigurðardóttir 65 ára
Baráttukveðja frá Rauðsokkum
Nýlega var hér á ferðinni blaða-
maður frá bandaríska tímaritinu
„MS“ að kynna sér starfsemi
Rauðsokkahreyfingariirnar á
íslandi og hvernig staða fslenskra
kvenna væri, hvað snerti
menntunarmöguleika og jöfnuð á
við karla á vinnumarkaðinum,
með það fyrir augum að rita grein
um þessi mál.
Starfshópur rauðsokka dvaldi
dagstund með blaðamanninum,
skipst var á skoðunum og upplýs-
ingum miðlað. Þar kom talinu, að
blaðamanninum fannst sem for-
vitnilegt væri að gera samanburð
á stöðu kvenna hér á landi, fyrr
og nú, meðsérstöku tilliti til þess,
að við erum „söguþjóðin" f hópi
Norðurlandaþjóðanna. Nú vand-
aðist málið — hver situr inni
með svo yfirgripsmikla þekkingu
á okkar forna bókmenntaarfi að
hann geti fyrirvaralaust skilað
greinagerð í þessa veru?
En eins og oftar er slfkar að-
stæður hafa komið upp, re.vndist
auðleyst úr. Haf t var samband við
Önnu Sigurðardöttur og svo að
segja án umhugsunar benti húná
milli tíu og tuttugu atriði úr forn-
bókmenntunum, þar sem lýsandi
dæmi var að finna um stöðu
íslenskra kvenna á þjóðveldisöld
— okkar var aðeins að velja.
Með slfkan bandamann að bak-
hjarli er auðvelt að ganga fram
fyrir skjöldu — þvf vissulega
finnum við rauðsokkar gjörla, að
við eigum ómetanlegan stuðnings-
mann þar sem Anna Sigurðardótt-
ir er. Nú kann einhver að spyrja
sem svo; „En hver er hún“? Og
enn vandast málið. Með hvaða
hætti er hægt að gera grein fyrir
hver mánneskja er — hvaða for-
múlur gilda þar um.
Til þess að gera voð þarf bæði •
uppistöðu og ívaf. Iðulega er látið
við það sitja, ef kona á í hlut að
segja hvers dóttir hún er, hverj-
um hún giftist og hversu mörg
börn hún eignast, ef þvf er að
skipta. En hvort sem þessi atriði
eru álitin ívafið eða uppistaðan í
persónugerðinni eru þau, ein sér,
ekki nema hálfsögðsaga.
Auðvelt er aðsegja frá skjalleg-
um atriðum úr lífi Önnu: Hún
fæddist að Hvítárbakka í Borgar-
firði 5. desember 1908. Foreldrar
hennar voru hjónin Sigurður Þór-
ólfsson, skólastjóri og Ásdfs Þor-
grfmsdóttir. Anna stundaði nám í
Kvennaskólanum í Reykjavík.
Hún giftist Skúla Þorsteinssyni,
námsstjóra, sem látinn er fyrir
skömmu. Þau eignuðust þrjú
börn og nú á hún tvö barnabörn.
Þegar hér er komið sögu er ævi-
starf konu oftlega afgreitt með
því, sem rauðsokkar hafa kallað
„stjúpmóðursneiðina“, þ.e. setn-
ingin venjubundna: „Ilún bjó
manni sínum einkar snoturt
heimili." Það má lika með sanni
segja um Önnu og Skúla, að þau
bjuggu hvort öðru vistlegt heim-
ili, en hvorugt lét þar við sitja.
Félagsmál f víðtækum skilningi
voru báðum hugleikin, og hvað
Önnu snerti þá framar öðru rétt-
indamái kvenna.
Innan vébanda Kvenréttinda-
félags fslands hefur Anna verið
framarlega í flokki, um langt ára-
biL Fyrir atbeina þess félags hef-
ur verið unnið gagnmerkt starf
á löngum tíma, m.a. með þvf að
hafa áhrif á islenska löggjöf til
jafnréttis þegnanna. Baráttuliði
Kvenréttindafélagsins lá ævin-
lega f augum uppi, að lagalegt
jafnrétti væri nauðsynleg for-
senda fyrir jöfnuði — en það er
ekki nægjanlegt, ef viðhorf fólks-
ins fylgja ekki eftir.
Þegar skerst i odda með frjálsri
grundvallarhugsun laganna, sem
allir eru jafnir fyrir, og vana-
bundinni hugsun, sem leggur
kvaðir á einstaklinginn og
þröngvar honum, án eigin vals
eða vilja, í ákveðinn farveg —
þegar misrétti skapast fyrir ytri
fordóma — það er þá og þar, sem
rauðsokkar koma inn i myndina
og hefja „vitundarvakningu"
fólks. í þeim brennidepli hafa
leiðir Önnu Sigurðardóttur og
rauðsokka mætst og hún með
f ramréttri hendi boðið okkui'
þekkingu sína og reynslu, ritaða
sem í ræðu, sameiginlegum
áhugamálum okkar til framdrátt-
ar.
