Morgunblaðið - 15.03.1975, Page 23

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. MARZ 1975
23
Minninq:
ÞÓRUNN MARÍA
ÞORBERGSDÓTTIR
Þórunn María Þorbergsdóttir
var fædd 16. sept. 1884 í Reka-
vík bak Látur, Sléttuhreppi, dótt-
ir hjónanna Margrétar Þorsteins-
dóttur og Þorbergs Jónssonar, síó-
ar bónda i Neðri-Mióvík. Þórunn
giftist Friðrik Finnbogasyni 18.
okt. 1902 og bjuggu þau fyrst i
Neóri-Miðvík, en fluttust siöan aó
Látrum sömu sveit og bjuggu þar
til ársins 1942 að þau flytjast til
Akureyrar, en áriö 1943 flytjast
þau til Keflavíkur, þar sem þau
bjuggu til dauðadags.
Þórunn og Friðrik eignuðust 17
börn. 3 dóu í frumbernsku, en 14
komust til fullorðinsára. Þau eru:
Finnbogi (d. 1968) bjó, í Kefla-
vík, Þórunn María býr i Hnífsdal,
Þorsteinn býr í Reykjavík, Aóal-
heiður býr i Keflavik. Sigurlaug
býr í Reykjavík, Margrét (d.
1968) bjó á Patreksfirði, Jóhann
býr í Keflavík, Öli (d. 1942) Aníta
býr i Hnífsdal, Halldór býr i
Kefalvík, Bjarni býr í Keflavík,
Dóróthea býr í Keflavik, Þorberg-
ur býr i Keflavík og Guðmunda
býr í Keflavík. Einnig ólu þau
dótturson sinn Kristbjörn Eydal,
sem búsettur er á Isafirði.
Þórunn er hjá foreldrum sínum
þar til hún missir móður sina 5
ára gömul. Þá er hún tekin til
frænku sinnar Rósu Gisladóttur á
Hesteyri. Þar mun hún hafa dval-
ið um 2ja ára skeið, en þá giftist
faðir hennar Oddnýju Finnboga-
dóttur, systur Friðriks, sem
seinna verður eiginmaður Þór-
unnar. Hún verður snemma að
fara að hjálpa til við öll almenn
störf, því systkinahöpurinn
stækkaði ört, hálfsystkinin urðu
10, en einn albróður átti Þórunn,
sem var henni mjög kær, hét
hann Öli og drukknaði 1914.
Það gefur að skilja að stúlka,
sem er elst af stórum systkina-
hópi veróur snemma að fara að
vinna, enda verður vinnan heima
hennar aðalskólaganga, þó var
hún læs 4 ára gömul, enda mjög
góðum gáfum gædd, jafnt til
Fæddur 15. marz 1913
Dáinn 2. febrúar 1975.
Harry Frederiksen, fram-
kvæmdastjóri Iðnaðardeildar
Sambands íslenzkra samvinnu-
félaga, hefði orðió 62 ára í dag, en
hann lézt á ferðalagi erlendis 2.
febrúar s.l.
Harry átti sér langa starfssögu
að baki hjá Sambandinu, um nær
50 ára skeið. Um langt árabil
vann hann að afurðasölu innan-
lands og utan, bæði heima og á
skrifstofum Sambandsins í Kaup-
mannahöfn og Hamborg.
Metnaður hans var ávallt mikill
fyrir fyrirtækið og honum rann
það áreiðanlega oft til rifja að sjá
á bak hráefninu í ull og skinnum
úr landi á lægsta vinnslustigi og
verðmætisgráðu. En einmitt hér
auðnaðist honum að leggja gjörva
hönd á plóginn.
Þegar Harry var ráðinn fram-
kvæmdastjóri nýrrar deildar, Iðn-
aðardeildar 1949, hófst lokaáfangi
ævistarfs hans, áfangi sem honum
gafst aldarfjórðungur til að sinna.
Þessi deild fæddist í fram-
kvæmdabyltingu Sambandsins
eftir stríðslokin undir stórhuga
og framsýnni forystu forstjórans
Vilhjálms Þórs, sem ekki einung-
is reyndist glöggskyggn á fram-
tíðarhlutverk Samvinnuhreyfing-
arinnar í uppbyggingu islenzks
efnahagslífs, heldur einnig á val
manna til að láta draumana ræt-
ast. Harry var í þeirri forystu-
sveit, og hann brást engum.
Þegar deildin var stofnuó, voru
verksmiðjurnar á Akureyri mikil-
vægur þáttur í íslenzkum iðnaði,
munns og til handa, en mikið
syrgði hún það alla tíð að hafa
ekki átt kost á neinni skólagöngu.
