Morgunblaðið - 27.07.1975, Qupperneq 10

XO MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. JÚLl 1975
Hertar ráðstafanir gegn
hundasmygli í Bretlandi
Uggur vegna vaxandi útbreiðslu refaœðis í Evrópu
mest hafa með þá að gera, hvað þá
aðra. Þegar sjúkdómurinn er
kominn á hærra stig byrja þeir að
rása. Er vitað um hund, sem fór
næstum 50 kílómetra vegalengd
1 Bretlandi hafa menn nú vaxandi áhyggjur af þvf hve
smygl á heimilishundum hefur færzt í aukana — og eru
þarlend yfirvöld farin að taka sýnu harðara á slíkum
brotum en hingað til. Orsökin er fyrst og fremst jöfn og
þétt útbreiðsla hundaæðis í Evrópu, einkum þeirrar
tegundar sjúkdómsins, sem lifir og berst með refum í
skógum Evrópu og hefur reynzt þrautseig, þrátt fyrir
margvíslegar ráðstafanir til að stemma stigu við henni.
Þá vakti það mikla athygli fyrir skömmu, er í London
létust tveir menn af völdum hundaæðis. Þeir höfðu að
vfsu fengið sjúkdóminn utan Evrópu, annar í Indlandi,
hinn í Gambiu, en lýsingar á þrautum þessara manna og
dauðastrfði hafa skotið mörgum skelk í bringu.
Tvær tegundir
Enda þótt mannslát af völdum
hundaæðis hafi verið sjaldgæf á
síðustu áratugum er sjúkdómur
þessi svo hræðilegur og smitandi,
að brýnnar aðgæzlu er þörf. Fyrir
tæpri öld voru dauðsföll af
völdum hundaæðis algeng i Bret
landi, en síðan 1903 hefur enginn
maður látizt þar af hundaæði, sem
nann hefur fengið þar í landi.
Yfirmaður brezka dýralæknafé-
<agsins, P.B. Turnersegirað mjög
íá lönd í heiminum séu alveg laus
við hundaæði og hættan á því fari
vaxandi. öll spendýr geta fengið
sjúkdóminn, sem berst ekki ein
usta við bit heldur og með munn-
vatni sýktra dýra.
Talað er um tvær tegundir
.íundaæðis. Annarsvegar er sú
egund sem tíðust er í þéttbýli og
nerst aðallega með óbólusettum
íeimilishundum. Dýralæknar
kenna þessa tegund gjarna við
Á síðasta ári komst upp um
213 tilfelli, þar sem reynt var að
smygla heimilishundum til Bret-
lands — og var tilgangurinn í
öllum tilfellum sá að komast hjá
því að setja dýrin í hálfs árs sótt-
kví, svo sem lög mæla fyrir um.
Er talið víst, að tala hunda sem
smyglað er inn í landið og aldrei
kemst upp um sé að minnsta kosti
jafn há, kannski hærri, eða hafi
verið svo til þessa, — en nú eru
yfirvöld, sem fyrr segir, farin að
gera róttækari ráðstafanir i
þessum efnum; bæði er reynt
meira en áður til að finna falda
hunda — og viðurlög við brotum
hafa verið þyngd. Til dæmis féll
fyrir skömmu dómur í hundamáli
I Southampton, þar sem eigandi
hundsins, 37 ára verkamaður, var
dæmdur til 400 sterlingspunda
sektar. Lýsti dómarinn því yfir að
hann hefði sennilega haft sektina
þyngri, ef sakborningur hefði
ekki verið svo heppinn, að mál
hans kom fyrir áður en nýju
hundalögin voru samþykkt, í
febrúar sl. Samkvæmt þeim
lögum, er upphæð hámarkssektar
ekki tiltekin, hún fer eftir eðli
brotsins, að mati dómara — og
jafnframt er gert ráð fyrir, að
hægt sé að dæma menn i allt að
árs fangelsi.
Víða eru uppi spjöld með aðvör-
un til fólks — til dæmis á Ermar-
sundsferjunum, þar sem varað er
við því, að hundar, sem ekki hafi
tilskilin leyfi og skilríki, verði
skotnir á staðnum, en Ermar-
sundið gæti orðið ein helzta vörn
Breta gegn útbreiðslu hundaæðis,
ef tækist að koma í veg fyrir
smygl.
