Morgunblaðið - 13.02.1974, Qupperneq 14

14 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 13. FEBRUAR 1974
Oddur Qlafsson:
Viðlagasjóðshús verði
nýtt sem elliheimili o.fl.
Oddur Ólafsson (S) hefur flutt
þingsályktunartillögu um, að
sveitarfélögum verði gefinn kost-
ur á að kaupa innansveitar við-
lagasjóðshús á kostnaðarverði, er
þau verða auglýst til sölu nú á
næstunni. Enn fremur verði 80%
söiuverðs lánað sveitarfélögunum
með hagkvæmum kjörum, enda
verði húsin nýtt sem elliheimili,
sem fbúðir fyrir aldraða og
öryrkja eða leigð þeim (búum við-
komandi sveitarfélags, sem ekki
hafa efni á að koma sér upp eigin
húsnæði.
I upphafi greinargerðar með til-
lögunni telur Oddur upp hvernig
hin 554 viðlagasjóðshús dreifast á
milli sveitarfélaga. Síðan segir:
„Nú hafa aðstæður breytzt svo
mjög, að nærri helmingur Vest-
manneyinga er þegar fluttur til
fyrri heimkynna og margir munu
flytjast í vetur og vor, þ. á m.
allmargir, er höfðu búið eða
tryggt sér búsetu í viðlagasjóðs-
húsum. Þess vegna verða 50—70
þessara húsa auglýst tilsölu fljót-
lega og fieiri siðar. Sveitarfélög
munu flest hafa tryggt sér for-
kaupsrétt að húsunum, en ekki er
likiegt, að þau geti eignazt húsin,
nema verð og lánskjör verði hag-
stæð.
I lögum um Húsnæðismála-
stofnun rikisins segir svo i B-lið 8.
gr.: „Heimilt er að veita lán til
byggingar leiguíbúða á vegum
sveitarfélaga, er nemi allt að 80%
Friðjón Þórðarson (S) og Björn
Fr. Björnsson (F) flytja þings-
áiyktunartillögu, þar sem iagt er
til, að Aiþingi skori á ríkisstjórn-
ina að gera nú þegar ráðstafanir
til að auka tekjur sýsluféiaga, svo
að þeim verði gert kleift að sinna
lögboðnu hlutverki og aðkalla-
andi viðfangsefnum.
I upphafi greinargerðar eru
rakin þau margþættu verkefni,
sem sýslufélögum eru falin skv.
lögum. Sfðar segir m.a.:
„í 101. gr. sveitarstjórnarlaga
er fjallað um tekjustofna sýslufé-
laga. Segir þar, að sýslunefnd
skuli á aðalfundi semja áætlun
um tekjur og gjöld sýslusjóðs fyr-
ir yfirstandandi ár. Síðan segir:
„Því, sem á vantar, að tekjur
sýslusjóðs hrökkvi fyrir útgjöld-
um hans, skal jafnað niður á
hreppana" eftir vissum reglum.
Miðað við þetta orðalag virðist
gert ráð fyrir, að sýslusjóðir njóti
annarra, verulegra tekjustofna.
Svo hefur þó ekki verið. Sýslu-
sjóðsgjaldið, þ.e. hið niðurjafnaða
gjald á hreppana, er hið eina fjár-
af byggingarkostnaði, enda hafi
hlutaðeigandi sveitarfélag ekki
byggt íbúðir samkv. 1. gr. laga nr.
97 22. des. 1965 og íbúar þess ekki
átt kost á íbúðum, sem þar um
ræðir. Lán þessi skulu vera til 33
ára, afborgunarlaus fyrstu þrjú
árin, en endurgreiðast síðan á 30
árum. Að öðru leyti eru lánakjör-
in hin sömu og lánakjör Bygg-
ingasjóðs ríkisins. A næstu 5 ár-
ELLERT B. Schram (S) hefur
mælt við fyrstu umræðu f neðri
deild fyrir frumvarpi, sem hann
flytur ásamt þremur öðrum þing-
mönnum um breytingu á lögum
um íbúðarhúsnæði í eigu rfkisins.
