Morgunblaðið - 26.06.1974, Blaðsíða 18

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 26. JÚNÍ 1974
17
IRA-mönnum smalað
írski lýðveldisherinn
gerir dauðaleit að svikara
Belfast, 25. júnf, AP—NTB.
0 Sprengjusérfræðingar komu
I dag f veg fyrir meiri háttar
sprengjutilræði f borginni
Omagh á Norður-Irlandi, er þeim
tðkst að eyðileggja mikinn hluta
136 kflða sprengju, sem fannst f
vörubifreið fyrir utan opinbera
skrifstofubyggingu f borginni.
Hins vegar sprakk nokkur hluti
sprengjunnar og eyðiiagðist bygg-
Það tísti
í heims-
byggðinni
1 SÍÐASTA tölublaði vikurits-
ins Newsweek birtist grein um
hina vaxandi samkeppni um
auðlindir hafsins og nauðsyn
þess, að hafréttarráðstefna
S.Þ. f Caracas beri árangur.
Bendir blaðið á yfirvofandi
hættu á meiriháttar átökum á
hafinu og segir f upphafi, að
skotin, sem hleypt var af f
þorskastrfði Íslendinga og
Breta hafi e.t.v. markað upp-
haf þessars átaka.
Blaðið segir:
„Það tísti f heimsbyggðinni,
þegar íslenzku varðskipin tóku
sig til nokkrum sinnum á síð-
astliðnu ári og skutu yfir
stefni brezkra togara vegna
meintra landhelgisbrota
þeirra, — rétt eins og menn
væru að horfa á eina af
þessum skemmtilegu brezku
grfnmyndum. En þorskastríðið
mikla kann raunar að hafa
markað upphaf geysilegs
ágreinings, sem upp gæti kom-
ið, þegar þjóðir alheimsins
flykkjast í vaxandi mæli til
hafs í leit að mat og málmum."
ingin gjörsamlega. Engan sakaði.
0 Fyrr f dag gerði lögreglan I
Belfast vfðtæka húsrannsókn f
kaþólskum borgarhverfum og
voru um 50 meintir liðsmenn
Irska lýðveldishersins, IRA,
handteknir. Telur lögreglan, að
þeirra á meðal séu ýmsir af
helztu foringjum IRA, en u.þ.b.
helmingi þeirra handteknu var
sleppt eftir yfirheyrslu. Flestar
handtökurnar voru gerðar sam-
kvæmt upplýsingum, sem leyni-
þjónusta hersins hefur aflað sér,
að þvf er haft er eftir áreiðan-
legum heimildum. Segja heim-
ildirnar, að allmargir af liðs-
mönnum IRA, sem nú sitja f fang-
elsum, hafi verið pfndir af sam-
föngum sfnum á undanförnum
vikum til þess að hafa upp á svik-
ara f þeirra hópi, sem þeir kalla
„kjaftinn". Eru leiðtogar IRA
sagðir þess fullvissir, að svikari
þessi hafi gefið leyniþjónustunni
upplýsingar um ráðagerðir
þeirra.
Þessi síðasta smölun leyniþjón-
ustunnar er ein af mörgum á
undanförnum vikum, sem mjög
hafa veikt stöðu IRA. Eru þetta
talin viðbrögð yfirvalda við
sprengingaöldu þeirri, sem
gengið hefur yfir Norður-írland.
Fjórir
SÞ-menn
létust
Sameinuðu þjóðunum,
Tel Aviv, 25. júní. AP-NTB.
FJÓRIR austurrfskir hermenn f
liði Sameinuðu þjóðanna biðu
bana f dag, er jarðsprengja
sprakk á aðskilnaðarsvæðinu f
Golanhæðum, rétt eftir að eftir-
litssveitir S.Þ. héldu inn á svæðið
og tsraelar höfðu haft sig á brott.
Lauk þannig sfðasta hluta
brottflutnings lsraela sorglega.
Einn austurrfskur hermaður
særðist.
ERiENT
Takmörkun hval-
veiða samþykkt
London, 25. júní -AP.
Alþjóðahvalveiðinefndin sam-
þykkti í dag tillögu Ástralfu-
manna um sjálfkrafa takmörkun
á veiðum ákveðinna hvalateg-
unda, þegar þeim er að mati sér-
fræðinga ógnað af ofveiði þannig
að hætta er á, að þær deyi út. Er
þetta breytingartillaga við tillögu
Sakhar»v
Brezhnev og
Nixon f á bréf
Moskvu, New York 25. júnf.
