Morgunblaðið - 08.02.1975, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. FEBRUAR 1975
7
Jules Chomé, lögfræðingi í
Briissel, stendur á sama þótt
hann valdi nýjum árekstrum
milli stjórnar Belgiu og yfir-
valdanna í Zaire, sem áður var
Belgíska Kongó, og hann sættir
sig við tilhugsunina um að
verða aftur fyrir likamsárás
„mannapa“ Mobutus forseta.
Þótt belgíska utanríkisráðu-
neytið óttist harðar gagnað-
gerðir i Kinshasa, hefur Chomé
gefið út nýja bók með árásum á
„æðsta leiðtoga og föður þjóðar-
innar“ í Zaire, Mobutu Sese
Seko hershöfðingja, sem fyrir
15 árum hét Joseph-Désiré Mo-
butu, og var liðþjálfi í bók-
haldsdeild belgíska nýlendu-
hersins.
Frá því Mobutu tók sér algert
einræðisvald yfir 22 milljönum
íbúa Zaire fyrir níu árum hafa
belgísk stjórnvöld og fjölmiðlar
sýnt ítrustu varúð i öllum sam-
skiptum við hann. Utanríkis-
ráðuneytið hefur jafnan bent á
dvöl 30 þúsund Belga í Zaire
sem ástæðu til að draga sem
mest úr allri gagnrýni („Mo-
butu.getur notað landa okkar
þar sem gisla ...“). Blöðin hafa
yfirleitt fylgt þessari stefnu, en
til að tryggja að skoðanir hans
komist örugglega til skila hefur
Mobutu keypt viðlesið belgískt
vikurit.
Chomé telur hins vegar sjálf-
sagt að skýra frá atburðum í
þessari fyrrum nýlendu „á
sama hátt og þegar við afneit-
uðum Hitler, Mussolini og Stal-
ín, eða eins og við fordæmum
alla Francoa og Pinocheta nú-
tímans.“ Hugsanlegt er að sú
gífurlega reiði, sem fyrsta Mo-
butu-bók hans vakti í Kinshasa,
hafi hvatt hann til að ítreka
árásirnar.
Sérgrein Chomé er mannrétt-
indamál, og áður en bók hans
um Mobutu kom út í París árið
1973 hafði hann skrifað 10 bæk-
ur með gagnrýni á nýlendu-
stjórn Belga og afskipti af fyrri
nýlendum. Mobutu fór þess á
leit við frönsk yfirvöld að bókin
yrði bönnuð, og þar sem Frakk-
ar þorðu ekki að hætta á sam-
drátt í umfangsmikilli vopna-
og tækjasölu til Zaire, urðu yf-
irvöldin i París við þessari ósk
hans. Olli þetta engum erfið-
leikum, því samkvæmt frönsk-
um lögum geta yfirvöldin bann-
að sölu hvaða bókar sem er án
þess að skýra frá ástæðunni, sé
bókin eftir erlendan höfund.
Snemma á síðasta ári var bók-
in endurútgefin í BrUssel, og
afleiðingarnar létu ekki á sér
standa. Þegar Chomé flutti fyr-
irlestur við háskólann í Liége 7.
marz réðst Zairebúi einn að
honum með barsmíð, og að
rannsókn lokinni lýstu samtök
lýðræðissinnaðra lögmanna því
yfir að maðurinn hefði verið
sendur þangað á vegum sendi-
ráðs Zaire. Viku seinna krafðist
sendiherra Zaire þess af
Renaat van Elslande utanríkis-
ráðherra að hann léti gera bók-
ina upptæka. Þegar ríkisstjórn-
in svaraði því til að samkvæmt
belgiskum iögum væri ekki
heimilt að banna neina bók
nema þegar um klám væri að
ræða, birti Mobutu yfirlýsingu
þar sem hann ásakaði belgísku
stjórnina fyrir að „vanrækja
skyldur sinar og sýna dæma-
lausa hræsni í verki.“
Belgar búsettir í Kinshasa
sömdu áskorun til stjórnarinn-
ar í Brussel um að stöðva sölu á
bók Chomé þar sem hún varp-
aði rýrð á Mobutu Sese Seku,
og gáfu einnig út yfirlýsingu
þar sem þeir ítrekuðu tryggð
sína við þjóðarleiðtogann. 25.
