Morgunblaðið - 15.06.1974, Page 11

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. JÚNÍ 1974
11
Matthías Bjarnason:
Byggðasjóður fær
ekki aukin framlög
Friðjón Þórðarson:
Tekjur
sýslu-
félaga
verði
auknar
FRIÐJÓN Þórðarson lagði
fram á sfðasta Alþingi til-
lögu til þingályktunar, þar
sem skorað er á ríkis-
stjórnina að gera nú þegar
ráðstafanir til að auka
tekjur sýslufélaga, svo að
þeim verði gert kleift að
sinna lögboðnu hlutverki
og aðkallandi viðfangsefn-
um.
Friöjón Þórðarson sagði m.a. í
ræðu á Alþingi, er hann- mælti
fyrir tillögunni: „Sýslufélögum
ber að annast m.a. eftirlit með
fjárreiðum allra hreppa innan
sýslufélagsins, endurskoðun á úr-
skurðum ársreikninga þeirra og
allra fyrirtækja, sem rekin eru á
vegum hreppanna, umsjón með,
að hreppsnefndir starfi yfirleitt 1
sveitarstjórnarmálum samkvæmt
gildandi lögum og reglugerðum.
Sýslunefndum ber að annast setn-
ingu reglugerða um notkun af-
rétta, fjallskil, fjárheimtur, smal-
anir haust og vor og fleira af slíku
tagi. Sjá um, að markarskrár séu
prentaðar eigi sjaldnar en tíunda
hvert ár yfir fjármörk og svo
framvegis. Þá ber sýslufélögum
einnig að hafa umsjón og stjórn
vegamála samkvæmt vegalögum
og sýsluvegarsamþykktum og er
þetta allstór þáttur 1 starfi þeirra.
Þá er um að ræða afskipti af
forðagæzlu samkvæmt búfjár-
ræktarlögum og fleira á því sviði.
Þá fjalla sýslunefndir um setn-
ingu byggingarsamþykktar fyrir
sýsluna, samkvæmt lögum, enn-
fremur um álitsgerðir mála, er
varða einstaka hreppa sýslunnar
eða sýsluna í heild, enda skal
ekkert slíkt mál til lykta leitt fyrr
en álitsgerðar sýslunefndar hefur
verið leitað.“
Síðar 1 ræðu sinni sagði Friðjón
Þórðarson: „Þegar um svona víð-
tæk hlutverk er að ræða, fer
óneitanlega oft þannig, að sumir
láta sér nægja það, sem nauðsyn-
legast er að framkvæma úr verk-
efnaskránni, en aðrir, 1 þessu til-
viki aðrar sýslunefndir, leggja sig
fram um að fjalla um flest, sem til
gagns og heilla má horfa. Þess
vegna er það svo, að að minnsta
kosti sumir sýslusjóðir, þar sem
ég hef þekkt til á undanförnum
árum, láta stórfé af hendi rakna
til margra málaflokka. Má nefna
menntamál, heilbrigðismál og at-
vinnumál, sem sfðan flokkast í
ótal undirgreinar."
Við fjárlagaumræður f desem-
ber sl. vakti Matthfas Bjarnason
athygli á þvf, að framlög rfkisins
til Byggðasjóðs eru óbreytt að
krónutölu eins og þau voru fyrir 2
árum. Þrátt fyrir yfir 30%
hækkun byggingarkostnaðar á sl.
ári.
Matthías Bjarnason sagði m.a. í
fjárlagaumræðunum: „Þó að fjár-
lög séu nú komin f nálægt 30
milljarða, þá er því þannig farið,
að Byggðasjóðurinn fær enga
hækkun á sfnum framlögum. Því
er haldið niðri með sömu upphæð
að krónutölu og var fyrir 2 árum.
Þrátt fyrir flutning frumvarps
um 2% tekjur að álögðum tekjum
ríkissjóðs má ekki hreyfa þetta á
einn eða annan veg. Byggða-
stefnumennirnir, sem nú eru alls
ráðandi, mega ekki heyra á það
minnzt, að það sé reynt að rétta
eitthvað hlut Byggðasjóðs, því að
ef við lítum á þá breytingu, sem
orðið hefur á byggingavísitölunni
bara á einu ári, frá nóvember í
fyrra til 1. nóvember sl„ hefur
byggingarkostnaður hækkað um
33%, en yfirleitt má segja, að fjár-
magn Byggðasjóðs fari að mjög
verulegu leyti til byggingafram-
kvæmda, fyrst og fremst til skipa-
bygginga og svo annarra fram-
kvæmda í landinu og þá I mjög
ríkum mæli til húsabygginga, til
iðnaðar og fiskverkunar og
annarra .slfkra þarfa atvinnulífs-
ins. Þarna er algjörlega dauf-
heyrzt við, Það hefur verið reynt
að halda þessu máli vakandi f
nefnd frá því í haust, óskað eftir
því af mikilli hófsemd að reyna að
hreyfa eitthvað framlagið til
Byggðasjóðs. Og ' nú á milli
annarrar og þriðju umræðu gerði
ég og fleiri sfðustu tilraun til að
óska eftir því, að hér yrði gerð
einhver breyting á til hækkunar á
framlagi ríkissjóðs til þess að
bæta sjóðnum upp þá rýrnun, sem
orðið hefur á því fjármagni, sem
hann hefur yfir að ráða, vegna
verðbólgunnar. Formaður fjár-
veitingarnefndar kom svo að
síðustu með það svar, að það væri
ekki möguleiki á þvf og þá auð-
vitað veit maður, hvaðan svarið er
komið. Það er frá stjórnarherrun-
um 1 ríkisstjórninni, sjálfum
byggðapostulunum, sem hafa
talað bezt og mest á undanförnum
árum um hvað sé nauðsynlegt að
stórauka framlög til byggðamála.