AP—NTB
□ TVEIR af helztu forsvars-
mönnum mannréttindabarátt-
unnar f Sovétrfkjunum, Alex-
ander Solzhenitsyn og Andrei
Sakharov, hafa gefið yfirlýsing-
ar varðandi væntanlega komu
Nixons Bandarfkjaforseta til
Sovétrfkjanna. Solzhenitsyn
segir f viðtali við hinn kunna
fréttamann CBS-sjónvarps-
stöðvarinnar bandarfsku, Walt-
er Cronkite, að Nixon sé nú f
svo veikri aðstöðu, að hann sé
um megn að þvinga Sovétleið-
togana til nokkurra samninga.
Hann kvað það skoðun sfna, að
slökun spennu f samskiptun
austurs og vesturs bætti ekki
aðbúnað sovézkra borgara
„Ástandið f Sovétrfkjunum fer
versnandi," sagði Solzhenitsyn.
□ Andrei Sakharov segir f
bréfi til Leonid Brezhnevs og
Nixons, að stefnan um slökun
spennu myndi misheppnast ef
þeir ræddu ekki almenn mann-
réttindi. Hvetur Sakharov leið-
togana til að beita sér fyrir
auknu einstaklingsfrelsi, ferða-
frelsi, trúfrelsi, alþjóðlegu
fangelsaeftirliti og tjáningar-
frelsi.
Viðtalið við Solzhenitsyn fór
fram á heimili hans í ZUrich f
Sviss. Þar sagði hann m.a., að
nú rétt fyrir heimsókn Nixons
til Sovétríkjanna hefðu yfir-
burðir Sovétríkjanna og Var-
sjárbandalagsins aldrei verið
meiri gagnvart Atlantshafs-
bandalagslöndunum. Hann
kvað bæði Bandaríkin og Sovét-
ríkin geta átt von á miklu
hættuástandi.
Bandarfkjamanna um 10 ára
bann við öllum hvalveiðum, að
þvf er bandarfska sendinefndin á
fundinum f London sagði. Var
tillaga Ástralfumanna samþykkt
með 13 atkvæðum gegn 2. At-
kvæðagreiðslan var leynileg, en
talið er, að Japan og Sovétrfkin
hafi verið á móti, en Noregur hafi
látið til leiðast og fylgt meirihlut-
anum. Tekur þessi samþykkt
gildi næsta sumar, þegar alþjóða-
hvalveiðinefndin kemur ssman
til þess að endurmeta ástandið.
Ekki er vitað, hvort Japan og
Sovétrfkin muni beygja sig fyrir
þessari samþykkt nefndarinnar,
en reglur hennar leyfa ekki, að
samþykktir séu knúðar fram sem
lög. Mikið veltur þvf á, hvort þessi
tvö leiðandi hvalveiðilönd taka
tillit til krafna friðunarhreyfing-
arinnar í heiminum. Felst sam-
þykkt nefndarinnar í því, að vís-
indamenn tilkynni hverju sinni,
er einhver hvalategund getur
ekki lengur viðhaldið stofninum
vegna veiða. Þær tegundir, sem í
mestri hættu eru nú, eru sand-
reyður, hrefna og búrhvalur.
Alþjóðahvalveiðinefndin mun
halda áfram að ræða um veiði-
kvóta fyrir næsta ár, sem taka
mun gildi 1. júlf. Fundi hennar
lýkur á föstudag.
Dugdale
dæmd
Dublin, 25. júnf—AP
DR. BRIDGET Rose Dugdale
milljónamæringsdóttir, sem gerzt
hefur byltingarsinni, var í dag
dæmd i níu ára fangelsi fyrir
aðild að þjófnaði heimsfrægra
listaverka að verðmæti 20 milljón
dollarar. Dugdale, sem er 33 ára
og var áður háskólakennari, sagði
fyrir réttinum f dag, að hún væri
„stolt" yfir því að vera sek í þessu
máli. Málverkunum var rænt úr
húsi sir Alfred Beits demanta-
kóngs nærri Dublin f aprfl sl.
Bridget Dugdale er eina
manneskjan, sem handtekin hef-
ur verið vegna þjófnaðarins, en
fjögurra annarra er enn leitað.
Hins vegar fundust öll listaverkin
óskemmd við handtöku Dugdales.
Gunnar
Thoroddsen
formaður
þingflokks
sjálfstæðismanna:
Hið
sjálfuirka
vísitölukerfi
Samband launa
og verðlags
EITT erfiðasta mál, sem verka-
lýðssamtök, vinnuveitendur,
Alþingi og ríkisstjórnir hafa átt
við að glíma í marga áratugi, er
samband launa og verðlags.
