Morgunblaðið - 28.11.1975, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 28. NÖVEMBER 1975
Eyja í hafinu eftir ofanritaðan, fjórði þáttur,
Lyngið er rautt, var fluttur fyrra sunnudag. Leik-
stjóri, leikarar og tæknimenn halda sínu striki
með mikilli prýði.
Þátturinn Á bókamarkaðinum var forvitnileg-
ur. Pálmi Hannesson er ætíð sama góða sálu-
féiagið og Andrési Björnssyni, sem las upp úr
ritsafninu, er mjög sýnt um að koma á framfæri
tignu málfari. Ekki er heldur í kot vísað þegar
Hjörtur Pálsson les. Mér er til efs að margir menn
á landinu séu skýrmæltari
meira en skýrmæltur, í
raddblænum gætir smit-
andi gleði þegar hann les.
Ég gerði mér ekki ljóst
hve texti Jóhanns
Hjálmarssonar leynir á
sér fyrr en ég heyrði
Hjört lesa úr bókinni
kaflann um föður
Jóhanns sem trúði ekki á
guð, heldur á mennina í
persónu Iangafa, bóndans
í Kreml, og dó því rúinn
trú og von. Kaflinn um
Kolumbus í bókinni
Landafundirnir miklu
eftir Duncan Castleregh í
þýðingu Steindórs frá
Hlöðum var mjög vel
gerður, þótt ekki stæðust efnistök Duncans
samanburð við Magellan Stefáns Zweigs, sem
ekki er von. Magellan Zweigs er dæmafátt lista-
verk. Graham Green hef ég aldrei kunnað að
meta, hvað þá að ég hafi skilið frægð hans.
Efnistök eru grautarleg og reyfarabragur á þeim,
en hann hefur skrifað mikið og lengi á útbreidd-
asta máli heimskringlunnar, farið bil beggja,
verið ágæt afþreying vel gefnu fólki og ekki
ofviða öllum þorra manna.
Músagildra Agötu Christie er óneitanlega
spennandi leikrit og flutningurinn var áhrifa-
mikill, en prentun verks og flutningur í útvarp er
sitthvað. Ég held það sé alveg á mörkunum að
flutningur á svona verki i útvarpi sé réttlætanleg-
ur — vegna barna. Ég á við kyrkingarnar. Sex ára
sonur minn spurði með óhugnaði hvaða hljóð
þetta væru, strax í upphafi verksins, fyrri
kyrkingin. Ég varð að segja honum að manni sem
ekki kynni sér magamál væri að svelgjast á. Hann
trúði mér ekki. Börn eru miklu næmari en fólk
hyggur almennt — og ýmsilegt í fréttatíma sjón-
varpsins er varhugavert — einkum vegna þess að
ógerningur er að vita fyrirfram hver ósköp
kuniK: ;;'. ’úrtast á skjánum.
Andspænis spurulum syni á ég oft í brösum með
að koma því sem á skjánum birtist hcim og saman
við þá fullyrðingu mína að við lifum í óbrjáluðum
heimi. Ég hlýt að halda henni til streitu — þótt
svo ég dragi hana oft í efa með sjálfum mér.
Helmingur fréttatímans þyrfti að fjalla um
jákvæðar hliðar mannlífsins — og ég er raunar
ekki frá því að gætt hafi viðleitni í þá veru í
seinni tíð. En betur má ef duga skal. Fleira er
vissulega fréttnæmt en harmkvæli — og á
hverjum degi hlýtur sitthvað uppbyggilegt sem
jafnframt er fréttnæmt að gerast í mannheimi. Á
hverjum degi eru drýgðar margháttaðar dáðir í
veröldinni og þær mætti tíunda sem mótvægi við
stríðsbrölti mannskepnunnar. Skjárinn er gluggi
út í heiminn, í bókstaflegri merkingu, í augum
barna og röng hlutföll ljóss og skugga brengla
lífssýn ungviðisinsogerheldurenginn lffselexír
gömlum og lasburða, að maður ekki segi: maga-
veikum. Og þarf ekki magaveika til. Stórsteikur
meltast ekki vel andspænis manndrápum í
Líbanon eða Angólu. Og ekki batna svefnfarir við
þau.
