Morgunblaðið - 06.03.1974, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 6. MARZ 1974 3
Skuttogarinn Gaul. 1106 lestir að staerð. Eitt nýjasta og bezta fiskiskip Breta.
HVAÐ KOM FYRIR
TOGARANN GAUL?
289 skip hafa
horfið sporlaust
síðustu 13 ár
Hinn 8. febrúar sfðastliðinn
var haft talstöðvarsamband við
brezka togarann Gaul, sem þá
var að veiðum út af strönd
Norður-Noregs. Það var gott
hljóð í 36 manna áhöfn þessa
nýlega togara, enda hafði túr-
inn gengið vel og Gaul var gott
skip. Gaul og þrjú systurskip,
1106 lestir að stærð, hafa verið
talin öruggustu og beztu skip
sem smfðuð hafa verið fyrir
brezka fiskveiðiflotann.
En sfðan 8. febrúar sfðast-
liðinn hefur ekkert heyrst til
Gaul og vfðtæk leit úr lofti og á
sjó hefur engan árangur borið.
Menn urðu ekkert sérlega
órólegir fyrst f stað, þegar ekki
tókst að ná sambandi við tog-
arann aftur. Það voru ýmsar
hugsanlegar skýringar á því.
Ekki stóð þeim þó á sama, þvf
Gaul var búinn fullkomnum
fjarskiptatækjum og talstöðin
er venjulegast opin þegar skip-
in eru á hafi úti.
Þegar svo ftrekaðar tilraunir
til að ná talstöðvarsambandi
við Gaul báru ekki árangur var
haft samband við skip á svip-
uðum slóðum, en ekkert þeirra
hafði heyrt eða séð togarann.
Sfðast heyrðist til hans á föstu-
degi og um helgina voru skip á
svæðinu beðin að hefja leit.
Jafnframt fór Nimrod þota frá
brezka sjóhernum á vettvang
og einni af freigátum hans var
stefnt á staðinn.
Engin vegsummerki
Flugvélar og skip hófu nú
umfangsmikla leit á mörgþús-
und ferkilómetra svæði og
stöðugt var haldið áfram að
kalla upp togarann í talstöð, en
frá honum barst ekkert svar.
Fleiri flugvélum var stefnt á
leitarsvæðið, en i lok fyrstu vik-
unnar voru flestir komnir á þá
skoðun að úr þessu myndi ekki
finnast nema brak úr tog-
aranum.
Slæm veðurskilyrði hömluðu
nokkuð leit um tíma, en
Nimrod þoturnar eru búnar
fullkomnustu leitartækjum
sem völ er á og flugmennirnir
fóru eins lágt og þeir mögulega
þorðu þegar veður var slæmt.
Þegar vika var liðin var þó búið
að gefa upp alla von. Togarinn
var opinberlega talinn af og leit
var hætt.
Byrjað aftur
Ýmsir aðilar í Hull vildu ekki
sætta sig við þessi málaloka og
að beiðni þeirra var hafin leit
að nýju. Sjóherinn sendi Nim-
rod þoturnar aftur á svæðið og
jafnframt leituðu flugvélar og
skip frá Noregi, en Norðmenn
höfðu frá upphafi veitt alla þá
aðstoð sem þeir máttu.
Ættingjar og ástvinir skip-
verjanna 36 höfðu að vísu gefið
upp nær alla von um að tog-
arinn væri enn heill ofansjávar,
en þeir neituðu að gefa upp von
um að einhverjir hefðu komist
af þótt skipið væri sokkið. Það
eru til mörg furðuleg dæmi um
bjarganir skipbrotsmanna eftir
mikla hrakninga, en þeir sem
þekkja vetrarveður og aðstæð-
ur á þessum miðum voru þó
vondaufir.
Enn hætt og
enn byrjað
Flugvélarnar fóru aftur yfir
svæðið sem þær höfðu þegar
leitað á og fóru jafnvel alveg
undir ísröndina sem liggur út
frá Grænlandi þótt nær óhugs-
andi væri að þar væri nokkuð
að finna. Leitin bar heldur
engan árangur hjá þeim fremur
en skipunum sem enn leituðu,
það fannst hvorki tangur né
tetur af Gaul.