Síðan giftist Þórunn Friðrik
Finnbogasyni ung að árum og
hefja þau búskap hjá móður Frið-
riks Herborgu Kjartansdóttur í
Efri-Miðvík. Þar búa þau þar til
þau flytjast að Látrum í sömu
sveit 1911. Það mun hafa verið
þungbært fyrir Þórunni að þurfa
að fara frá Efri-Mióvík, sem var
ágætis jöró, að Látrum í litið jarð-
næði, þar sem aðallega var treyst
á björgina úr sjónum. En þar
byggja þau sér bæ, sem þau nefna
Ysta-Bæ og' á Látrum dvelur Þör-
unn öll bestu ár ævi sinnar. Þar
kemur hún upp barnahópnum
sinum stóra.
Oft var erfitt hjá Þórunni
meðan börnin voru ung og oft af
litlu að miðla. En með dugnaði og
sínum góðu hæfileikum að gera
mikið úr litlu tókst henni að koma
börnum sínum til manns. Þórunn
var lengst af fátæk af veraldleg-
um auði, en þeim mun ríkari var
hún af andlegum auði, sem hún
miðlaði börnum sínum ríkulega.
Margir dvöldu hjá Þórunni og
Friðrik á Ysta-Bæ i lengri eða
skemmri tíma. Þar var engum út-
hýst þó oft væri gestkvæmt enda
hjartarými nóg.
Hvert göfugt hjarta
á sér helgidóm.
Þar anga skínandi
eilifðarblóm.
Svo segir skáldið Stefán frá
Hvítadal. Það sama mátti segja
um Þórunni, þessa smávöxnu
kviku konu, sem öllum vildi gott
gera enda leituðu margir til henn-
ar. Stundum þurfti að binda um
sár eða hjálpa nýjum þjóófélags-
þegni inn í þennan heim. Erfitt að
ná í lækni, yfir fjallveg að fara,
enginn simi fyrst framan af og
ekki bílvegir í Aðalvík þá né nú.
Ég sem þetta skrifa kynntist Þór-
unni skömmu eftir að hún flyst til
en á þeim 25 árum, sem Harry
stfrði Iðnaðardeildinni, bar hann
gæfu til að sjá þær margfaldast að
stærð, eflast að vélakosti og veróa
langfjölmennustu iðnfyrirtæki
landsins undir einni stjórn.
Harry varð þannig óumdeildur
leiðtogi á sviði íslenzks iðnaðar og
að sínu leyti áhrifamesti einstak-
ur forystumaður hans i landinu.
Hann sá bæói bjarta tima og
svarta á þessum vettvangi, en
áfram var haldið, þótt móti blési i
bili, og á langri starfsævi voru
áfangarnir vissulega margir,
glæsilegir og heilladrjúgir
íslenzkum iðnaði i heild sinni.
Keflavíkur, er ég giftist syni
hennar og byrja búskap ung og
fákunnandi í sama húsi og hún
bjó í.
Ég get ekki hugsað mér betri
tengdamóður, sem ávallt var boó-
in og búin að veita hjálp sína og
gefa góð ráð, ef til hennar var
leitað, en sýndi aldrei ráðríki eða
afskiptasemi í einu eða neinu.
Börnum minum var það ómetan-
legt að hafa afa og ömmu svona
nálægt sér og geta leitað til þeirra
hvenær sem þau þurftu með og
fengið allan þann fróðleik sem
þau veittu þeirn um liðna tið.
Það fólk, sem komið var nokkuð
á legg um síðustu aldamót hefur
lifaó mestu breytingar, sem orðið
hafa i islensku þjóðlífi fyrr og
síðar og er þá sama hvert litið er,
á atvinnuhætti, lifsafkomu,
menntun og aðbúnað allan. Það er
misjafnt hvernig fólki tekst að
aðlaga sig öllum þessum breyting-
um, frá hlóðaeldhúsi til allra
þeirra heimilisvéla sem nú tíðk-
ast, svo litið sé á málið frá sjónar-
hóli konunnar. Þórunni tókst að-
dáunarlega vel að semja sig að
nýjum og breyttum háttum og var
sama hetjan á því sviði eins og að
sjá stórum barnahópi farborða
við erfið skilyrði. Hún æðraðist
aldrei, en tók öllu með jafnaðar-
geði og trúði að með guðs hjálp
mætti sigrast á hverri raun.
Það er aó vísu ekki sama
stemmning fyrir einföldum fyrir-
boðum, í öllum þessum rafljósum,
svo sem svip á undan gestakom-
um, eða draumi sem hlaut aó
koma fram en aó öðru leyti var
ekki erfitt að fylgjast með í öllu
þessu nýja sem sífellt sækir á.
