Morgunblaðið - 15.06.1974, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. JUNI 1974
Bruddað á ýmsu í hag
AÐ LOKNU búnaðarþingi á s.l. vetri ræddi Morgunblaðið við sex
þingfulltrúa, bændur víðsvegar að af landinu, og innti þá eftir áliti
þeirra á merkustu málum búnaðarþings og heimasveitarinnar. —
Því miður hefur birting þessara viðtala dregist úr hömlu, m.a. vegna
prentaraverkfallsins.
Þörf er á nýj-
ungum í starfinu

„AUDVITAD snertir það allt
landbúnaðinn meira og minna,
sem við tokum fyrir hérna."
sagði Jón Helgason bóndi í
Seglbúðum í Vestur-Skaftafells
sýslu, þegar við röbbuðum við
hann. ,,Ég lenti í fjárhags-
nefnd, en þar skiptum við þvi
fjármagni, sem er á fjárlögum
til Búnaðarfélags íslands; á
þessu ári voru það 48 mill.j. kr.
Skiptingin er að mestu bund-
in við þá starfsemi. sem þegar
er fyrir hendi, og þess vegna er
lítið svigrúm til þess að fara inn
á nýjar brautir eins og er þó
mjög æskilegt i mörgum tilvik-
um. Þess vegna samþykkti bún-
aðarþing nú ál.vktun þar sem
bent var á nokkra nýja æski-
lega þætti í starfsemi félagsins.
Eins og stendur fer þetta fjár-
magn fvrst og fremst til leið-
beiningarstarfs og þá í sam-
bandi við ráðunauta.
Þessi nýju atriði, sem nú hef-
ur verið bent á og ástæða þykir
til að taka strax til meðferðar,
eru varðandi aukningu á
rekstrarfé búnaðarsamband-
anna, sem reka sívaxandi leið-
beiningarþjónustu f.vrir bænd-
ur úti á landi. Þá má nefna
nauðsyn þess að auka kennslu
og k.vnningu í forðagæzlu og
leiðbeiningar við fóðrum til að
tryggja fullar afurðir af búfénu
þrátt fyrir misjafnt árferði til
fóðuröflunar. Er þörfin á auk-
inni k.vnningu í þessu efni mjög
mikil.

* A *
w

■
Þá var einnig óskað eftir þvi,
að re.vnt yrði að auka starfsemi
verkfæraráðunauta til þess að
veita bændum og ræktunarsam-
böndum meiri leiðbeiningar við
vélar og reyna að bæta ástand-
ið i varahlutaþjónustunni.
Að lokum var óskað eftir því,
að nýr ráðunautur fengist til
starfa hjá félaginu, landnýt-
ingarráðunautur, sem hefði það
hlutverk að leiðbeina bændum
á því sviði. Landvernd og bætt
umgengni eru mjög á dagskrá
svo og aukning uppskeru, sem
að bændum snýr, einnig aukn-
ing beitilands með hagarækt.
Þá er nauðsynlegt, að bændur
geti leitað til sérfræðings í
þessum efnum.
Allt það, sem hér hefur verið
talið upp, er útilokað að gera
með því fjármagni, sem
Búnaðarfélaginu hefur verið
skammtað, en stjórn félagsins
mun nú gera kostnaðaráætlun
fyrír þessar aðgerðir og ieggja
fram fyrir næsta ár."
Spurning um byggð eða
ekki byggð í framtíðinni
FRIDBERT Fétursson bóndi í
Botni í Súgandafirði sagði, að
sér fyndist þetta þing með þeim
rislægri. „Það er ekkert stór-
mál eins og oft áður," sagði
hann, „en þó finnst mér nú
kjötmiðstöðvarmálið það merk-
asta bæði fyrir bændur og neyt-
endur. Þar næst nefni ég breyt-
inguna á ræktunar- og húsa-
gerðarmálum í sveitum. því allt
sveitalífið byggist fyrst og
fremst á ræktun jarðargróðurs-
ins og síðan bústofni.