Loks var leitinni hætt öðru
sinni. En enn voru uppi raddir
um að málið væri ekki afgreitt.
Haft var samband við norsk
yfirvöld og spurt um möguleika
á að leigja þyrlu til leitar i
hinum mörgu fjörðum Norður-
Noregs, ef ske kynni að þar
fyndist eitthvert brak.
Yfirstjórn björgunarsveita í
Norður-Noregi brást drengilega
við og sagði óþarfa að leigja
þyrlu, þau skyldu leggja til
sinar eigin þyrlur og báta til að
leita vandlega í öllum fjörðum
sem minnsti möguleiki væri á
að geymdu brak. Og við það
situr nú. Norðmenn hófu þriðju
leitina 28. febrúar, en vont
veður hefur gert þyrluflugið
erfitt og hættulegt, þannig að
það mun erin liða nokkur tími
þar til endanlega verður hætt,
hver svo sem útkoman verður.
Hvernig hverfa
skip?
Hvernig getur 1100 lesta ný-
tízku fiskiskip með 36 manna
áhöfn og fullkomnasta öryggis-
útbúnaði sem völ er á, horfið
sporlaust? Sumir gízka á að
togarinn hafi fengið tundur-
dufl i vörpuna og sokkið á svip-
stundu þegar það sprakk. Þetta
er auðvitað möguleiki.
En hafið á sér mörg leyndar-
mál, og Gaul er langt frá því að
vera það fyrsta sinnar teg-
undar. Á síðastliðnum þrettán
árum hafa hvorki meira né
minna en 289 skip horfið spor-
Iaust af yfirborði sjávar. Eng-
inn veit hvað um þau hefur
orðið.
Á skipstapaskrá tryggingafé-
lagsins Lloyd, í London, eru
skráð 84 skip sem hafa horfið á
tímabilinu frá því í janúar 1961
og fram til 13. febrúar á þessu
ári. En það er ekki allt. 205 skip
í viðbót hafa horfið sporlaust á
sama tíma, en eru ekki á skrá
hjá Lloyd’s af ýmsum ástæðum.
Horfnu skipin voru af ýmsum
stærðum og gerðum. Það
stærsta var flutningaskipið
Theodore AS, frá Kýpur, tæpar
fjórtán þúsund lestir. Það
hvarf 5. desember 1973. Það
minnsta var brezki fiski-
báturinn Fourisles, 23 lestir.
Umfangsmiklar leitir hafa
verið gerðar að öllum þessum
skipum. En hafið virðist hafa
afmáð öll spor.
Glæsimennska og snilli —
NY Times um Helga Tómasson
HELGI Tómasson ballettdans-
ari hefur hlotið einstaklega
góða dóma hjá gagnrýnendum
stórblaðsins New York Tímes.
Þegar hann dansaði nýlega í
Divcrtimento, sem George
Balanchine samdi sérstaklega
fyrir hann, skrifaði Anna
Kisselgoff:
,,New York City Ballet hefur
einhvern bezta klassíska ballet-
dansara i karlhlutverki i
heiminum i dag, þar sem Helgi
Tómasson er. Það er því ekki
undarlegt, að George Balanc-1
hine skyldi velja hann til að
semja fyrir einhverja óvenju-
legustu og skáldlegustu sóló
fyrir karldansara á allri hlut-
verkaskrá sinni.
Á laugardagskvöldið kom
þetta sérstaka sambland af
glæsimennsku og snilli berlega
fram í þessum sólódansi í New
York State leikhúsinu, þar sem
flutt var stytting úr ballett-
inum „Divertimento úr Kossi
álfkonunnar", er Balanchine
samdi fyrir Stravinskylista-
hátiðina 1972. Það var líka í
fyrsta skipti, sem Gelsey Kirk-
land kom fram í hlutverki aðal-
dansmeyjarinnar, sem Patricia
McBride dansaði upphaflega.