Fólk beitir ótrúlegustu brellum
til að koma gæludýrum inn I
landið. Það lætur útbúa leynihólf
í töskum sínum, bifreiðum og
hjólhýsum — og oftast eru dýrin
svæfð rækilega meðan á ferðinni
stendur til þess að þau láti ekki á
sér kræla meðan farangur er
skoðaður.
Kort þetta sýnir nokkuð glöggt þá útbreiðslu, sem orðið hefur á
refaæði 1 Frakklandi á undanförnum árum.
áður en hann náðist — og hafði þá
ráðist á allt sem fyrir varð á leið-
inni.
Það, sem veldur dýralæknum
og yfirvöldum þó enn meiri
áhyggjum um þessar mundir, er
sú tegund æðis sem berst með
refum, ( — en hún getur einnig
borizt með úlfum, skúnkum,
leðurblökum og fleiri dýrum).
Tegund þessi hefur lengi verið
við lýði i Austur-Evrópu en verið
að færast vestur yfir jafnt og þétt
siðustu áratugina. Er talið, að út-
breiðslan sé nú a.m.k. 50 km á ári.
- Árið 1947 barst þessi tegund
æðis yfir ána Oder til Vestur-
Þýzkalands, til Sviss barst hún
1967 og til Frakklands 1968. Er
nú svo komið að óðir refir hafa
fundizt í 60 km fjarlægð frá París.
Þrátt fyrir geysi umfangs-
miklar varnaðarráðstafanir i
Frakklandi og viðleitni til að
stemma stigu við refaæðinu
heldur þessi ófögnuður áfram að
breiðast út, meðal annars vegna
þess hve erfitt er að koma í veg
fyrir að sýkt dýr fari yfir svæði,
sem þegar hafa verið hreinsuð.
Dýralæknir hjá brezka land-
búnaðarráðuneytinu, Malcolm
Macaylay, segir það alvarlegasta
refaæðið, að nær útilokað sé að
hafa á því nokkra stjórn. „Ef refa-
æði berst til Bretlands, sagði
hann í samtali við brezka blaðið
The Observer fyrir skömmu,
„verður ástandiðfljótlegaslíkt að
í hvert sinn, sem manneskja
verður fyrir einhverskonar dýr-
biti, getur hún átt æði á hættu. Er
ljóst, að við hvert slfkt tilfelli
verður að íóga fjölmörgum
dýrum, bæði villtum dýrum, hús-
dýrum og gæludýrum."
Einn hefur lifað
hundaœði af
Um það bil eitt þúsund hunda-
æðistilfelli eru skráð hjá alþjóða-
heilbrigðismálastofnuninni WHO
á ári hverju, en talið er að fjöldi
óskráðra tilfella sé margfalt
meiri. Verst er ástandið í Suðaust-
ur-Asíu, á Filippseyjum, Ind-
landsskaga og I Afríku. Vfða hef-
ur verið unnið gott starf gegn
hundaæði með bólusetningum, til
„litla hvíta hundinn", en það nafn
er komið til af tilfelli, sem kom
upp í Hollandi árið 1962. Þá fékk^
þriggja ára drengur hundaæði,1
beit systur sfna og unnusta
hennar og lézt með harmkvælum
eftir þriggja mánaða veikindi.
Sjúkdómurinn breiddist út og
áður en tókst að komast fyrir
hann, lágu finn manns og átta dýr
í valnum. Eftir ýtarlega rannsókn
var sjúkdómurinn rakinn til lítils
hvíts kjölturakka, sem hafði verið
smyglað til Hollands.
I opinberri skýrslu um rann-
sókn, sem gerð var af hálfu
brezku stjórnarinnar, vegna
undirbúnings ofangreindra laga,
segir m.a. að fyrstu einkenni æðis
f hundum séu hegðunarbreyt-
ingar; þeir leiti einhveru úti f
horni eða undir borðum, vinaleg
dýr verði allt f einu viðskotaill og
geti átt það til að gera tilefnis-
lausar skyndiárásir á þá, sem
Vfðast hvar f stórborgum þar sem hundahald er almennt fara hunda-
eigendur gjarnan með þessa vini sfna út f skemmtigarða borganna tii
þess að viðra þá og lofa þeim að losa sig við óþarfa byrðar. Afleiðingin
er vfða heldur óskemmtileg fyrir aðra, sem einnig vilja nota skemmti-
garðana — og þá fremur til að njóta veðurblfðu og gróðurilms.
Vinsælt er einnig að fara með börn í skemmtigarðana til ieikja — en
það getur verið varasamt. Að þvf er brezka blaðið „The OBSERVER"
hermir sýkist eitt af hverjum átta börnum, sem bregða á leik f
skemmtigörðum f London af völdum óþrifnaðarins, sem hundarnir
valda.