Það vantar ekki, að það er
starfandi 7 manna þingkjörin
nefnd, sem á að vinna að byggða-
málunum. Það var byrjað mjög
myndarlega, það var talað mjög
mikið um hvað þyrfti að gera og
það þyrfti að fara að áætla þetta
og hitt og það þyrfti að stórauka
framkvæmdir á öllum sviðum úti
á landsbyggðinni. En við vitum,
að það þarf peninga. Þeir eru
aflið, sem þarf til þess að fram-
kvæma þessar hugsjónir. En svo
þegar kemur að því, að það á að
fara að framkvæma eða vinna að
þessum hugsjónum i, alvöru, þá
gefast sjálfir byggðapostularnir
upp og segja: Hingað og ekki
lengra. Fjárlög geta farið upp ár
eftir ár um fleiri milljarða á ári,
en framlag til Byggðasjóðs skal
vera það sama."
Ellefu hundrub ára
afmœli
Islandsbyggbar
814-1914
Olafur G. Einarsson:
Horfið verði frá veg-
gjaldi á hraðbrautum
Við umræður um vega-
áætlun á sfðasta Alþingi
lagði Ólafur G. Einarsson
til, að horfið yrði frá þeim
áformum að leggja sér-
stakan skatt á alla umferð
um Keflavíkurveg og
Suðurlandsveg. Hann
benti á, að tekjur ríkis-
sjóðs af umferðinni um
þessa tilteknu vegi væru
miklu meiri en næmi
kostnaði við gerð þeirra.
Og sú staðreynd ein ætti að
nægja til þess, að ekki væri
farið að skattleggja
sérstaklega notendur
þeirra um alla framtfð.
I ræðu sinni á Alþingi um þetta
efni sagði Olafur G. Einarsson
m.a., að helztu rökin, sem færð
hefðu verið fram fyrir veggjald-
inu, væru þau, að með lagningu
hraðbrauta væri verið að draga fé
frá dreifbýlinu til þéttbýlisins og
auk þess væri það svo mikið hag-
ræði fyrir þá, sem aka um þessa
vegi að staðaldri að aka á bundnu
slitlagi, að sjálfsagt væri að inn-
heimta af þeim sérstakt veggjald.
í ræðu sinni sagði Ólafur enn-
fremur: „Ef við athugum þá þrjá
vegi, sem fyrirhugað umferðar-
gjald kemur til með að snerta, þá
eru tölurnar þessar: Keflavíkur-
vegurinn einn gefur ríkissjóði lið-
lega 130 millj. kr. á ári, Suður-
landsvegur 168 millj. kr. rúmar
og Hafnarfjarðarvegur, 5 km
kafli af honum, tæplega
127 millj. kr. Ef við at-
hugum t.d. Hafnarfjarðarveg-
inn einan, þá hef ég nokk-
urn veginn réttar upplýs-
ingar um það, hversu miklu fé
hefur verið varið 1 þann veg á
undanförnum árum. Frá þvf árið
1969 hefur tvisvar sinnum verið
lagt slitlag á þennan veg án þess
að gera nokkuð annað. 1 fyrsta
skipti 1969 og var kostnaðurinn
þá 5—6 millj. króna. Næst var
þetta gert 1972 og var kostnaður-
inn þá 9,7 millj. kr. Annað, sem
lagt hefur verið f þennan veg, er
aðeins kostnaður við lýsingu
hans, sem mun vera um 200—300
þús. kr. á ári. . . Sem sagt, á 5
árum innan við 15 millj. kr„ en
árlegar tekjur rikissjóðs af um-
ferðinni um þennan eina veg, ef
miðað er við núgildandi verðlag
tæplega 127 millj. kr. Samtals eru
tekjur rikisins af þessum þremur
vegum yfir 425 millj. kr. á ári.
Sýnist mönnum nú til of mikils
mælzt, þótt farið sé fram á, að
meira fé verði varið til þessara
fjölförnu vega og þá sérstaklega
hins fjölfarnasta vegar landsins,
sem tengir saman mestu þétt-
býlissvæðin.“
Síðar í ræðu sinni sagði Ólafur
G. Einarsson, að sannleikurinn
væri sá, að umferðin um þessa
vegi gerði ekki aðeins það að
borga kostnaðinn við gerð þeirra
heldur stæði hún einnig að
nokkru leyti undir fram-
kvæmdum við vegagerð annars
staðar á landinu. Þá sagði hann,
að skýrslur sýndu, að bensín-
eyðsla á hvern kílómetra í
Reykjavík og á Reykjanesi væri
margfalt meiri en f öðrum kjör-
dæmum. Það sannaði aftur á móti
það, sem bent hefði verið á, að
fbúar þessara kjördæma þyrftu að
aka miklu meira en aðrir fbúar
landsfns vegna þess, að þeir
byggju miklu fjær vinnustað en
íbúar annarra kjördæma. Þeir
þyrftu að verja verulegum hluta
af tekjum sfnum til þess eins að
aka til og frá vinnu. Þetta væri
útgjaldaliður, sem íbúar margra
annarra byggðarlaga úti á landi
hefðu alls ekkert af að segja.
17. júní nálgast,prýðum umhverfiði
skreytum alla búðarglugga með litmyndum af
Forsetunum, fánaskjöldunum, gömlu Gröndals-
myndinni og nýja hátíðarskildinum.
Litbrá hf.
símar 34092—22930—2281