Morgunblaðið - 08.03.1975, Síða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. MARZ 1975
Hamragarðar heitir félagsheim-
ili samvinnumanna við Hofsvalla-
götu. Þar hafa verið haldnar
nokkrar sýningar á undanförnum
árum, og sannast að segja hefur
þar verið nokkuð misjöfn fram-
leiðsla á ferð. Þó hefur það komið
fyrir, að þar hefur verið góð list á
ferð, en nú er þar sýning, sem ég
álit betri og skemmtilegri en flest
það, sem áður hefur verið þar til
húsa.
Astríður Andersen hefur fengist
mikið við að mála, og hún er langt
frá því að vera byrjandi í listgrein
sinni. Hún hefur áður haldið sýn-
ingu á verkum sínum, en ég hef
ekki séð verk hennar fyrr á opin-
berum vettvangi. Maður er jafnan
svolitið spenntur og kvíðinn, þeg-
ar til stendur að kynnast verkum
þeirra, er maður hefur ekki áður
komist i snertingu við. Til allrar
blessunar er þessi kvíði stundum
ástæðulaus, en það er líka skelfi-
legt á stundum að sjá, hvað manni
er boðið að skoða. í þetta sinn
varð ég ekki fyrir vonbrigðum og
það gladdi mig að sjá, hvaða
árangur er þegar kominn í ljós i
myndgerð Ástriðar Andersen. Það
er varla hægt að kalla þessi verk
Astríðar stórkostleg, en þau hafa
vissan menningarlegan blæ, sem
skapast af meðfæddri tilfinningu
og skóluðum vinnubrögðum. Þeg-
ar ég tek svo til orða, meina ég
ekki, að Astríður hafi löngum set-
ið á skólabekk, heldur að hún
beiti sjálfsaga og hemji hugdettur
sínar innan þess ramma, sem list-
grein hennar gerir kröfur til.
Þetta er einmitt atriði, sem mörg-
um sést yfir, þegar þeir fikra sig
áfram á listasviðinu upp á eigin
spýtur. Því er það svo algengt, að
fólk taki sig alvarlega án þess að
gera sér nokkra grein fyrir því,
hvað það er, sem gerir málverk að
list. Astríður hefur átt þess kost
að kynnast mörgu af því besta,
sem er á ferð í myndlist nútím-
ans, og hún hefur gert sér grein
fyrir, hvað er hvað, og því eru
verk hennar á þessari sýningu
Myndlisl
eftir VALTÝ
PÉTURSSON
langt frá því að vera fálm og kák
eða steindauðar eftirlíkingar
náttúru eða abstraktionar. Það
er viðmót, reynsla og þekking
listakonunnar sjálfrar, sem er
undirstaðan að þessum verkum,
og þáu eru útfærð með þeirri
tæknilegu getu, er hún ræður yf-
ir. Og tæknikunnátta er mikill
liður í allri myndgerð, hverju
nafni svo sem hún nefnist. Þessi
þáttur er í fullkomnu lagi hjá
Astríði Andersen, og einmitt þess
vegna tekst henni ýmislegt, sem
við fyrstu sýn virðist svolítið létt-
meti, en við nánari athugun kem-
ur annað í ljós, sem nefna mætti
fimi i meðferð linu og forms.
Astríður hefur næma tilfinningu
fyrir litum og þegar best lætur,
nær hún skemmtilegum áhrifum í
myndir sínar. Sama gildir um
formið og myndbyggingu yfir-
leitt. Blóm eru sérstakt viðfangs-
efni, sem virðist hæfa Ástriði
mjög vel. Sum af bestu verkum á
þessari sýningu eru byggð upp af
fyrirmyndum af blómum, en lista-
konan fer frjálslega með fyrir-
myndir og skapar þannig per-
sónulegt viðhorf.
Það er ýmislegt sem betur hefði
getað farið á þessari sýningu, en
mér finnst, að of þröngt sé á þess-
um verkum í því húsnæði, sem
sýningin er haldin í. Það er skoð-
un mín, að Astriður hefði getað
fengið miklu sterkari sýningu, ef
ekki eins margar myndir hefðu
verið sýndar og raun ber vitni.
Það er alltaf nokkurt vandamál
að búa þannig að listaverkum, að
þau raunverulega fái að njóta sín.
Listsýning íslenzkra kvenna 1975
merkilegri sýningu á líst is-
lenskra kvenna, en þessi sýning
virðist ekki nægilega hnítmiðuð
og skilar þvi ekki þvi, sem efni
standa til. Ekki veit ég ástæðu
fyrir þessu, en það má ætla, að
undirbúningur hafi ekki verið
nægilega vandaður. Önnur skýr-
ing virðist vart hugsanleg.
