Morgunblaðið - 29.10.1975, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 29. OKTOBER 1975
3
10 rithöfundar gengu á
fund menntamálaráðherra:
HÓPUR rithöfunda, 10 saman, gengu f gærmorgun á fund Vil-
hjálms Hjálmarssonar menntamáiaráðherra til að árétta þá ðsk
sfna að við úthlutun viðbótarritlauna nú f vetur verði tekið tillit
til útgefinna bóka allt aftur til ársins 1970, „svo bæta megi upp
þeim rithöfundum sem þessi ár uppfylltu allar kröfur en fengu
samt engu úthlutað“, eins og fram kom hjá rithöfundunum f gær.
Kristinn Reyr hafði orð fyrir hópnum og lfkti þessari aðstöðu
rithöfunda við það að verkamaður tæki upp launaumslagið sitt og
þar væri þá ekkert að finna. „Ég er hræddur um að ekkert
stéttarfélag léti slfkt viðgangast," sagði Kristinn.
Kristinn Reyr sagði að hér
væri ekki farið fram á hærri
fjárupphæð en þær 12 milljónir
sem fyrir hendi væru, aðeins
beðið um að þeir sem snið-
gengnir hefðu verið við fyrri
úthlutanir fengju nú úrlausn.
Þá lögðu rithöfundarnir
áherslu á, að samstaða
íslenzkra rithöfunda ylti mjög á
því að farsæl lausn fengist á
þessu máli. Vilhjálmur
Hjálmarsson menntamálaráð-
herra tók vel málaleitan rithöf-
undanna og kvaðst myndu
kanna þetta mál gaumgæfilega
á næstunni ásamt starfsmönn-
um sínum. Fundurinn með ráð-
herra stóð í tæpa klukkustund.
Eftirtaldir rithöfundar gengu á
fund ráðherra. Björn Bjarman,
Filippía Kristjánsdóttir, Hilm-
ar Jónsson, Jóhann Hjálmars-
son, Jóhannes Helgi, Jón
Björnsson, Jón Helgason, Krist-
inn Reyr, Ragnar Þorsteinsson
og Sveinn Sæmundsson.
Morgunblaðið spurði þá
Kristin Reyr og Jóhannes
Helga nánar um málið, og svör-
uðu þeir spurningunni á þessa
leið:
„Við erum hér til að fylgja
eftir samhljóða áskorun
stjórnar Rithöfundasambands
Islands til menntamáiaráð-
herra að hann láti úthlutun
fjárins til viðbótarritlauna í ár
ná aftur til ársins 1970, þannig
að unnt sé að bæta fyrir mis-
ferli nefndarinnar í fyrri út-
hlutunum, einkum þeirri fyrri,
undir stjórn Þorleifs Hauks-
sonar kennara. Þorleifur hefur
raunar verið settur af og ný
nefnd skipuð og nú eru síðustu
forvöð að bæta fyrir mistökin,
þar sem launasjóður rithöf-
unda mun á næsta ári leysa
þetta illræmda bráðabirgða-
fyrirkomulag af hólmi. Eining
Vilja að úthlutun viðbótarritlaun-
anna í ár nái aftur til ársins 1970
rithöfunda er í húfi, að þetta
takist.
En nú hefur úthlutun við-
bótarritlauna verið auglýst og á
samkvæmt auglýsingunni
aðeins að ná til bóka útgefinna
á árinu 1974, þannig að sýnt er
að ráðherrann hefur ekki orðið
við áskorun stjórnar rithöf-
undasambandsins.
Lögum hefur verið hnekkt í
þessu landi, ef þau hafa gengið
Ljðsmynd ÖI.K.M.
RITHÖFUNDARNIR — Frá fundinum með menntamálaráðherra í gærmorgun. Frá vinstri: Sveinn
Sæmundsson, Björn Bjarman, Ragnar Þorsteinsson, Jóhannes Helgi, Jón Björnsson, Kristinn Reyr,
Jóhann Hjálmarsson, Jón Helgason og Hilmar Jónsson. I forgrunni er ráðherrann, Vilhjálmur
Hjálmarsson. A myndina vantar Filippíu Kristjánsdóttur.
