Morgunblaðið - 28.11.1975, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 28. NÖVEMBER 1975
Sigurlaug Bjarnadóttir:
Verðum að
upplýsa
aðrar þjóðir
um hið rétta
eðli málsins
Ég vildi helzt ekki væna neinn
íslending, hvorki innan Alþingis né
utan, um vísvitandi óheilmdi í
afstöðu smni til þessa máls svo
viðurhlutamikið sem það er Hins-
vegar verð ég að segja að svo virðist
— því miður — að alltof margir
hafi látið freistast til til að taka undir
háværar og æsmgakenndar upp-
hrópanir um enga samninga við
neina þjóð um neinskonar veiði-
heimildir innan 200 mílna mark-
anna — án þess að reynt hafi verið
að vega og meta, sem nauðsynlegt
væri þau rök og mótrök, er málið
felur í sér
Þau rök hafa þegar verið skýrð og
skilgremd það rækilega við fram-
sögu málsins hér á Alþingi, að ég
þarf þar litlu við að bæta
Hitt hlýt ég að segja af heilum
hug — að það er langt í frá. að ég
sé ánægð með þessa samnmga og
hygg ég, að ég tali þar fyrir munn
flestra Alþingismanna og um leið
flestra íslendinga Að sjálfsögðu
erum við ekki ánægð með það að
veita nokkurri erlendri þjóð verulega
hlutdeild í því aflamagm á íslands-
miðum, sem vitað er að við gætum
fullnýtt sjálfir og meira en það Þar á
móti kemur hinsvegar sú meginrök-
semd, sem við hljótum að byggja
okkar endanlegu afstöðu á — að
það er tvímælalaust okkur hag-
kvæmara að hafa í gegnum samn-
inga ákveðna stjórn og eftirlit með
veiðum erlendra þjóða mnan land-
helgi okkar fremur en að bjóða heim
stjórnlausri rányrkju
Talið er, samkv tölum, sem fyrir
liggja, að V-Þjóðverjar hafi veitt 68
þús tonn á íslandsmiðum árið
1974 Þá hefir því óspart verið
hampað af stjórnarandstæðingum,
að áætlað veiðimagn þeirra við ís-
land á yfirstandandi ári sé 40 þús.
tonn Engra heimilda hefir verið
getið í sambandi við þessa tölu
Sjálf leitaði ég upplýsinga hjá
Hafrannsóknastofnuninni og Fiski-
félagi íslands en á hvorugum staðn-
um var nokkuð vitað um. hvaðan
eða hvernig þessi tala, 40 þús
tonn, væri tilkomin Allt bendir þvi
til, að hér sé farið með fleipur eitt
Önnur meginrök, sem réttlæta
samninga við V-Þjóðverja er að sjálf-
sögðu sú staðreynd, að þeir sækja
ekki nema að mjög takmörkuðu leyti
í þorskstofninn, sem mest ríður á að
vernda fyrir áframhaldandi ofveiði
erlendra fiskveiðiþjóða — og ís-
lendinga sjálfra Það er því augljóst
mál, að 55 þús tonn af ufsa og
karfa til V-Þjóðverja og 5 þús af
þorski á móti 65 þús tonnum af
þorski, sem nefnd hafa verið i við-
ræðum við Breta — það er ekki
sambærilegt og því óþarft að gera of
mikið úr hættulegu fordæmi með
slíkum samnmgum við V-Þjóðverja
Ég fæ satt að segja ekki betur séð
en að Bretar hafi með framkomu
sinni að undanförnu fyrirgert öllum
möguleikum á samningum við
okkur um veiðiheimildir á íslenzkum
fiskimiðum — hvað þá heldur um
65 þús tonn af þorski! Ég fagna
þeim upplýsingum, sem komu fram
í svari hæstv utanríkisráðherra hér
áðan v.ð spurningu þar að lútandi,
að við værum á engan hátt bundnir
af fyrra tilboði okkar — ef tilboð
skyldi kalla — um 65 þús. tonna
veiðiheimild til Breta svo að við
höfum þannig algerlega óbundnar
hendur gagnvart þeim nú.