marz kallaði Mobutu heim
sendiherra sinn frá Brussel,
rifti vináttusamningnum við
Belgíu, og leysti upp fasta-
nefnd fulltrúa ríkjanna
tveggja, sem skipuð hafði verið
til að leysa sameiginleg vanda-
mál, sem aðallega stöfuðu af
þvi að öllum belgískum fyrir-
tækjum í landinu var breytt i
nóvember 1973 og þau skráð í
Zaire. Chomé lét árásirnar ekk-
ert á sig fá, en benti á að þrátt
fyrir allan orðaflauminn frá
forseta Zaire og málgagni hans,
Óþœgilegar
ádeilur
á „œðsta
leiðtoga
og föður
þjóðarinnar”
Mobutu Sese Seku, einvaldur
Zaire.
Fréttastofu Zaire, hefði engin
af staðreyndum hans verið af-
sönnuð, né einu sinni mótmælt.
Seinna á árinu var sambandið
milli Brussel og Kinshasa tekið
upp á ný, og 30. desember varð
belgíska stjórnin að sætta sig
við enn frekari þjóðnýtingarað-
gerðir, sem þurrkuðu út þau
fáu fyrirtæki, sem enn voru í
höndum Belga í Zaire.
Rétt er það að í Jiinum nýja
bæklingi Chomé (Mobutu,
Guide Supréme) er margt að
finna, sem vakið getur reiði Mo-
butus, því þar er hann meðal
annars ásakaður fyrir freklega
auðsöfnun, og skopazt er að
þeirri stefnu hans að snúa þjóð-
inni aftur til afrisks uppruna
síns, og segir höfundur að bar-
átta Mobutus á því sviði gangi
skripaleik næst.
1 fyrri bók sinni skýrði
Chomé frá því hvernig „stjórn-
andinn rnikli" skipulagði morð-
ið á Patrice Lumumba, fyrsta
forsætisráðherra Kongó; hvern-
ig hann lét myrða Pierre Mul-
ele fyrrum leiðtoga uppreisnar-
manna eftir að hafa heitið hon-
um algerri náðun ef hann sneri
heim úr útlegð; hvernig hann
lét drepa þúsundir uppreisnar-
sinnaðra hermanna, einnig eft-
forum
world features
Eftir
Henri Schoup
ir að hafa heitið þeim „fyrir-
gefningu syndanna"; hvernig
hann lét hengja á almannafæri
fjóra þekkta pólitíska andstæð-
inga sína eftir sviðsett réttar-
höld; og eftir að hafa náð alræð-
isvaldi í landinu hafi hann lýst
Lumumba, sem hann hafði látið
drepa, þjóðarhetju. 1 síðari bók-
inni, eða bæklingnum, lýsir
Chomé þvi nákvæmlega hvern-
ig Mobutu hefur á niu ára
valdasetu tekizt að verða
„fimmti ríkasti þjóðhöfðingi
heims" á sama tíma g meðal
árstekjur landsmanna eru sem
svarar 90 dollurum á mann (um
kr. 10.500,-).
Flest það, sem fram kemur i
nýjasta bæklingi Chomé er á
vitorði þeirra, sem fylgjast náið
með málefnum Zaire, en þarna
eru staðreyndirnar skráðar í
fyrsta sinn: að hann safnar að
sér auði með því að láta allan
útflutning landsmanna fara um
einkasölur, sem hann stjórnar;
hvernig hann ver þessum gróða
í fjárfestingar í fasteignum í
París (avenue Foch), Lausanne
og Brussel (mörg einbýlishús
og að minnsta kosti eitt óðals-
setur), og hvernig honum tekst
jafnvel að mjólka fjárlög lands-
ins með því að hirða 17% heild-
arupphæðarinnar lil eigin nota
á sama tima og aðeins 2%
renna til heilbrigðismála.
