Morgunblaðið - 21.01.1976, Qupperneq 5

5
Aðdragandi
samninga 1973
HÉR VERÐUR á eftir rifjaður
upp í stuttu máli aðdragandi
samninganna við Breta f oktð-
ber 1973, sem bundu enda á
þorskastríðið sem hafði þá stað-
ið yfir f rúmt ár. Áður en samn-
ingar voru gerðir hafði þáver-
andi rfkisstjórn Islands undir
forsæti Ólafs Jóhannessonar
lýst þvf yfir að til stjórnmála-
slita kæmi yrðu Bretar ekki út
úr landhelginni fyrir ákveðinn
tfma með herskip sfn og drátt-
arbáta.
Haustið 1973 gerðust brezku
herskipin mjög nærgöngul við
íslenzk varðskip i 50 mílna
landhelginni og þegar freigátan
Lincoln sigldi tvívegis á varð-
skipið Ægi útaf Austfjörðum
laugardaginn 22. september lá í
loftinu að ríkisstjórnin myndi
tilkynna stjórnmálsslit en hún
hafði látið að því liggja i sam-
þykkt hinn 11. september ef
Bretar létu ekki af þessari
hegðum sinni. Sjópróf voru
haldin vegna árekstranna og
sérfróðir menn fengnir til að
líta yfir niðurstöður þeirra al-
veg eins og gert var vegna
áreksturs freigátunnar Leand-
er og varðskipsins Þórs á dög-
unum. Utanríkismálanefnd aj-
þingis fjallaði um niðurstöður
sérfræðinganna á fundi 26.
september en þar var engin
ákvörðun tekin heldur lögóu
nefndarmenn tillögur fyrir rik-
isstjórnina. Fimmtudaginn 27.
september tilkynnti svo ríkis-
stjórnin þá ákvörðun sína, að ef
brezk herskip og dráttarbátar
yrðu ekki farin út úr landhelg-
inni fyrir miðvikudaginn 3.
október kæmu stjórnmálaslit til
framkvæmda. Sagði Ólafur Jó-
hannesson þáverandi forsætis-
ráðherra í viðtali, að með þessu
væri spurningin um stjórn-
málaslit sett í hendur Breta.
Þennan sama dag sigldi freigát-
an Withby á Þór útaf Héraðs-
flóa. Ennfremur var þessa
sömu daga skýrt frá því að Ed-
ward Heath, þáverandi forsæt-
isráðherra Breta, hefði ritað
Ólafi Jóhannessyni bréf og lagt
fram tillögur til lausnar deil-
unni, þar sem Bretar buðust
m.a. sjálfviljugir til að tak-
marka sókn á Islandsmið.
Þriðjudaginn 2. október rit-
aði Heath Ólafi Jóhannessyni
bréf þar sem hann tilkynnti að
brezk herskip og dráttarbátar
yrðu kölluð út úr íslenzkri land-
helgi klukkan 15 miðvikudag-
inn 3. október og Ólafi Jóhann-
essyni boðið til viðræðna við
Heath i London. Joseph Luns
framkvæmdastjóri Atlantshafs-
bandalagsins beitti áhrifum
sínum til lausnar deilunni og
kom hann m.a. til Islands til
viðræðna við íslenzka forystu-
menn. Sagði Ólafur Jóhannes-
son á fréttamannafundi, að
NATO hefði beitt áhrifum sín-
um til lausnar.
Islendingar sendu nú sendi-
herra sinn aftur til London, en
hann hafði verið kaliaður heim
í maí 1973 og undirbúningur að
gerð samkomulags hófst af full-
um krafti. Við brottför herskip-
anna breyttu brezku togara-
skipstjórarnir hegðun sinni,
veiddu utar og ef íslenzku varð-
skipin komu að þeim hífðu þeir
inn vörpurnar og höfðu sig á
brott. Virtust báðir aðilar
leggja sig fram um að forðast
allt, sem gæti orðið til að spilla
fyrir samningaviðræðum.
Viðræðufundur forsætisráð-
herranna stóð síðan 15.—16.
október og við komuna til
Reykjavíkur sagói forsætisráð-
herra að hann teldi að hag-
stæðari grundvöllur til samn-
inga væri fáanlegur en verið
hefði fram til þess tíma.
Laugardaginn 20. október var
samningsgrundvöllurinn sem
Ólafur kom með heim frá Bret-
landi birtur og sagðist forsætis-
ráðherra vera lilbúinn til að
samþykkja hann. Var utanrfkis-
ráðherra einum síðan falið að
vinna að samningsuppkasti á
grundvelli skýrslu forsætisráð-
herra.
