Morgunblaðið - 01.05.1975, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. MAI 1975 1 X
l. mat
„Það er svo
dýrt að kaupa
í matinn ff
SIGURVEIGU Friðgeirsdóttur
hittum viö í Isgerð Mjólkursam-
sölunnar. Hún er gift kona, á eitt
barn og hefur unnið þarna i 4 ár:
„Mér finnst dýrt að lifa núna og
kaupið mætti vera meira, það er
svo dýrt að kaupa í matinn.
Maður vonar bara að þetta lag-
ist eitthvað og vöruverð lækki.
Við erum að byggja í blokk í
Kópavogi, en erum nú í leiguhús-
næði. Annars er ég bjartsýn og
vona bara að þessir erfiðleikar
gangi yfir sem fyrst. Ef það
verður tekið áfram föstum tökum
á þessum málum, þá tekst það, en
hins vegar finnst mér ástæða til
að vekja athygli á þvi að það
vantar fleiri leikskóla og barna-
heimili. Ég þarf ekki að kvarta
sjálf, en ég veit að margar vinkon-
ur mínar sem vilja vinna úti eiga í
erfiðleikum með að koma börnum
sinum fyrir.“
<=>
„Það mjakast,
þótt reki
undan landiff
I Slippnum litum við inn i
málningargeymsluna og hittum
að máli einn verkamanninn, sem
hefur unnið þar i 26 ár.
„Ég hef nú heitið Rögnvaldur
til skamms tima,‘\ svaraði hann,
þegar við spurðum nafns, „og
Guðbrandsson."
„Lízt mér á ástandið?" Mér er
alveg sama, ég geri ekkert út af
þessu, hef aldrei verið ánægóur.
Við höfum orðið að þræla fyrir
okkur allt lífið, fyrir dótið sem
ekki nennir að vinna."
„Hverjir eru það helzt?“
„Það eru nú svo margir á okkar
könnu, sem gætu unnið, en nenna
ekki að vinna.
Efnahagsmálin? Ég skil ekki í
að ég hafi trú á þessum efnahags-
aðgerðum. Það bitur ekkert á
Rögnvaldur Guðbrandsson að
verki, en hann er einn af þessum
rótgrónu mönnum sem er stanz-
laust að verkí.
okkur þessum gömlu jöxlum. Við
segjum eins og kallinn: „Það
mjakast“, þótt hann væri að reka
undan landi.“
<=>
„ Vona að stjórn
sé að komast á
málin í landinuff
Grétar Sigurðsson hittum við i tré
smiðju Slippsins: „Það eru sjálf-
sagt allir óánægðir með launin
sín, en við vonum nú að ástandið
fari að skána úr þessu eftir þessar
feikilegu gusur sem yfir hafa
gengið. Ég vona að toppurinn sé
búinn og þá hlýtur þetta að fara
að lagast. Ég hef þá trú að yfir-
standandi efnahagsaðgerðir rikis-
stjórnarinnar séu til bóta, þótt
þetta séu reyndar orðin svo flókin
mál að maður botnar ákaflega lít-
ið í þeim, en þó er sitthvað sem
ekki fer á milli mála og ég er að
vona að með þessum aðgerðum,
komist stjórn á málin i landinu.
Það bendir allt til þess þótt það
eigi eftir að sýna sig.“
„Bara að málin
verði rœdd og
ákveðinff
1 Hraðfrystihúsi BUR á
Grandanum var enginn fiskur í
vinnslu frekar en flestum öðrum
frystihúsum vegna verkfalls
togaranna, en nokkrir menn voru
að vinna þar við hreinsun og við-
hald véla. Við röbbuðum við
Magnús Guðjónsson, sem hefur
unnið hjá BÚR í 2 ár.
„Mér lízt illa á ástandið í launa-
málum,“ sagði hann, „Mér finnst
þetta ganga allt of seint fyrir sig
að fá eitthvað raunhæft í gegn.
Láglaunabæturnar eru nákvæm-
lega ekkert, því þær eru teknar
morguninn eftir aó þær hafa
verið settar á.
Annars er ekki gott að segja um
þær efnahagsaðgerðir sem verið
er að framfylgja, það virðist þó að
eitthvað raunhæft sé á feróinni.
Bara að það verði ekki eins og svo
oft áður þegar eitthvað raunhæft
hefur verið gert, að það renni
jafnharðan út í sandinn. Maður
vonar þó að þetta lagist, það þýðir
ekkert annað en að vera bjart-
sýnn og lifa i voninni og víst er
þetta i áttina sem verið er að gera
miðað við ástandið í fyrra, en nú
er bara að vona að málin verði
rædd og ákveðin fyrir 1. júni n.k.
Það er stóra málið."
