Morgunblaðið - 15.04.1976, Page 26

70
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15. APRlL 1976
mun ódýrara að kaupa sér
aðgang að velli þar en víðast
annars staðar. Hitt er svo annað
mál, að klúbbhúsin, sem fylgja
hverjum velli eru kannske
síðustu leyfar karlveldisins og
ljóst vitni um stéttaskipting-
una, sem var og er raunar enn.
1 Edinborg var til að mynda
stofnað á síðustu öld óhemju
„fornemt" félag: „The
Honorable Company of
Edinborogh Gólfers". Þetta
félag æruverðugra yfirstéttar-
bræðra fékk landsvæði austur
með Forth-firði og þar var
lagður sá frægi Muirfield-
völlur og byggt virðulegt klúbb-
hús í Tudor-stíl.
Þarna — og raunar víða
annars staðar — fer enginn inn
nema hann hafi skikkanlegt
hálstau. Andi hinna mjög svo
virðulegu klúbba svífur þar
ýfir vötnum; á veggjum eru
portret af löngu dauðum for-
vigismönnum, skrá yfir forseta
frá upphafi og annað eftir því,
sem ætlað er að minna á hina
órjúfanlegu hefð.
Á rauðsokkutímum hafa
menn sagt, að hér sé síðasta
vígi sérréttinda karlmanna.
Fram til þessa hefur því verið
svo háttað, að konum leyfðist
ekki innganga i hina virðulegu
sali; ekki heldur hundum. Mér
skilst að sumstaðar sé verið að
siaka á þessum reglum i takt
við frjálsræði tímans, en þeir
hinir virðulegu herrar í græn-
um tvítjökkum og með „stiff
upper lip“, ku líta þá þróun
mjög alvarlegum augum.
Stundum höfðum við Mör-
landar hálsbindi í farangrinum
og réðumst til inngöngu í hin
helgu vé. Enginn hnerraði svo
séð yrði í „Hinu Heiðvirða
Kompaníi“ og enginn möglaði
ef hálsbindið var á sínum stað
— en maður hafði á tilfinning-
unni að útlendingar ættu
kannske að vera annars staðar
— til dæmis í „hrútakofanum“,
sem við nefndum svo.
.1,1.»—I-............
Ég man sérstaklega eftir
hrútakofanum í Longniddry;
þar hefur verið komið á
laggirnar ágætri skyndisölu til
handa þeim sem vilja fá sér
smá hressingu eftir fyrri níu
holurnar — eða ef til vill fyrri
átján. Þar er bjórinn af-
greiddur í könnum og með
honum eitthvert albezta brauð,
sem ég hef nokkurs staðar
fengið. I hrútakofanum þarf
ekkert bindi; maður fer bara úr
gaddaskónum og afgreiðslan
gengur vel.
Samkvæmt hefðinni verður
þó að vera fínn matstaður i
hverju klúbbhúsi, þar sem
menn ímynda sér að þeir séu
lordar og barúnar. íslendingum
gengur að vonum illa að átta sig
á þessu. Eitt sinn ætluðu
nokkrir landar að sýna eig-
inkonum sínum, sem með voru
i förinni, þann höfðingsskap að
bjóða þeim í mat að loknum
leik. Allur hópurinn, konur og
karlar — gengu grunlaus inn f
hátimbraðan og virðulegan
matsal og sáu þá að viðstaddir
stífnuðu af skelfingu. Það var
sumsé vegna kvenfólksins,
þarna hafði víst ekki nokkur
kvenmannskind stigið inn fyrir
þröskuld og varð í mesta fáti að
koma þeim út og hópurinn fékk
afgreiðslu í óæðri húsakynnum
á bak við.
Vitanlega eru svona siðir
fáránlegir, en ég tíunda þá ekki
hér Skotum til hnjóðs; þeir
mega hafa sína sérvizku og
erfðavenjur í friði mín vegna.
Ég hafði þvert á móti lúmskt
gaman af að virða þessar
fornaldarleyfar fyrir mér og
get ímyndað mér, að þeir séu
þrátt fyrir allt ekki tilbúnir til
að kveðja þær í bráð.