ÁÆTLUO ÚTBREIÐ-
SLA ÁRIO 1 9801
REFAÆÐI í
FRAKKLANDI
ÚTBREIÐSLU-
SVÆÐI 1.4. 1970
dæmis í Japan, þar sem þvf hefur
að mestu verið útrýmt. 1 Banda-
rfkjunum hafa verið skráð 1—3
tilfelli á ári sl. áratug.
Um þessar mundir er verið að
reyna nýtt bóluefni, sem fram-
leitt hefur verið í Bandarfkjunum
— og binda Frakkar t.d. við það
talsverðar vonir, því það er talið
hafa minni aukaverkanir en
fyrrri bóluefnistegundir.
Fyrstu einkenni hundaæðis í
fólki eru svipuð og af venjulegri
veirupest, hár hiti með höfuð-
verk, þreytu og ógleði, óþægindi f
hálsi og þurr hósti. Siðan fer að
bera á óróleika hjá sjúklingnum,
hömlulausum hreyfingum, hann
sér ofsjónir, hugsunin verður
óskýr og síðan daprast sjónin.
Ástæðan er sú, að veiran, sem
sjúkdómnum veldur ræðst fyrst á
taugakerfið og heilann en berst
siðan til annarra líffæra. Getur
það tekið sjúklinga allt frá tfu
dögum upp í ár að berjast við
sjúkdóminn sem til þessa hefur
nær undantekningarlaust endað
með andláti.
Þegar sjúkdómurinn er kominn
á hátt stig, lamast öndunarfærin
og raddböndin, munnvatnsfram
leiðslan eykst en jafnframt verð-
ur sjúklingnum æ örðugra að
kyngja og rennur munnvatnsfroð*
an þá niður munnvikin. Samfara
þessu ástandi eru ýmis merki
hydrophobiu eða vatnsótta, — og
komu slík einkenni m.a. sterkt
fram hjá öðrum mannanna sem
Iézt í London á dögunum, hann
spýtti frá sér í’sífellu, haldinn
skelfilegum ótta við að kafna í
eigin munnvatni.
Einungis er vitað um eitt til-
felli, þar sem sjúklingur hefur
lifað hundaæði af, sex ára dreng í
Ohio f Bandaríkjunum. Leður-
blaka beit hann í þumalfingurinn
þar sem hann lá sofandi í rúmi
sfnu. Faðir hans heyrði hann
gráta og leit inn til hans, kippti
leðurblökunni snarlega af hendi
drengins, setti hana í poka og
sendi umsvifalaust f rannsókn.
Kom strax í Ijós, að hún hafði æði
og var drengurinn þá þegar bólu-
settur og sendur á sjúkrahús f
rækilega meðferð. Hann var með
óráði f heila viku og við dauðans
dyr en með nýtfzku hjálpartækj-
um læknisfræðinnar tókst að
halda í honum lffi, og fjórum
mánuðum seinna var hann út-
skrifaður af sjúkrahúsinu heill
heilsu.
Mennirnir tveir, sem létust f
London á dögunum voru ekki svo
lánsamir að mæta jafnskjótum
viðbrögðum og litli drengurinn
hjá föður sfnum. 1 hvorugu tilfell-
inu var þeim komið til rækilegrar
læknismeðferðar, fyrr en ein-
kenni um hundaæði voru orðin
nokkuð ljós, en samkvæmt um-
mælum læknis við brezku heilsu-
gæzlumiðstöðina í London dr. Syl-
viu Gardener, við réttarrannsókn
á fráfalli mannanna í London
geta læknar litlu bjargað eftir að
einkenni hundaæðis eru orðin
óumdeilanleg. Það eina sem þeir
geta gert er að létta sjúklingun-
um dauðastriðið með deyfingu.
Mennirnir tveir höfðu báðir
fengið sjúkdóminn utan Eng-
lands. Annar þeirra, Englending-
urinn Robert Apps, var 22 ára að
aldri, og hafói verið við dultrúar-
iðkanir f klaustri í Himalayafjöll-
um. Þar var veikur hundur, sem
hann reyndi að sinna — og vissi
Apps aldrei til þess að hann hefði
verið bitinn, svo að í hans tilfelli
hefur smitunin líklega orðið með
munnvatni hundsins. Ættingi
Apps f London bar hins vegar að
hann hefði svo litlu skeytt lfkam-