Kannski er sky msamlegast að
hætta áð hugsa um fyrstu
útgáfu Balanchines af „Kossi
álfkonunnar“, eins og enski
titillinn hljóðar. Það kann þó að
gefa skýringu á því, hvers
vegna danssporin fyrir karl-
dansarann virðast skyggja á
dansinn, sem dansmeyjunni er
ætlaður, að upphaflega gerði
Stravinsky ráð fyrir þvi, að
aðalhlutverkið væri karl-
mannsins, en ekki dansmeyjar-
innar.
Balanchine hefur með þess-
um bjarta, mjúklega og káta
tveggja manna dansi með dans-
flokkinn að baki ætlað Helga
Tómassyni ákaflega frum-
lega sporaröð. „Varíasjónir"
dansarans með þessum óvæntu
stefnubreytingum, dýfum eins
og liggi við falli og keðju af
stökkum, sem enda með þvi, að
hann fellur á hnén, virðast
ákaflega frumlegar. Þessi
furðulega aðferð Helga Tómas-
sonar að láta eins og hann hafi
ekki jafnvægi í öllu þessu,
þegar hann hefur það alveg á
valdi sínu, lofar bæði hug-
myndaflug ballettmeistarans
og ber hinni gallhörðu tækni
dansarans vitni.
Jafnframt þessu er Helgi
Tómasson einn af færustu
dönsurum í klassískum stíl.
Hvað það snertir er ungfrú
Kirkland hans eftirbátur.
Áherzlurnar á handahreyfingar
f þessum balletti virðast draga
fram óklassíska armstöðu henn-
ar, þar sem lófarnir snúa í
öryggisleysi út — galli í stil,
sem má laga. Samt var þessi
fyrsta sýning verulegur burðar-
ás og glæsileg.”
Skömmu áður hafði Clive
Barnes gagnrýnandi New York
Times skrifað um Helga í
sýningu New York City
Ballets:,,Einhver athyglisverð-
asti liðurinn á sýningu
kvöldsins var upphafið, þar
sem Gelsey Kirkland og Helgi
Tómasson dönsuðu Pas de
Deux eftir Tónlist Tchaikov-
skys. Þessi tvö dansa saman
með sömu glóðinni og glitinu
sem maður sér hjá Antoinettu
Sibley og Anthony Dowell í
Royal Ballet. Dans ungfrú Kirk-
lands er léttur, áhyggjulaus og
samt alveg hárnákvæmur á
sinn músikalska hátt. Hún er
aðdáunarverð dansmær og
hefur fengið alveg réttan mót-
dansara, þar sem Helgi
Tómsson er. Hann er fallegur,
líflegur og framkoma hans
bæði svolítið galgopalag og
klassisk. Ég gæti horft á
þennan tveggja manna dans
þeirra þrisvar eða fjórum sinn-
um í viku í heilt ár og aldrei
þreytzt á sveiflandi fjölbreytni
þei rra.“
Garðar Cortes
Omar Ragnarsson
Bingó Styrktarfélags
lamaðra og fatlaðra
KVENNADEILD Styrkt-
arfélags larnaðra og fatl-
aðra efnir í kvöld til
bingókvölds í Súlnasal
Hótel Sögu. Þetta er svo-
nefnt kabarett-bingó, þar
sem skemmtiatriði fara
fram á milli hverra fjög-
urra umferða. Stjórnandi
er Svavar Gests, en
skemmtikraftar eru Ómar
Ragnarsson, Garðar Cortes
og Karl Einarsson.
Með þessu bingói hyggst
kvennadeildin safna til
málefna lamaðra og fatl-
aðra, til sjúkraþjálfunar í
Æfingastöðinni við Háa-
leitisbraut og starf-
seminnar í Reykjadal.
Bingóið verður með
hefðbundnum hætti, en
verðmæti vinninga er um
200 þúsund krónur og eru í
því Kaupmannahafnarferð
og ferð til Hornafjarðar.