Það var annars fróðlegt að
bera saman íslenzka hópinn
annars vegar og hins vegar þá
heimamenn, sem voru að leika
golf. Þeir virtust oftast vera
tveir og tveir saman með
hálf sett af eldgömlum kylfum.
North Berwick er fallegur
bær; húsin flest hlaðin úr til-
höggnum, brúnum steini. Fyrir
utan Marine Hotel, sem er eins
og gömul virkisborg, eru þar
víða litlir greiðasölustaðir:
„bed and breakfast" og kostar
lítið að vera þar. Skotland er
sneisafull af þessikonar greiða-
sölu- og gististöðum. Maður
getur ekið þar um og gist hjá
þessum góðu, gömlu konum án
þess að eiga nokkurs staðar
pantað. Og þannig er í rauninni
skemmtilegast að ferðast um
Skotland.
Ég skal játa, að mér þætti
þunnur þrettándi. að eiga við-
dvöl í Skotlandi án þess að
komast þar á golfvöll. Suður í
Andalúsíu og jafnvel norður í
Skandinaviu eru til fegurri
vellir, umkringdir skógar-
þykkni og prýddir vötnum.
Viða um heim eru vellir, sem
eiga að heita betur lagðir með
sérstaklega hannaðar flatir,
sem eru svo mjúkar af daglegri
vökvun, að litil hætta er á að
boltinn stöðvist þar ekki ljúf-
lega.
Samt hafa þessir gömlu
Skotavellir eitthvað til brunns
að bera, sem hvergi annars
staðar er til. Svo mikið orð fer
af þeim, að nú er til dæmis
verið að byggja nákvæma eftir-
mynd af „Old Course" á St.
Andrews austur í Japan. Sú
framkvæmd á sér stað ein-
hvers staðar við rætur fjallsins
í’ujiama og kostar morð fjár.
Gjaldeyristekjur Skota af golf-
pílagrimum eru verulegar, og
ég held þegar grannt er athug-
að að ekki vildi ég fremur róa á
önnur mið til golfiðkana, eftir
að veður fer að hlýna i Skot-
landi. Snemma vors og siðla
hausts geta veður orðið býsna
rysjótt og er betra að hafa það í
huga.
Flestir sæmilega sjóaðir golf-
arar eiga sér eftirlætisvöll, þar
sem þeir kysu að vera staddir
þann dag á ári hverju, þegar
svo einkennilega vill tii að allt
Tveir knáir í vfgahug á fyrsta teig á East Links: Kjartan L. Pálsson,
íþróttafréttamaður á Vfsi og Jóhann Eyjólfsson, fyrrum tslands-
meistari f golfi.
sem við myndum festa UDp á
vegg og kalla forngripi. Þeir
höfðu oftast létta burðarpoka
um öxl og fóru mjög hratt yfir,
hlupu stundum við fót.
Landinn var hins vegar með
skrautlega kerrupoka bg
nýjustu útgáfur af heilum sett-
um frá Slazinger, Dunlop eða
McGregor. Þrátt fyrir alda-
langa hefð, virtist mér
Skotarnir hafa miklu frum-
stæðari tækni. Hún var oft
mjög „heimatilbúin“ en skilaði
árangri aungvu að síður.
I nokkur skipti var komið á
keppni milli íslendinga og golf-
klúbbs í North Berwick. Það
var segin saga, að við vorum
miklu högglengri og höfðum til-
einkað okkur tækni, sem var
nær hinni amerísku. En Skot-
arnir unnu aungvu að síður.
Þeir kunnu uppá hár á rúllið;
sendu oft boltann með löngu
rúlli inn að holu, þegar við
tókum há innáskot, sem urðu of
löng og höfnuðu einhversstaðar
í ógöngum. Það kom okkur líka
á óvart að klúbbmeistarinn var
ekki einn af þessum ungu ber-
serkjum, heldur fimmtugur
gróðurhúsabóndi úr
nágrenninu.