Vandamálið er fyrst og fremst
það, hvernig unnt sé að tryggja
sem bezt raungildi Iauna, þegar
verðlag fer hækkandi, hvernig
hægt sé að vernda lffskjör Iaun-
þeganna gegn dýrtfð og verð-
bólgu.
Það kerfi hefur lengi verið
við lýði í landi okkar, að þegar
verðlag hækkar, fá launamenn
kauphækkun, sem er miðuð við
hækkun á vísitölu. Þetta kerfi
hefur tekið á sig margvíslegar
myndir. Stundum hafa menn
fengið fulla verðlagsuppbót,
stundum hluta af vfsitöluhækk-
un. Einstaka sinnum hefur
uppbótin verið greidd fljótlega
eftir að verðhækkanir urðu, en
oft orðið að bíða í nokkra mán-
uði.
Ýmist hafa þessi mál verið
ákveðin í samningum aðiljanna
eða með löggjöf. Þegar við-
reisnarstjórnin tók til höndum
við að endurreisa atvinnulíf og
fjárhag þjóðarinnar og gerði
víðtæka áætlun til að tryggja
fulla atvinnu var einn liðurinn
sá, að kaup mætti ekki miða við
vísitölu. Þessi skipan stóð í rúm
4 ár.
Núverandi stjórn hefur hvað
eftir annað hróflað við vísitölu-
kerfinu, ráðizt á gerða samn-
inga og þá sjaldnast hirt um að
hafa samráð við verkalýðssam-
tökin. Er skemmst að minnast
bráðabirgðalaganna í maímán-
uði. Þá var nokkrum stigum
beinlínis kippt út úr vísitölunni
og bönnuð sú hækkun á launun-
um, sem átti að koma til fram-
kvæmda samkvæmt samning-
um.
Verðbólgan
leikur launa-
menn verst
Hið sjálfvirka vfsitölukerfi
vínnur þannig, að verð hækkar
vísitölu, vísitalan hækkar kaup,
kaupið hækkar verðið og verðið
hækkar vísitöluna, og þannig
koll af kolli. Reynslan hefur
sannfært alla ábyrga menn um
það, að slíkt kerfi eyðileggur
jafnvægi og stöðugleika í efna-
hagslífinu, grefur undan heil-
brigðum atvinnurekstri og er
launamönnum ekki sú trygging
fyrir raungildi launa, sem
margir þeirra höfðu vonað.
Þetta sjálfvirka kerfi magnar
sífellt verðbólguna og verðbólg
an leikur launamenn allt af
verst.
Þekkist ekki
í víðri veröld
Einn af núverandi ráðherr-
um kemst svo að orði f ávarpi,
er hann sendi kjósendum sín-
um fyrir stuttu:
„Vísitölukerfi það, sem laun
miðast við, á engan sinn lfka í
víðri veröld, og engri þjóð er
fært að stjórna efnahagsmálum
sínum svo lag sé á með slíku
kerfi.“
Þetta er skynsamlega og
réttilega mælt.
I viðræðum nýlega í sjón
varpi spurði ritstjóri Þjóðvilj
ans mig um viðhorf Sjálfstæðis-
flokksins til þessara tengsla
milli verðlags og launa. Þjóð-
viljinn birti á forsíðu hluta úr
setningu úr svari mínu. Mér
þykir rétt að rifja upp svar
mitt nokkru greinilegar en
Þjóðviljinn gerir. Þegar ég
hafði lýst því, að hið núverandi
sjálfvirka vfsitölukerfi væri
óhæft, komst ég svo að orði:
„Ég vil taka það fram út af
spurningu Svavars, að núver-
andi vísitölukerfi verður að
endurskoðast. Þetta samband
verður að sjálfsögðu að rjúfa og
það verður að finna annað fyr
irkomulag til þess að tryggja
hagsmuni launþega. Reynslan
hefur sýnt, að þetta sjálfvirka
kerfi er launþegunum sjálfum
skaðlegt.“
Eitt af verkefnum
næstu ríkisstjórnar verð
ur það að finna, í SAM
RÁÐI við verka
LÝÐSSAMTÖK OG
VINNUVEITENDUR,
nýtt launakerfi, sem
tryggir betur kjör laun
þega og raungildi kaups
ins heldur en það vísi
tölukerfi, sem við búum
nú við og hefir ekki leyst
vandann.