„Misferli í fyrri úthlut-
unum verði þaraiig bætt,”
segja rithöfundarnir
á svig við réttlætiskennd
manna, samanber aðgerðir flot-
ans hér um árið. Hér er samt
ekki verið að reyna að hnekkja
lögum, ekki einu sinni verið að
reyna að fá þeim breytt, þótt
varla lfði svo vika að ekki sé
lögum breytt í landinu og það
auglýst. Reglugerðarákvæði
eru skör neðar en lög og á valdi
ráðhorra að breyta þeim með
einu pennastriki og um við-
bótarritlaunin gilda aðeins slik
ákvæði. Viðbótarauglýsing
kostar ráðuneytið ekki nema
smáskilding. Við bendum á að
hér eru ekki aðeins saman-
komnir rithöfundar sem óum-
deilanlega hafa verið beittir
ranglæti, heldur einnig full-
trúar úr hópi hinna sem smugu
pólitískt nálarauga kommisar-
ins afsetta, Þorleifs Hauks-
sonar. Það er statt hér til að
veita kröfum okkar siðferðileg-
an stuðning í einingar- og
réttlætisnafni. Vilhjálmur
Hjálmarssonar er á einu ári á
góðri leið með að hrinda í fram-
kvæmd ýmsum lifsnauðsynleg-
um hagsmunamálum rithöf-
unda sem tveir fyrrverandi for-
verar hans, Gylfi og Magnús
Torfi komu ekki í verk á átján
árum. Fyrir utan ýmsa okkar
hér hafa áður undirritað
ákæruskjal á hendur nefndínni
í tíð Þorleifs Haukssonar, þeir
Halldór Laxness og Tómas Guð-
mundsson. Nú hefur sjálf
stjórn Rithöfundasambandsins
og það samhljóða tekið í sama
streng og dugi það ekki heldur
til leiðréttingar eru hér að
verki annarleg öfl bak við tjöld-
in, sem stemma þarf stigu við.
Og það vonum við að Vilhjálm-
ur geri.“
— En hvað með afstöðu rit-
höfunda á þingi?
Jóhannes Helgi svaraði:
„Þegar við sextánmenningarnir
ásamt Halldóri Laxness og
Tómasi sendum í vetur til Al-
þingis ákæruskjal okkar um
ósæmileg vinnubrögð nefndar-
innar og kröfðumst endurskoð-
unar á störfum hennar, þá
vakti það athygli að rithöfund-
arnir á þingi þögðu þunnu
hljóði, Svava Jakobsdóttir, Jón-
as Arnason, Gils Guðmundsson
og Stefán Jónsson. Af hverju
lögðu þeir okkur ekki lið?
Trúlega m.a. af þvi að þeir
eru hólpnir. Þeir eru orðnir há-
tekjumenn og tilheyra okkur
ekki lengur. Við vorum senni-
lega ekki nógu mörg atkvæði til
að tæki þvi að gefa máli okkar
gaum. Ef ekki er upp úr krafs-
inu að hafa atkvæðamagn sem
um munar þá eru nöfn Halldórs
Laxness, Tómasar og fleiri
góðra höfunda sýnilega einskis
virði að mati kollega okkar á
þingi. Þeir hafa verið furðu-
fljótir að tileinka sér þá list að
meta mál eftir vigt atkvæða-
seðla. Það var Sigurlaug
Bjarnadóttir ein sem tók upp
hanskann fyrir okkur og gerði
það skörulega. En þrýstingur
um leynigöng, sem við vitum
vel hvar eiga upptök sín, áttu
líka sinn þátt í að ónýta rnálið
fyrir okkur í þinginu."
— Og hvað viltu svo segja,
Jóhannes, eftir fundinn með
ráðherra?
„Það er full ástæða til bjart-
sýni þegar maður á borð við
Vilhjálm Hjálmarsson sýnir
máli velvild og skilning."
Sænsk óperusöngkona
syngur með Sinfóníunni
Ráðstefna F.I.S.:
Rætt um fjár-
hagserfiðleika
heildverzlunar
SÆNSKA óperusöngkonan Elisa-
beth Söderström mun syngja ein-
söng á þriðju reglulegu tónleik-
um Sinfónluhljómsveitar tslands,
sem haldnir verða I Háskólabfói
annað kvöld. Karsten Andersen
stjórnar hljómsveitinni en á efn-
isskránni er Tilbrigði um stef eft-
ir Haydn op. 56 eftir Brahms,
Scena di Berenice eftir Haydn,
1.41 eftir Jónas Tómasson, Port-
rait og Dag Hammarskjöld eftir
Malcom Williamson og forleikur
Landhelgisbrjótur
dæmdur 1 200 þús-
und króna sekt
I GÆRMORGUN féll dómur f
máli skipstjórans á Sjöstjörn-
unni VE 92 hjá bæjarfógeta-
embættinu f Vestmanna-
eyjum, en báturinn var stað-
inn að veiðum innan þriggja
mflna markanna austur af
Hjörleifshöfða um helgina.