Þórunn var ein af þessum hetj-
um hversdagsleikans, sem
skilaði sínu með ágætum og
sannaði þaó best með því að koma
upp 14 börnum, með góðri hjálp
eiginmanns sins og áttu þau við
lát hans 212 afkomendur, en eiga
nú við lát hennar 260 og mun það
fátítt hér á landi ef ekki eins-
dæmi, enda má nú segja að einn
af hverjum þúsund íslendingum
eða rúmlega það séu beinir af-
komendur þeirra, þegar bæði eru
öll. Nú þegar Þórunn hverfur
héðan, er ég viss um að eiginmað-
ur hennar og börn sem horfin eru
héðan taka á móti henni, enda
trúði hún á líf eftir þetta líf.
Myndin, sem hér fylgir af
Harry, var tekin s.l. haust, er
hann undirritaói erlendan um-
boðssamning fyrir nýtt mikilvægt
markaóssvæói fyrir Sambandsiðn-
aðinn.
Þannig var þrotlaust haldið
áfram og ekkert tækifæri látið
ónotaó til að efla veg og virðingu
þeirrar stofnunar, sem hann helg-
aði óskipta starfskrafta sína til
hinstu stundar.
Harry var mikill gæfumaður i
einkalífi. Hann var kvæntur
Margrétu Jónsdóttur Frederik-
sen, og eignuðust þau tvö börn,
Ólaf og Guðrúnu. Guðrún er gift
Halldóri Sigurðssyni og eiga þau
eina dóttur, Eddu Hrund.
Margrét er mikilhæf kona, og
bjuggu þau heimili sitt svo
fallega, samhliða óvenjulegri
gestrisni, að unun var að vera þar
gestkomandi. Þáttur eiginkonu i
erilsömu starfi húsbóndans vill
stundum falla i skuggann, en
þarna voru hjónin svo sannarlega
samhent um að byggja upp þann-
ig, að reisn hins ábyrgðarmikla
starfs Harrys varð ef til vill
hvergi meiri en í hópi þakklátra
gesta, jafnt innlendra sem er-
lendra, innan veggja heimilisins.
Hér var Harry jafn örlátur og
veitull af eigin fé og hann var
glöggur og nákvæmur í meðferð
fjármuna annarra. Nafn Harry
Frederiksen stendur í órofa
tengslum við harðskreiða upp-
byggingu islenzks iðnaðar siðustu
áratugi og afrek hans. Þegar sag-
an verður skráð, mun nafn hans
bera hátt, og hans minnzt sem
hins farsæla íorvigismanns og
leiðtoga.
Eg þakka aó leiðarlokum langt
og náið samstarf og við hjónin
vottum eiginkonu, börnum og
skyldmennum öllum dýpstu
samúð.
Jón Arnþórsson.
Harry Fredriksen,
framkvœmdastjóri
1911, þar sem þau byggðu sér bæ,
sem síðar var nefndur Ystibær. 1
Ystabæ bjuggu þau til ársins
1942, en þá yfirgáfu þau heima-
byggð sína og fluttust til Akur-
eyrar, en ári síðar til Keflavíkur
og bjuggu þar eftir það.
Amma og afi eignuðust 17 börn,
þar af komust 14 til fullorðinsára
en 3 misstu þau í bernsku. Lífs-
stritið var oft erfitt, meó þennan
stóra barnahóp, á þessum af-
skekkta stað og reyndi það mikið
á andlegt og líkamlegt þrek fólks-
ins. Sambúð þeirra var löng og
heimilislíf hlýlegt. Mjög gest-
kvæmt var á heimili þeirra
ömmu ogafa, af svostóru skyldu
liði sem þau áttu, svo og af vanda-
lausum. Glaðværð var mikil á
Ystabæ, þar sem þau voru bæði
söngelsk og félagslynd. Er börn
þeirra komust á fullorðins aldur
var Ystibær eitt glaðværasta og
skemmtilegasta heimilið á Látr-
um. Þarna á Ystabæ var spilað,_
sungið og yfirleitt sköpuð sú
menningarneysla, sem þurfa
þykir í dag. Amma var greind
kona«skapgód og kjarkmikil. Hún
var úrræðagóð er á reyndi. Er
hún var á miðjum aldri varð ljós-
móðurlaust i Sléttuhreppi. Þá var
leitað til hennar um að hún tæki á
móti börnum, og stóð þá ekki á
hennar kjarki og dugnaði. Fór
hún margar erfiðar ferðir frá
stóru heimili i þessu skyni. Henni
fórst þetta mjög vel úr hendi og
tók hún á móti mörgum börnum,
þar á meðal okkur sem þetta
skrifum. Amma var gjafmild, um-
hyggjusöm og vildi allt fyrir alla
gera. Við sem heitum nöfnum
þeirra ömmu og afa þökkum þeim
af alhug það sem þau voru okkur
á lífsleiðinni. Við kveðjum ömmu
með þessum sálmi:
Sefist sorg og tregi,
þér saknendur við gröf,
þvf týnd er ydur eigi
hin yndisiegagjöf.
