Morgunblaðið - 28.11.1975, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 28. NÖVEMBER 1975
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthfas Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10 100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22 4 80.
Áskriftargjald 800,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 40,00 kr. eintakið.
Tilboð
Lúðvíks
Talsmenn stjórnarand-
stöðunnar hafa undan-
farna daga leitazt við að telja
fólki trú um, að mikil þjóðar-
hreyfing hafi verið að risa í
landinu gegn samkomulagi við
Vestur-Þjóðverja. Til staðfest-
ingar þeim fullyrðingum sendi
samstarfsnefnd um landhelgis-
mál, sem Alþýðusamband ís-
lands og önnur fjölmenn laun-
þegasamtök eiga aðild að, frá
sér áskorun um, að landsmenn
legðu niður vinnu í gær til þess
að mótmæla samkomulags-
drögunum við Vestur-
Þjóðverja, jafnframt því sem
þessir aðilar efndu til útifundar
á Lækjartorgi, sem varla hefur
getað farið framhjá nokkru
mannsbarni á íslandi, bæði
vegna auglýsinga, sem dunið
hafa í Ríkisútvarpinu síðustu
sólarhringa, uppistands á Al-
þingi og almennra frétta í fjöl-
miðlum. Niðurstaðan varð hins-
vegar sú, að landsmenn lögðu
etcki niður vinnu í gær, úti-
fundurinn á Lækjartorgi var
ótrúlega fásóttur og blaðran
hefur einfaldlega sprungið
framan í þá menn sjálfa sem
reyndu að blása hana upp.
Einn þeirra manna, sem
hvað lengst hefur gengið fram í
tali um þessa miklu andstöðu-
hreyfingu við samningana við
Vestur-Þjóðverja og hvað harð-
ast hefur gagnrýnt þá efnis-
lega, er Lúðvik Jósepsson, fyrr-
verandi sjávarútvegsráðherra.
Hann hefur á Alþingi mælt ein-
dregið gegn samningum við
Vestur-Þjóðverja. Þess vegna
var einkar fróðlegt að hlýða á
ræðu, sem Gunnar Thorodd-
sen, félagsmálaráðherra, flutti
á Alþingi í fyrradag í umræð-
unum um þingsályktunartil-
lögu ríkisstjórnarinnar, en í
þessari ræðu skýrði Gunnar
Thoroddsen frá tilvist bréfs,
sem Lúðvík Jósepsson ritaði
sem sjávarútvegsráðherra til
utanríkisráðuneytisins í marz-
mánuði 1974, eða fyrir aðeins
rúmlega einu og hálfu ári. Þær
upplýsingar hafa vakið mikla
athygli, enda ekki komið fram
opinberlega áður.
f bréfi þessu gerir Lúðvík
Jósepsson grein fyrir þeim til-
boðum, sem hann vill gera til
Vestur-Þjóðverja um veiðiheim-
ildir innan gömlu 50 mílna fisk-
veiðimarkanna. í fyrsta lagi
vildi Lúðvík Jósepsson sam-
kvæmt þessu bréfi leyfa Vest-
ur-Þjóðverjum að veiða 80
þúsund tonn af fiski á íslands-
miðum. í öðru lagi setti Lúðvík
Jósepsson í bréfi sínu engin
takmörk á þorskveiðar Vestur-
Þjóðverja, og í þriðja lagi vildi
Lúðvík Jósepsson bjóða Vestur-
Þjóðverjum 54 þúsund ferkíló-
metra veiðisvæði innan 50
mílna markanna, en sam-
kvæmt samkomulagsdrögum
núverandi ríkisstjórnar er fyrir-
hugað veiðisvæði Vestur-
Þjóðverja innan gömlu 50
mílna markanna 25 þúsund
ferkílómetrar.
Nú kann einhver að segja, að
það sé mikil ósanngirni að bera
slíkt tilboð upp á Lúðvík
Jósepsson nú, vegna þess að
aðstæður séu gjörbreyttar á
fiskimiðunum við landið eftir
að skýrsla Hafrannsóknastofn-
unar kom fram. En því er
heldur ekki að heilsa. Það
hefur nefnilega verið upplýst,
að þáverandi forstöðumaður
Hafrannsóknastofnunar, sem
gegndi því starfi um skeið,
hafði varað Lúðvík Jósepsson
mjög sterklega við því að gera
yrði ráðstafanir til verndar
þorskstofninum þar sem hann
væri kominn á hættulegt stig.
