Morgunblaðið - 15.04.1976, Page 4

48
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15. APRlL 1976
„Ljöölistin er
tœrasta tjóning
hverrartungu"
Viðtal við skozka Ijóðskáldið og rússneskufræðinginn
David McDuff sem nemur islenzku við Háskólann
Texti: Á.Þ.
Myndir: Friðþjófur
„HELLENISMI er það að um-
lykja manninn meðvitað með
áhöldum í stað afskiptalausra
hluta, að gera veröldina um-
hverfis manneskjulega, að
hita hana upp með afar kæn-
legri teleólógískri hlýju. Hell-
enismi er sérhver sá ofn sem
manneskja situr við og varð-
veitir hlýjuna eins og sfna eig-
in persónulegu hlýju.“
Hverjum skyldi nú geta dottið f
hug Reykjavík við lestur þessara
lína? Áreiðanlega ekki Reykvfk-
ingi. Þótt höfuðborgin sé engan
veginn jafn slæmur mannabú-
staður og margir vilja vera láta
þarf óneitanlega nokkuð sjald-
gæfan, — og nánast skrýtinn —,
sjónarhól til að finna samsvörun
milli hennar og þessarar skil-
greiningar rússneska Ijóðskálds-
ins Osip Mandelstams á Hellen-
isma. En á þennan hátt orkar
Reykjavík á David McDuff.
Er þetta ekki aðeins óvenju
langsóttur fagurgali útlendings?
kann einhver að spyrja með hlið-
sjón af öllum þeim hefðbundnu
skjallyrðum sem fslenskir blaða-
menn pfna út úr erlendum ferða-
löngum sem sækja þessa hégóma-
fullu og ágætu þjóð heim. En ef
unnt er að ráða eitthvað um per-
sónuleika David McDuffs af
stundar viðkynningu er það fyrst
og fremst það, að maðurinn er
laus við sýndarmennsku.
Þessi hái, dökkhærði Skoti, með
dálítið spennt andlit og hlédrægt
fas, steig f pontuna kvöld eitt á
Kjarvalsstöðum ekki alls fyrir
löngu, og flutti Ijóð. Hann kom
eins og skrattinn úr sauðaleggn-
um innan um alþýðlegt skáld-
sprell Tynesidestrákanna Arm-
strongs og Mortimers. Maður
hafði á tilfinningunni að hann
hálfsæi eftir þvf að hafa látið
hafa sig út í þetta og kysi miklu
fremur að sitja á einhverju bóka-
safni eða f herbergiskytru undir
hanabjálka og kasta sér á bólakaf
í akademíska könnun á undir-
heimum Ijóðlistarinnar. Ljóst var
engu að sfður að látlaus nfstandi
og magnaður flutningur David
McDuffs hélt viðstöddum ekki
síður föngnum en ljóðashow
landa hans.
David McDuff er akademfskt
skáld, og ljóðin eru persónuleg,
— sum tillukt og kröfuhörð.
Hann er rússneskufræðingur að
mennt, og þýðingar hans á Ijóðum
Mandelstams hafa hlotið lof bæði
í Englandi og í Bandarfkjunum.
Ljóðabók hans sjálfs, Words in
Nature, kom út f Skotlandi árið
1972. Bókmennta- og tungumála-
þekking hans er breið. Hann hef-
ur auk rússneskunnar staðgóða
kunnáttu f þýzku, ftölsku
frönsku, og dönsku, og þá hefur
hann t.d. þýtt úr sænsku ljóð Ed-
ith Södergran. Og f vetur hefur
hann verið við fslenzkunám við
Háskóla tslands. Hann kveðst
hafa hug á að vera annan vetur til
og Ijúka náminu, auk þess sem
hann stefnir að þvf að kynna sér
íslenzkan skáldskap eftir föng-
um. Hann er ekki einvörðungu
áhorfandi f menningarlffinu hér.