Búskaparmál á Vestfjörðum
standa mjög höllum fæti vegna
þess fyrst og fremst, að það
hefur fækkað svo mikið á svæð-
ínu. Undanfarin ár hefur fækk-
að stöðugt. Þetta er mjög alvar-
legt mál, því nú er ekki um
nein landþrengsli að ræða, en
sumar sveitir eru svo afskekkt-
ar að þegar fólkinu fækkar er
hætt við að skriðan falli svo
sem raun ber vitni. Heilar
sveitir eru komnar í eyði þótt
þar séu ágæt landgæði.
Mjólk vantar nú í Vestur- og
Norður-ísafjarðarsýslu, en þar
eru einmitt flestir íbúarnir. A
þetta svæði hefur nú í vetur
verið flutt nokkuð af mjólk með
flugvélum, en það er mjög dýrt.
Fyrir utan mannfæðina vil ég
nefna aðalorsökina fyrir þessu
bága ástandi, en hún er sú, að
ekki hefur verið komið til móts
við bændur í mjölkurflutning-
um. Vegna strjálbýlis og snjó-
komu er þarna um geysilega
dýra flutninga að ræða, en ef
t.d. flugpeníngarnir væru færð-
ir til bænda, þá væri þetta á
annan veg.
Vetrarvegir eru mjög slæinir
á Vestfjörðum. Undanfarin ár
hafa heiðavegirnir verið byggð-
ir vel upp og vandlega, en þeir
notast ekki nema 4—5 mánuði
á ári. Byggðavegirnir eru hins
vegar þannig grafnir í hliðarn-
ar að þeir eru það fyrsta, sem
fer í kaf í snjöum. Þetta er
mikið vandamál þrátt fyrir allt
tal um byggóajafnvægi eins og
allir þekkja. Okkur á Vestfjörð-
um finnst, að annaðhvort séum
við utan við landið eða að jafn-
vægisstefnan hafi ekki átt að
ná til okkar. Þetta er mikilvægt
mál fyrir okkur, því þetta er
spurning um það hvort byggðin
á að haldast þarna áfram. Eg
get staðið við það hvenær sem
er, að ég hef ekki orðið var við
árangurinn af hinni svokölluðu
byggðajafnvægisstefnu. Nú er
rætt um Inndjúpsáætlun. Þar
þarf að gera mikla áætlun og
hún kemur fram á síðustu
stundu. Ef ekki verður gert
verulegt átak, heldur fólks-
straumurinn áfram burtu af
býlunum.
Vestfirzkir sjómenn eru af-
gerandi i sinni stétt, fisknir og
sæknir sjómenn og sjávarþorp-
in eru vel rekin. Eg er kvíðinn,
því ef sveitabyggðirnar leggjast
niður, verður erfiðara að halda
uppi byggðakjörnunum og allt-
af vantar fólk."
Við spurðum Friðbert að síð-
ustu hvað honum fyndist um
muninn á vetrarveðrinu i
Reykjavik og fyrir vestan.
„Mér finnst ég vera í sumar-
fríi hér syðra vegna veðurblíð-
unnar," svaraði Vestfjarða-
bóndinn.
Aukin jarðhitaleit - borunar-
framkvæmdir hjá bændum
SIGMUNDUR Sigurðsson í
S.vðra-Langholti í Árnessýslu
kvaðst telja erindið um hita-
rannsóknamálið vera merkasta
mál þingsins.
Búnaðarþing hefur falið
stjórn Búnaðarfélags íslands að
beita sér fyrir því við Orku-
stofnun, að hún auki aðstoð
sína við jarðhitaleit og borunar-
framkvæmdir hjá bændum.
Jafnframt skorar þingið á
stofnlánadeild landbúnaðarins
að veita aukin lán til borunar-
framkvæmda og hitavirkjana á
bændabýlum.
Með hækkandí olíuverói og
umtali um alþjóðlegan orku-
skort hefur áhugi bænda aukizt
mjög fyrir því að nýta þann
jarðhita, sem mögulegt er að ná
til. Á undanförnum árum hefur
jarðhitadeild Orkustofnunar
unnið að jarðhitaleit með bor-
unum og mælingum, víða með
góðum árangri.
í viðræðum jarðræktarnefnd-
ar við Jón Jónsson jarðfræðing
hjá Orkustofnun kom fram, að í
tækni til jarðhitaleitar hefur
mikil framför orðið á síðustu
árum og einnig, að Alþingi hef-
ur nú samþykkt verulega aukn-
ingu fjárveitingar til Orku-
stofnunar. Verður því að teljast
aðkallandí nú að herða róð-
urinn fyrir skipulagðri
jarðhitaleit og borunum,
þar sem árangurs má vænla.