Hún hvarf frá synd og heimi
til himins fagni þvf
svo hana guó þar geymi
og gefi fegri ð ný.
Þórunn og Fridrik.
Ólafur Tryggvason
huglœknir
„Sem bliknar fagurt blóm á engi,
svo bliknar allt, sem
jarðneskt er.
Ei standa duftsins dagar lengi,
þótt dýran fjársjóð geymi 1 sér
það eitt er kemur ofan að,
um eillfð skín og blómgast það.“
V.B.
Vinur minn, hjálparhellan,
mannkostamaðurinn og læknir-
inn, Ólafur Tryggvason frá
Hamraborgum er dáinn. Mig
setur hljöða, maður er alltaf jafn
óviðbúin. Það er sagt að tíminn
lækni öll sár, en ég hygg að það
hemi yfir en gleymist aldrei. Svo
mun fara um mig og mína fjöl-
skyldu, hans skarð verður ætíð
óuppfyllt. Við minnumst hans
alla tíð, hann var alltaf reiðubú-
inn að veita hjálp, hvort heldur að
nóttu eða degi og hans hjálp brást
aldrei. Við áttum oft, svo ótal oft,
tal saman i síma, og er hann kom
hingað til Reykjavíkur hittumst
við, sfðast á siðastliðnu sumri, og
áttum við langt samtal saman.
Það eru ógleymanlegar stundir,
dýrgripir sem verða varðveittir.
Hann átti margt ógert hér á jörðu
Sofffa Gunnarsdóttir.
Afmælis-og
minningar-
greinar
ATHYGLI skal vakin á þvf, að
aftnælis- og minningargreinar
verða að berast blaðinu með
góðum fyrirvara. Þannig
verður grein, sem birtast á í
miðvikudagsblaði, að berast í
sfðasta lagi fyrir hádegi á
mánudag og hliðstætt með
greinar aðra daga. Greinar
mega ekki vera í sendibréfs-
formi eða bundnu máli. Þær
þurfa að vera vélritaðar og
með góðu lfnubili.
- Minning
er hann var burtkalláður þann
27/2 s.l. en örmagna af þreytu við
að hjálpa öðrum fannst honum
hann aldrei nógu miklu geta
komið i verk.
Ólafur var stórbrotinn persónu-
leiki, heittrúaður á Guð og hans
almætti og ávallt reiðubúinn með
sínar líknandi hendur og sterkar
bænir til handa öllum þeim er
líkamlega og andlega vóru þjáðir.
Með tregablöndnum huga kveð
ég, eiginmaður minn og sonur,
Ólaf Tryggvason sem nú er horf-
inn „meira að starfa guðs um
geim.“
Ég enda þessi fátæklégu
kveðjuorð með erindi eftir séra
Hallgrím Pétursson:
„Eg lifi í Jesú nafni, i Jesú
nafni ég dey,
þó heilsa og lif mér hafni,
hræðist ég dauðann ei.
Dauði, ég óttast eigi allt þitt
né valdið gilt
i Kristi krafti eg segi: kom þú
sæll, þegar þú vilt.
Guð blessi minningu þina. Haf
þú þökk fyrir allt.
Með Þórunni er fallin frá einn
af hinum kjarkmiklu Aðalvíking-
um sem yfirgáfu heimabyggð sína
og fluttist víða um Iand, en þó
mest til Reykjavíkur og Suður-
nesja.
Mörgu af þessu fólki hef ég
kynnst og tel mig hafa mikið af
þeim lært. Að lokum sendi ég
börnum Þórunnar og öðrum ætt-
ingjum samúðarkveðjur og þakka
Þórunni samfylgdina.
Sigurbjörg Pálsdóttir.
Sunnudaginn 9. marz 1975 lést
á sjúkrahúsinu i Keflavík amma
okkar, Þörunn Marfa Þorbergs-
dóttir, fædd 16. sept. 1884. Hún
var því nítiu ára, frá þvi i haust.
Amma var fædd í Efri-Miðvík í
Aðalvík, dóttir Margrétar Þor-
steinsdóttur ljósmóður og Þor-
bergs Jónssonar útvegsbónda.
Ung missti hún móður sina, eða
aðeins fimm ára gömul. Faðir
hennar kvæntist aftur nokkrum
árum síðar og ólst amma þvi upp
með föður sínum og stjúpu, i Efri-
Miðvik. Atján ára að aldri gift-
ist hún afa, Friðrik Finnbogasyni,
sem einnig var fæddur og uppal-
inn i Efri-Miðvík. Þar byrjuðu
þau sinn búskap fyrstu árin, ‘en
fluttust að Látrum í Aðalvík árið