T.d. leikur hann á vfólu f Sinfón-
fuhljómsveit Reykjavíkur. Og til
þess að sjá sér farborða er hann
nú að leita að kennslustarfi, en
dýrtíðin og veðurfarið er það eina
sem hann segir verka illa á sig
hér. Hann er vfst ekki einn um
það. En Reykjavfk minnir hann á
Hellenisma Mandelstams. Um
það er hann lfklega einn.
Að breyta til: „Mér fannst kom-
inn tími til að breyta til. Ég hef siðastlið-
in átta til tíu ár einbeitt mér fyrst og
fremst að athugunum á rússneskum bók-
menntum, og ég fann hjá mér löngun til
að gera eitthvað alvég gjörólík. Eg hafði
kynnt mér nokkuð norrænar bókmennt-
ir og tungu og vinur minn einn, danskt
ljóðskáld, lagði til að ég færi til Islands,
en einnig hafði ég kynnzt nokkrum Is-
lendingum í Englandi. Mig langar til að
ljúka þessu námi og vera einn vetur til,
auk þess sem ég vil endilega reyna að
skoða mig betur um úti á landsbyggðinni
í sumar. Líkast til verð ég að fá mér
einhverja sumarvinnu. Kannski fer mað-
ur á togara.“
Sérvizka Islendinga: „Hvernig í
ósköpunum getur maður svarað spurn-
ingum um hvernig land og þjóð kemur
manni fyrir sjónir? Ég á alltaf jafnerfitt
með að slá fram alhæfingum af því tag-
inu. En ég get alla vega sagt að mér líkar
vel við Island, — sérstaklega Reykjavík.
Hún er eini parturinn af landinu sem ég
hef kynnzt að einhverju marki. Reykja-
vík minnir mig á það sem Mandelstam
segir um Hellenisma. Borgin hefur þessa
þröngu manneskjulegu vidd, — heimilis-
legt yfirbragð sem stórborgir eins og
Moskva og New York hafa ekki. Og Is-
lendingar? Mér virðist fólkið láta meir
eftir sérvizku sinni. Það fer síður í felur
með persónuleika sinn. Jú, — Islending-
ar eru sérvitringar á skemmtilegan
máta_. Dálítið samvizkulausir einstakl-
ingsliyggjumenn og óhræddir við að
vera sérstæðir. Ég hef alls ekki fundið
að erfiTt sé að kynnast þeim almennt“
Islenzkan: „Islenzka er erfitt
tungumál. Én hún er ekki erfiðari en
rússneska, og ég held að ég sé núna að
byrja að geta gert mig skiljanlegan á
málinu. Enn á ég erfitt með að lesa því
þar rekur maður sig sífellt á mörg ný
orð. Engu að síður hef ég lesið mikið af
íslenzkum bókmenntun undanfarið.
Áður en ég kom hafði ég ekki einu sinni
lesið Islendingasögurnar svo það er heil-
mikið sem ég þarf að kynna mér. Ég hef
verið að reyna að fá nasasjón af íslenzk-
um nútímaljóðum. T.d. lesið Stein Stein-
arr, Einar Braga, Jóhann Hjálmarsson
og Nínu Björk Arnadóttur. Ég get nú
lítið álit látið í ljós enn sem komið er, en
get þó sagt að ljóð Steins Steinars höfðu
mikil áhrif á mig. Mér sýnast fslenzk
nútímaljóð mjög evrópsk og víða eru
mjög greinileg áhrif frá þýzkum og
Framhald á bls. 78
David McDuff:
SUNDAY MORNING
At dawn I dreamt the city
still, the snow unbroken
on the silent streets,
lying where it had fallen in the night.
Awake later and walking
in the quiet of the morning
I saw how people’s footprints
had spread out into the
neighbourhood —
my own were there too —
a language reaching where
behind doorways, into corners,
printed on unlined paper,
the rows of characters following
crazy, indefinite paths,
bringing everyone in.
A written ansvwer
to all that whiteness and silence.
Ljóðið er skrifað
i Reykjavík 28/3/76