Wim Wenders (í miðið) ræðir við leikara f Markverðinum.
Lögregluþjónar þjarma að Katrfnu Blum f samnefndri mynd Schlönd-
orff og Margarettu von Trotta.
ungs“, skringilegrar myndar sem
gerist á síðustu öld, lýsir kynvillt-
um smákóngi í Bæjaralandi og
skiptum hans við ýmsar frægar
persónur, svo sem Wagner, Bis-
marck og Lolu Montez, svo að
einhverjir séu nefndir.
if „beztamyndin
FRÁ ÞVl UM STRÍГ
Volker Schlöndorff er kapítuli
út af fyrir sig. Hann ánetjaðist
kvikmyndunum á unglingsaldri
og kynntist þá m.a. ýmsum ný-
bylgjumönnum í Frakklandi og
var um skeið aðstoðarmaður
Louis Malle. Vann hann að fjölda
mynda með ýmsum kvikmynda-
gerðarmönnum í Frakklandi en
með fyrstu mynd sinni, sem hann
gerði sjálfstætt — Törless, vakti
hann þegar athygli á sér erlendis.
Einnig hefur mynd hans, Hvernig
fátæka fólkið f Kombach auðgað-
ist skyndilega, vakið athygli en
þar segir frá hópi fátækra bænda
á síðustu öld, sem ræna vagni sem
flytur fjármuni hans hátignar.
Nú nýverið hefur síðan
Schlöndorff skipað sér ótvírætt á
bekk fremstu kvikmyndaleik-
stjóra Þjóðverja með mynd sem
hann gerði ásamt konu sinni
Margarete von Trotta, eftir sögu
Nóbelsverðlaunaskáldsins Hein-
rich Bölls — Die verlorne der
Katharina Blum eða Ærumissir
Katrínar Blum. Sagan er sótt í
atburði líðandi stundar — viður-
eign valdhafa við hermdarverka-
hópa ýmiss konar, sem vaðið hafa
uppi í Þýzkalandi undanfarið.
Katrin Blum verður fyrir því
óláni að taka upp á arma sína
hermdarverkamann án þess að
gera sér full grein fyrir þeim bak-
grunni hans, og verður síðan fyrir
slíkri ágengni af hálfu lögreglu,
dómstóla og fréttahauka, að i ör-
væntíngu verður hún atgangs-
hörðum blaðamanni að bana.
I kvikmyndaumsögn í blaðinu
Frankfui'ier Rundschau í septem-
ber sparar gagnrýnandi þessi,
Wolfram Schiitte, ekkí lofið um
myndina. „Þessi mynd gerir eng-
ar kröfur til áhorfenda umfram
það að horfa á hana,“ segir hann
orðréti. „Þegar til kastanna kem
ur verða það þó áhorfendur sem
ákveða hvort forustuskip hinna
frábrugðnu raunsæju mynda mun
haldastefnunnieittséreða hvort
svolitill floti ungra hæfileika-
manna mun fylgja í kjölfarið til
að tryggja v-þýzkum kvikmynda-
iðnaði varanlegan sess i kvik-
myndaheiminum.“
„Þess vegna er Katrín Blum
geysilega mikilvæg fyrir framtíð
hinna v-þýzku kvikmynda. En
þetta var mögulegt vegna þess, að
Volker Schlöndorff og kona hans,
Margarete von Totta, hafa ekki
aðeins náð fram sínu bezta heldur
hafa þau einnig gert beztu v-
þýzku kvikmyndina frá styrjald-
arárunum," segir Schiitte.
Hann segir hins vegar einnig, að
enda þótt myndin sýni svo ekki
verði um villzt styrk og þroska
hinna nýju v-þýzku kvikmynda,
eigi hún ennþá eftir að sanna
getu sína í samkeppninni við hinn
bandaríska kvikmyndaiðnað. A
það hefur naumast reynt ennþá
en myndin hefur hingað til fengið
mjög lofsamlega dóma gagnrýn-
enda vestan hafs.