Pétur Sigurðsson:
Vá fyrir dyrum
NÚ ÞEGAR hátíðisdagur laun-
þega er runnin upp, verður mörg-
um hugsað til okkar mikilvirku
atvinnutækja, stærri togaranna,
sem nú eru bundnir við bryggju
vegna verkfalls vélstjóra og und-
irmanna.
Fjögur fjölmenn sveitarfélög,
með meira en helming íbúa alls
landsins innan sinna vébanda
verða fyrir stórkostlegu tjóni
vegna þessa. En frá Reykjavík,
Akureyri, Hafnarfirði og Akra-
nesi eru nær allir hinna stærri
togara gerðir út. Öll hafa þessi
sveitarfélög sérstöðu vegna stað-
setningar þeirra og sóknarlengd-
ar á togveiðimið.
Hinir minni skuttogarar, sem
isa afla sinn í kassa eru hin ágæt-
ustu skip fyrir nær alla stærri
útgerðarstaði á landinu, sem
hafnarskilyrði hafa. Bezta afkom-
an verður hjá þeim, sem eiga stutt
að sækja á fengsæl mið, enda
verða þeir að landa a.m.k. á 6
daga fresti, svo aflinn sé fyrsta
flokks. Stærri togararnir verða og
geta verið lengur úti, enda sér-
staklega gerðir til þess að sækja á
dýpri og fjarlægari mið.
Það er ömurlegt til þess að vita,
að nú skuli nokkuð á sjötta hundr-
að sjómenn af hinum stærri skip-
um ganga um götur meðan þau
eru bundin.
A sama tima hefur bæði laus- og
fastráðnu starfsfólki frystihúsa
áðurnefndra staða verið sagt upp
vinnu sinni og mun nú um að
ræða allt að 1500 manns, sem nú
er verkefnalaust, þegar frystihús-
in verða að loka vegna hráefnis-
skorts. Ekki er öll sagan sögð með
þessu. Ekki eru eigendur skip-
anna betur settir, því verkfallið
veldur þeim gifurlegu tjóni.
Fastakostnaður skipanna og
lausaskuldir halda áfram að vera
til og auka vaxtabyrðina — ekk-
ert kemur á móti. „Af hverju
semja þeir ekki?“ spyrja sumir.
En það er auðvitað vonlitið aó
ætla útgerðunum að hefja útgerð
þessara skipa á ný, ef þeir sjá ekki
annað framundan en tug- eða
hundruð þúsunda króna halla í
veiðiferð, þvi að óbreyttum að-
stæðum er ekki rekstrargrund-
völlur til þessarar útgerðar. En
þegar litið er til þess, að verkfall
þetta nær ekki aðeins til þeirra
sem beina aðild eiga að málinu
heldur þjóðarinnar allrar mætti
ætla að ríkisstjórn og Alþingi létu
málið til sín taka. Ekki sist þegar
gjaldeyrissjóóir eru þUrrausnir
og erlendar skuldir geigvænlegar.
En á móti þvi verður ekki mælt,
að stóru togararnir eru atvinnu-
tæki, sem afkastamest eru til
öflunar erlends gjaldeyrís.
fleiri manna á stærri skipunum
og hærri lífeyrissjóðsgreiðslna.
Samtök undirmanna hafa léð
máls á fækkun, ef réttlát umbun
kemur fyrir til þeirra sem auka
vinnu sína. En þeir benda á að
ekki sé nóg að fækka hásetum,
heldur megi einnig fækka yfir-
mönnum. Þá er sá annmarki á
fækkun háseta, miðað við gild-
andi lög, að sparnaður við fækkun
þeirra, skiptist á alla skipshöfn-
ina, þ.á.m. yfirmenn, en þótt yfir-
mann vanti skiptist sá sparnaður
aðeins milli yfirmanna. Lög þessi
voru sett af þáverandi sjávarút-
vegsráðherra, „alþýðuleiðtogan-
um“ Lúðvík Jósepssyni og stuðn-
ingsmönnum hans, er þeir lög-
festu kröfur yfirmanna, sem fóru
í verkfall að loknu verkfalli
undirmanna 1973.
Við uppsögn yfirmanna á
„samningum" sínum ber að nema
þessi lagaákvæði úr gildi. Samt
sem áður banna vökulögin nú
skilyrðislaust lengri vinnutíma en
12 klst. ásólarhring. Undirritaður
hefur hreyft þeirri hugmynd að
sett verði ákvæði i þau lög er
heimili ákveðinn fjölda yfir-
vinnutíma á dag, sem að sjálf-
sögðu yrði greitt sérstaklega fyr-
ir.
Vitað er að þessi ákvæði lag-
anna eru margoft brotin, en ekki
veit undirritaður hvort greiðsla
kemur fyrir.
Greiðslur í lífeyrissjóðinn geta
vel verið með sama fyrirkomulagi
og á bátum og minni skuttogurum
eða fast gjald. En togarasjómenn
munu aldrei samþykkja að upp-
hæðin verði sú sama og nú er á
bátunum, hún þarf að hækka svo
Pétur Sigurðsson alþm.
sjóóurinn geti staðið undir skuld-
bindingum sínum.
