Morgunblaðið - 25.05.1975, Page 10

Morgunblaðið - 25.05.1975, Page 10
10 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 25. MAI 1975 vað er „kreppa"? Eru kjör okkar orðin „kröpp" þegar við höfum ekki bolmagn til þess að endurnýja tveggja ára gamlan, milljón króna bíl . . . eða þegar við verðum að taka á honum stóra okkar til þess að standa í skilurn með afborganirnar af íbúðinni . . . eða þegar við verðum jafnvel (aldrei þessu vant) að velta því fyrir okkur tvisvar, hvort við höfum efni á því að fljúga i sumarfrí til sólarlanda eða í vetrarfrí til Sviss, þegar skammdegið byrjar að þrúga okkur? Rosknir Islendingar muna þó annarskonar kreppu? Hér segir nokkuð frá árunum þeim — þegar það var „helsta stöðutáknið að geta tekið vel á móti gesti, sem að garði bar, enda var hann oft svangur eftir langa göngu". 0 MAKGKÍCT MaKnúsdótlir frá Hafnarncsi vió Fáskrúrtsf jiirrt, cÍKÍnkona Infíólfs Arnasonar frá Aurtlirckkti or hcirtursfélafíi VcrkalýrtsfclaKSÍns ICiningar, man límana Ivcnna um lífshar- állu ok lífsafkomu. I»au InKÓIfur flullusl til Akurcyrar vcslan úr llörKárdal árirt 1925 ok slofnurtu licimili mcrt lva-r hendur lómar, ncma af duKnarti ok bjarlsýni állu jiau nóf>. Marfficl kann frá möif’U art scjfja af lífskjörum alþýrtu- l'ólks á krcppuárunum, of> fcr suml af því hcr á cflir. — Virt höfrtunr ckkí art neinni faslri vinnu art hvcrfa. Ucssi ár var litla atvinnu art hafa, scr- slaklcfía fyrir karlmcnn, þart var þó frckar, art konur kícIu fchffirt cinhvcr snöp, cins of> virt hrcin- ífcrniiifím', fiskvinnu ók svo scinna virt vcrkun á matjcs- .síldinni. Infföll'ur fór í alla þá vinnu, scm haurtsl, hvart scm var ofí hvciucr scin var, cn fckk ol'l lítirt. I>art var þá hclst vcfjavinna á sumrin of> scinna kolaviiina of> ítrjótsprcn>>iní>ar. Kp tök aurtvitart líka alla þá vinnu, scin óf> ftat fcnjtirt. I>art duftrti ckki annart cn h;ifa úti allar khcr, cf virt áttuni art komast al', því art ömcf>rtin öx hjá okkur mcrt árunum. Kp vakti oft yfir sjúklinfjum oþ hafrti stundum upp úr því cinar 5 krón- iir á nóttu, cnda f>at c>f> þá líka vcrirt licíma yfir dafiinn of> hupsart um hcimilirt. Virt bjugguin í lcigu- íbúrtuin hcr og þar í bænuni, og þ;cr þ;cttu ckki allar ghcsilcgar nú á dögum. I tvcimur þcirra var hvorki vatnslcirtsla nc frárcnnsli, og vitanlcga urrtum virt art bjarg- ast virt útikamra. f>art var óskap- lcgur inunur, þcgar virt fcngum frárcnnslirt. — Virt vorum oft 12 í hcimili i þrcmur hcrbcrgjum. Börnin okk- ar urrtu 8 og þar art auki lókum virt stundum börn í fóstur í lcngri crta skcmmri tíma. Svo var mórtir niín hjá okkur. Ki11 haustirt hitt- um virt mann, scm virt könnurt- uinst virt. Hann átti vanfæra konu, cii ckkcrt skýli yfir hiifurt- irt, svo art virt burtuni þcim art vcr'a um vcturinn. Þctta þötti sjálfsagt. og okkur þótti v;ont um art gcta grcitt fyrir þciin. cnda blcssartist Irct'ta ágá'tlcga. I>art var líka vírta búirt þröngt. Þaö þótti gott artgcta fcngirt citt hcrbcrgi crta tvii og cldhúskytí'u, þó art ckki væru þægindin mikil. — Nú cr talart um þriggja mán- arta færtingarorlof kvcnna, og cr fagnartarcfni, cf þart kcinst á al- mcnnt. Kn mitt færtingarorlof var nú stundum styttra. Oft lcirt ckki ncma vika, frá því art cg fór licim til art ciga biirnin, þangart til cg ’ ar komin art síldartunnunni crta fiskbiirunum aftur. Virt áttum >‘kkí alltaf til skiptanna á börnin, cii þau fcngu alltaf nóg art borrta og voru hraust. Virt