Leggja flutningsmenn tiL að við
lögin bætist ný grein til bráða-
birgða, svohljóðandi:
„Þegar seid eru prestsetur 1
þéttbýli, sem ekki eru f eigu ríkis-
sjóðs, skal andvirði þeirra renna
óskert f sérstakan sjóð, sem not-
aður skal til að veita þeim söfnuð-
magn að heita má, sem sýslufélög
hafa yfir að ráða. Þar sem um
slika niðurjöfnun gjalda er að
ræða á fámenna og fátæka
hreppa, má geta nærri, að álögum
verður að stilla í hóf, svo sem
unnt er. Niðurstaðan verður því
sú, að sýslusjóðir hafa yfirleitt
mjög lítið fé til ráðstöfunar fram
yfir brýnustu útgjöld. Það er að
sjálfsögðu með öllu fráleitt, því að
mörgum þörfum málum mætti án
efaþoka áleiðis með auknum fjár-
ráðum sýslusjóða, sbr. framanrit-
að.
Að dómi flutningsmanna kæmi
vel til álita, að sýslufélög fengju
greiddan einhvern hluta af sölu-
skatti til sinna þarfa. Einnig
mætti benda á Byggðasjóð, en
hlutverk hans er að stuðla að jafn-
vægi í byggð landsins, svo sem
alkunnugt er.
Fullljóst má vera af framan-
sögðu, að hina mestu nauðsyn ber
til að efla sýslusjóðina og auka
tekjustofna þeirra. Það er tví-
mælalaust í flokki hinna allra
mikilvægustu byggðamála."
um er heimilt að veita lán út á allt
að 1000 ibúðir."
Þetta heimildarákvæði laganna
hefur enn ekki verið notað. Hér
virðist tilvalið tækifæri til að
beita þessu merka lagaákvæði.
Er bygging húsanna var heimil-
uð, var í sumum tilvikum vikið
frá gerðu skipulagi og byggðaá-
ætlun vegna hinna sérstöku erfið-
leika, er þá voru fyrir hendi. Með-
um styrk, er sjálfir vilja tryggja
sóknarpresti sínum húsnæði,
enda verði það í eigu safnaðarins.
Sjóðurinn skal vera i vörslu fjár-
málaráðuneytisins, en að öðru
leyti skal kveðið nánar á um með-
ferð hans í reglugerð."
i greinargerð með frumvarpinu
segir svo m.a.:
„Um aldir hefur það þótt sjálf-
sagt, að prestur nyti þess, að hið
opinbera sæi honum fyrir jörð til
ábúðar og/eða íbiíðarhúsnæði.
Með lögum nr. 27/1968 var sam-
þykkt breyting á þessu fyrir-
komulagi á þann veg, að i þéttbýli
skyldi prestsetur selt, er prestur
sá léti af störfum, sem þar hefði
búið. Þötti þó sjálfsagt, að í strjá-
býli og minni bæjum ætti ríkið
áfram prestsetur.
Ekki skal farið út í það hér að
rekja ástæður fyrir þessari breyt-
ingu né heldur gagnrýna hana.
Aftur á móti skal bent á það mikla
óhagræði, sem það er söfnuðum,
að ekki skuli vera húsnæði, sem
prestur þeirra nýtur, sem næst
sóknarbörnunum. Prestsetrið hef-
ur ævinlega gegnt miklu víðtæk-
aiwnci
al annars með tilliti til þessa er
æskilegt, að húsin komist í eigu
sveitarfélaganna og verði notuð
til þess að uppfylla þarfir á hverj-
um stað, frekar en að nýir inn-
flytjendur setjist að í þeim án
tillits til aðstæðna."
ara hlutverki en því einu að vera
íbúð prests og fjölskyldu hans.
Þar hittist fólk, oft stórir hópar,
bæði á stundum gleði og sorgar,
svo ogtilýmissa funda. Sömuleiðis
er óhjákvæmilegt, að prestar inni
ýmis þjónustustörf af hendi á
heimili sinu. Á þetta líka við, þar
sem kirkjur hafa risið, því að ekki
eru allar kirkjur þannig, að auð-
velt sé um fundarhald, auk þess
sem skrifstofuaðstaða er óvíða.
En þar sem kirkjur eru engar, má
segja, að prestsetrið sé allsherjar-
miðstöð safnaðarins. Er því nauð-
synlegt þar fyrir söfnuðinn, að
prestur búi þannig, að rými sé
nægilegt fyrir alla þá, sem þangað
leita, og fer þá ekki eftir sérstök-
um auglýstum viðtalstíma."