Ekki vill undirritaður draga úr
því að yfirmenn togaraflotans eigi
fyllilega hverja krónu sem þeir fá
i laun. En óneitanlega virðist sem
um nokkuð mikinn launamismun
sé að ræða og virðist sem þá lág-
markskröfu verði að gera, að það
bil aukist ekki heldur minnki.
Til þessa verður að treysta að
sú rikisstjórn sem tókst það, sem
launþegasamtökunum sjálfum
ekki tókst, að minnka bilið veru-
lega milli láglauna og hærri laun,
hafi forystu um.
Ef eitthvað vantar á, svo koma
megi þessum skipum úr höfn,
virðist ekki siður þörf á því en
stórauknum niðurgreiðslum á
áburði.
Með þeirri ósk að vá þessa verk-
falls verði hrundið á næstu dög-
um með samningum eða aðgerð-
um rikisstjórnarinnar, flyt ég ís-
lenzkum launþegum hamingju-
óskir með þennan hátiðsdag
þeirra.
Magnús L. Sveinsson:
AFKOMA HEIMIL-
ANNA ER í HÆTTU
Eg hygg að fáa hafi órað fyrir
því þegar kjarasamningarnir
voru undirritaðir í febrúar 1974,
sem gilda áttu til 1. april 1976, eða
i rúm tvö ár, að áöur en ár væri
liðið af samningstimanum þyrfti
öll verkalýðshreyfing landsins aö
heyja harða baráttu fyrir því að
samningarnir væru í heiðri hafð-
ir. Það voru ekki tveir mánuðir
liðnir frá undirskrift samning-
anna, þegar þáverandi ríkisstjórn
setti bráðabirgðalög sem bönnuðu
visitölubætur á öll laun umfram
þær, sem tóku gildi 1. marz 1974.
Þessu banni hefur siðan verið við
haldið af núverandi rikisstjórn,
sem þó ákvað með bráðabirgða-
lögum, að laun undir 50.060,- kr. á
mánuði skyldu bætt með kr.
3.500.- frá 1. október s.l.
Það er viðurkennt af öllum að
þjóðin hefur átt við óvenjumikla
efnahagsörðugleika að etja allt
frá upphafi siðast liðins árs.
Menn greinir jafnan á um ástæð-
urnar fyrir efnahagsörðugleikun-
um sem þjóðin hefur svo oft þurft
að glíma við á undanförnum ár-
En hvað skal til varnar verða?
Forsætisráðherra skýrði frá þvi
á Alþingi fyrir skömmu, að boðið
væri að lengja lánstíma bygging-
arlána og breyta lausaskuldum í
föst lán. Auk þess myndu togara-
sjómenn eins og bátasjómenn
njóta hinna sérstöku skattfríð-
inda til handa sjómönnum, sem
samþykkt voru á Alþingi fyrir
nokkrum dögum. En það er hækk-
un brúttófrádráttar úr 8% i 10%
og lækkun þess tíma, sem sjó-
menn þurfa aó vera lögskráðir til
að njóta þessara friðinda úr 6
mánuðum í 4. Og að sjálfsögðu
munu þeir njóta þeirra almennu
úrbóta i skattamálum, sem einnig
hafa þegar verið samþykktar.
En ekki mun þetta nóg. Útgerð-
ir stærri togaranna segja aö
kostnaðurinn við mannahald
þeirra á ársgrundvelli sé um 10
millj. kr. hærri en á skuttogurum
undir 500 rúmlestir. Sé þetta að
mestu vegna tveggja liða, þ.e.
Magnús L. Sveinsson,
varaformaður
Verzlunarmannafélags
Reykjavfkur.
um.
Ekki fer hjá því, að mörgum er
tíðrætt um það, að verkalýðs-
hreyfingin sé sá aðili í þjóðfélag-
inu sem valdi mestu um efnahags
öróugleikana hverju sinni með
óhóflegum kaupkröfum. Mál-
flutningur stjórnmálamanna i því
sambandi fer gjarnan eftir því
hvort þeir eru i stjórn eða stjórn-
arandstöðu en i reynd er hiutur
þeirra allra jafn þegar í stjórnar-
sætin er komið varðandi niður-
skurð á kaupgjaldsvísitölunni og
skiptir þá engu máli hvort þeir
snúa sér til hægri eða vinstri.
Nærtækasta dæmið um það er af-
nám kaupgjaldsvisitölunnar sem
fyrrverandi og núverandi ríkis-
stjórn tóku af á siðast liðnu ári.
Oft heyrist talað um það aö
kaupgjaldsvisitalan, sem veka-
lýðshreyfingin hefur lagt áherzlu
Framhald á næstu síðu