8. nóvember lagði svo ríkis-
stjórnin fram tillögu til þings-
ályktunar um heimild til handa
Framhald á bls. 31.
Blaðamenn álykta
um Dagblaðsmálið
ALMENNUR félagsfundur f
Blaðamannafélagi Islands, sem
haldinn var 19. janúar s.I.,
fjallaði m.a. um síðustu svipt-
ingar í fslenzkri blaðaútgáfu og
var það gert að beiðni blaða-
manna við Dagblaðið. Á
fundinum var eftirfarandi álykt-
un samþvkkt með atkvæðum
þorra fundarmanna gegn einu
mótatkvæði. Ályktunin var svo-
hljóðandi:
„Almennur fundur í Blaða-
mannafélagi Islands, haldinn 19.
janúar 1976, lýs'ir yfir áhyggjum
sínum yfir þeirri þróun í blaðaút-
gáfu hér á landi, er atvinnuöryggi
blaðamanna er stefnt í hættu
vegna baráttu um fjármagn og
aðstöðu.
Hjálp í viðlögum
í Tjarnarbæ
NAMSKEIÐ í hjálp í viðlögum á
vegum Námsflokka Reykjavíkur
hefst fimmtudagskvöld (22.1.) kl.
8,30 í Tjarnarbæ. Byrjað verður á
því að sýna kvikmynd um lifgun-
artilraunir með blástursaðferð og
síðan hafðar æfingar með
kennslubrúðum. Kennari verður
Jón Oddgeir Jónsson. Innritun
fer fram á staðnum.
Fundurinn harmar, að sam-
komulag það, er tekizt hefur með
útgáfufélagi Vísis, Reykjaprenti
hf. og Útgáfufélagi Alþýðublaðs-
ins skuli hafa leitt til þess, að
útgáfu Dagblaðsins er stefnt í tví-
sýnu.
Blaðamannafélag íslands telur
ákvörðun meirihluta stjórnar
Blaðaprents um að hætta setn-
ingu og prentun Dagblaðsins með
stuttum fyrirvara harðneskjulega
og andstæða starfshefðum
íslenzkrar blaðamennsku.
Fundurinn skorar á stjórn
Blaðaprents að endurskoða þessa
afstöðu sína.
Blaðamannafélag Islands minn-
ir útgefendur á, með tilliti til
hinnar auknu samkeppni á blaða-
markaðinum, að þeir hafa í sínum
höndum stór fyrirtæki með fjölda
starfsmanna.
Fundurinn leggur áherzlu á, að
atvinnuöryggi þessara starfs-
manna sé tryggt, og heitir þeim
fulltingi sínu til að svo megi
verða.
I samræmi við það lýsir fundur-
inn yfir fullum stuðningi við þá
18 félagsmenn, sem við Dagblaðið
starfa og heitir þeim öllu því lið-
sinni, sem félagið getur veitt til
að tryggja megi atvinnuöryggi
þeirra."
Viðbrögð landsbyggðarfólks í landhelgismálinu:
Sitt sýnist hverjum
MORGUNBLAÐIÐ hafði sam-
band við nokkra fréttaritara sfna
úti á landsbyggðinni I gær til að
fá upplýsingar um hljóðið í fólki
eftir að fréttir bárust um að
Bretar ætluðu að kalla herskip
sfn út úr 200 mflna fiskveiðilög-
sögu íslands.
„FÖLK FAGNAR
NVJUM MÖGULEIKUM"
Júlfus Þórðarson fréttaritari
Mbl., Akranesi:
„Menn fagna yfirleitt að her-
skipin skuli fara út úr landhelg-
inni, sumir tala um að semja eigi
við Breta, aðrir vilja enga samn-
inga, en þeir sem vilja samninga
vilja ekki hærra boð en boðið var,
65 þús. tonn. Fólk fagnar þeim
möguleika að unnt verði að semja
á hagstæðan hátt fyrir okkur og
stríðið hætti. Einnig er talsvert
talað um að það sé ekki nóg að
koma útlendingum úr landhelg-
inni, heldur verðum við að taka
okkar hlut alvarlegri tökum og
ábyrgari."