Mikill fagnaður er af klassíkinni milli ellefu og
tólf á morgnana og hljómplöturabbi Þorsteins
Hannessonar. Þorsteinn gefur Ragnari í Smára
ekkert eftir í því að skapa rétt andrúm fyrir
mússík, nema Ragnar gerði það með handafli á
hljómleikum í Tónlistarfélaginu, klappaði á við
tíu manns fyrir utan ósýnilega geislunina sem frá
honum lagði, rétt eins og hann væri transistor f
kjarnorkuveri. Það er lítið gaman að dagskrár-
kynningum sem bera keim af því að verið sé að
moka grúsiákvæðisvinnu.enþaðhendir einstaka
sinnum í hljóðvarpi og er alltaf jafn hvimleitt.
Sjávarljóð hét kvikmynd. Fallegt nafn — sem
gaf þó nokkur fyrirheit. Ég gafst upp eftir tíu
mínútur, var þó skútan falleg og öldurnar hrein-
vaxnar. Ég hef ofnæmi fýrir ríkum pabba-
drengjum af þeirri gerð sem þarna var dregin
fram f dagsljósið. Ég hætti að horfa strax og sýnt
var að mannfjandanum yrði ekki drekkt í
myndarlok.
Myndin um Tailand var frábær. Maður fékk að
sjá framan í fólk, dansmeyjar, konurog karla og
börn í dagsins önn. Það er nóg komið af hallar-
rústum og virkismúrum í bili.
Þarna vildi ég eiga heima, ef ekki er stríð,
andvarpaði sonur minn að myndinni lokinni. Ég
andvarpaði líka í suðaustan regninu og var
kominn á fremsta hlunn að hringja í Svein
Sæmundsson og grennslast fyrir um farmiðaverð
til Bangkok.
Kastljósið á sjávarútveginn og afurðir hans var
allrar athygli vert. Nú er ekki lengur hægt að
breyta besta fiski í heimi í gúanó. Skepnufóður.
Mikið var. Nú þarf að fara að fullvinna hann — og
flotinn orðinn of stór. Er ekki hægt að bjarga
þjóðarbúinu með því að selja svo sem þriðjunginn
af honum fyrir nokkra miljarða? Tfu skip eru að
brenna olíu í eltingarleik um allan sjó við fisk
sem fimm skip gætu veitt í rólegheitum. Is-
lendingar eru undarlegur þjóðflokkur.
Myndin frá Svalbarða var merkilegt rann-
sóknarefni, þótt ekki væri nema fyrir það að til
skuli vera menn sem sækja í það ár eftir ár að
gera sig nær brjálaða í heimskautamyrkrinu f
þeim tilgangi einum að því er manni skildist að
eignast sólina uppá nýtt. Mætti ég heldur biðja
um Tailand.
Ragnar Arnalds og Eyjólfur Konráð stigu for-
kláraðir um borð í þjóðarskútu Björns Teitssonar
og nafna hans Þorsteinssonar. Það var ekki andi
þingsalanna sem sveif yrir vötnunum, heldur
Kringlu, gömlu kaffistofu alþingis, eins og ég
man hana frá i gamla daga. Það er líklega að
verða af sú tíð að þingmenn rífi hvor annan á hol
frammi fyrir þjóðinni. Ég ætla bara að vona að
orðræðunum slái ekki út í hinar öfgarnar, þær að
þingmenn fari að kaffæra hvor annan í kurteisi.
Það er svo skolli bragðlaust. Ein tillaga sem
saman yrði sett úr því nýtilegasta f tillögum
þingbræðranna yrði sennilega prýðileg. Ég á við
tillögurnar um fjármögnun og bókhaldsskyldu
stjórnmálaflokkanna. Eyjólfur Konráð sem kallar
ekki allt ömmu sína og er stundum ekkert að
tvínóna við hlutina, sýndi áður ókunna hlið á sér,
gaf Ragnari Arnalds allra náðarsamlegast eftir
síðasta orðið og sneri þar með dálítið á Ragnai;
sem kemur allra manna best fyrir á mannfund-
um.