þurftum sjaldan crta aldrci art sa'kja lækni. „Við áttum ekki alltaf tQ skiptanna á bömin” (Ljósm. Vigfús Sigurgeirsson). Nóvu-deilan: „Hvítliðar" nyrzt á Torfunefsbryggju undirbúa að ryðja bryggjuna með strengdum kaðli, sú aðgerð fór á annan veg en ætlað var og lá við slysum. Margrét Magnúsdóttir: .Kreppuárin voru harður skóli, — harðari en svo, að hann væri hollur. . . " Rætt við Margréti Magnúsdóttur um lífsbaráttu kreppu- áranna á Akureyri (Ljósm. Eðvarð Sigurgeirsson). Nóvu-deilan: Steingrímur Jónsson sýslumaður í hópi verk- fallsmanna á Torfunefsbryggju. Margrét Magnúsdóttir er konan með hvítu húfuna til vinstri framan við sýslumann. Kreppan á flkureyrl sem betur fór. Það var aldrei keyptur neinn óþarfi, aðeins þaö sem var bráðnauðsynlegtog ekki varð komist hjá að kaupa, — og þá venjulega eftir vand- lega íhugun. Kn við misstum aldrei kjarkinn, trúðum því alltaf, að allt mundi bjargast og við komast af, enda varð það, Það mátti að vísu aldrei slaka á eða vorkenna sjálfum sér, annaðhvort var að duga eða drep- ast, og við reyndum að duga. — Einu sinni á fyrstu búskapar- árunum var okkur bent á að kaupa kú, sem átti að leggja inn á sláturhúsið, og átti að kosta það sama og fékkst fyrir hana þar, 100 krónur. Þessar krónur áttum við ekki til, en gátum keypt kúna í félagi við aðra fjölskyldu. Eftir þetta áttum við alltaf mjólk handa börnunum, og það munaði miklu. Smám saman komum við okkur svo upp nokkrum kindum, og það var líka mikil framför. Það var að vísu voðalegt strit að heyja handa þessum skepnum hér og þar eftir vinnu á kvöldin og um helgar, en það munaði um þann mat, sem þær gáfu af sér. Svo borðuðum við mikinn hafragraut og tókum lýsi, og okkur varð sjaldan misdægurt; Við gátum ekki leyft okkur neinar kræsing- ar frekar en annan múnað, og til að mynda var ekki hugsað svo hátt að kaupa ávexti, þeir voru alltof dýrir til þess að við mættum veita okkur þá. Inntak lífsins var vinna óg aftur vinna og reyna að bjargast við þessi litlu efni, sem til voru, og gefast ekki upp, — Ég vissi ekki til, að það væri beinlínis skortur hjá fólki, en það var voðalega erfitt hjá mörgum. Það var líka misjafnt, hvað menn voru hugkvæmir og harðvítugir við að bjarga sér og sjá einhverja útvegi, og líka, hvað fólki hélst vel á alveg eins og núna. En hung- ur, held ég, að hafi ekki þekkst, enda kom þá til ýmis- leg hjálp, svo sem mjólkurgjafir kvenfélagsi.ns Hlífar og fátækra- framfærsla bæjarins. Mörgum fannst að vísu sárt að þurfa að þiggja af sveit og þótti að þvi niðurlæging og hneisa, enda vildi þurfalings-nafnið loða lengi við, en sannleikurinn var sá, að svo Var komið högum afar margra, að þeir áttu ekki annarra kosta völ. En á því var reginmunur, fannst mér, hVað efnaðra fólkið gat leyft sér og veitt sér, og það kom bæði fram í mataræði, klæðaburði og öðrum lifnaðarháttum. — Vinnuskilyrði verkafólks vori#víða afleit, sums staðar svo hörmuleg, að því verður ekki lýst með orðum. Kg man, að einu sinni skaðkól mann á höndunum við að taka saltsíld upp úr tunnum, því að sú vinn fór fram ábersvæði i hörkufrosti. Fólk varð að sætta sig við alla hluti og taka hvaða vinnu sem bauðst. Það mátti líka bjóða því allt. Menn gengu fram af sér við vinnu af ótta við að missa hana annars, því að nógir voru um boðið og auðveldur leik- ur að reka menn, ef þeir slökuðu nokkuð á klónni eða linuðu á sprettinum. Sjá nœstu síöu /.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.