Þessi sami fiskifræðingur upp-
lýsti á ráðstefnu fyrir nokkru að
Lúðvík Jósepsson hefði haft
þessar aðvaranir að engu og
viljað fresta öllum aðgerðum
um eins árs skeið.
Þetta sýnir að á svipuðum
tíma og Lúðvík Jósepsson vildi
gera Þjóðverjum þetta hag-
stæða tilboð, er honum full-
kunnugt um, að ástand þorsk-
stofnanna á íslandsmiðum var
orðið svo hættulegt að gera
þyrfti sérstakar ráðstafanir
þeim til verndar og er það út af
fyrir sig mjög ámælisvert bg
alvarlegt, að hann sem sjávar-
útvegsráðherra skyldi ekki gera
þjóðinni rækilega grein fyrir
þessu alvarlega ástandi á
sínum tíma. Þá hefði verið
hægt að gera nauðsynlegar
verndunarráðstafanir fyrr.
Þetta dæmi um málflutning
Lúðvíks Jósepssonar og af-
stöðu í ríkisstjórn og utan ríkis-
stjórnar, er aðeins eitt af
mörgum dæmum um þá skin-
helgi og hræsni, sem einkennir
málflutning þeirra manna sem
hvað lengst hafa gengið i bar-
áttunni gegn samkomulaginu
við Vestur-Þjóðverja. Óhætt er
að fullyrða að hægt er að tína
til fleiri dæmi af þessu sama
tagi um aðra afstöðu ýmissa
þeirra, sem nú berjast gegn
samkomulaginu við V-
Þjóðverja fyrir ótrúlega stuttu
siðan.
Geir Hallgrímsson, forsætisráðherr
Samkomulagic
óbilg
Breté
skýra
Við Islendingar höfum skuld-
bundið okkur til þess að leitast
við að leysa deilumál okkar við
aðrar þjöðir með samkomulagi.
Þessi skuldbinding felst í aðild
okkar að Sameinuðu þjóðunum,
Helsinki-yfirlýsingunni og
Atlantshafsbandalaginu. Enda
liggur í augum uppi, að lifshags-
munir smáþjóða byggjast fyrst og
fremst á því, að deilumál þjóða á
milli séu leyst með friðsamlegum
hætti, en ekki valdbeitingu.
Við Islendingar höfum staðið
við skuldbindingar okkar að öllu
leyti. Við höfum sýnt samkomu-
lagsvilja og fulla sanngirni, en
mætt óbilgirni og nú grímulausri
og ólögmætri valdbeitingu af
Breta hálfu.
Lengi var samkomulagsvilja
okkar mætt af fullkomnu
skilningsleysi af hálfu Vestur-
Þjóðverja, þar til alger stefnu-
breyting hefur orðið nú á síðustu
mánuðum, er leitt hefur til þess
samkomulags við ríkisstjórn Sam-
bandslýðveldisins Þýskalands um
veiðar þýskra togara, sem nú er
til umræðu.
Samkomulag þetta styrkir stöðu
okkar út á við á alþjóðavettvangi,
og setur sanngirni okkar, en óbil-
girni Breta í enn skýrara ljós en
ella, gagnvart umheiminum.
Samkomulag þetta styrkir stöðu
okkar á fundum hafréttarráð-
stefnunnar og er tii þess fallið að
vernda það ákvæði í frumvarpi að
hafréttarsáttmála, sem okkur er
mikilvægast, samfara 200 mílna
efnahagslögsögu. Samkvæmt haf-
réttarfrumvarpi hefur strandrík-
ið einhliða rétt til þess að ákveða
hve mikið fiskimagn má taká upp
úr sjó og hver skuli gera það. A
hafréttarráðstefnunni eru sterkar
raddir, sem vilja fela gerðardómi
þetta ákvörðunarvald á þeirri for-
sendu að strandríkinu sé ekki
treystandi að sýna sanngirni.