Þá vil ég leggja áherzlu á mikil-
vægi 7 og 8 málsgremar samn-
ingsuppkastsins sem fjalla um stað-
setningarskyldu og eftirlit með veið-
um Þjóðverja Þessi ákvæði verðum
við ef til samninga kemur að nýta til
hins ítrasta af nákvæmni og festu,
þannig að við fáum skýrt og áreiðan-
legt yfirlit yfir aflagerð og aflamagn
þýzkra skipa á hverjum tíma Það
varðar miklu, að þetta eftirlit og
aðhald fari okkur vel og skipulega úr
hendi og gæti raunar jafnframt orðið
grundvöllur og upphaf að virku eftir-
liti og stjórnun á veiðum okkar Is-
lendinga sjálfra, sem Ijóst er, að við
munum þurfa að taka upp hvað sem
líður veiðum útlendinga
Til þess að slíkt eftirlit verði stöð-
ugt og fullnægjandi — og þá á ég
fyrst og fremst við V-Þjóðverja —
þyrfti að að mínu mati að vera að
staðaldri eitt eftirlitsskip á hverju
hinna þriggja helztu veiðisvæða: —
fyrir S-Austurlandi, úti af Reykjanesi
og úti fyrir Vestfjörðum Til þess
þurfum við að sjálfsögðu sérstakan
skipakost og virðist eðlilegt að við
tökum til þessa starfa eitthvað af
okkar stærri skuttogurum á meðan
landhelgisgæzlan þarf að beita sér
af fullum þunga að brezkum veiði-
þjófum og herskipaflota hennar
hátignar. Bretadrottnmgar.
Þá ber og að hafa það í huga í
þessu sambandi, að samkvæmt
samningnum, i mðurlagi 8 gr , er
ákvæði um, að togari sem gerist
brotlegur gagnvart settum reglum
skuli strikaður út af listanum yfir
togara, sem veiðíheimild hafa Því
ber að fylgja fast eftir
Enn ein röksemd fyrir gildi samn-
inga, sem mér heyrist ýmsir gera
hættulega lítið úr, er sú, að það er
álit þeirra manna, sem lengst og
bezt hafa unmð að landhelgismálum
okkar að öllum samningum nú
myndi stórlega veikja stöðu okkar,
þegar til lokaatrennunar kemur á
hafréttarráðstefnu S Þ og spilla
þeirri samúð, sem við höfum áunnið
okkur í fyrri átökum um landhelgina
með ábyrgri afstöðu okkar og ágætu
starfi okkar fulltrúa fyrir íslenzkum
málstað
Hafa ber í huga, að enda þótt
þróun síðustu ára í hafréttarmálum
gefi ástæðu til bjartsýni og æ fleiri
þjóðir hneigist að 200 mílna fisk-
veiðilandhelgi, þá eru samt enn
ýmsir þröskuldar í vegmum fyrir því,
að endanleg alþjóðleg viðurkenning
liggi fyrir. Þeim lokaáfanga verðum
við að ná og ég trúi því, að við náum
honum með skjótari og farsælli
hætti eftir samningaleiðum, enda
þótt það kosti okkur nokkrar tíma-
bundnar fórnir — heldur en með
stríði við hlutaðeigandi þjóðir, séu
þær á annað borð viðmælandi
Sannleikurinn er auðvitað sá, —
og það vita allir íslendingar, sem
skoða málin af raunsæi og skynsemi
— að í samningum sem þessum,
hversu þýðingarmiklir sem þeir eru
fyrir okkur, þá er ekki spurningin
aðeins hvað við viljum — og hvað
við þurfum að fá, heldur hvað við
getum fengið.
Það má raunar undarlegt heita, að
ekki sé fastara að orði kveðið, hve
illa það gengur að koma þessum
deiluaðilum okkar, þjóðum sem eiga
að heita okkur vinveittar bandalags-
þjóðir, — í skilning um að fiskurinn
i sjónum í kringum landið er sú
lifsbjörg, sem við íslendingar eigum
lif okkar og tilveru undir sem efna-
hagslega og pólitískt sjálfstæð þjóð
Eða hvernig eigum við öllu lengur
að taka alvarlega hjal um vestræna
samvinnu. vinarþel og virka sam-
stöðu um öryggi og sjálfstæði vestr-
ænna þjóða á sama tíma og það er
látið líðast. að hin mmnsta — og
hin eina vopnlausa á meðal þeirra sé
— af vinaþjóðunum sjálfum —
beitt hernaðarlegu ofbeldi, samn-
ingssvikum viðskiptalegum
þvingunum svo að efnahagslegu
sjálfstæði hennar er stefnt ? voða?