Helgi Halldórsson kvaddi. — Menn munu sakna
Helga — um leið og þeir bjóða heilshugar vel-
kominn til starfa þann sem f Helga stað ætlar að
reyta arfann f jurtagarði tungunnar. Guðni Kol-
beinsson heitir hann og er kennari að starfi.
Aðspurður um málfar unglinga, hvort hann teldi
þá verr mælta í dag en áður fyrr, kvaðst hann
einu sinni hafa sagt við fimmtán ára landsprófs-
bekk, góðan bekk, að sér fyndist málfar þeirra
uggvænlega fátæklegt. Unglingarnir hefðu komið
af fjöllum, ekki skilið hvað hann ætti við, hvað þá
meira. Svo uggvænlegt væri ástandið i þéttbýlinu.
Og svo er farið að kenna dönsku í tíu ára
bekkjum barnaskóla og enskan að halda innreið
sína í ellefu ára bekkina.
Vonandi eignumst við ekki hraðamet í að glutra
niður málinu. Við eigum nóg met fyrir — sum að
endemum.
NATO veitir styrki
til fræðirannsókna
Atlantshafsbandalagið (NATO)
mun að venju veita nokkra styrki
til fræðirannsókna f aðildar-
rfkjum bandalagsins á hásköla-
árinu 1976—1977.
Markmið styrkveitinganna er
að stuðla að rannsóknum á eftir-
farandi sviðum:
1. Atlantshafsbandalagið eftir
aldarfjórðungs starf; sam-
skipti Atlantshafsríkjanna á
komandi árum.
2. Stjórnmálasamráð innan
Atlantshafsbandalagsins.
3. Samskipti austurs og vesturs.
4. Áhrif erfiðleika síðustu ára f
gjaldeyrismálum vestrænna
rfkja á samskipti einstakra
aðildarrfkja Atlantshafs-
bandalagsins og efnahags-
ástand þeirra.
5. Fjármögnun sameiginlegra
varna nú og á komandi árum.
6. Varnir Atlantshafsbandalags-
ins og skerfur evrópsku
aðildarrfkjanna til þeirra.
7. Þróun afstöðunnar til Atlants-
hafsbandalagsins á þjóðþingi
(nafn lands).
8. Vandamál við að varðveita
stuðning almennings við
Atlantshafsbandalagið.
9. Grundvallarástæður aðildar
(nafn lands) að Atlantshafs-
bandalaginu og varanlegt
gildi þeirra.
10. Erfiðleikar innan Atlants-
hafsbandalagsins vegna mis-
munandi efnahagsaðstæðna í
aðildarríkjunum og
Hættulegur leikur
VESTAN við Litaver á Grensás-
vegi er brekka niður að Miklu-
braut. Á vetrum er þetta fyrirtaks
sleðabrekka fyrir börn og
unglinga, en á því er þó sá galli að
þarna er stórhættulegt að leika
sér vegna nálægðarinnar við
Miklubraut. Má oft ekki miklu
muna að krakkarnir þeytist út á
brautina á sleðum sínum en
þarna er umferðin einna mest um
Miklubrautina. Þetta hefur við-
gengist ár eftir ár og hefur
lögreglan haft miklar áhyggjur af
þessu og óskað eftir að úr yrði
bætt, en ráðstafanir sem gerðar
hafa verið, virðast ekki hafa
komið að gagni. Virðist eina ráðið
að setja upp einhvers konar kant f
brekkuna, sem stöðvar rennsli
sleðanna út á götuna. Ljósm.
Sv.Þorm.