I samskiptum okkar og Breta og
með samkomulagi við Vestur-
Þjóðverja höfum við sýnt að
strandriki er fullkomlega
treystandi til að eiga einhliða úr-
skurðarvald um hagnýtingu 200
míina efnahagslögsögu sinnar.
KOSTIRNIR SKIPTA
MEIRA MALI
Samkomulag það, sem hér er til
umræðu er gert milli tveggja
rikja, sem hafa andstæða hags-
muni og skoðanir í fiskveiðimál-
um. Ljóst er, að hvorugur fær öllu
framgengt, sem hann vill helst og
því eru auðvitað annmarkar á
þessu samkomulagi frá okkar
sjónarmiði, en kostirnir skipta
meira máli og eru slíkir, að sam-
komulagið er í heild í fullu sam-
ræmi við hagsmuni íslendinga.
Spurningin er sú, hvort við
öðlumst einir 'frekar og fyrr
stjórn á hagnýtingu fiskimiðanna
með samningum eða án samninga.
Verndun fiskstofnanna er ekki
eingöngu fólgin í því, hve mikið
aflamagn útlendingar fá eða geta
veitt á Islandsmiðum, heldur
hvernig, hvar og hvenær veiðar
eru stundaðar.
AÐGERÐIR VIÐ
VERNDUN FISKSTOFNA
I skýrslu Hafrannsóknastofn-
unarinnar um ástand fiskstofna
og annarra dýrategunda á
Islandsmiðum og nauðsynlegar
friðunaraðgerðir innan íslenskrar
fiskveiðilandhelgi, dags. 13. okt.
s.L, er vitnað til skýrslu stofnun-
arinnar til landhelgisnefndar frá
1972, þar sem segir, að einkum sé
beitt 5 aðferðum við verndun
fiskstofnanna.
1. Ákvæði um lágmarksstærð.
2. Lokun eða friðun veiðisvæða,
sem ýmist er tfmabundin, eða
gildir allan ársins hring.
3. Ákvæði um hámarksafla.
4. Ákvæði um gerð veiðarfæra.
Hér fer á eftir í heild ræða sú, sem dr. Gunnar Thoroddsen,
iðnaðarráðherra, flutti á Alþingi í fyrradag um samkomulags-
drögin við V-Þjóðverja en iðnaðarráðherra tók þátt í samn-
ingaviðræðunum við Þjóðverja:
Þingræða C
Einar Ágústsson. sem gegnt hefur
formennsku samninganefndar og
leitt málið af lipurð og myndarskap,
hefur I framsöguræðu sinni gert
grein fyrir efni þessarar tillögu. Ég
get þess vegna stytt mjög mál mitt
og sleppt að minnast á ýmis atriði.
sem hann gerði skil.
Eftir þeirri lýsingu, sem við feng-
um á þessu máli hjá Lúðvlk Jóseps-
syni, og ýmsum samherjum hans I
málinu utanþings, þá er hér um vont
mál að ræða, og þó að hann notaði
ekki svo sterk orð, þá höfum við
heyrt og lesið um „smánarsamn-
inga", „svik" og „landráð" og fleiri
ámóta faguryrði.
Sú spurning kemur að sjálfsögðu
upp I huga fjölda manna, sem hlusta
á þetta: Hvernig stendur á þvl, að
ríkisstjórn með stuðningi a.m.k. %
hluta Alþingis leggur sllka tillögu
fyrir þing og þjóð?