Þýðir þetta í raun, að við stöndum
einfaldlega frammi fyrir þeirri napur-
legu staðreynd, að bandalagsþjóðir
okkar telji okkur nógu góða til að
nota okkur til að þjóna vestrænum
hagsmunum í varnar- og öryggis-
málum — og um leið nógu litla til
að traðka á okkur? —
Nú vitum við samt. að við eigum
sem betur fer ýmsa einlæga og
trausta talsmenn í herbúðum and-
stæðinga okkar, sem skilja og styðja
okkar málstað í ræðu og riti En
slikar raddir eru of fáar og það mun
þvi miður sanni nær, sem heyrzt
hefir m a frá íslendingum i
Bretlandi, að þar vaði uppi í fjölmiðl-
um hverskyns rangfærslur og rang-
túlkanir á málstað okkar
Hér þurfa islenzk stjórnvöld að
bregðast skjótt við til úrbóta. Það
liggur í augum uppi, að okkur er
það höfuðnauðsyn nú, er við berj-
umst til úrslita um 200 mílna land-
helgina, að höfð sé uppi af okkar
hálfu öflug og vel skipulögð upp-
lýsinga- og kynningarstarfsemi á
alþjóðavettvangi ekki aðeins við
samningaborð með deiluaðilum
okkar eða á stjórnarráðsskrifstofum
hlutaðeigandi rikja heldur á miklu
víðari vettvangi — úti á meðal al-
mennings Við þurfum að fræða
hinn almenna borgara um hið rétta
eðli málsins, og eyða fjarstæðu-
kenndum misskilningi og rang-
túlkunum sem hafðar eru í frammi
gegn okkur í stuttu máli Við þurf-
um að reyna með öllu tiltækum
ráðum að magna upp almennings-
álitið eins og komizt var að orði í
leiðara Mbl nú á dögunum — utan
íslands og þá fyrst og fremst í þeim
löndum. sem nú seilast eftir veiði-
réttindum á íslenzkum fiskimiðum,
sem v.ð höfum í raun ekki efni á að
veita einum eða neinum — og
gerum heldur ekki ótilneyddir
Mér virtist þannig eðlilegt og
sjálfsagt, að við notuðum skýrslu
Hafrannsóknastofnunarinnar, sem
við nú byggjum okkar málflutning
aðallega á, og er viðurkennd af
brezkum fiskifræðingum — að við
notuðum hana og tilreiddum þannig
í læsilegum og aðgengilegum
búningi, að hún höfðaði til hins
almenna lesanda, fremur en
skýrslan í heild, sem of mikil bjart-
sýni er að ætla að almenningur utan
íslands nenni að lesa En að sjálf-
sögðu þarf skýrslan að liggja fyrir
þannig í erl þýð Hæfilega stuttur,
myndskreyttur og snotur upp-
lýsingabæklingur, sem hefði að
geyma meginniðurstöður skýrsl-
unnar hæfilega kryddaðar almenn-
um fróðleik um ísland gæti að mínu
mati gert málstað okkar ómetanlegt
gagn, ef rétt væri á haldið um gerð
hans, útgáfu og dreifingu. Jafnhliða
slíkri útgáfu þyrftum við að gera
okkar ítrasta nú til að koma að
okkar sjónarmiðum í erlendum fjöl-
miðlum Ég veit, að það kann að
reynast erfitt, t d ? Bretlandi, þar
sem við þyrftum hvað helzt á því að
halda, en væri samt ekki reynandi
að fá okkar ágæta sjónvarpsmann
Magnús Magnússon, sem enn starf-
ar hjá BBC, í lið með okkur nú Og
Framhald á bls. 22
Talnablekkingar
stjórnarandstæðinga:
Höfuðatriðið að
minnka aflamagn
og ná stjórnun á
veiðisókninni
— Ræða
Guðmundar H.
Garðarssonar,
alþingismanns
um samnings-
drögin við
Vestur-
Þjóðverja
Guðmundur H. Garðarsson (S)
sagði íslendinga lita á svæði hinnar
nýju fiskveiðilögsögu sem sína rétt-
mætu eign. Hins vegar væri ekki
hægt að horfa fram hjá þeirri stað-
reynd, að einhliða yfirlýsing okkar
um stækkun fiskveiðilandhelginnar
hefði ekki enn sem komið væri
öðlast viðurkenningu á alþjóðavett-
vangi. Við slíkar kringumstæður
ættum við um þrjár leiðir að ræða:
sjálftökuleiðina, dómstólaleiðina og
samningaleiðina.
ÞRJÁR LEIÐIR
Sjálftökuleiðinni væru takmörk
sett. Ekki tókst I vinstri stjórn að
tryggja framgang og tilgang útfærsl-
unnar I 50 sjómílur með henni
eanni Þess vegna sömdu Lúðvík
Jósepsson og Alþýðubandalagið við
Breta í nóvember 1973, sem í
minni alþjóðar er. Allir væru sam-
mála um að dómstólaleiðin kæmi
alls ekki til greina í þessu lífshags-
munamáli þjóðarinnar, eins og allt
væri í pottinn búið i þessu efni á
alþjóðavettvangi. Þá er aðeins ein
leið eftir, samningaleiðin, eða hún í
tengslum við sjálftökuleiðina.
Þessi leið var farin af fyrri stjórn
árið 1973 i samningum við Breta,
Norðmenn og Færeyinga, sem og i
nú nýupplýstum samningsvilja-
drögum L.J. við V-Þjóðverja 1974.