Eðlilegt virðist, að sveitar-
félög hafi forgöngu, hvert á
sínu svæði eða í saineiningu, ef
um víðtækar rannsóknir er að
ræða.
Með auknu fjármagni Orku-
stofnunar má vænta meiri
stuðnings við frumrannsóknir,
en fram að þessu hefur stofn-
unin aðeins veitt lán fyrir hluta
af kostnaði til 5 ára og á mjög
háum vöxtum, þó mun lánið
ekki hafa verið innheimt, ef
borun hefur reynzt árangurs-
laus.
Stofnlánadeild landbúnaðar-
ins hefur veitt bændum lán út á
suma þætti hitavirkjana. Þeim
lánareglum þarf að breyta og
virðist eðlilegast að meta þær
framkvæmdir til lána eftir
sömu regium og neyzluvatns-
veitur f sveitum eru metnar til
ríkisframlags i jarðræktarlög-
um.
Þá taldi Sigmundur, að með-
al allmerkra mála væru erindi
og umræður um fiskrækt og
kjötmiðstöðvarmálið.
Aðspurður svaraði Sigmund-
ur um sina sveit: „Hruna-
mannahreppur er ein bezta
sveit landsins. Búskapurinn
þar gengur afskaplega vel, er
fjölþættur, með bæði sauðfé og
kýr, og mikil aukning er þar í
gróðurhúsarækt og einnig
hænsnarækt. Þar er eitt af full-
komnustu hænsnasláturhúsum
landsins, sem getur unnið 1000
stykki á dag. I okkar sveit,"
sagði hann, „er kominn byggða-
kjarni, þar sem félagsheimilið
Flúðir er og þar er einníg útibú
Kjötrannsókn
kynbætur á bi
EGILL Bjarnason frá Sauðár-
króki í Skagafirði sagðist telja
að frumvarpið til laga um mat á
gærum og ull og frumvarpið
um endurskoðun á lögum um
ræktunar- og húsagerðarsam-
þ.vkktir í sveitum, væru þau
mál, sem honum þættu bita-
stæðust eftir Búnáðarþing.
Þá nefndi hann i þriðja lagi
áformin um að komið yrði upp
kjötrannsóknarstöð á vegum
Rannsóknarstofnunar landbún-
aðarins, en þar kvað hann
tekna upp starfsemi, sem ekki
hefði verið áður, en m.a. byði
slík stöð upp ák.vnbætur á sauð-
fjár- og nautgripastofninum
með tilliti til kjötgæða.
Egill kvað búskap standa
sæmilega liúnaðarlega séð í
Skagafiróinum. Undanfarin ár
hefur orðið aukning i mjólkur-
framleiðslunni, en ástæðuna
kvað hann aðallega vera að
auknar kynbætur kæmu til á
kúabústofninum og meiri og
réttari fóðrun, sem hann kvað
skipta verulegu máli.
Brýnasta verkefnið framund-
an i hans sveit kvað hann vera
Fjölga ber jarðv
um ræktunarsai
Sigurjón Friðriksson hðndi í
Ytri-Hlíð í Vopnafirði sagði að
ekkert stórmál hefði einkennt
þetta þing, þar sem Búnaðar-
þing hefði síðustu ár fjallað um
öll helztu löggjafaratriði, sem
varða landbúnaðinn. „Hér hafa
því," sagði hann, „komið fram
mörg erindi um leiðréttingu á
ýmsum atriðum og þá sérstak-
lega ýmiss konar aðstöðumun
bænda innan einstakra héraða í
landinu. Að visu hefur hér far-
ið fram athugun á lögum um
ræktun- og húsagerðarsam-
þykktir i sveitum og endurskoð-
un á þeim lögum lá fyrir þessu
þingi unnin af þingnefnd frá
siöasta þingi, sem einnig átti að
athuga bættan rekstrargrund-
völl ræktunarsambandanna í
landinu.
Ræktun er eins og allir vita
undirstaða alls búskapar i land-
RÆTTVIÐ BÆNDUR VÍÐ