Veiða minna
en án samninga
Svar mitt er i fyrsta lagi þetta: þessi
samningsdrög miða að þvi, að Vestur-
Þjóðverjar veiði minna á íslandsmiðum
en þeir mundu gera án samninga Og i
öðru lagi miðar samningurinn að því,
að íslendingum megi takast betur held-
ur en án samninga að vernda og friða
fiskimiðin og hafa stjórn á veiðum
Hvers vegna dreg ég þessar ályktan-
ir kunna menn að spyrja Ég vil benda
á nokkrar staðreyndir
Um allmörg undanfarin ár, áður en
deilur hófust mun meðalársafli Þjóð-
verja á íslandsmiðum hafa verið um
120 þús. lestir Á árinu 1973 var
hann nær 92 þús lestir og á s.l. ári,
1 974, 68 þús lestir
Landhelgisgæzla okkar hefur, eins
og víð vitum öll, unnið frábært starf á
undanförnum árum Til hennar berum
við fullt traust og ég tel ástæðu til að
votta henni þakkir fyrir dugnað, sam-
vizkusemi og snarræði. En möguleik-
um Landhelgisgæzlunnar eru auðvitað
takmörk sett vegna skipakosts og flug-
véla Á s.l ári, 1974, gat Landhelgis-
gæzlan vegna samninganna, sem þá
voru i gildi við Breta, einbeitt sér að
þvi að stugga Þjóðverjum af islands-
miðum. Samt sem áður veiddu Þjóð-
verjar rösk 68 þús tonn Nú eru það
ekki 50, heldur 200 sjómílur, sem á
að verja, og ef ekki er samið, þarf að
verja þetta stóraukna svæði bæði gegn
Stefn-
an ersú, að
íslendingar
Bretum og Þjóðverjum og þá væntan-
lega einnig öðrum þjóðum. Er það nú
líklegt, þegar litið er á þessar stað-
reyndir, að afli Þjóðverja mundi
minnka við það, að hafsvæðið stækkar
svo mjög og að Landhelgisgæzlan
þyrfti að fást við skip allra þeirra þjóða,
sem vildu veiða á (slandsmiðum, ef
hvergi má semja?
Getum við varið
landhelgina?
Slðasti ræðumaður hélt þvl fram nú,
eins og hann raunar hefur gert oft
áður, að það væri óþarft að semja við
nokkrar aðrar þjóðir I landhelgismál-
inu. Við gætum hæglega varið okkar
landhelgi. Og þrátt fyrir þessar stað-
reyndir, sem liggja fyrir, þá komst
þingmaðurinn svo að orði, að það væri
auðvelt að verja landhelgina, ef við
beittum okkur eindregið, það væri ekk-
ert að marka það, sem gerzt hefði á
þeim tveim árum, 1973 og 1974,
sem Þjóðverjar nefðu veitt 91 þús. og
68 þús., vegna þess að Landhelgis-
gæzlan hefði af sérstökum ástæðum
ekki tekið nægilega á. Ég veit, að
þingmaðurinn beinir þessu ekki til
Landhelgisgæzlunnar sjálfrar, heldur
yfirstjórnar hennar. Hins vegar sagði
hann, að Landhelgisgæzlan hefði nú
sýnt, hvað hún gæti. M.ö.o., af ein-
hverjum annarlegum ástæðum, frá
hinum æðri stöðum, hefði Landhelgis-
Æ ■ ■
raoi ei
— Samkomulaj
gæzlan ekki haft frjálsar hendur, held-
ur verið lömuð I tið þeirrar stjórnar,
sem þessi þingmaður var sjávarútvegs-
ráðherra i En nú eftrr stjórnarskiptin
hefur hún sýnt, hvað hún getur, þá
getur hún tekið á
Æðsti yfirmaður Landhelgisgæzl-
unnar er sá sami nú og í fyrri stjórn,
svo að ef eitthvað er til I þessu, sem
þingmaðurinn segir, þá virðist það
hafa verið einhver áhrif frá öðrum
innan fyrrv. ríkisstjórn, sem hafi valdið
þvi, að Landhélgisgæzlan tók ekki á,
eins og hann talar um. Þetta er þung
ásökun I garð einhverra i fyrrv. stjórn.
Stjórnun veiðanna
Ég minntist á það, að önnur megin-
ástæða til þess, að þessi samningsdrög
væru lögð fram og mælt með þeim.
væri sú, að þau myndu einnig gera
okkur auðveldara að skipuleggja og
stjórna veiðum á Islandsmiðum. Vernd
og friðun fiskimiðanna er eitt mikil-
vægasta verkefnið, sem við íslendingar
eigum við að glíma, og við höfum þvi