Ekki ætla ég að tíunda listaverk
sýnenda, enda ástæðulaust og
yrði heldur dræm'iesning. Eg læf
því þessar línur nægja, en ég
heíd, að marga hijóti að fýsa eftir
nánari kynnum af þessari sýn-
ingu. Þar er margt að sjá, og sjálf-
sagt fyrir fólk að sýna áhuga sinn
í verki á kvennaári. Að lokum vil
ég minnast á nokkuð, er vakti
undrun mína, þegar ég skoðaði
þessa sýningu. Sú kona Islensk,
sem einna mestan orðstír hefur
getið sér erlendis sem og hér
heima, á ekki eitt einasta verk á
sýningunni. Það er auðvitað Nina
heitin Tryggvadóttir, sem ég hér
á við, og spyr sá, er ekki veit:
Hvað veldur?
Nr. 19: Öldurót, bronsmynd eftir Gerði Helgadóttur.
Sýning Ástríð-
ar Andersen
eftir VALTÝ
PÉTURSSON
konum, en við þekkjum heldur
ekki nöfn þeirra höfunda, er rit-
uðu margar af merkilegustu bók-
um islenskum. Hver veit nema
konur hafi þar einnig átt hlut að
máli? Þannig mætti lengi telja, og
mér dettur sist í hug, að konur
eigi minni þátt i tilveru íslenskrar
listar en karlar.
Sýningin í Norræna húsinu er
ekki sú fyrsta sinnar tegundar
hér á landi. Nokkrar sýningar,
þar sem konur einar sýndu verk
sin, hafa verið haldnar áður, en
ég held, að fullyrða megi, að þessi
sýning sé þeirra mest að vöxtum,
og þar sem yfir 40 konur eiga
verk á þessari sýningu, gefur það
auga leið, að þessi sýning er sam
an sett á breiðum grundvelli,
jafnvel of breiðum. Þarna eru
málverk, grafík, höggmyndir,
vefnaður, silfursmíði og keramík,
batík, húsgerðarlist og steint gler.
Eins og sjá má af þessari upptaln-
ingu, kennir þarna margra grasa
og misjafnt það, sem sýnt er. Allt
eru þetta verk eftir lifandi konur,
að undanskildum verkum þeirra
Kristinar Jónsdóttur og Júliönu
Sveinsdóttur, en eins og alþjóð
veit, voruþærbáðarítölu okkar
fremstu listamanna, og ég sé ekki
betur að þær standi sig með mikl-
um ágætum á þessari sýningu.
Þær eiga þrjú verk hvor á sýning-
unni, en yfirleitt eiga aðrir sýn-
endur aðeins eitt til tvö verk, en
af þvi leiðir, að sýning þessi er all
sundurlaus og ójöfn. Þarna er að
finna urmul stiltegunda og óskild-
ar, og verð ég að viðurkenna, að
mér finnst íslenskar listakonur
eiga skilið betra yfirlit af iist
sinni en þarna er að finna. Ég er
ekki í minnsta vafa um, að hægt
væri að koma saman verulega
til islenskrar listasögu, vita, að
þáttur kvenna i sögu listarinnar
hefur verið drjúgur, allt frá
fyrstu tíð til þessa dags. Máli
minu til stuðnings nefni ég þann
margbreytta og merkilega vefnað,
sem við eigum bæði á innlendum
söfnum og sums staðar erlendis.
Það er einnig nokkurn veginn
vist, að mikið af listaverkum hef-
ur orðið tímans tönn að bráð, og
því má slá föstu, að konur hafa
unnið meir að listvefnaði en
menn gera sér yfirleitt grein fyr-
ir. Okkur er stundum gjarnt að
nefna af forni list fyrst og fremst
bókmenntir, útskurð og silfur-
smiðar, en það skulu allir hafa
hugfast, að verk kvenna, útsaum-
ur og vefnaður, eru ekki siður
merkilegir listgripir, sem vitna
um sérstæða og þróttmikla menn-
ingu fyrr á timum. Og álít ég, að
konur hafi síst verið afkastaminni
í þeirri listgrein, er þær stunduðu
mest, en karlar á sínu sviði. Það
er og einnig kunnugt að kvenfólk
stundaði útskurð og silfursmíði
og gaf þar karlkyninu ekkert eft-
ir, eða hver man nú ekki Margréti
Nr. 12: Teppi eftir Asgerði Búadóttur.
AÐ TILHLUTAN Sameinuðu
þjóðanna hefur árið 1975 verið
valið kvennaár, og hefur i því
tilefni verið efnt til sýningar í
Norræna húsínu á myndlist ís-
lenskra kvenna. Þeir, sem þekkja
hina oddhögu, er skar biskupa-
stafi í hvalbein?
Á Þjóðminjasafni má lita altar-
isklæði, hökla og annan útsaum
eftir konur fyrri tima. Við vitum
aðeins um nöfn örfárra af þessum
Nr. 6: Málverk eftir Júliönu Sveinsdóttur.
Myndllsl