„BRETAR GETA ÞAÐ SEM
ÞEIR VILJA MEÐ VALDI“
Rögnvaldur Ólafsson fréttarit-
ari Mbl., Hellissandi:
„Umræður fara talsvert eftir
pólitískum línum, sumir fordæma
Breta i einu og öllu, aðrir vilja
ræða málin, en svarta skýrslan
hefur auðheyrilega mikil áhrif á
hug manna. Þá er það einnig rætt
að það sé enginn vafi á því að
Bretar geti tekið þann afla sem
þeir vilja með valdi af Islands-
miðum ef þeir ætla sér það og fólk
gerir sér grein fyrir þessu.“
„ENGA SAMNINGA
INNAN 50 MlLNA“
Helgi Ólafsson fréttaritari
Mbl., Raufarhöfn:
„Mér finnst að flestallir séu á
þvi að vera ekki að bjóða Bret-
anum mikið og flestum finnst
ekki rétt að vera með neina samn-
inga um veiðar innan 50 míln-
anna, m.a. vegna þess að Bretar
hafi ekki gefið tilefni til neins
slíks með hegðun sinni á mið-
unum.
Þá vonar fólk að Geir láti
ekkert glepja fyrir sér í sinni
stefnu ef hann heimsækir þá til
London eins og Bretarnir hafa
boðið.“
„FÓLK HLYNNTARA
SAMNINGUM, EN HITT“
Ólafur Þórðarson fréttaritari
Mbl. á Isafirði:
„Fólk er almennt heldur hrifn-
ara af því að fara út i samninga
við Breta, því einhvern endi verði
þetta mál að taka, en allir sem
einn eru á móti því að samið verði
um veiðar innan 50 mflna.
Menn fagna því að herskipin
skuli fara út úr landhelginni og
menn eru hræddir um að semja
nema um sem allra minnstan afla
og þá til mjög stutts tíma, en það
kemur greinilega fram hjá fólki
að það telur hyggilegt að fara með
gát í þessu máli eins og gert hefur
verið."
Landhelgisdeilan:
„Hvort næst meiri árangur
með samningum eða án”
Viðbrögð forsvarsmanna stéttarfélaga
MORGUNBLAÐIÐ hafði f gær-
kvöldi samband við nokkra for-
svarsmenn í atvinnulffi lands-
manna og innti þá eftir áliti á
breyttri stöðu f landhelgismálinu
eftir að Bretar hafa kallað her-
skip sfn út fyrir 200 mflna mörk-
in. Fara svör þeirra hér á eftir:
„TVEIR KOSTIR I DEILUNNI"
Jónas Þorsteinsson forseti Far-
manna og fiskimannasambands
tslandssagði:
„Maður er nú ekki alveg búinn
að gera sér grein fyrir mögu-
leikunum í málinu eftir siðustu
fréttir, en hitt er að mér sýnist
málið hafa þróazt í þá átt að um
tvo kosti sé að ræða. Annars vegar
að halda áfram þófinu og hins
vegar að gera einhvers konar
samkomulag við Breta. Ef til þess
kemur hlýtur það að vera mats-
atriði stjórnmálamanna og fiski-
fræðinga með þá spurningu í
huga hvort við náum meiri
árangri í verndun fiskimiða okkar
með því að semja við Breta eða án
samninga. Það vill í raun enginn
semja við Breta eins og málin
standa og maður hefur litið svo á
að við ættum ekki að semja við þá,
en ef til vill, af tvennu illu, getur
það verið æskilegra en hitt. Það á
þó eftir að reyna á hvað Bretum
er mikil alvara og hverju við vilj-
um fórna. Ef við ætlum okkur að
fjölga varðskipum gegn her-
skipunum, gætum við alveg eins
fengið á okkur fleiri freigátur,
svo það tryggir ekki endilega
stöðu okkar.“
„HÖFUM EKKI UM
NEITT AÐ SEMJA“.
Kristján Ragnarsson formaður
Landssambands fslenzkra útvegs-
manna sagði.
„Ég gleðst yfir því að herskipin
skuli fara úr landhelginni, en ég
óttast hins vegar að sama ástand
skapist og 1973, er afskipti Land-
helgisgæzlunnar urðu lítil sem
Framhald á bls. 31.
ENN eru fðeinir timar lausir fyrir
byrjendur 9—11 ára, byrjendur 12—15 &ra
og fullorðna byrjendur. INNRITUN þessa viku
i skólanum, Miðbæ. Háaleitisbraut, kl. 5—7 dag-
lega (nema laugard. og sunnud.), og i sima 37010
á sama tima. Siðasti innritunardagur er n.k. mánudag,
26. jan., kl. 5—7, en kennsla hefst á.7. janúar.