Fer hér á eftir stuttur kafli úr
framsöguræðu Ellerts B. Schram
fyrir frumvarpinu:
„Eins og lög gera ráð fyrir, er
eðlilegt, að prestar séu búsettir í
þeim prestaköllum, þar sem þeir
gegna sínu embætti. Að því eru
hins vegar nokkur brögð, að við-
komandi prestum gengur illa að
koma sér upp slíku húsnæði í
prestaköllunum og þurfa að
standa í venjulegum húsakaup-
um, afborgunum og fjárhagserfið-
leikum, sem því fylgir, eins og
gengur og gerist. Sjálfsagt og eðli-
legt er, að prestar gangi undirþað
jarðarmen eins og aðrir þjóðfé-
lagsþegnar, en þó er augljóst, að
þetta veldur þeim erfiðleikum og
tekur meiri tíma en góðu hófi
gegnir frá þeirra mikilvæga starfi
í þágu safnaðarins. Þess vegna er
sú ósk eðlileg frá söfnuðum, að
þeir geti komið til móts við prest-
ana með því að aðstoða þá við
húsakaup og hjálpa þeim til þess
að setjast að í viðkomandi presta
kalli. Söfnuðirnir vilja aðstoða
presta sína í þessum efnum og
það er sjálfsagt, að Alþingi taki til
athugunar og vinsamlegrar með-
ferðar þessa ósk. Kirkjusöfnuðir
vinna gott starf í kyrrþey, —
öflugt starf, þar sem fólk leggur
drjúgt af mörkum til þess að
reyna að bæta umhverfi sitt og
sambúð manna ámeðal.“
Ný
þingmál
Umferðarlög
STJÖRNARFRUMVARP til laga
um breytingu á umferðarlögum.
Er f frumvarpinu lagt tiL að
vátr.vggingarf járhæðir fyrir
hinar lögboðnu ábyrgðar-
tryggingar ökutækja verðí tvö-
faldaðar frá þvf, sem nú er. Verð-
ur fjárhæðin þá 6.000.000,00 kr.
fyrir bifreið. Með þessari breyt
ingu tvöfaldast eigin áhætta þess,
sem fébótaábyrgð ber á tjóni.
Þá er f frumvarpinu einnig lagt
til, að vátryggingarfélög greiði
1!4% af iðgjaldatekjum vegna
lögboðinna ábyrgðartrygginga
ökutækja til umferðarslysavarna,
sem renni til umferðarráðs.
Takmörkun
vinnslustöðva
Frumvarp til laga frá Stein-
grími Hermannssyni (F), þar
sem lagt er til, að óheimilt verði
að stækka eða setja á fót nýjar
vinnslustöðvar á þeim sviðum
sjávarútvegs, sem háð eru afla-
takmörkunum, sem sjávarútvegs-
ráðherra ákveður. Unnt á þó að
vera að fá til þessa sérstakt leyfi,
skv. ákvörðun þriggja manna
nefndar.
Framkvæmdastofnun
Frumvarp frá Steingrími
Hermannssyni (F) og Stefáni
Jónssyni (Ab) um breytingu á
Iögum um Framkvæmdastofnun
rfkisins. Segir, að frumvarpið sé
flutt á vegum milliþinganefndar í
byggðamálum. Er í frumvarpinu
lagt tiL að við Byggðasjóð starfi
íbúðalánadeild, sem veiti lán til
sérstakrar örvunar almennum
fbúðarbyggingum, þar sem skort-
ur á húsnæði stendur í vegi fyrir
eðlilegri byggðaþróun.
Strandferðaskip
Þingsályktunartillaga frá Vil-
hjálmi Hjálmarssyni (F) og
Karvel Pálmasyni (SFV), þar
sem lagt er til, að Alþingi álykti
að heimila rfkisstjórninni að láta
smfða eða kaupa skip tii strand-
ferða. Jafnframt heimilist henni
að taka nú þegar skip á leigu til
sömu nota.
Landgræðslustörf
skólafólks
Nokkrir þingmenn Fram-
sóknarflokksins hafa flutt frum-
varp til laga um landgræðslustörf
skólafólks. Er f 1. gr. frumvarps-
ins ákvæði, sem segir, að heimilt
skuli vera að kveðja til starfa við
landgræðslu a.m.k. tvo daga á
hverju skólaári hvern þann
nemanda, sem orðinn sé 12 ára
gamall og stundar nám í skóla,
sem að einhverju leyti er kostað-
ur af rfkinu, enda sé nemandinn
hraustur og ófatlaður.
Páll Þorsteinsson er fyrsti
flutningsmaður þessa frumvarps
og mælti hann fyrir því við 1.
umræðu f efri deild i gær.
Friðjón Þórðarson og B jörn Fr. B jörnsson;
Auka verður tekj-
ur sýslufélaga
Ellert B. Schram:
Styðjum húsnæðis-
mál sóknarpresta