Chomé gagnrýnir einnig
harðlega „upprunabaráttu“
Mobutus, sem hefur neytt alla
landsmenn til að leggja niður
nöfnin, sem þeir höfðu borið
frá fæðingu, og taka upp afrisk
nöfn; bannað allan vestrænan
klæðaburð (engar siðbuxur fyr-
ir konur, engar skyrtur og
bindi fyrir karla); fyrirskipað
„drykkjarfórnir" í síódegisboó-
um. „Hér áður fyrr, þegar
Kongóbúar drukku eingöngu
pálmavín,“ segir hann, „flaut
oft grugg ofan á blöndunni.
Þaðan kemur sá siður að hella
ofurlitlu úr glasinu á gólfið áð-
ur en drukkið var úr þvi. En
Mobutu og vinir hans drekka
nú kampavin og viskí, svo þessi
svonefnda drykkjarfórn er tóm
vitleysa. Og svo er það nafnið
Zaire. Ef nokkurt orö skortir
afrískan uppruna þá er það
þetta orð. Löngu áður en hvíti
maðurinn kom á þessar slóðir
var fljótið mikla sem rennur
um landið er síðar var Kongó-
nýlendan, nefnd N’Kongo —
gamalt Bantu nafn. Það voru
Portúgalar, sem tóku upp nafn-
ið Zaire með því að bera rangt
fram Kikongo orðið „nzadi“,
sem þýðir fljót. Og jafnvel nán-
ustu samstarfsmönnum Mobut-
us finnst það hálf undarleg ráð-
stöfun hjá leiðtoga þessarar
upprunastefnu að senda börnin
sín í skóla í Belgiu.
Chomé lítur á upprunabarátt-
una eins og nokkurs konar
skripaleik til að beina athygl-
inni frá raunverulegum vanda-
málum, en þau segir hann að
séu þessi: alger harðstjórn ríkir
í landinu, og er það mjög ó-
afrískt fyrirbæri; þetta er eitt
auðugasta land Afriku, en er
nú fátækara en það var sem
nýlenda; það verður nú að
flytja inn flest öll matvæli,
jafnvel hrisgrjón og korn, þar
sem búgarðarnir eru að fara í
eyói; tveir af hverjum þremur
háskólamenntuðum Zairebúum
eru atvinnulausir.
Chomé heldur áfram aó
skrifa og flytja sína fyrirlestra,
en belgiska utanrikisráöuneyt-
ið bíður i ótta eftir nýjum árás-
um og aðgerðum frá Kinshasa.
Til sölu steypuvélar hrærivél og tveir traktorar. Sími 92-2223. Til sölu steypuvélar, hrærivél og tveir traktorar. Sími 92-2223.
Vil kaupa góða 3—4 tonna trillu. Upplýsingar í síma 93-6685. Barnagæsla Get tekið að mér barnagæslu allan daginn. Upplýsingar i sima 52131.
Óska eftir til leigu 50—100 fm jarðhús- næði. eða samliggjandi bílskúrum. Upplýsingar í síma 71871 eftir kl. 8 á kvöldin. Eitt herbergi með sér salerni óskast á leigu fyrir gömul hjón, helzt i nágrenni Fjöln- isvegar. Há leiga i boði. Tilboð merkt: „herbergi — 6588", send- ist afgreiðslu Morgunblaðsins fyrir 1 5. febrúar.
Notað píanó óskast keypt. Upplýsingar í sima 14529. Til sölu ca 300 fm báruplast, timbur, járn- sperrur ofl. Uppl. i sima 81 690.