Og þá er líklega komið að þeim,
sem telja verður höfuðpaura
hinna nýju þýzku kvikmynda —
Werner Herzog, Rainer Werner
Fassbinder og Wim Wenders.
Hinir tveir fyrrnefndu eru að
minnsta kosti óumdeilanlega
framherjar þýzkrar kvikmynda-
gerðar núna en líklega dálitið erf-
iðara að gera upp á milli Wenders
og Schlöndorff eftir frammistöðu
hins síðarnefnda með Katrínu
Blum.
Wender er frá Dusseldorf og
einn fárra í þessum hópi sem hef-
ur að baki nám í kvikmyndaskóla.
Hann er þátttakandi í Munchen-
samtökunum og er einnig einn af
stofnendum áþekks félagsskapar
í Hamborg. Hann hóf feril sinn
með gerð stuttmynda í anda fram-
úrstefnunnar en hefur síðan snú-
ið sér að gerð mynda sem ætlaðar
eru fyrir breiðan áhorfendahóp.
Honum og austurríska rithöfund-
inum Peter Handke er vel til
vina, og Wender vakti einmitt á
sér verulega athygli, er hann
kvikmyndaði sögu Handke —
Kvfði markvarðarins fyrir víta-
spyrnu. Siðan hefur hann einnig
gert myndina Lfsa í borgunum,
sem einnig hefur fengið mjög lof-
samlega dóma og Falsche Bewe-
gung — einnig eftir handriti
Handke.
Wender hefur tamið sér mjög
kyrrstæðan stíl i myndum sínum,
og er eitt einkenni þeirra að sam-
fellan í frásögninni er mjög laus I
reipunum og stundum naumast
hægt að finna í þeim sögukjarna,
eins og oftast er venjan. Atvikin
líða fremur hvert fram af öðru oft
eins og af tilviljun, og hann beitir
myndmáli kvikmyndavélarinnar
út í æsar. Markvörðurinn fjallar,
eins og heiti hennar gefur til
kynna, um atvinnumarkvörð sem
er að syngja sitt síðasta á því
sviði. Grundvellinum hefur verið
kippt undan tilveru hans, í ein-
hverju glapræði verður hann
konu að bana og leggur á flótta.
Aþekktstefnuleysikemurfram í
Lfsu f borgunum, þar sem segir
frá blaðamanni sem kemst í kynni
við dularfullan telpuhnokka, ein-
stæðing að því er virðist, og lent
hefur „í ferðalögum“, eins og sagt
var um Garðar Hólm. Falsche
Bewegung er hins vegar sótt í
sögu eftir Goethe og aðalpersónan
þar er ungur rithöfundur, sem
getur ekki skrifað og leggur upp í
ferð til að sjá heiminn en verður
einskis visari. Brezki gagnrýnand-
inn Ken Wlaschin hefur látið svo
um mælt í Films & Filming, að
þessa mynd megi telja lykilverk í
þróun þýzkrar kvikmyndalistar á
þessum áratug, og telur hana eina
af beztu myndum síðasta árs.
+ UNDRAMAÐURINN
FASSBINDER
Myndir Rainer Werner Fass-
binders eru einu sýnishornin af
hinni þýzku kvikmyndagerð, sem
við höfum fengió að líta nú síðast
f Ottinn étur sálina, ótrúlega
magnaðri og áhrifaríkri mynd um
samband verkamanns frá
Marokkó og þýzkrar þvottakonu.
Fassbinder verður að teljast hálf-
gerður undramaður — hann er
ekki nema þrítugur að aldri eða
árinu yngri en Wim Wender en
hefur á tæpum áratug gert yfir 20
kvikmyndir, sem ýmsum starfs-
bræðrum hans myndi þykja bæri-
legt ævistarf. Fassbinder lætur
sig hins vegar ekki muna um að
vinna samtímis við leikhús —
fyrst i Munchen en síðan í Frank-
furt, og hann setti upphaflega á
svið leikgerð Peter Handke af
Ötta markvarðarins.
Fassbinder var ungur að árum
þegar hann gekk i þjónustu Þaliu