Var skipstjórinn dæmdur í
182 þúsund króna sekt til
Landhelgissjóðs og 18 þúsund
króna sekt til ríkissjóðs fyrir
brot á skráningarreglum. Afli
og veiðarfæri voru gerð upp-
tæk. Dómsforseti var Allan
Magnússon fulltrúi við bæjar-
fógetaembættið.
Wagners að Meistarasöngvurun-
um I Núrnberg.
Einsöngvari þessara tónleika,
Elisabeth Söderström, fæddist f
Stokkhólmi árið 1929 og stundaði
tónlistarnám sitt þar. Ætlaði hún
sér raunar í upphafi að verða
leikkona en atvikin höguðu því
þannig að menn komust á snoðir
um ágæta söngrödd hennar, þann-
ig að hún sneri sér að söngnámi af
fullri alvöru og náði strax frábær-
um árangri. Að námi loknu réð
Konunglega leikhúsið f Stokk-
hólmi hana til sín árið 1950 en
fimm árum síðar söng hún á Tón-
listarhátíðinni í Salzburg og í
Metropolitanóperunni árið 1959.
Síðan hefur hún notið alþjóðlegr-
ar frægðar fyrir frábær raddgæði
, og listræna túlkun viðfangsefna
sinna.
Andersen stjórnar
Á VEGUM Seðlabankans og
Félags fsl. stórkaupmanna hefur
verið gerð úttekt á fjárhagsstöðu
45 innflutnings- og heild-
verzlunarfyrirtækja árin 1973 og
’74 og hefur komið f Ijós, að á
árinu 1974 versnaði hún gffur-
lega, að sögn Júlfusar S. Ólafs-
sonar, framkvæmdastjóra FlS.
Kvað hann ástæðurnar fyrir því
vera m.a. gengissig og gengisfell-
ingu á þvf ári, kostnaðarhækkanir
innanlands og auk þess inn-
borgunarskyldan sem stóð til ára-
móta.
„Það má líka skoða fjárhags-
erfiðleika verzlunarinnar á árinu
1974 f ljósi þess að þá hækkaði
vísitala neyzluvara um 48% og
það segir sig sjálft, að fjármögn-
un verzlunarinnar verður miklu
þyngri fyrir vikið,“ sagði Júlfus
ennfremur. Áhrifin af öllu þessu
er veltusamdráttur á árinu 1974,
þar sem veltuaukningin var um
38% að krónutölu sem þýðir i
raun að magnaukning er óveruleg
miðað við árið 1973. Og þar sem
verðlagsákvæðin eru ákaflega
þröng hefur verzlunin orðið að
nota lánsfé í auknum mæli.
Júlíus upplýsti ennfremur, að i
áðurgreindri athugun hefði kom-
ið á daginn að af hinum ýmsu
greinum verzlunar er matvöru-
verzlunin hvað verst sett — af-
koman lökust og rekstrarfjár-
staða hennar orðin veik. Astæðan
fyrir þessu er ekki sizt, að verð-
lagsákvæðin eru þar ströngust og
hún þarf þvi að treysta á lánsfjár-
magn enn frekar en hinar
greinarnar, sem hefur aftur í för
með sér verri afkomu af völdum
aukins vaxtakostnaðar.
Július sagði að stjórn félagsins
hefði ákveðið að helga næstu ráð-
stefnu Félags ísl. stórkaupmanna
fjármálum innflutnings- og heild-
verzlunarinnar. Slíkar ráðstefnur
urn málefni heildverzlunarinnar
hefur félagið haldið annaö hvert
ár frá 1969 þannig að þetta er
fjórða ráðstefna FÍS af þessum
toga. Ráðstefnan verður haldin i
Kristalsal Hótel Loftleiða nk.
föstudag.
Meðal þeirra sem flytja munu
Framhald á bls. 31
Elisabeth Söderström