A flestra vitorði mun vera, að
ýmsir framsýnir karlmenn hafa
lagt kvenréttindabaráttunni
mikið og gott lið og Anna hefur
talið það sjálfsagt og eðlilegt, að
karlar ættu þess kost að starfa í
Kvenréttindafélagi íslands. En
þar hefur hún sem í fleiru verið á
undan tímanum. Mörg ár liðu
áður en meirihluti fékkst fyrir
því að karlar skyldu fá inngöngu i
félagið. Fyrsti karlmaður, sem lét
skrá sig sem félaga í Kvenrétt-
indafélagi Islands var Skúli Þor-
steinsson, eiginmaður Önnu. Með
þvf sýndi hann á eftirminnilegan
hátt samhug sinn og stuðning við
hana og þann málstað, sem hún
berst f.vrir.
Mannk.vnssagan er saga karl-
manna, um sigra þeirra í hernaði
og stjórnmálum. Konur eiga enga
skráða sögu, þeirra sigrar voru á
heimavelli við aðstæður, sem nú
eru að mestu horfnar og baráttu
fyrir raunverulegu jafnrétti er
ekki hægt að styðja, hvað konur
áhrærir, með tilvitnunum í fortfð-
ina og sögulega hefð. Ef þeirra er
á annað borð getið, þá er það nær
eingöngu sem aukapersónur í
heimi karlmanna. Mörgum hefur
orðið þetta nærtæk skýring á því,
hve konum hættir við að lfta smá-
um augum á sjálfar sig og eru
hikandi við að ryðja sér til rúms
sem fullgildir og ábyrgir einstakl-
ingar. í Bandaríkjum N.-Ameríku
leggur hin nýja kvenfrelsishreyf-
ing (Women’s Lib) einmitt ríka
áherslu á það að kanna söguna,
með tilliti til þessa.
Sú staðreynd að þáttur kvenna
er æði fyrirferðarlitill, á spjöld-
um sögunnar, er sennilega
ýmsum ljós hér á landi, sem ann-
ars staðar, en líklega hafa fáir
Iagst jafn rækilega á málið til
úrbóta, og Anna. Undanfarin ár
hefur hún m.a. sökkt sér niður í
Islendingasögurnar með það fvrir
augum að draga saman sögu
kvenna á þei'm vett\angi, og láta
koma fram f dagsljósið. Fyrir at-
orku og aðsækni Önnu við þetta
starf hefur hlaðist upp geysimikið
safn heimilda og forði þekkingar,
sem hlýtur að bfða úrvinnslu og
virðist í fljótu bragði þar til þurfa
allt að þvf heila starfsævi. Sem
lítið dæmi um þann fróðleik, sem
saman stendur hjá Önnu á þessu
sviði. má benda á erindaflokkinn
„Asynjurnar’, sem hún flytur
um þessar mundir í Rfkisút-
varpið.
Af einstöku örlæti hefur Anna
opnað rauðsokkum heimili sitt.
Hún á dtrúlega mikið safn heim-
ilda í formi bóka, tímarita, úr-
klippa og eigin handrita. Hún
viðar að sér efni um jafnréttismál
víða að og er óþreytandi að
benda á hvar ráðlegt sé að bera
niður til glöggvunar á málefnum
kvenna og vopnasmíði þeim til
hagsbóta. Að skrá og skilgreina
safn Önnu eftir efni og uppruna
væri verkefni út af fyrir sig og
helst við hæfi faglærðra á því
sviði. Það sem Anna hefur að
miðla af fróðleik, er okkur falt,
við leitum óspart til hennar og
komum ekki að tómum kofanum.
Kæra Anna! Þú hefur ekki látið
púðrið vökna. Rauðsokkar taka
þig sem fordæmi um óeigingirni.
þar sem ekki er krafist daglauna
að kveldi — en í eigingirni mæl-
um við: „Gott er að eiga þig að.“
Starfshópur rauösokka
um jafnréttismál.
Töfra-
brosið
KOMIN er út hjá Bókaforlagi
Odds Björnssonar á Akureyri
skáldsagan Töfrabrosið eftir Guð-
nýju Sigurðardóttur, en hún
birtist áður í tímaritinu Heima er
bezt undir heitinu Bókin.
Töfrabrosið er saga úr Reykja-
víkurlífinu, sögð í gamansömum
tón. Aðalsöguhetjan er húsmóðir,
sem mæðist í mörgu á heimili
sfnu og þykir um sinn svo að sér
þrengt. að hún hugleiðir skilnað,
„en þá skeður atvik sem gjör-
bre.vtir lifi hennar," eins og segir
á kápu.
Töfrabrosið er 114 bls. að stærð.
prentað í Prentverki Odds Björns-
sonar á Akureyri.
I Bergstaóastræti 4a Simi 14350
Karlmanna-
ullarsloppar
röndótt - kötlótt
Baðsloppar
elnlltlr - rðnotltlr
Fiannelsloppar
höllólllr
Drengiasioppar
stærðlr 8-18
Hvergl eins glæsllegt
úrval og h|á okkur