Eignarlóð Til sölu raðhúsalóð á góðum stað i borginni. Uppl. ásamt nafni og heimilisfangi sendist Mbl. fyrir 12. febrúar n.k. merkt: „Eignarlóð 9749" Lóðir óskast Óskum að kaupa lóðir á Stór- Reykjavíkursvæðinu. Tilboð sendist Mbl. fyrir 15. þ.m. merkt: „Lóðir 8960 '.
Hafnarfjörður og nágrenni Reykt folaldakjöt 280 kr. kg. kindahakk 270 kr. kg. Reyktar og saltaðar rúllupylsur á 348 kr. stk. KJÖTKJALLARINN, Vesturbraut 1 2, Hafnarfirði Hafnarfjörur og nágrenni Ódýru sviðin, ungkálfakjöt, 6 dósir ávextir á 1088 kr. ódýr sulta 108 kr. kukkan. KJÖTKJALLARINN, Vesturbraut 1 2, Hafnarfirði.
Hafnarfjörður og nágrenni Folaldabuff og gullash 580 kr. kg. Nautahakk og gullash 650 kr. kg. Nautahakk 450 kr. Kjötkjallarinn, Vesturbraut 12, Hafnarfirði Reglusama Ijósmóður vantar íbúð. Uppl. i sima 3241 3.
Tjaldvagn nýr eða nýlegur óskast. Helzt Comy Camp. Staðgreiðsla. Simi 93-7148. Peugeot til sölu árg. '68, Peugeot 404 diesel árg. '68 til sölu Góður bill. Uppl. i sima 22830 og 861 89.
Springdýnur Tökum að okkur að gera við springdýnur samdægurs. Sækjum og sendum ef óskað er. Opið til 7 alla daga. KM springdýnur, Helluhrauni 20, Hafnarfirði. Simi 53044. Tvær Westinghouse fatahreinsunarvélar til sölu. Upp- lýsingar i sima 1 6346 og 41 883.
Skattuppgjör Tek að mér skattoppgjör fyrir minni fyrirtæki. Til viðtals frá kl. 9 e.h. til 8 e.h. Svavar H. Jóhannsson, Klapparstig 31, Simi 1 7249. JHóTgwnblabib nucLvsmcnR ^-.22480
SUMARNÁMSKEIÐ
SAMEINUÐUÞJÓÐANNA
Sameinuðu þjóðirnar gangast fyrir tveimur sumarnámskeiðum um
starfsemi sijytakanna Annað þeirra verðuc haldið i New Yark 28. júli
til 22. ágúst 1975, og er það ætlað háskólastúdentum i hagfræði,
lögfræði, þjóðfélagsfræði eða skyldum greinum. Hitt námskeiðið
verður haldið i Genf 1 5. júli til 1. ágúst 1 975 og er ætlað kandidötum
i sömu greinum og áður getur. Þátttakendur greiða sjálfir ferða- og
dvalarkostnað.
Umsóknir um þátttöku berist fyrir 27. febrúar 1975 til Félags
Sameinuðu þjóðanna á íslandi, pósthólf 679, Reykjavik. Nánari
upplýsingar og umsóknareyðublöð fást hjá Guðmundi S. Alfreðssyni,
Bólstaðrhlið 36, simi 85770.
Félag Sameinuðu þjóðanna á íslandi.
Fiskiskip
Höfum til sölu fiskiski af eftirfarandi stærðum.
Stálskip: 29, 75, 76, 103, 105, 1 15, 125,
146, 148, 193, 197, 207, 218, 228, 229,
230, 265.
Tréskip:: 12, 17, 29, 34, 37, 38, 39, 43, 44,
48, 50, 51, 52, 53, 56, 61, 62, 63, 64, 65,
66, 67, 70, 71, 72, 74, 75, 80, 81, 82, 83,
85, 89, 92, 94, 100, 101, 103, 104, 144.
Landssamband ís/. útvegsmanna.
Skipasala— 16650.