Þá voru svikasamningar, óþjóðholl-
usta og landráð ekki á tungu Al-
þýðubandalagsmanna, enda óðu
þeir sjálfir í eyru i „samningsmakk-
inu". Þeir vildu meira að segja semja
við V-Þjóðverja um 80.000 tonna
ársafla, 48 togara á 54.000 ferkm.
hafsvæði, án takmarkana á þorsk-
afla, eins og Gunnar Thoroddsen
iðnaðarráðherra hefur nú upplýst.
Nú væri 60 000 tonna
samningur, nokkrum mánuðum síð-
ar, þar sem þorskur er að mestu
undanskilin, sem miðaðist við 40
isfiskskip á 25.000 ferkm. svæði,
með margs konar skilyrðum um lok-
uð friðunarsvæði, útilokun frysti- og
verksmiðjutogara o.fl. — hinsvegar
talin á mörkum landráða
Ég skal viðurkenna, að enginn
gerir slíkan samning, sem nú liggur
fyrir, fyllilega ánægður. En ólikt er
hann aðgengilegri og kostameiri en
samningur sá við V-Þjóðverja. sem
Alþýðubandalagið vildi gera á sl.
ári.
Verðmætaútreikningur
stjórnarandstæðinga
Stjórnarandstæðingar segja að til-
greint aflamagn til V-Þjóðverja og
fleiri þýði 16—20 milljarða lífs-
kjaraskerðingu fyrir þjóðina (og
raunar verulegt atvinnuleysi). Fram
hjá bví er vísvitandi horft, að Þjóð-
verjar myndu ótvírætt veiða mun
meira magn fisks, með óæskilegri
veiðiskipum og á hættulegri veiði-
svæðum, ef engir samningar yrðu
gerðir. Og í stríði landhelgisgæzlu
við tvær þjóðir myndi varzlan gegn
Bretum einnig verða verulega áhrifa-
minni. Hér erum við að ræða um
hugsanlegt verðmæti samnings við
Vestur-Þjóðverja.
Litum á verðlagningu stjómar-
liðsins. Sennileg aflaskipting myndi
verða 35.000 tonn karfi, 20.000
tonn ufsi og 5000 tonn þorskur.
0 35.000 tonn af karfa, fullunninn
í frystihúsi, með meðalnýtingu,
u.þ.b. 10.150 tonn af flökum i 7
Ibs. umbúðir, flutt út til Sovétríkj-
anna, gerði um 1678 m.kr. cif.
0 20.000 tonn af ufsa, fullunninn
i frystihúsi, með meðalnýtingu,
u þ b 7200 tonn af fl i 7 Ibs
umbúðum, flutt út til Sovétrikjanna,
gerði um 1077 m. kr. cif.
0 5000 tonn þorskur, nýr upp úr
sjó, þ.e sv. 4000 tonn slægð,
flakað og fryst á Bandarikjamarkað,
yrðu um 1560 tonn af frystum
flökum, gerðu um 583 m.kr.
0 Þetta eru samtals 3338 m.kr. i
stað 16000 til 20.000 m.kr.
Þetta heitir nú að stjórnarand-
stæðingar fari frjálslega með tölur
og staðreyndir. Að þvi ógleymdu að
í kjaraskerðingardæmi þeirra af
völdum samningsins gefa þeir sér
þá forsendu, að Þjóðverjar myndu
ekki ná beini úr sjó, ef ekki yrði
samið, en allir sem til þekkja vita, að
niðurstaðan myndi þvi. miður verða
þveröfug, aflinn verða meiri, hættu-
legar tekinn og öðru visi samsettur.
Allur samanburður þeirra er helber
og órökstuddur þvættingur. Auk
þess sem það lýsir ótrúlegri forherð-
ingu að bera þá blekkingu á borð að
óútkljáð deilumál við aðrar þjóðir
séu orðnar staðreyndir og þeim
gefin ákveðin fjármunaleg stærð.
Samningatilraunir
við Vestur-Þýzkaland
Samningatilraunir við Sambands-
lýðveldið Þýzkaland hafa staðið I
nær 3 ár eða allt frá samþykkt
Alþingis í tíð vinstri stjórnar, 15.
febr. 1 972, um tilraunir i þá átt, en
án árangurs til þessa Samningstil-
raunir við Þjóðverja eru þvi engin
nýjung nú og ef þeir eru „tilræði við
þjóðina" er um framhalds-„tilræði"
að ræða, sem rætur á fyrrgreindri
samþykkt, tilvitnuðu tilboði Lúðvíks
og fyrri samningaviðraéðum.
Mergurinn málsins er einfaldlega
sá, að nú býðst samningsmöguleiki,
sem tryggir ótvirætt, að minna
verður veitt, ekki sizt af þeirri fisk-
tegund sem i mestri hættu er, held-
ur en án samninga.
Þá er það mikils virði að þurfa
f