Goðafræði Grikkja
og Rómverja
eftir Jón Gíslason
Isafoldarprentsmiðja hefur
gefið út Goðafræði Grikkja og
Rómverja eftir Jón Gíslason. Er
hún öðrum þræði hugsuð sem
kennslubók fyrir menntaskóla,
en á slíkri bók hefur lengi verið
skortur. A hinn bðginn er hún
ekki síður miðuð við þarfir al-
mennra lesenda, sem hafa hug á
að skyggnast inn f hinn forna
menningarheim.
Bókin skiptist í þrjá hluta. I
hinum fyrsta er fjallað um for-
sögualdir og þróun griskra trúar-
bragða. I öðrum hluta er fjallað
um upphaf heimsins og goðanna,
aðalgoð og goðmögn. í þriðja
hluta segir frá hetjusögnum, og
eru þar m.a. hinar frægu sagnir
um Persevs, Þesevs, Herakles og
þrautir hans, ödipus, Akkilles og
Ódysseif. Bókin er prýdd fjöl-
mörgum myndum og þar eru
einnig kort og uppdrættir til
glöggvunar.
í bókarlok er getið helztu
heimilda frá fornöld um goða-
fræði og goðsagnir, og einnig fylg-
Jón Gfslason
ir heimildaskrá og nafnskrá. Bók-
in er um 290 bls. að stærð.
í eftirmála segir höfundur
eftirfarandi: „Vér Islendingar
arfur vorra þjóðlegu fæða og
eigum dýrmætt fjöregg, sem er
mennta. En vér erum einnig
samarfar allra siðmenntaðra
þjóða að menningararfinum
grfsk-rómverska. Ofar fellibyljum
byltinga og styrjalda gnæfir
Ólympos, er ýmsir mestu andans-
menn Evrópu hafa klifið. Þaðan
hefur þeim gefizt sýn „of veröld
alla“.
„Undraverður árangur
jákvæðrar hugsunar”
Ný bók eftir Norman Vincent Peale
KOMIN er út fimmta bók
Normans Vincent Peale. Nefnist
hún „Undraverður árangur
jákvæðrar hugsunar“ og undir-
stuðningur við lakar stæð
aðildarríki.
11. Stefna Sovétríkjanna gagn-
vart Atlantshafsbandalaginu
og aðildarríkjum þess.
Upphæð hvers styrks er 23.000
belgískir frankar á mánuði, um
2—4 mánaða skeið að jafnaði, eða
jafnvirði þeirrar fjárhæðar I
gjaldeyri annars aðildarríkis, auk
ferðakostnaðar. — Styrkirnir eru
aðallega ætlaðir háskólamennt-
uðum mönnum.
Stefnt skal að útgáfu á niður-
stöðum rannsóknanna, sem fara
skulu fram I einu eða fleiri
aðildarríkjum.
Utanríkisráðuneytið veitir allar
nánari upplýsingar og lætur f té
umsóknareyðublöð, en umsóknir
þurfa að berast ráðuneytinu í
síðasta lagi 31. desember 1975.
titill hennar er „Hvernig þú
vinnur bug á erfiðleikum þfnum".
A bókarkápu segir að bók þessi
geymi frásagnir af reynslu
þúsunda einstaklinga, sem farið
hafa eftir þeirri kenningu er höf-
undurinn boðaði í bók sinni
„Vörðuð leið til lífshamingju."
„Lesandanum er kennt að forðast
ósigur og mistök og sýnt hvernig
fólk hefur komizt sólarmegin f
lífinu úr dapurleika- og skuggatil-
veru; hvernig það hefur lært að
lifa glatt og öruggt í stað þess að
búa við óvissu og ringulreið."
Baldvin Þ. Kristjánsson ritar
nokkur formálsorð og segir þar
m.a.: „Það hefur glatt mig einna
mest um mína daga, og snortið
mig dýpst, hversu margir hafa
persónuega vitnað á hrærandi
hátt — eins og fólk annars staðar
um heim — um áhrifamátt
Peales-bókanna til farsælla lífs
við hinar ólfkustu og ólíklegustu
aðstæður lífsins og vandamál
þess. Þetta er mér ævarandi gleði-
og þakkarefni." Utgefandi er
Bókaútgáf an örn og örlygur.